ဉာဏ်ႏတုꩻ
ဉာဏ်ႏတုꩻ (မွေးတဝ်းတဲ့) တုꩻဗိုန်ဉာဏ်ႏ (အိန်းကလေတ်: Artificial intelltgence, အဒွေါင်ႏ: AI) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံပညာႏ ဘာႏသာႏဖြယ်ꩻတဗာႏဒျာႏ၊ စက်ခြွိုင်းဖုံႏအကိုသူꩻ အီႏသော့ꩻပညာႏ ဖေႏကထွားနုဲင်းနွောင်ꩻ လိုꩻသီးဉာဏ်ႏအထီအသွီႏ ရေႏရွယ်ႏခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ AI လိတ်ထွားစောင်ႏဖုံႏအကိုနဝ်ꩻ "လွူꩻထွား တဲမ်းထွို့ꩻထေလွေꩻ ထာꩻသေဉာဏ်ႏကအဝ်ႏဒါႏ နမ်းခြောင်ꩻတင်ဖုံႏ (intelligent agents)"ဗွောင်ဝွေꩻ(အေအိုင်)အခရာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "ထာꩻသေဉာဏ်ႏကအဝ်ႏဒါႏ နမ်းခြောင်ꩻတင်" ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထီႏသေနာႏ အသောင်အရင်ꩻထွူတဲင် အောင်ႏမျင်ႏမုꩻ ယံထိုတသွောင်း ကခွုမ်မာꩻနွောင်ꩻဒါႏ အနယ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကအွဉ်သုင်ꩻရီးဝင်ꩻငဝ်းယို စွန်မဲစ်ကာတီ (John McCarthy) နဝ်ꩻတဲး "သိပ္ပံတွမ်ႏအိဉ်စိဉ်နီယာပညာႏ ကတဲႏထွင်ႏနွောင်ꩻဒါႏ စက်ဉာဏ်ႏပညာႏ(Machine Intelligent)အဝ်ႏဖုံႏ" ဗွောင်နယ်ခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၁]
အရန်းထိုပရိုဖုဲင် ဉာဏ်ႏတုꩻ(AI)သော့ဝွဲးဖုံႏကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻလွေꩻ နုဲင်းဒါႏ ဝဲက်ထိုမ်ႏထွားရေꩻစက်စနိစ်(web Search engines)ဖုံႏ (ဥပမာႏ- Google Search), ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏချက်စနစ် နုဲင်းဒါႏ YouTube၊ Amazon၊ Netflixဖုံႏ၊ ကွဲးကမ်းထာꩻထီႏ(virtual assistant)ဖုံႏ (နုဲင်းဒါႏ Google Assistant၊ Siri၊ Alexaဖုံႏ)၊ နမ်းထိန်ꩻချာကလꩻဒါႏကာꩻဖုံႏ (နုဲင်းဒါႏ Waymo)၊ တဲႏထွင်ႏဖန်ဆင်ꩻထာꩻ အခြွိုင်းကိရိယာႏဖုံႏ (နုဲင်းဒါႏ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ မော်ဒယ်၊ အယ်ပကီႏဖုံႏ)၊ ဗျူဟာဂေင်း ထာꩻခွုမ်ဆိုးဖုံႏ (နုဲင်းဒါႏ ဆျာကွက်ꩻ(စစ်တုရင်)၊ Go ဆျာကွက်ꩻဂေင်းဖုံႏ) အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ကထူႏသုင်ꩻအီဒါႏ AIဉာဏ်ႏတုꩻ ပရိုဂရမ်ဖုံႏ ကဲဉ်းအာနဝ်ꩻ အတဟဲ့ꩻတဝ်း ဉာဏ်ႏတုꩻAIတဲ့ အဝ်ႏနေနေသွူ။
အမျိုꩻအစာꩻဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဉာဏ်ႏတုꩻယို တဗိုန်တဝ်းလို့ဝင်ꩻ မဉ်ႏဖဖြယ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏနွောင်ꩻသွံစားသွူ၊ နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ-
- ဖန်းပꩻဖꩻဖြယ် AI (Analtytical): ဝွေꩻနဝ်ꩻ ဉာဏ်ႏထာꩻသေထာꩻထီႏဆဲင်ႏရာꩻ (cognitive intelligence) ဝိသေသလက္ခဏာႏဖုံႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻသွူ။ တဲႏထွင်ႏနွောင်ꩻ နမ်းခြောင်ꩻတင်ဖေႏ ကမ္ဘာႏသီးထာꩻသေထာꩻထီႏဆဲင်ႏရာꩻထွူတဲင် ကအီႏအွဉ်ႏထွော့အီ အနာႏဂတ်အတာႏ ခင်ႏမွဉ်အွဉ်ႏထွာ အတိတ်အခွဲးအကျုံႏအလောင်းတွော့ꩻ သွဉ်ထူႏနွောင်ꩻအီနဝ်ꩻသွူ။
- လိုꩻသီး-နွန်ႏတမာ AI (Human-Inspired AI): ဝွေꩻနဝ်ꩻ ဉာဏ်ႏထာꩻထာꩻသေတွမ်ႏ ဆဲင်ႏရာꩻသꩻအခန်ꩻအထွော့ (emotional intelligence) အဝ်ႏသွူ။ သေနာႏနွောင်ꩻစွဉ်ႏ လိုꩻသီးသꩻထာꩻခံႏစာꩻ အစိုန်ꩻအဝ်ႏ၊ ကအွဉ်ႏထွော့(ဆုံꩻဖျတ်)ချက်အကို ယူႏသော့ꩻနဝ်ꩻဖုံႏတဲ့ လꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
- လိုꩻသီး AI (Human AI): ဝွေꩻနဝ်ꩻ အထီအသွီႏအမျိုꩻမျိုꩻ (ဉာဏ်ႏထာꩻသေထာꩻထီႏ၊ ဆဲင်ႏရာꩻသꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻဖုံႏ)သီး အမုဲင်ဗိုန်ခေါ်တဝ်းဝင်ꩻဖုံႏ ပါသော့ꩻသွူ။ သေအွဉ်ႏသတိꩻနွောင်ꩻချာနမ်းထွူတဲင် တွမ်ႏလိုꩻလောင်ႏလင်ဖုံႏ ကအဝ်ႏသွုပ်ဆွိုက်လူႏလုဲင်ႏလို့ဝင်ꩻကိုနဝ်ꩻတဲ့ နမ်းတွမ်ႏနမ်း သေချာနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။
အတွိုႏခြောင်ꩻဖုံႏတွမ်ႏ ကသွုံꩻအီဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]သိပ္ပံတွမ်ႏအနယ်ꩻပညာႏ ကထင်ႏထိုလွဉ်ဒါႏ လိုꩻသီးဝွုန်ꩻဝွိုင်ꩻအကို AI အနယ်ꩻပညာႏနဝ်ꩻ ခွုမ်မာꩻဖေႏနွောင်ꩻ အဆန်ꩻအတသာဖုံႏ အာတန်နဝ်ꩻသွူ၊ အနယ်ꩻပညာႏ ခွိုꩻသွုပ်တသာဖုံႏနဝ်ꩻ တလူႏကျုံႏမော့ꩻဗာႏစွဉ်ႏ ကမ္ဘာႏထွꩻခေတ်သီး အသျုက်အတရေင်ဖုံႏ (ဟဲ့ꩻရွို့ꩻနက်ဖုံႏ-သော့ꩻပါတဝ်းတဲ့လꩻဒျာႏနော-ငဝ်းသဲပ်ꩻ)၊သွူ။ အထူꩻတဗာႏ မျန်မာ(မန်းခမ်း)လိုꩻပေႏခွိုꩻသွုပ်တသာသီးဖုံႏနဝ်ꩻ အီႏတလူႏနွောင်ꩻ ဗိုန်ပီနုဲင်း AI အနယ်ꩻပညာႏ (ဉာဏ်ႏတုꩻ လိုꩻမိတ္တူ) ဟဲ့ꩻဖုံနက်ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻသွူ။ ယောင်းစူကခွုမ်သွုပ်လွဉ်ဒါႏ ပညာႏရေꩻအနယ်ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကုဲင်းကြွန်ꩻကြန်ꩻထိုꩻဒါႏ တွမ်ႏကအီႏသေနာႏနွောင်ꩻအီ လိုꩻသီးအဝွုန်ꩻအဝွိုင်ꩻ အမွေးအမဲဉ်ႏအဟေ့ꩻယောင်ꩻနဝ်ꩻမꩻ ခွိုꩻသွုပ်တသားဖုံႏ ဖေႏကထီႏထွꩻနွောင်ꩻ ITခေတ်အတာႏ ပညာႏရေꩻအနယ်ꩻယို ဖျင်တဝ်းတလꩻတဝ်း အဝ်ႏလိုႏဖျင်ပြောင်ꩻလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ AI နွို့သော့ꩻဖေႏလဲဉ်း လိုꩻသီးထာꩻမာꩻထာꩻခွုမ်ဖုံႏကို(ထွာဖေႏလဲဉ်း လိုꩻသီးထာꩻမာꩻသားနမ်းခြောင်ꩻ)သွူ၊ နုဲင်းဒျာႏ အနယ်ꩻပညာႏ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ ဘဏ္ဍာႏရေꩻ ထာꩻမျိုꩻအဒဝ်ႏဒဝ်ႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ AI အဝ်ႏပါသော့ꩻလဲဉ်း အရေꩻတန်ကို၊ နယ်ႏပယ်ႏကထွꩻခေတ်ဖုံႏအတာႏ AI နဝ်ꩻ အဝ်ႏတဲႏထွင်ႏခါꩻဖေႏလဲဉ်း ထာꩻမာꩻလွူးအီတွက်ဖုံႏ အာတန်၊ သꩻတဖွုန်ခရာႏ အခွင်ꩻအရေꩻဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ ဝွေꩻမာꩻဖေႏနွောင်ꩻသွူ။ AI အနယ်ꩻပညာႏ ကထင်ႏထိုထာꩻနဝ်ꩻ အခွုမ်အမာꩻဆေꩻကွက်ꩻအလောင်း တွိုႏခြောင်ꩻစဲင်းစဲ့မွေးစွဉ်ႏဒျာႏ။ ဝွေꩻနဝ်ꩻ ယိုခါ အဝ်ႏထူႏသေꩻခါꩻလဲဉ်း ထာꩻမာꩻအခွုမ်အစံႏယင်ဟန်ႏလဲ့ ထာꩻမာꩻအခွုမ်အစံႏ အခွင်ꩻအရေꩻတသာသာဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏဖန်ဆင်ꩻလွေꩻဖေႏနေကနဝ်ꩻသွူ။
ထာꩻမာꩻခွုမ်စံႏ ပေႏပေႏဖုံႏအကို ပေါႏ (နမ်းတမ်းအနေႏ) AI အနယ်ꩻပညာႏနွို့လွဉ်သော့ꩻသွူနဝ်ꩻ ကားတဲင် ခြွိုင်းသန်ꩻရေꩻ၊ ဘဏ္ဍာႏရေꩻတွမ်ႏ အနယ်ႏအလင်လင်ဖုံႏအကို တဲႏထွင်ႏဖေႏစွဉ်ႏ ထာꩻမာꩻအခွုမ်အစံႏတသာဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ သော့ဝွဲး(Software) တွမ်ႏ အိဉ်စိဉ်နီယာနယ်ႏပယ်ႏအကိုတဲး AI အနယ်ꩻပညာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏ တရန်းထွူတရန်းသွူ။ ပညာႏသျင်ႏ ကကျင်ႏလဲပ်ဒါႏ AI အနယ်ꩻပညာႏသားအတာႏ ကအီႏနွို့လွေꩻသော့ꩻဒါႏ အထင်ႏထိုအပြောင်ꩻလုဲင်ႏ နယ်ꩻပညာႏနယ်ႏပယ်ႏဖုံႏအကိုသူꩻနဝ်ꩻ အခွင်ꩻအရေꩻ အဝ်ႏအာတန်သွူ၊။ နုဲင်းဒျာႏ AI အိဉ်စိဉ်နီယာဖုံႏ၊ လိုꩻကျင်ႏလဲပ် စက်ရုပ်သားဖုံႏတွမ်ႏ ကျင်ꩻဝွတ်ပညာႏသျင်ႏဖုံႏ (ethicists) ထာꩻမာꩻခွုမ်စံႏအစားစားကို အဝ်ႏတဲႏထွင်ႏဖေႏ ထာꩻမာꩻခွုမ်စံႏ အခွင်ꩻအရေꩻတသာဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ကလိုႏအပ်ဒါႏ ကျင်ႏလဲပ်မုꩻဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]လိုꩻကမဉ်လွူးနမ်း တွမ်ႏ AI အနယ်ꩻပညာႏသားအတာႏ လိုႏသေနာႏ လိုႏဒါႏသေꩻခါꩻ ဂဏန်ꩻ(သင်္ချာ)၊ ကွန်ပျူတာ သိပ္ပံတွမ်ႏ အိဉ်စိဉ်နီယာ အနယ်ꩻပညာႏဆဲင်ႏရာꩻ အထီအသွီႏ၊ သွူတကာႏတဝ်း သွုပ်ဆွိုက်ရေꩻတွမ်ႏ စီႏဆင်ႏဖန်းဖြယ်နွောင်ꩻ အထီအသွီႏဖုံႏနဝ်ꩻ လိုႏအဝ်ႏသေꩻခါꩻသွူ။ ကျင်ႏလဲပ်အနယ်ꩻပညာႏဆဲင်ႏရာꩻ ကထွာဒါႏ ဂဏန်ꩻ(သင်္ချာ)၊ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံ၊ အိဉ်စိဉ်နီယာတွမ်ႏ တဲမ်းပရိုဂရမ် အခင်ႏမွဉ်အွတ်ꩻရွီး ခွေါင်ခွေါင်ခံႏခံႏ ကအဝ်ႏသေꩻခါꩻသားအတွက် အဝ်ႏဖန်ဆင်ꩻခါꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻခွုမ်စံႏ အခွင်ꩻအရေꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ဟော်ꩻထွားထဲင်း အသွုပ်အလင်
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ Russell & Norvig (2021), pp. 1–4.