တနတ်

တယ်ႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ အထာႏဝတွမ်ႏအသွတ်ꩻ ခါႏလယ်ႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ ရုဲင်ဖယ်တနတ်ပွုံႏ၊ စွိုးခွိုꩻတနတ်ပျꩻတွိုက် အမေႏရိကန်ႏခမ်း။ တနတ်မိဉ်ꩻ တယ်ႏဆꩻကီ လင်ꩻလ- FAMAS, vz. 52 rifle, CAR-15, M40, SVD rifle, RK 62, and Type 56

တနတ် (စူခွုမ်) ကမ္ဘာႏငေါဝ်းသွုံꩻကရိုꩻဒါႏ (အိန်းကလေတ်: Gun) ယိုနောဝ်ꩻ ခꩻအီတာႏ သော့ꩻပါဒျာႏ အရာႏတဲင် နျꩻအမောင်ꩻတဲ့ခꩻဗာႏ ခြိုင်းခြိုꩻနုဲင်းယိုသွူ။ တနတ်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ထာꩻခြွိုင်းခြိုꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တေက်ꩻနျꩻအာႏ(pressure) (မွေးတဝ်းတဲ့) ပꩻထန်ႏအာႏ(explosive force)တဲင် ကပသာနွန်ႏထင်ႏငါဖေႏဒါႏ အရာႏဖုံႏဒျာႏ နဝ်ꩻသွူ။ တနတ်ယို အရီးသွတ်ꩻအွဉ်မာꩻချွမ်စမ်ႏသားနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် သမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻကို ဒင်ႏနယ်ခါꩻဒျာႏ အေဒီ ၁၀၀၀ နေင်ႏရပ် အခိန်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အွဉ်မာꩻခွုမ်စမ်ႏသားအမဉ်ꩻနောဝ်ꩻ ဒင်ႏနယ်သေꩻခါ ထီႏထွꩻတောဝ်းနုဲင်းယိုသွူ။ ခရစ်နေင်ႏ ၉၀၅ ဗာႏ ( ကလဲဉ်းခိုႏချာ အနေင်ႏ ၁၁၀၀ ခိန်ႏ )ကို အွဉ်မာꩻချွမ်စမ်ႏခါꩻလဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးနောဝ်ꩻမေႏတဉ်ꩻယိုလဲ့ꩻတွမ်ႏမေႏစပ်ဆွိုင်ꩻတွမ်ႏပသီႏကွို့ꩻမာꩻအီစွဉ်ႏတနတ်ရာႏတဲင် အောဝ်ႏထူႏသွုံꩻခါꩻနုဲင်းယိုသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ သာနေးစွဉ်ႏတလီꩻတဲ့နောဝ်ꩻ နုဲင်ႏနေးစွဉ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အပွုံႏခြိုင်ꩻနုဲင်းတနတ်တဲင် အောဝ်ႏချွမ်စမ်ႏခါꩻဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲတဲင်တွော့ꩻ နောဝ်ꩻအခြိုင်းခြိုꩻနေောဝ်ꩻ တနတ် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ဟဲ့ꩻသွုံꩻတောဝ်းဒွိုန်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဟဲ့ꩻဒျာႏ မေႏခြွဉ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ မဲဉ်ဟဲ့ꩻမဲဉ်နုဲင်းမုဲင်ꩻဟဲ့ꩻ မေႏခြွဉ်းယိုနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏအရီးသွတ်ꩻအစ တနတ်ခြိုင်းခြိုꩻနုဲင်းယို သွူ။

ပထမရီးသွတ်ꩻ တနတ် ကထွာဒါႏ ခယ်ႏတနတ်မေႏ (အဒွေါင်ႏစား)၊ သွုံꩻအီတွမ်ႏ ယမ်ꩻစား

၁၂၅၀- နေင်ႏဗွေ အခိန်ႏခါႏအယံတွင်ꩻ နေးတောမ်ႏယမ်ꩻဖွန်ႏတဲင် မာꩻပꩻဒါႏတနတ် အစဲစ်အမဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီး အွဉ်ချွမ်စမ်ႏမာꩻလွေꩻလꩻရီးဒျာႏသွူ။ တွိုႏစွဉ်ႏနောဝ်ꩻအခိန်ႏတွင်ꩻ ဥရောပနွောင်ꩻဟံႏအကို တနတ်ဖုံႏလꩻအောဝ်ႏတောဝ်းဒွိုန်း လꩻထန်ႏတောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၄ရျာꩻဗူႏကိုတွင်ꩻဂျာမန်ဗွေႏဆရာႏတောႏတန်တပါꩻ ဘာသိုးလ်ရှဝဒ် ယို ထူႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻထျꩻအနယ်ꩻထာꩻသေတရာꩻတဲင် မာꩻနုဲင်းခန်းဒျာႏ တနတ် ( စူချွမ် ) နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီး အွဉ်မာꩻချွမ်စမ်ႏဒါႏ တနတ် ( စူချွမ် ) ယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဒျာႏ အဆွာꩻသွံသောင်ꩻရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ တနတ် ခꩻပွုံႏခꩻနယ်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာအီဒါႏနီနမ်း ၊ ခွေါင်းအီဒါႏ နီနမ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အရီးသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထူႏတောမ်ႏယမ်ꩻတေက်ꩻသော့ꩻတနတ်မေႏပြောင်ႏအငွါ တွင်ꩻထူႏယင်းစွဉ်ႏ လုံးလုံꩻပေႏတောမ်ႏ ပသီႏစျꩻရော်ꩻလို့ဝင်ꩻတဲင် သော့ꩻခါꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အရီးသွတ်ꩻတဖြာꩻကခꩻတနတ်ခိန်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ တနတ်ယို အွဉ်ႏနဲပ်ꩻတဉ်ႏဗာႏနီပြေင်အော့ꩻခါႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ထဲင်းယင်းတဖြာꩻနောဝ်ꩻ တနတ်ဆꩻချာ ကအောဝ်ႏဒါႏ အတအိုကိုယမ်ꩻယို လဲ့ꩻဖေႏဗာႏတောမ်ႏမေႏသွူ။နောဝ်ꩻတွော့ꩻ မေႏလူးလွံꩻဖုံႏ ထန်ႏလွဉ်တဲင် နေးတောမ်ႏအငေါဝ်းသန်သန် ပꩻထန်ႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻစားသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ တနတ်နုဲင်းယိုစားနောဝ်ꩻ သီကွို့ꩻရန်ႏသူႏလွုမ်ꩻမွေးတောဝ်း ခꩻတနတ်သားတဲ့ တနတ်မဲဉ်းချာတဲ့ သီအောဝ်ႏဒါႏနေနေသွူ။ ခꩻညာꩻညာꩻလဲ့ တလꩻတောဝ်းသွူ။

SIG Pro သီမီးအော်တို တနတ်ဒွောင်ႏ

နောဝ်ꩻတွော့ꩻအွဉ်ႏသော့ꩻနေးဒျွမ်ပြေင်အော့ꩻခါႏတဲင် အွဉ်ႏနောင်လုဲင်ႏပြေင် တနတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻစားယို အွဉ်ချွမ်မာꩻယင်းဒျာႏသွူ။ တနတ်နုဲင်းယိုစားနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ ၁၅ရျာꩻဗူႏခိန်ႏကာႏ အွဉ်ချွမ်မာꩻခါလဲဉ်းတဲင် ဟဲ့ꩻဒျာႏအာကွီဗတ်( Arquebus )တနတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ တနတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻစားနောဝ်ꩻ ထွူႏလွဉ်ꩻငါႏထာꩻတဲင်တွော့ꩻ စဲ့ꩻသားတဖြာꩻအာႏယို ချွမ်စွဲးနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ထေထန်ႏဗာႏထဲင်းယင်း တနတ်တသာတမျိုꩻသွူ။ အာကွီဗတ်တနတ်ယိုနောဝ်ꩻ မဉ်ႏထင်ႏထဲင်းတရန်းနောဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏ စနက်မောင်းတနတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တနတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻစားနောဝ်ꩻတနတ်ပြောင်ႏဆချာ အွဉ်ႏပယ်ခါꩻစနက်မောင်းတဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ တနတ်နုဲင်းယိုစားနောဝ်ꩻ ခမ်းမိဉ်းလော့ခိန်ႏနောဝ်ꩻ လဲ့ꩻမေႏတဲ့ မေႏတကွူလꩻတောဝ်းတဲင် တွော့ꩻတနတ်ရာႏထန်ႏလꩻတောဝ်းသွူ။ နေင်ႏ ၁၅၄၀ - နေင်ႏဗွေခိန်ႏတွင်ꩻ စပိန်လိုꩻမျိုꩻသီးနောဝ်ꩻ ယံကယ်ꩻထဲင်းစနက်မောင်းတနတ် ကရိုꩻဒါႏ မတ်စကတ်( Musket )တနတ်ယို အွဉ်မာချွမ်စမ်ႏယင်းထဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ မတ်စကတ်တနတ်အကိုနောဝ်ꩻ ဒတ်ချ်လိုꩻမျိုꩻသီးနောဝ်ꩻ သွုံꩻသော့ꩻဒျာႏလုံးခြဲက်တဒွီႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တနတ်ပြောင်ႏဆငါတဲ့ ပေါင်းဆွာꩻကယ်ꩻထဲင်းသွူ။ တနတ်ရာႏလွုံꩻယို တောမ်ႏယမ်ꩻခြွဉ်း တဲင် တနတ်ပြောင်ႏငွါထျꩻ နျꩻသော့ꩻဖေႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ယမ်ꩻတောမ်ႏတနတ်ရာႏလွုံꩻယို အောဝ်ႏခွေါင်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻမꩻ အမောင်ꩻဆꩻချာယို မိဉ်ႏဗဲ့ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻ ယမ်ꩻပꩻထန်ႏထိုꩻတဲင် တနတ်ရာႏထန်ႏလွဉ်ခန်းဒျာႏသွူ။

Battleship USS Iowa fires a full broadside from its nine sixteen-inch naval guns

ဒတ်ချ်လိုꩻမျိုꩻသီးနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ ၁၇ရျာꩻဗူႏခိန်ႏကာႏ ချွမ်အီစွဉ်ႏမတ်စကတ်တနတ်ယိုတဲင် ခြဲ့ꩻအီလဲဉ်းထဲင်းဟံႏယာႏသွူ။ ခရစ်နေင်ႏ ၁၆၃၀ ခိန်ႏတွင်ꩻ ပေါ်တူဂီလိုꩻမျိုꩻ ကရိုꩻဒါႏ ငဇင်ကာပါနောဝ်ꩻတဖြာꩻနောဝ်ꩻ ချွမ်စွဉ်ႏတနတ်နောဝ်ꩻတဲင် နွို့ကာႏလွဉ် နီမန်းနွောင်ꩻဟံႏကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏသွုံꩻချွမ်စမ်ႏလဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉ ရျာꩻဗူႏခိန်ႏတွင်ꩻ ကရိုꩻဒါႏ မေႏခတ်ꩻတနတ် ထန်ႏလွဉ်ဖျင်ထဲင်းသွူ။ မေႏခတ်တနတ် ယိုနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွီုးပꩻအာႏယို သန်ငါႏတဲင် မတ်စကတ်တနတ် ခင်ႏလမ်းကိုယ်ႏစာႏ သွုံꩻအာလွဉ်ချာယင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပြင်သစ်အွော့ꩻဝန်ရေꩻတောမ်ႏနပိုလီယန် စဲ့ꩻပွယ်ꩻအကို သွုံꩻအာဒျာႏ မေႏခတ်ꩻတနတ်လွဉ်းလွဉ်းသွူ။ ဟန်ႏသနီꩻကအောဝ်ႏသွုံꩻအာဒါႏ ပစ္စတိုဟဲ့အပြောင်ႏဒွေါင်ႏတနတ်ယိုနောဝ်ꩻ ကအွဉ်ချွမ်စမ်ႏရီးဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏအမေႏရိကန်ႏလိုꩻမျိုꩻ သင်ႏဘော်ꩻသားတဖြာꩻမဉ်ꩻဒျာႏ ဆင်မြူရယ် ( Saumel )နောဝ်ꩻသွူ။ ကော့တ်ယိုနောဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၈၃၀ တွင်ꩻ မာꩻဒျာႏသင်္ဘော်ꩻသားတဖြာꩻအနေႏ အိန္ဒိယနွောင်ꩻဟံႏကိုနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻတဖူꩻရဲဉ်ႏအကို ကော့တ်ယိုနောဝ်ꩻ ကထွိုင်ႏထီးတနတ်ယိုတဲင် အကဲဉ်ယိုမဉ်ႏအွဉ်ႏစပ်ဆွိုင်ꩻလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻ တနတ်ရာႏအာအာ တလဲင်ႏချင်ꩻခꩻထန်ႏနွောင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့ ဝွေꩻအောဝ်ႏယူႏဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ကော့တ်နောဝ်ꩻ ဝွေꩻကယူႏယိုဖေႏနေးအနမ်းခြုံကအောဝ်ႏကျိုꩻစာꩻလွဉ်တဲင် ၁၈၃၇ ဗာႏတွင်ꩻ ပစ္စတို ( တနတ်ပြောင်ႏဒွေါင်ႏ) ဖာဗွေႏတဖြာꩻအနေႏမတ်တန်ꩻဒင်ႏသေꩻခါꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကော့တ်ကမာꩻလွဉ်ဒါႏ တနတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻ တယ်ႏနေင်ႏ ၁၈၃၇ ဗာႏ အမေႏရိကန်ႏနွောင်ꩻဟံႏအကို ထူႏသွုံꩻစခန်းဒျားသွူ။

တနတ် ခꩻအီ ကာꩻမော်လထာ(တင့်ကား)၊ ဂျပန်

စက်တနတ်ယိုနောဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၈၆၂ ဗာႏခိန်ႏတွင်ꩻ အမေႏရိကန်ႏလိုꩻမျိုꩻ ရစ်ချတ်ဂတ်လင်း ( Richard J.Gatling ) ယို အွဉ်မာꩻချွမ်စမ်ႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဂတ်လင်း ကအွဉ်မာꩻချွမ်စမ်ႏဒါႏ စက်တနတ်နောဝ်ꩻ ဖွီဖွီဗွိုဗွို မွေးတောဝ်းတဲင်တွော့ꩻ တဆင်ႏတောႏတွင်ꩻတနတ်ရာႏပေါင်ꩻ တယ်ႏ၂၅၀ ဗꩻ ၃၅၀ ခꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ဂတ်လင်းကထေထန်ႏဒါႏ စက်တနတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻ အမေႏရိကန်ႏခမ်းကိုစဲ့ꩻပွယ်ꩻ အောဝ်ႏသွုံꩻဗာႏဒျာႏသွူ။ ဟန်ႏသနီꩻခိန်ႏ တနတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻစားဖုံႏနောဝ်ꩻ တဆင်ႏတွင်ꩻ အတွော့ပေါင်ꩻရေင်ရျာꩻမကာႏတနတ်ရာႏ ကထန်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အမ်( M16 )၁၆ တနတ်နောဝ်ꩻစားတမျိုꩻလဲ့ ထေထန်ႏလွဉ်လဲဉ်းနေနေသွူ။

တနတ်စွုမ်ႏ

• သူဖြုံႏပူꩻ
• နီဖြုံႏပူꩻ
• အပြောင်ႏဒွေါင်ႏ
• ရုဲင်ဖယ် ( Bolt – action Rifle )
• စနိုက်ဘာ ရိုင်ဖယ်
• အော်တို ရုဲင်ဖယ်
• တွိုက်ꩻဖွန်ႏရေꩻ ရုဲင်ဖယ်
• သီမီးအော်တို ရုဲင်ဖယ်
• ကာဗုဲင် ( Carbine )
• အူသီ
• စက်တနတ်
• အဲမ် လစ်ꩻ
• အဲမ် တဆီသူ
• အေကေ လစ်ဆီနွတ်ꩻ
• စီ သွံ
• စီ သွံဆီသူ
• တနတ်တလီꩻ ( Air Rifle )