ကေလာသကောင်

အဝ်ႏ ဝီခီပီးဒီးယား ကို

"ကေလာသကောင်မွူးပြေ့ꩻချိန်ႏ"

နီသွဉ်းသီး စွိုးခွိုꩻသမဲင်ꩻသုတေသနစွိုꩻ(၅)ဖြာꩻနောဝ်ꩻ တွမ်ႏဂျစ်ကာꩻတလံꩻ လင်ꩻဒွမ်လွေꩻ တောင်ႏအူခရဲင်ႏ၊ ပဂိုꩻခရဲင်ႏဖဲ့ꩻသွူ။ သုတေသနစွိုꩻကို အွဉ်ကတူႏသား ခွေသွဉ်းခွန်တီးတဲင် အစွိုꩻနွို့ဖုံႏနောဝ်ꩻ ခွန်အောင်ႏ၊ ခွန်အောင်ႏခံꩻ၊ နင်ꩻအူႏပဉ်ႏ၊ နင်ꩻခံꩻဟွမ် လိုꩻ(၅)ဖြာꩻယို အင်းရေႏစောႏတနာႏ စွိုးခွိုꩻသမဲင်ꩻအတွက် ဖေႏကလꩻအီအစွဲးအကံး ရိုꩻပီနောဝ်ꩻသွူ။

တယ်ႏစ ၁၉၉၀-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာမတ်(၇)နီꩻ ထန်ႏတဖူꩻတဲင် လာမတ်(၈)နီꩻနောဝ်ꩻ နွို့မောဝ်ꩻ ဝိန်ꩻတရွပ်တန်၊ ထန်ꩻတမွူး၊ တဖြေရဲဉ်ႏ၊ နောင်ပနားမီꩻ ကစဒါႏဒုံတန် ဆောင်ႏတန်ဖုံႏတွော့ꩻ ဒေါ့ꩻရီအုံကွံဗာႏ ဒေႏသခံႏလိုꩻဖြား လိုꩻတန်ဖုံႏ၊ လိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏယဉ်ႏငဲးရေꩻအစွိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ လာမတ်(၁၂)နီꩻနောဝ်ꩻ ဖျော်လွေꩻဝေင်ꩻဘီးလဲင်း ကျောင်ꩻဆရာႏလီꩻ ဖြားလွန်းမောင် မွိုးဖြားနင်ꩻဒွုတ်သီးလံးကို၊ လယ်ႏဗာႏပါ ရွှေလှ၊ သံပုရာပင်ဆိပ်၊ ဒုံဝိုန်ꩻခယ်ႏမောက်၊ ဒေါက်တ်ကစဒါႏ ပအိုဝ်ႏဒုံဆောင်ႏဖုံႏတဲင် ကေꩻဇူꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ ထုမ်းနောဝ်လင်ꩻကာꩻ စင်းသင်ႏ ကေႏညိုႏဘုရာꩻစင်းသင်ႏထွူနောဝ်ꩻ စင်းသင်ႏတွမ်ႏပုဒိန်ယိုးခါႏလယ်ႏကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ပိုလ်ႏခံꩻမုတ်နောဝ်ꩻ နီသွဉ်းသီး လွေꩻအွဉ်ႏလင်ꩻကောဝ်ႏခွေႏသွူ။

ပိုလ်ႏခံꩻယိုနောဝ်ꩻ အင်္ဂလိပ်မန်း ဒုတိယစဲ့ꩻပွယ်ꩻကိုအယံတွင်ꩻ အွဉ်ကတူႏနေး ဘီးလဲင်းနယ်ႏ ခွိုꩻပအိုဝ်ႏဖုံႏတဲင် တွိုက်ꩻချာနယ်ႏချဲ့နောဝ်ꩻ မဉ်ꩻလဲင်ꩻကျောႏနေးစွဉ်ႏ တခမ်းလွုမ်း၊ စဲ့ꩻပွယ်ꩻထွူဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻ ကတဲ့သွုမ်ꩻဒါႏ ပိုလ်ႏခံꩻယို အင်္ဂလိပ်သီး အံႏဖြာႏငါႏ ပအိုဝ်ႏစွန်ꩻဟောဝ်အနေႏတွော့ꩻ တယ်ႏသေꩻခါꩻဖေႏနေးတွမ်ႏ အမုခ် ထူႏဂုဏ်ႏလွေꩻနေးစွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ မုခ်ကအဝ်ႏသော့ꩻဒါႏအကွင်ꩻနောဝ်ꩻ တွင်ႏပါ "ပိုလ်ႏခံꩻကွင်ꩻ"တဲင် အအဲဉ်ႏအလုဲင်း အောဝ်ႏနေးစွဉ်ႏဘောလုံးကွင်ꩻ နီဖြုံႏတာႏငါသွူ။ ပိုလ်ႏခံꩻနောဝ်ꩻ တောႏလန်ႏချာနယ်ႏချဲ့အယံတွင်ꩻ ခွိုꩻပအိုဝ်ႏလိုꩻစွန်ꩻယံတဖြာꩻတဲင် နီသွဉ်းသီး သုတေသနစွိုꩻသားဖုံႏ ထူႏဂုဏ်ႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ ထုမ်းနောဝ်လင်ꩻကာꩻ နီဖါလုံနောဝ်ꩻ ဖျော်လွေꩻပုဒိန်းယိုးဒုံ၊ လံးငင်းအဝ်ႏ(၂၈၀) ဖူးဝေးမန်းအောဝ်ႏ (၁၅)ဖြာꩻ၊ ဖူးဝေးမဲင်ꩻလံး အဝ်ႏတဆီ၊ လွိုနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလွဉ်းလွဉ်း၊ ပုဒိန်းဆꩻနောဝ် သွံဖါလုံကို မိုးကောင်းဒုံယိုလဲ့ လံးငင်းအဝ်ႏ(၃၅၀)ရပ် ပအိုဝ်ႏဖုံႏကဉ်းအာအာဒျာႏ၊ ကေႏညိုႏပါဗာႏဘုရာꩻမိုးကောင်းတဲင် ဟိုန်ဟောဝ်ငါႏ မရေႏမရာႏသွူ။ မော့ꩻခွဲးပါဗာႏ ခွန်ရွှေအေး ဒုံထင်ꩻတဲင် ဝွေꩻခြုဲင်းနယ် "ရွှေရောင်ြပ"ဆရာႏတောႏ ဗွေႏဗွန်အုံးခိုင် အတ္ထုပ္ပတ္တိနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဗွန်အုံးခိုင်နောဝ်ꩻ သထွုံႏခရဲင်ႏ ခွိုꩻပအိုဝ်ႏ လိတ်လုဲင်ꩻဖေႏကထိုꩻမားဗာႏမိုန်းအတွက် ဘာႏသာႏရေꩻဆဲင်ႏရာꩻ လိတ်လုဲင်ꩻဖုံႏယို တဲမ်းပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏနေးတဲင် တကာႏပအိုဝ်ႏသီး ကေႏညိုႏဗꩻတွိုႏဟန်ႏနီꩻသွူ။ မိုးကောင်းဆꩻနောဝ် တဖါလုံရပ်ကို မောက်ကြင်ꩻပေႏ၊ တထာအူꩻ ဆꩻတွိုꩻကို ကြွန်လောင်း ဆꩻနောဝ် နန်းတောင်း နောင်ကယ်ꩻဆꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻ ထီအုံႏဗွာ၊ ဒုံစားသူꩻဖုံႏလဲ့ နီသွဉ်းသီး လယ်ႏတွိုႏဗာႏလို့လို့သွူ။

ဖူးဝေးခမ်းဒွမ်ဖုံႏသူꩻ ဒေါ့ꩻပအိုဝ်ႏဒျာႏရိုꩻကီလဲ့ ခွမ်ꩻလာꩻနဝ်ꩻ ကွဉ်ကꩻမန်းနေးဒျာႏ စွုမ်ႏဖြာꩻဖြာꩻ၊ နီသွဉ်းသီးကဖျော်လွေꩻဒါႏ စွုမ်ႏဒုံစွုမ်ႏဆောင်ႏနဝ်ꩻ စွုမ်းစွုမ်းသွိုꩻသွိုꩻ အောဝ်ႏရပ်ကျိုႏဆွုမ်ႏလွဒျာႏ နီသွဉ်းသီးတဲင် ဆျာယာႏဟင်ꩻလေꩻ ဥသစ်ရာႏစဲးတွမ်ႏ ထသိန်ထီစားနောဝ်ꩻလဲ့ လွောက်ꩻဖက်ငါႏလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကျောင်ꩻနောင်ကယ်ꩻနောဝ်ꩻ ဆို့ꩻသေꩻနေးသင်္ဘောꩻထီ တလံꩻပွုမ်ႏတွော့ꩻ ကျောင်ꩻထွန်ႏနောဝ်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏလိုꩻတဖော့လွိုလွို စီႏခြပ်တွမ်ႏမန်ႏ သူႏထင်ႏပါအသောင် တွမ်ႏခံꩻထီတဲင် ခဗိတ်တဆောဝ်ဆဲ့ꩻနေးစွဉ်ႏဒျာႏ၊ ကျောင်ꩻသင်ႏဘော်ꩻကတူႏကိုနဝ်ꩻ ဆရာႏတောႏအုံနင်းသော့ꩻတဲင် သင်ႏဘော်ꩻဟို့ꩻရပ် ပလ္လင်ႏလောင်းကို ဘုရာꩻရုပ်ထုတောႏတန်ဖုံႏ အုံနင်းခါꩻပဉ်ရဲဉ်ႏရဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ ကေႏညိုႏခရာႏ ထူႏဂုဏ်ႏခရာႏဟဝ်ငါႏသွူ။ နောင်ကယ်ꩻခနောဝ်သူꩻ ဝိန်ꩻသိမ်ႏဆိပ် ကျိုက်ကောႏတဲင် ဝိန်ꩻကို မန်း ပအိုဝ်ႏ မဲင်ꩻ စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ အုံညိꩻဒျာႏဝင်ꩻ စခါနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏခြိန်ခြိန်ဒျာႏရိုꩻလဲ့ ဟွုန်ထွꩻဗာႏသွူ၊ ကျိုက်ကောႏဆꩻကွဉ်ႏ ဒုံကောင်ခါႏနောဝ်ꩻ စွိုးခွိုꩻခေါင်းဆောင်တန် ခွန်ဖါဖြားဗွာအုံဒျာႏ ပွိုင်းလဲင်ႏ အောဝ်ႏတွမ်ႏလမ်းတွိုက်ဖုံႏရိုꩻလဲ့ စဲ့ꩻပွယ်ꩻခမ်းကိုတဲင် ကုဲင်ပြင်ꩻလို့လဲဉ်းဒျာႏ၊ ယိုခါနဝ်ꩻ လံးဟောဝ်ဖုံႏလဲ့ ထွိုင်ႏလွဉ်ချာလဲဉ်း၊ နီသွဉ်းသီးစွိုꩻ အုံချꩻမွိုးဖြားစိန်ခင် လံးအလံတွင်ꩻ လယ်ႏကေႏညိုႏပါ ဘုရာꩻသီကျာꩻ ဘုရာꩻတောင်လေးလုံး ဘုရာꩻတန်ကျိုက်ကောႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကျိုက်ကောႏဆနောဝ် နောင်ဗို နောင်ကုလာꩻ ဒုံခမ်းကောင်လဲ့ နီသွဉ်းသီးဖျော်လွေꩻပါ၊ နောင်ကုလာꩻနောဝ်ꩻ လံးငင်းအောဝ်ႏ (၂၀၀၀)ရပ်တဲင် ရပ်တန်ငါႏ မရေႏမရာႏ၊ အဝ်ႏနောင်ကုလာꩻ ဝါးကွဉ်ႏလွေꩻကာꩻ ငတ်ꩻဖါလုံနဝ်ꩻ ဖျော်လွေꩻအခြဲမ်တရျာꩻ၊ ကေႏညိုႏဗာႏ ဘုရာꩻအခြဲမ်တရျာꩻ ဘုရာꩻဆုတောင်ꩻဗွေ၊ ဘုရာꩻမွိုးနဂါꩻ၊ ဘုရာꩻကောင်ဝိဇ္ဇာႏတွမ်ႏ ဗွေႏဆရာႏတောႏ အခြဲမ်တရျာꩻတဲင် ဟွိုန်ဟောဝ်ငါႏ မရေႏမရာႏသွူ။

လာမတ်(၁၅)နီꩻမꩻ ဖျော်လွေꩻဝိန်ꩻသထွုံႏ အုံချꩻနင်းခဲရပ် ကျောင်ꩻတကာႏ ဒွန်းမွိုးဖြားအိန်ႏလာႏလံးကိုတဲင် တွမ်ႏဝိန်ꩻခံႏ ခွန်ဝင်း-နင်ꩻမိမိသီး လယ်ႏဝုဲင်ႏဗာႏ ဘုရာꩻရွှေစာရံ' ဘုရာꩻမြသပိတ်ကောင်' ဘုရာꩻဒဲဉ်ခံႏ' ဘုရာꩻဗွူအဲဉ်ဖုံႏသွူ၊ ဘုရာꩻရွှေစာရံနောဝ်ꩻ သူရိယစန္တာႏခွနစိုး ဗွေႏဘုရာꩻနမ်း ကျွꩻဖျော်တွိုႏလွဉ် သုဝဏ္ဏဘူမိအယံတွင်ꩻ ခွန်သူရိယစန္တာႏ ကွီသညင်ꩻဗဲင်း ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကလူꩻတောႏတဲင် ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကသညင်ꩻဒါႏ ကလူꩻတောႏသွံဆူႏကို တဆူႏနဝ်ꩻ တယ်ႏသေꩻ ဘုရာꩻရွှေစာရံမꩻလဲ့ တံႏခိုꩻတန်အကျောင်ꩻ သေဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဘုရာꩻဆꩻကွဉ်ႏထင်ꩻ ထီနောင်ကို ထဝေါဝ်ꩻဖုံႏ ကတောင်လောင်းနောဝ်ꩻ တိတ်ꩻခံꩻဆွိုင်ꩻ စွုမ်ႏဗာႏဗာႏတဲင် ထီနဝ်ꩻတဖြုံႏလွုမ်း တသီးလို့ထံစွဉ်ႏ မဉ်ႏတိက်ꩻဖေႏခံꩻနောဝ်ꩻ ထပေႏဖုံႏ ဒွူႏစွူစွူဒျာႏ မဉ်ႏထွူမꩻ လွင်းညာꩻထိုꩻ ပငါပရာꩻ၊ ဘုရာꩻတလင်ꩻကိုလဲ့ မဉ်ႏဖြေ့ꩻဖေႏဟူဖောင်းနဝ်ꩻ ဝါးကွူအဗာႏပေါင်ꩻ အသောင်ꩻတန်ꩻဖုံႏ တရိမ်အံႏလို့ဝင်ꩻတဲင် ဘုရာꩻတလင်ꩻတဖြုံႏလွုမ်း ဗွေထံစွဉ်ႏဒျာႏ နင်ꩻအူႏပဉ်ႏတွမ်ႏ နင်ꩻခံꩻဟွမ်သီးဝင်ꩻနီ ဆင်ႏဆင်ႏဖြေ့ꩻဗွူဖေါင်းနဝ်ꩻ အငိုꩻလို့စွဉ်ႏ လစ်ꩻဆီဗီႏရပ်သွူ။

ခွေသွဉ်းတယွို့ဒါႏတမျိုꩻနောဝ်ꩻ နီသွဉ်းသီးစွိုꩻ အဝ်ႏလယ်ႏထွား ဘုရာꩻဆေꩻတန်ꩻကိုအယံတွင်ꩻ ကစာထာꩻခြိုꩻ စောက်စဲက်မျိုꩻစွုမ်ႏ ဆဲင်ႏတဖြုံႏကို ဆဲင်ႏသားမူႏပေႏတဖြာꩻယိုꩻ တရေꩻမွေးစွဉ်ႏ၊ အလွိုးတွမ်ႏအယောင်ꩻဆင်ꩻ တင်ႏတယ်ႏဟောဝ်ငါႏတဲင် ခွေသွဉ်းဒေါ့ꩻထေ့အောင်ႏခံꩻ- "မန်းမူႏပေႏယို တရေꩻမွေးစွဉ်ႏဟ လွိုႏယွုတ်သဲင်ꩻခမ်းကောင်ဟ အောင်ႏခံꩻ" အောင်ႏခံꩻ ရိုꩻချာခွေသွဉ်း- "မွေးဟ- အလွိုးသဉ်ႏစွဉ်ႏ နီမွိုးပနံကနော" သဲစ်အောင်ႏခံꩻ ဒေါ့ꩻငေါဝ်းကသွတ်ꩻလဲ့ နီသွဉ်းကထင်းဒါႏ မန်းမူႏပေႏနောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဖြွောင်ႏဖြီႏနေးပအိုဝ်ႏငေါဝ်း- "လိုꩻမူႏခမ်းဒွမ်ယို တရေꩻတောဝ်း၊ ခမ်းကောင်သူꩻမꩻ တရေꩻမတောဝ်း ဝေးခို"တဲ့။ နီသွဉ်းသီး နဲစ်တောင်ꩻပြန်ႏခန်း ပငါပရာꩻ၊ ခွန်ဝင်းတွမ်ႏ နင်ꩻမိ ဒေါ့ꩻဆုဲင်ꩻဖေႏနီသွဉ်းသီး- "ဝိန်ꩻသထွုံႏယို ပအိုဝ်ႏအာငါႏ၊ အံႏသဲ့ꩻတညီႏတငါထာꩻလꩻတောဝ်း၊ မဉ်ႏတနꩻ လိုꩻမူႏအကုဲင်စားနောဝ်ꩻ ကုဲင်းရွို့ꩻချာဒါႏတဲင် ချင်းဒေါ့ꩻပငါပရာꩻ"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဉ်းသီး သဲင်ꩻချာနင်းခဲရပ် တဖူꩻတလီးလွုမ်းကို ခွေသွဉ်းယူႏသဲင်ꩻပါ- "အော်- ရာႏဇဝင်ႏကတွင်ႏဒါႏ ဝိန်ꩻသထွုံႏကို မဉ်ႏကွဉ်ကꩻချာဒါႏ စွိုးခွိုꩻခွမ်ꩻလာꩻနောဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အီႏအာတခွိုင်းကားမုဲင်ꩻနဲး---" လာမတ်(၁၈)နီꩻ နီသွဉ်းသီးစွိုꩻ သဲင်ꩻချာဝိန်ꩻဘီလင်းတဲင် အုံချꩻယင်း ဖြားဆရာႏလွန်းမောင်လံးကို နုဲးမွူးရောဝ်ꩻနီꩻ ပါတွမ်ႏဖြားဆရာႏလွန်းမောင် မွိုးဖြားနင်ႏဒွုတ် အပိုမူႏနင်ꩻငွေတွော့ꩻ ထင်ႏလွကေလာသကောင်လောင်းသွူ၊ ကောင်လောင်းယို တောႏရကျောင်ꩻအောဝ်ႏတကျောင်ꩻ ကပ်လူႏထာꩻခြိုꩻ ခံႏပါသဉ်ငတ်ꩻပါꩻ ဆရာႏတောႏထျꩻထွူနောဝ်ꩻ လယ်ႏထွားလွ ကေလာသကောင်လောင်းသွူ။ "အွေး- ကေလာသကောင်နောဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏ ခွန်ဟော်ခံꩻ ခင်ႏလံးအုံရိုꩻလဲ့ ယိုခါမွော့ သဉ်ႏစွဉ်ႏဒျာႏထာꩻခြာတန်မုဲင်းအူႏပဉ်ႏ" "မွေးဒျာႏရင်ꩻ ခံꩻဟွမ်၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ကီထင်ꩻသူꩻသိန်ႏဝါႏလဲ့ အဲဉ်ထောဝ်း၊ ဟံႏအအုံအအောဝ်ႏလဲ့ တွောင်းတဲ့နောဝ်ꩻ ဟော်ခင်စခါဒျာႏမကောင်း" ခွန်အောင်ႏ၊ ခွန်အောင်ႏခံꩻ နဲစ်ထွားကီထင်ႏလွထွူနောဝ်ꩻ--- "သဉ်ႏနေနေ အောင်ႏခံꩻ ကောင်အအုံအောဝ်ႏ ထီတဖူꩻလွေꩻသဲင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထင်ႏဗာႏနေနေ နာꩻကဉ်းထွားစံꩻမွိုင်" အောင်ႏခံꩻ ထွားစဲင်းထွူ ရိုꩻချာဖေႏ- "မဉ်ႏနုဲင်းရာႏဇဝင်ႏ လိတ်ပပ်ကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ဝိန်ꩻသထွုံႏနမ်းယို ဝိန်ꩻသမဲင်ꩻဝင်ႏ "Historical City"ဒျာႏရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻမွော့ ကေလာသကောင်ယို ဝိန်ꩻရမွေးတောဝ်းဗာႏ" "နာꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ သဉ်ႏနေနေ အောင်ႏခံꩻ၊ ကွဲးတွော့ꩻ အခဝ်တွို့ꩻသား သမဲင်ꩻပညာႏသျင်ႏဖုံႏ လိတ်ပပ်တန်ကိုလဲ့သင်၊ လိတ်မန်း လိပ်ပအိုဝ်ႏဖုံႏလဲ့သင် ကေလာသကောင်တွမ်ႏ ဝိန်ꩻသထွုံႏယိုနီထွောင်းနဝ်ꩻ သမဲင်ꩻဝင်ႏခင်ႏလံး (Historical Area) ဒျာႏရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသနဲ့ ပါꩻယို" ခွန်တီး သွုံꩻသပ်ဖေႏသွူ ဝွေꩻနမ်းပဲင်ႏထာꩻယူႏထွူနောဝ်ꩻ ဖြားဆရႏလွန်းမောင် ဒေါ့ꩻသော့ꩻယင်း- "ပိုလီꩻခွန်တီး ထာꩻယူႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏနီဖြားထာꩻထီႏဟံးဗွိုန်ဝင်ꩻ မဉ်ꩻနုဲးလိုꩻဖြားစခါ ကဒေါ့ꩻနောဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏဝိန်ꩻယို တယ်ႏဗာႏ နီသွံလစ်ꩻလဲင်ႏတဲ့၊ ကေလာသကောင်ယိုလဲ့ တယ်ႏဗာႏဝိန်ꩻသထွုံႏရပ်သူꩻလဲ့ တယ်ႏဗာႏဝိန်ꩻရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ ပိုလီꩻ" ခွန်တီးရိုꩻချာ- "နီဖါဖြား ထာꩻထီႏနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းထောက်ခံႏမွေး ဗွေႏဩ" "မဉ်ႏနုဲင်း နင်ꩻငွေသီး လိတ်သွဉ်ကျောင်ꩻကို ကသွဉ်ဗာႏဒါႏ အာရှအခေါဝ်ကွဉ်ႏနောဝ် လိတ်အုပ်ကိုနဝ်ꩻ "စစ်တောင်းတွမ်ႏခြုံꩻ"ခြောင်တန်နီလီးအခါႏကို "ပျူ"လိုꩻမျိုꩻဖုံႏ အောဝ်ႏတယ်ႏသေꩻခါꩻ ခမ်းထီအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻသေꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻမွော့ ဝေးခွန်တီး" ခွန်တီးရိုꩻချာ- "ကုဲင်းမွေးဒါႏ၊ ကုဲင်းမွေးဒါႏ ဖူးမူႏနင်ꩻငွေ" "ဟွူး- လျားငါႏ သီဒေါ့ꩻရိုꩻလွဝင်ꩻ ထွူတဝ်းဒွိုန်းနဲ့၊ လွေꩻအုံကွုံꩻလွဝင်ꩻ သိန်ႏမွူးတန်ဆလꩻသူꩻနယ်" မွိုးဖြားနင်ႏဒွုတ် ဒေါ့ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻ အွဉ်ဝင်ꩻလွေꩻအုံလွ သိန်ႏမွူးတန်ဆလꩻကို၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ခွန်တီးနောဝ်ꩻ အုံကုဲင်သေꩻဒျာႏ ထံးငပ်ꩻတန်ဆလꩻကိုတဲင် အောဝ်ႏတခိန်ꩻကုဲင်ဒျာႏ တဖြာꩻဖြာꩻလွုမ်ꩻသွူ။ "အွိုင်း"အငေါဝ်းဗွိုန် လွုတ်ဖုဲင်ꩻအစက်လန် ခွန်တီးနဲစ်ထွားလွေꩻထံးငွါ အငေါဝ်းကသင်ႏအရပ်ကို မေႏလူးကြုံႏခြာကို လိုꩻဖြားတဖြာꩻ နမ်းခြွိုင်ႏခြွိုင်ႏ ယာႏဗွာဗွာ အောဝ်ႏခူးတွမ်ႏကတူႏပေါက် ထီႏထူးနုဲးလိုꩻစခါ ကွဉ်နေးကွဉ်ꩻတွီးတဲင် ဆဲင်ꩻတန်ဖါးတလားလဲ့ ကꩻသေꩻပါ ဆဲင်ꩻကန်ႏသေꩻပါလော်ꩻပယ်ꩻတဲင် လိုꩻဖြားယောင်ꩻတရေꩻတဲးဝါးတန်ဒျာႏ ထွားစဲင်းခွန်တီးထွူနောဝ်ꩻ ပငယွုမ်းပသာႏပါ ဒေါ့ꩻရီထေ့ခွန်တီး- "ပိုလီꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလယ်ႏထွုမ်ႏစောႏတနာႏ စွိုးခွိုꩻသမဲင်ꩻနဲ့ရိုꩻ" ခွန်တီးသꩻဝꩻ ဟံးယဉ်ထွူနောဝ်ꩻ ထွားစဲင်းလွေꩻ ဖါဖြားထွူတွော့ꩻ- "မွေးဒျာႏဩ၊ နီသွဉ်းသီး အောဝ်ႏစောႏတနာႏ စွိုးခွိုꩻသမဲင်ꩻ၊ နီဖါဖြားနောဝ်ꩻ ပါꩻမုဲင်ꩻ" "ခွေယို ဗွေႏမနုဟာႏ သက်တောႏဆွာꩻ အမတ်တန် အာယုပါလသနဲ့ ပိုလီꩻ" "ဖါဖြားသက်လꩻလဲဉ်း ခွိုင်းမုဲင်ꩻဩ" တယ်ႏစ အရိန္ဒမာႏခွန် ကပင်ꩻသဲင်ꩻ ဗွေႏမနုဟာႏ(မာꩻ)လွဉ်ယို လꩻလဲဉ်း (၉၉၃)နိန်ႏ၊ နဝ်ꩻမာꩻချာ ဖါဖြားသက် (၃၂)နိန်ႏ၊ ပေါင်ꩻဝင်ꩻ ဖြားသက်လꩻလဲဉ်း (၉၆၅)နိန်ႏလဲဉ်း ပိုလီꩻ" ခွန်တီး ဖြောင်းထန်ႏစွော့ꩻ "အူး-လူး-လူး"ခွန်တီးယိန်းထွားစဲင်း အမတ်တန် အာယုပါလတွော့ꩻ- "မာꩻကေꩻဇူꩻတန်တန်တွော့ꩻ နီဖါဖြား ယံခြုဲင်းစဲင်းဖေႏဗဲင်း ခွန်မနုဟာႏတွမ်ႏ ဟော်ခင်အခရာႏ စွုံႏစွုံႏလင်ႏလင်ႏဩ" အာယုပါလ အမတ်တန် ငပယွုမ်းချာယင်းတဲင်- "သုဓမ္မဝတီတွမ်ႏ သုဘိန္နနဂရဝိန်ꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏရွှေစာရံဘုရာꩻ ကအောဝ်ႏဒါႏ သုဲင်ꩻထွမ်ႏအရပ်ကို တယ်ႏစ ဗွေႏသူရိယစန္တာႏစိုး မာꩻလွဉ်ယို တယ်ႏသုဝဏ္ဏဘူမိ ကေလာသကောင်ကို ပိုလီꩻ" ခွန်တီးရီယင်း- "ခွန်မနုဟာႏ အခရာႏလဲ့ အောဝ်ႏမဉ်သေပါဩ" ထွားကီထင်ႏလွေꩻ ဟော်ခင်ထွူနဝ်ꩻ အမတ်တန် အာယုပါလ ဒေါ့ꩻနယ်ပအီႏပအွောင်ႏနေး။ "ခွန်ပေႏပိုလီꩻဟွေး- ဘုရာꩻရွှေစာရံ ကအောဝ်ႏဒါႏ အရပ်နောဝ်ꩻ မော့ꩻလဲင်ႏခါ အောဝ်ႏကပ်ꩻတွမ်ႏ ပင်ႏလယ်ႏတဲင် ဗွေႏမနုဟာႏစိုးကို အွဉ်ႏနေးတပ်ခံႏဆွော့ꩻခင်ႏလမ်းတွော့ꩻ ဆင်သေꩻလုံးစက်ဖြွီꩻဖုံႏ၊ ခြိန်းခြီႏဖုံႏ၊ သင်ႏဘော်ꩻထီတပ်ဖုံႏ၊ ဗွေႏရဟန္တာႏ ဂဝံပတိ ရုတ်ထုတောႏလဲ့ အောဝ်ႏသူꩻကို၊ ပိဋကတ်သွံစွုံႏတွမ်ႏ ဟော်တယ်ꩻလဲ့အွဉ်ႏပါ၊ ဟော်တယ်ꩻနောဝ်ꩻ ဗွေႏခိုတွမ်ႏဗွေႏမူႏသီး လွေꩻအားထုတ်အီ တရာꩻလဲ့မွေး၊ အုံပဆား အုံရျူႏအီခင်ႏလမ်းလဲ့ မွေးမွေးသနဲ့ ပိုလီꩻ" "ကေလာသကောင် အရပ်ယိုနောဝ်ꩻ ဟော်တန်ဟော်မွူးဒျာႏ၊ ဟော်ခင်ကီကွဉ်ႏ ကောင်လောင်းသူꩻ ဆင်သေꩻပါစက် ရဟန္တာႏရိုꩻလဲ့ ဗွေႏခိုဆန္ဒအလꩻ ယားကုဲင်ချာယင်းတွော့ꩻ ကောင်ခင်ႏထျꩻသူꩻ ထွာသုဝဏ္ဏဘူမိဝိန်ꩻကဲဉ်၊ ကကွိုန်ꩻကသာႏယာႏ၊ သာႏသနာႏလဲ့ လေတောင်ႏမွေးစွဉ်ႏဒျာႏသနဲ့ ပိုလီꩻ" "ဗွေႏခိုတွမ်ႏဗွေႏမူႏသီးနောဝ်ꩻ ယွုမ်းအံႏမွေးစွဉ်ႏ ဘာႏသာႏတရာꩻတဲင် စဲ့ꩻမဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻ တပေါ်ꩻဖန်ဆင်ꩻသေꩻတောဝ်း၊ 'ခွေယို ရန်ႏသူႏအဲဉ်ထောဝ်း'ရိုꩻနုဲင်းတဲ့ ပိုလီꩻ" "သက္ကရာဇ် (၄၁၈)ရပ်ကို အရိန္ဒမာခွန် သံတမန်ႏစွိုꩻ လွဉ်ကွီပိဋကတ်တစွုံႏ 'ဗွေႏရိုꩻဖေႏတောဝ်း' တဖေႏတောဝ်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻ အရိန္ဒမာယို ယံတွင်ꩻကာႏလ ကအောဝ်ႏကိုꩻကွယ်ႏ ဂေါဝိန္ဒဒိဋ္ဌိဂိုဏ်ꩻသနဲ့ ပိုလီꩻ၊ ချိန်ႏရွယ်ႏကတွိုႏလိုꩻမူႏ လိုꩻယွဲးဖုံႏ ခါးလားကတောႏလံးနောဝ်ꩻ လူႏရီးဗာႏဂိုဏ်ႏဆရာႏ ဂေါဝိန္ဒထျꩻ သွံဟာတဲင် ဗွေႏခိုရိုꩻဖေႏ "သီယို ဒိဋ္ဌိဂိုဏ်ꩻဒျာႏ တွမ်ႏပိဋကတ်တောႏ ဆဲင်ႏယာႏတောဝ်းထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻ သက္ကရာဇ် (၄၁၉)ကို နေးတွမ်ႏတပ်ထီ တပ်ခင်ႏဖုံႏ လွဉ်တွိုက်ꩻစွဉ်ႏ သုဝဏ္ဏဘူမိယိုသနဲ့ ပိုလီꩻ" "ဗွေႏခိုဗွေႏမူႏသီး လွေꩻအုံခိုႏဟော်တယ်ꩻကိုလဲ့ အရိန္ဒမခွန် လွေꩻဆွမ်ꩻလꩻပါဒျာႏ၊ ယံတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ကေလာသကောင်ခင်ႏထျꩻသူꩻ သွီႏထီလဲင်ꩻထွတ်ꩻနေးစွဉ်ႏမွော့ ပိုလီꩻ၊ နီစွိုးခွိုꩻ သွီႏထီဖုံႏသနဲ့၊ ဗွေႏခိုမနုဟာႏ ဗွေႏမူႏသိရိမာ အပိုခိုသုဓမ္မ မင်ꩻသာꩻပေႏနောဝ်ꩻ စွိုင်တဗန်ႏနေးတဖြွီꩻခံꩻ၊ အမတ်တန်ဖုံႏနဝ်ꩻ စွိုင်တဗန်ႏနေး တွမ်ႏတဖြွီꩻရွဉ်၊ လိုꩻဒါႏ ပညာႏသျင်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ စွိုင်တဗန်ႏနေးတွမ်ႏ တဖြွီꩻတောင်ꩻ၊ မောင်းမမိဿံ ချွေႏ၇ံႏဖုံႏတွမ်ႏလိုꩻထံꩻသာꩻနောဝ်ꩻ စူယာꩻအဖဲ့ꩻစေႏကို စီꩻတိုဒွါႏဖြောင်နေးစွဉ်ႏ တဖြွီꩻသောဝ်ꩻတလီးချင်ႏတဲင် စွီႏသဲင်ꩻအရိန္ဒမာဖဲ့ꩻ၊ တဖူꩻလောင်းနောဝ်ꩻ သွီႏထီဖုံႏအောဝ်ႏရီႏလင်ꩻ စူယာꩻကိုဖုံႏသနဲ့ ပိုလီꩻဟွေး" "အသောင်အရင်ꩻ နီဖဲ့ꩻကို အရိန္ဒမာစဲ့ꩻဖုံႏ ခွုမ်တလီꩻနေးနꩻလျော်ꩻ ဗွာတလွစ်ꩻဆွစ်ꩻဖုံနႏဝ်ꩻ မွူးရောင်ႏဆꩻလယို လဲင်ႏဗုတ်ဗိတ်နေးစွဉ်ႏဒျာႏ" "ဗွေႏခိုဗွေႏမူႏသီး အလောင်ႏလွိုးလဲ့ တညိုꩻပေႏသꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻ ပငါပရာꩻ၊ မောင်းမမိဿံ ချွေႏရံႏဖုံႏတွမ်ႏလိုꩻထံꩻသာꩻနဝ်ꩻ ငွိုးသောင်ခြင်ꩻလွေꩻဗာႏနေး တဖူꩻလောင်းကို၊ ထီႏဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ပေႏသꩻမွေးထာꩻ ခွန်ပေႏဟွေး" "နီဖါနောဝ်ꩻ အုံနို့ꩻထာꩻဗဉ်ႏဗꩻကိုတဲင် ပါလွေꩻတောဝ်း၊ တွိုႏစွဉ်ႏဟန်ႏနီꩻ အောဝ်ႏအုံပွေါးဖေႏဗာႏ ကောင်ကေလာသ မွူးပြေ့ꩻလဲဉ်းဒျာႏ" "အော်- ဗွေႏခိုဗွေႏမူႏ ဗွေႏပေႏသီး ဖေႏကဖျော်တွိုႏလွ သုဂတိဘုံႏဟောဝ်သူꩻနောဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းအဝ်ႏဆုတောင်ꩻဖေႏဒျာႏဩ" ဝုဲင်ႏလွေꩻ ဟော်ခင်ထွူတဲင် အမတ်တန် အာယုပါလ မဲ့ခူꩻနီဖြုံႏကို ပလယ်ꩻရာႏမဲ့ထီဖုံႏ တကြွီႏလင်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏသွူ၊ အယံတွင်ꩻနောဝ်ꩻ အငေါဝ်းသင်ႏဖျင်နုဲင်းစွဉ်ႏလုတ်ဖုဲင်ꩻအစက်လန် "အွိုင်း"ခွန်တီးထွားစွူလွေꩻ မေႏလူးကြုံႏ အမတ်တန်ကအောဝ်ႏအရပ် ထံးငွါသူꩻနောဝ်ꩻ ထီႏဒွုမ်အမတ်တန်ဖြားတဲင် ခွန်တီးခြောဝ်လွေꩻ- "ဖါဖြား-ဖါဖြား" "ခွန်တီး-ခွန်တီးဟွေး- ခွန်တီး ပါꩻယို ထာꩻကလျားမွော့ ဗေင်ႏလုံးငပ်ꩻကို ကသမ်းလꩻ၊ သမ်းဒေါ့ꩻတမွာပါဒိုန်းထာꩻ ထွိုင်ႏခန်းလုဲင်း၊ သဲင်ꩻတွမ်နယ်၊ မွူးရောဝ်ꩻနီꩻယို အီႏသဲင်ႏထင်ႏချာ တောင်ႏကီꩻကရို၊ လိုႏသဲင်ꩻဖျင်မွဉ်းသေꩻလဲဉ်းကွေး" ခွန်တီး နဲစ်ထွိုင်ႏပွစ်မဲ့နီပင် ထွားလွေꩻထမ်းငွါဖဲ့ꩻထွူနောဝ်ꩻ သဲင်ꩻလွဉ်ꩻယင်း အသွꩻဖုံႏသွူ။[၁][၂][၃]

အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

  1. ပိုႏခံꩻ-သုဝဏ္ဏခမ်း
  2. ဒဲဉ်သီႏလက်ဆောင်ႏအမုဲင်-၁၁
  3. မဲ့ငါ-၅