တွိုက်ꩻဖြန်ꩻလွောက်ꩻအံႏ

"တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏအဂတိရေꩻယို ပအိုဝ်ႏခမ်းသားသီး သေတာႏဝွန်ႏတဲင် အဝ်ႏလိုႏဖြွမ်းဗူႏနွို့ပါ" လွောက်ꩻအံႏအဂတိကရိုꩻယို အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ၊ ဖေႏလာဘ်ထူႏလာဘ်ဖုံႏ၊ ထူႏတခွန်ꩻခမ်းသားပဲင်ႏ ခမ်းထီရွဉ်ဘဏ္ဍာႏဖုံႏ၊ သုံꩻအံႏလွဲꩻလမ်းသားပဲင်ႏ တခြိုꩻဥစ္စာႏဟံႏယာႏဖုံႏ၊ သုံꩻအံႏလွဲꩻအရာႏဩဇာႏမာꩻပဲင်ႏခွင်ꩻဖုံႏ၊ အဝ်ႏလိုႏမာꩻထာꩻမာꩻ တာႏဝွန်ႏအတွိုင်ꩻယို မာꩻတဝ်းတွော့ꩻ သုံꩻအံႏလွဲꩻမာꩻပဲင်ႏခွင်ꩻဖုံႏ၊ ခြုဲင်းသျင်ꩻနယ်ဖြောင်ဒေါင်မုတအဝ်ႏတဝ်း ခြွေတဗွုန်တဗန်ထာꩻဖုံႏ၊ တောမ်ႏတရာꩻတဝင်ႏတဝ်းထာꩻလꩻဖဲ့ꩻတဲင် ခြွေတမွိုꩻထာꩻမာꩻဖုံႏ၊ ထာꩻထင်ႏထိုဖဲ့ꩻယံထွာအီ အဝ်ႏလိုႏယီးနယ်ချာငါ လူႏလုဲင်ႏလွဝင်ꩻအာႏပေႏချက် အဝ်ႏလိုႏပွေါးထွားဝွေႏဖန်ႏချာလွဝင်ꩻ အမာႏအတရွို့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ယီးနယ်တဝ်း၊ ဝွေႏဖန်ႏတဝ်း ဒို့ꩻရဲးခါꩻကိုဖေႏထဲင်း၊ အံႏပွစ်ညီꩻထဲင်း-စတဲင်ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ လွောက်ꩻအံႏအဂတိအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၁၆-ဗာႏအတာႏ ခမ်းထီအဒဝ်ႏဒဝ်ႏဖြောင်ဒေါင်မုအစွိုꩻ (Tarnsparency International)အစွိုꩻကထေထန်ႏဒါႏ တဲက်လွောက်ꩻအံႏအဂတိအချက်အလꩻ ခမ်းထီပေါင်ꩻ ၁၇၆-ခမ်းကိုယို မြန်မာခမ်းထီနဝ်ꩻ အဝ်ႏအရန်း ၁၃၆-ကိုနဝ်ꩻသွူ။ လွောက်ꩻအံႏအဂတိယို တွိုက်ꩻဖြန်မြန်မာခမ်းထီကိုလုမ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ ကမ္ဘာႏလောင်းကီ ကထွာခမ်းထီအဒဝ်ႏဒဝ်ႏဖုံႏလဲ့ တွိုက်ꩻဖြန်လွဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ တောင်ကိုးရီးယားခမ်း သမ္မတနဝ်ꩻလဲ့ ထွို့ꩻတရာꩻဆုံꩻဖျတ်ခံႏဗာႏ တောမ်ႏလွောက်ꩻအံႏအဂတိမုတဲင် အဝ်ႏထွာသမ္မတ လွတ်ချꩻလင်ꩻထိုꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ရုရှားခမ်းထီနဝ်ꩻလဲ့ တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏ အဂတိရေꩻနဝ်ꩻ ထေအွဉ်ႏနယ်ဆန္ဒပွယ်ꩻ တခမ်းထီလုမ်းစွစ်ꩻစဲစ်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ အိန္ဒိယခမ်းထီနဝ်ꩻလဲ့ ကောပ်တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏ အဂတိတဲင် အွဉ်ႏနယ်ဆန္ဒနဝ်ꩻ ထွာခမ်းထီကို စွစ်ꩻစဲစ်ꩻစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ ခယ်ႏခမ်းထီကိုနဝ်ꩻလဲ့ ကောပ်လွောက်ꩻအံႏအဂတိတောမ်ႏ ဖေႏထူႏလာဘ်တဲင် လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻ တသန်းပုဲင်နီသိန်ႏနဝ်ꩻ ထူႏရေꩻခံႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ မြန်မာခမ်းထီယို ၂၀၀၅-ဗာႏ၊ ဒီဇင်ဘာလာ ၂-နီꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းထွို့ꩻလွေꩻစူမုဲင် "ကုလသမဂ္ဂ အဂတိလိုက်စားမှု ဆန့်ကျင်ရေး ကွန်ဗင်းရှင်း"ကိုနဝ်ꩻသွူ၊ ၂၀၁၃-ဗာႏ၊ ဩဂုတ်လာ ၇-နီꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏခမ်းခြွဉ်းဗူႏလွတ်တောႏကို ပျဌာန်းလွေꩻ "အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ"နဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏကဗွောင်လွဉ် တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏအဂတိ ကော်မရှင်ရုမ်ꩻ ၂၀၁၄-ဗာႏ၊ မတ်လာ ၁၀-နီꩻ ဗꩻလွဉ် ၂၀၁၇-ဗာႏ၊ မေလာ ၃၁-နီꩻကာႏလတွင်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်တွိုင်ႏဟွုန်တောမ်ႏ လိတ်ပုံႏဗွိုန်ဖုံႏ တွိုင်ႏထေ့လွဉ် ကော်မရှင်ရုမ်ꩻနဝ်ꩻ လက်ခံႏလꩻလွေꩻ လိတ် ၃၂၉၈-စောင်ႏတွော့ꩻ ၄၁-စောင်ႏနဝ်ꩻ ထောင်ထွားစဲစ်ဆေꩻလွေꩻနွောင်ꩻထွူလဲဉ်းအကျောင်ꩻ ကော်မရှင်ထေထန်ႏလိတ်အလꩻ သေထွꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻအကို ဌာႏနဆဲင်ႏရာꩻကိစ္စနဝ်ꩻ ၉၆၂-စောင်ႏ ထွာအအာသွတ်ꩻသွူ၊ ပတ်သဲစ်တောမ်ႏ လိတ်တွိုင်ႏဟွုန်ဟံႏယာႏကိစ္စနဝ်ꩻ ၄၈၄-စောင်ႏထွူ စီႏမံႏဖန်းဖြယ်ရေꩻ အိုပ်ချုပ်ရေꩻဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ ခုမ်မာꩻတရွို့ꩻမုနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ၆၈၂-စောင်ႏတောမ်ႏ စီႏရင်ႏတရာꩻရေꩻဆဲင်ႏရာꩻလိတ်တွိုင်ႏဟွုန်နဝ်ꩻ ၄၈၁-စောင်ႏ စတဲင်အဝ်ႏပါနုဲင်းယိုဖုံႏ သေထွꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ မိဉ်ႏထွားယင်းနုဲင်း တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏအဂတိရေꩻ ဥပဒေႏ ကထန်ႏလွဉ်နဝ်ꩻလဲ့ ခုမ်မာꩻဖြောင်ဒေါင်မုꩻ တအဝ်ႏတဝ်းဖုံႏ၊ ဖေႏလာဘ်ထူႏလာဘ်ဖုံႏ ကအဝ်ႏထွာဒါႏယို ယဟန်ႏနဝ်ꩻ တွိုင်ႏထေ့နွောင်ꩻဗာႏတဝ်း ကော်မရှင်ထျꩻလဲ့ ထွို့ꩻတရာꩻဗွောင်မုမီဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွဉ်နဝ်ꩻသွူ၊ ဝေင်ꩻသာစည်၊ ဝေင်ꩻနေပြည်တော်တောမ်ႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏယဟန်ႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ လိုမ်းဗဉ်ႏရေꩻယဲꩻဖုံႏ ကွီရွဉ်မုဖုံႏအဝ်ႏတဲင် ထွာလွောက်ꩻအံႏအဂတိတရာꩻနဝ်ꩻမꩻ ထွို့ꩻတရာꩻခံႏဗာႏ တောမ်ႏတွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏ အဂတိဥပဒေႏနဝ်ꩻပုဒ်မွူး (၅၆) (၅၇)နဝ်ꩻလဲ့ ဟွုန်သေထွꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ ဝေင်ꩻနယ်ႏသိန်းနီ၊ သိန်းနီတရာꩻရုမ်ꩻကို တရာꩻသူꩻကီꩻနဝ်ꩻလဲ့ ထွို့ꩻတရာꩻခံႏဗာႏတောမ်ႏ တွိုက်ꩻဖြန်ꩻလွောက်ꩻအံႏအဂတိဥပဒေႏနဝ်ꩻသွူ၊ တောမ်ႏယင်း ဇူလိုင်လာ ၁၆-နီꩻနဝ်ꩻလဲ့ တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏ အဂတိကော်မရှင်စွိုꩻနဝ်ꩻ ဆောမ်ꩻလွေꩻစောက်ꩻခမ်းနယ်ႏ (ကရင်ပြည်နယ်)အစိုႏရစွိုꩻ အွဉ်အကိုရေꩻတောမ်ႏ (ပြည်ထဲရေး)ဝွန်ႏတန်ဌာႏန အတန်အကယ်ႏဖုံႏ တောမ်ႏလွောက်ꩻအံႏအဂတိမုနဝ်ꩻသွူ။ ထူႏရေꩻဖေႏ လွောက်ꩻအံႏအဂတိသားတာႏ ထွို့ꩻဗူႏလွေꩻခါꩻ တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏ အဂတိကော်မရှင်စွိုꩻတဲ့ အဝ်ႏလဲဉ်းတဲင် နီရပ်နီဒေႏသ၊ နီဝေင်ꩻနယ်ႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ ထမ်ႏဝွန်ႏသားဖုံႏ၊ အိုပ်ချုပ်ရေꩻသားဖုံႏ၊ ရုမ်ꩻဌာႏနမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ခုမ်မာꩻဆောင်ႏရွက်ထာꩻယို မိဉ်ႏတဖြောင်ဒေါင်တဝ်း၊ မိဉ်ႏတစွဉ်ႏတဝ်း၊ မိဉ်ႏကွီအံႏခြေင်ရွဉ်လာဘ်ဖုံႏနတ်ꩻ တဲမ်းလိတ်တွိုင်ႏဟွုန်လွေꩻနွောင်ꩻဒျာႏကရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ကထွာကော်မရှင်စွိုꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းသားသီးလဲ့ မိဉ်ႏအဝ်ႏထီႏထီႏသွူ ဝင်ꩻအံႏလာဘ်၊ ဝင်ꩻကွီရွဉ်အဖေႏအထူႏ၊ ဝင်ꩻမာꩻထာꩻမာꩻ တမွေးမဲဉ်ႏတဝ်းတွော့ꩻ မိဉ်ႏအုံတေ့ꩻဒျာႏနဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏဖေႏအာႏ လွောက်ꩻအံႏအဂတိနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ခမ်းထီကိုကအဝ်ႏဒါႏ တွိုက်ꩻဖြန်လွောက်ꩻအံႏ အဂတိထာꩻမာꩻယို ခမ်းသားသီးလဲ့ သေတာႏဝွန်ႏတဲင် ဖေႏသေတွိုင်ꩻ ဟွုန်ဖေႏသွော့ꩻ၊ ကော်မရှင်စွိုꩻလဲ့ ကမာꩻဒါႏ ထောင်ထွားစဲစ်ဆꩻရေꩻတောမ်ႏ ထူႏရေꩻဆောင်ႏရွက်ဖေႏဖုံႏယို ခမ်းသားသီး ဖေႏကသေအွဉ်ႏနယ်သွော့၊ နဝ်ꩻမꩻ နုဲင်းယိုခါ အစိုႏရတဲ့ အဝ်ႏတွိုက်ꩻဖြန်လဲဉ်း လွောက်ꩻအံႏအဂတိတရာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ခမ်းသားသီးတဲ့ သေနဝ်ꩻသွူ၊ ကောင်မရှင်စွိုꩻသီး ဖေႏကထူႏရေꩻဖေႏနွောင်ꩻနဝ်ꩻ တောမ်ႏကအဝ်ႏလိုႏဒါႏ အမုဲင်အခွေါင်အခံႏအပြဲ့ꩻအစုံႏတဲင် တွိုင်ႏဟွိုန်နွောင်ꩻဒျာႏယို အိစုႏရအဝ်ႏဗွောင်ဖေႏလဲဉ်း တခါꩻအကျောင်ꩻ တဲမ်းဖြုဲင်ꩻနယ်ဖေႏသေလွေꩻဗာနဝ်ꩻသွူ။