ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ

en:Buzz Aldrin ကဟဲ့ꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသပညာႏသျင်ႏတဖြာꩻ ကထင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏ အပိုလို ၁၁ဂြိုဟ်ႏတုခိန်ႏ အဝ်ႏထူႏ ဟံႏတခြိုꩻတစွိုးစွိုးနမူႏနာႏ လာလောင်းကျာꩻပုင်ႏ

Self-portrait of Curiosity rover ကဟဲ့ꩻဒါႏ ကာꩻထောင်ထွားမားဂြိုဟ်ႏ အဝ်ႏထောင်ထွားထာꩻ မားဂြိုဟ်ႏလောင်းပုင်ႏကျာꩻ

ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ (အိန်းကလေတ်: Space exploration) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻသွူ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏ တောမ်ႏ အာႏကာႏသ အနယ်ꩻပညာႏတဲင် ကထိုမ်ႏလယ်ႏထောင်ထွား ကလွူꩻလေ့လာဒါႏ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻ ထာꩻမာꩻတန်ဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ နီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်ကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်းကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏဒုံးကျောင်ႏတန် (Rocket) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏ အာႏကာႏသ နောဝ်ꩻသွူ။ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ ဂျာမန်လိုꩻမျိုꩻ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏသျင်ႏ ယောဟန်ကပ်ပလာ (Johannes Kepler) ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ(Planets) ကလေပ်ရွေꩻလွေꩻတဖူꩻ(Orbits)တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻတာႏအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုတာႏ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏ အနယ်ꩻပညာႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ ဆာအုဲက်ဇက်နျူတန် (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်ႏလွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစီꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ စီꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖိုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစီꩻကမ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုတာႏ ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖိုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမုတတိယဥပဒေသအကို ခွိုင်ႏကားတဲင် ရုဲင်ꩻတသွိုးမုယို ဗွိုန်ပီအာႏနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရသျားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ကွန်စတန်တေဉ်း အီ သီယိုကော့ဗ်သကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် အာႏကာႏသယာဉ်ဖိုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏခမ်းကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ ဂျာမနီခမ်းကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖိုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ် ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “လာလောင်း” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဉ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရုသျှားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ သပွတ်နစ်-၁ (ရသျှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: Sputnik-1) ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီ ထင်ႏထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ ပသာချာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ သိပ္ပံကိရိယာႏခြွိုင်းဖိုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတေားသော့ꩻပါ “လုဲက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသိဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖိုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအလꩻ “လုဲက်ကာ” သွီႏကလွေꩻလေပ်သွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖိုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာချာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖိုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻ အွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပသာချာ သတင်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ သေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွဉ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏနွောင်ꩻမုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကျောင်ႏ တပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဉ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဉ်ဟမ်ႏတလီꩻထု ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။

၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ အမေႏရိကန်ႏသင်ဘော်ꩻထီတပ် မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ သျဲစ်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဉ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဉ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖိုင်ႏတဲင် သျဲစ်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဉ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏထင်ႏလဲဉ်းအကို အောဝ်ႏကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဉ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဉ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာစီဂရစ်သမ် ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ် (မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဉ် ဗွိုန်နုဲင်း သျဲစ်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ ဩဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။

Astronaut Buzz Aldrin had a personal Communion service when he first arrived on the surface of the Moon.

၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖိုင်ႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻလꩻထိုꩻတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဉ်စွဉ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏအာပါ အာႏကာႏသယာဉ်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏထိုꩻအာႏကာႏသယာဉ်ဖဲ့ꩻထန်ႏတွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာႏချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် အာႏကာႏသစခန်ꩻ ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဉ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုꩻမွူးနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ လာမဲ့ငါလောင်းနီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဉ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး တောမ်ႏ အင်ဂျင်နီယာဖိုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖိုင်ႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ယူႏခါꩻကျံႏခါꩻဉာဏ်ႏဟောဝ်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဉ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာꩻအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖိုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဉ်စူခွုမ်တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဉ် မွူးစက္ကျာႏဝဠာႏ တောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖိုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဉ်းသီးကထင်းကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေꩻဇူꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသထာꩻခြေင် ကရိုꩻနဝ်ꩻ

အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဉ်ႏထွော့ခါꩻအဲဉ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဉ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်စေခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအခါႏကိုမိဉ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖိုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖိုင်ႏ မိဉ်ႏကာႏဖျတ်လွေꩻ တလီꩻနမ်းအကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ယွထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယိင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဉ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏလဲဉ်းဖိုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏဟမ်ႏဖာႏဗꩻထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ အာႏသန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏရပ်ဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်ကလီဖိုင်ႏ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (တအိုလွီးအီတောနွောင်ꩻတျာႏမေႏအာႏစား) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဉ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖိုင်ႏတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ယို ထွာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီးထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် သေတ်သလူနာသပေ့ (cis-lunar space)သွူ။ သေတ်သ (cis) ကရိုꩻယို (this side)အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ (lunar)ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ သပေ့ (space)နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဉ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဉ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဉ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဉ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻသွူမိဉ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဉ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖိုင်ႏကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း လာ ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ခင်ႏလမ်းအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ လာဖိုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻရိုꩻကီလဲ့ အာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖိုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဉ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကလေပ်ဗဲဉ်အတဖူႏကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻကတွိုႏဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဉ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဉ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖိုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖိုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ အကစလွဉ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဉ်းသီး နဂါꩻလွီး (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖိုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဉ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။

လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖိုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖိုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဉ် ၊ သိပ္ပံပညာႏ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဉ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ

လာ ယို ရူပဗေဒဆဲင်ႏရာꩻ စည်ꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏအလꩻ အောဝ်ႏလွေꩻသဲင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻအကိုတဲင် ဂြိုဟ်ႏသီး ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ရုဲင်ꩻတသွိုး လွေꩻသဲင်ꩻ စည်ꩻကမ်ꩻနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို အထွူႏဗော့ “ပေါင်” ဆေ့ꩻဆေꩻ စားတဲ့အောဝ်ႏ၊ အထွူႏ အလေꩻခိဉ်ႏ “တန်” နေးစားတဲ့အောဝ်ႏတဲင် ရွုတ်ပွိုင်ပွုံႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ ဗေဉ်းဂတ် ၁ ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏသီးဂြိုဟ်ႏတု၊ သပွတ်နေတ် ၁ ကရိုꩻဒါႏ ရသျှားဂြိုဟ်ႏတု ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏတဒွီႏဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး အေတ်သပလိုရာ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတောမ်ႏ ရသျှာႏသီး သပွတ်နေတ် ၂ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏဟမ်းယွေးယွေး တဝွိုန်ꩻဆွာꩻနုဲင်း ပေပါဗုန်ꩻပိုင်ႏသွူ။ အမေးရိကန်သီး အေတ်သပလိုရာ ၇ ဂြိုဟ်ႏတုပိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖဲ့နောဝ်ꩻတန်တဝွိုန်ꩻတဲင် တဖဲ့ꩻ နောဝ်ꩻတျူပေႏထိုꩻတဲင် ဗွိုန်နုဲင်း လိုꩻပေႏသီးကခွုမ်ဆိုးဒါႏ စေန် (ဂျင်) ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာꩻသအတာႏ ထွာ အရေꩻတန်ကိရိယာႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ရောင်ႏလေရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ၊ ဂမ္မာရောင်ႏဆဲစ်ꩻဖိုင်ႏ၊ အိတ်ရေးရောင်ႏဆဲစ်ꩻဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တောင်ꩻသေမတ်အီ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏဒါႏ တျာႏမေႏပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ စွန်ꩻထီအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏကို ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ်ဖိုင်ႏ ၊ ဥက္ကာႏတူႏခေါဝ်ပေႏ ကဖွန်ႏတနိဉ်ႏဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တအိုမုတ်လူး(မြူမှုန်)ဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻတခွိုင်ႏမုဲင်ꩻ ဖော်ႏထန်ႏနယ်နွောင်ꩻသွူ။ ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအားတောမ်ႏ ထွို့ꩻငင်ႏအားနယ်ႏဖိုင်ႏလဲ့ တဲက်ထာနွောင်ꩻသွူ။ နီꩻလို့သီးကအုံဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယိုမိဉ်ႏတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားနွောင်ꩻအီ ချာလꩻသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်း အမေႏရိကန်ႏသီး ရာႏသီႏဥတုထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻအထူꩻဂြိုဟ်ႏတု တုဲင်းရွစ် ၁  ဂြိုဟ်ႏတုစားယိုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အုံပွေါထွားလွေꩻ မို့ꩻအေႏဖိုင်ႏ အပိုင်ႏအခြုံအရောင်ႏ ကပြောင်ꩻလုဲင်ႏတဲင် ရမ်ꩻလꩻအွဉ် ရာႏသီႏဥတုအတာႏ ကူႏညီႏစွဲးကမ်ႏကိုနွောင်ꩻသွူ။ သွုံꩻတောမ်ႏ စီအိုဒဲစ်တေတ် ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏတဲင် ထွို့ꩻတဲမ်းသွဲနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ ကယိင်းယံမဲဉ်ႏဗဲက်ဒါႏ ဟမ်ႏပိုင်ႏ (Map)ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို သွုပ်သွယ်ႏရေꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအတာႏလဲ့ စွဲကမ်းကိုအီသွူ။ တယ်လီဗေးသျှင်း ကရိုꩻဒါႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန်ထာꩻမာꩻ နောဝ်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻလꩻဗော့ꩻ ခင်ႏလမ်ႏဗော့ꩻတာႏလွုမ်ꩻသွူ။ ကအွဉ်ႏစွဒါႏ TV လဲင်ꩻဖိုင်ႏ ကလေပ်လေိမ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတဝွိုန်ꩻယို လွေꩻတကဲင်ႏနေး လꩻတောဝ်ႏတွော့ꩻ အောဝ်ႏအညာꩻဆွမ်ꩻထွားနာႏလတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လဲင်ꩻအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏယို အွဉ်ႏစွꩻဒင်ႏတွိုႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဗာႏအလောင်းတွော့ꩻ အောဝ်ႏဂြိုဟ်ႏတုထျꩻအွဉ်ႏစွꩻထေ့လင်ꩻလူးချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအလောင်းတဲင်  အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်းခင်ႏလမ်းအထွောင်းအာဖိုင်ႏယို ဆွမ်ꩻထွားလꩻလို့စွဉ်ႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန် အခြပ်အရဲဉ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယို အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဗာႏတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်းနွောင်ꩻအရန်းအစားစားအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏတဲင် နီရန်း စားတဲ့အောဝ်ႏ  ငတ်ꩻရန်းစားတဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏယိုတောထင်ႏဂြိုဟ်ႏတု ကတွိုႏသင်ꩻရာꩻအထိုထွူ ခိဉ်ႏတွယ်ႏယင်း အစဲင်ႏမဲဉ်ႏတဲင် မဲဉ်ႏလွောက်ရာꩻအမွိုင်နှုန်ꩻဖေႏကတွိုႏ ဖေႏဗာႏယင်းနွန်ႏထင်ႏအာႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဒပ်ဆွိုင်ꩻသေꩻ ခါꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ အခေါဝ်ဖဲ့ꩻချာသွတ်ꩻသွူ။

မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်းလဲ့ ဒုံးကျောင်ႏမိဉ်ႏတွိုႏထင်ႏသွူ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဉ်တဖူꩻကိုမꩻ အွဉ်ႏဖဖြယ်ထန်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ အနယ်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့လꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ (ဟဲ့ꩻ)အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်း တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကဖထန်ႏ ဖြယ်ထိုꩻထွူ ဒုံးကျောင်ႏယို လေပ်ဗဲဉ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။ ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏစ ဒုံးကျောင်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ထင်ႏတနွောင်း စွဉ်ႏတရွဉ်းနေးသွူ။ နွန်ႏအာႏအတာႏ ပꩻထိုꩻအရန်းရန်းထွိုင်ႏထွူ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏယို ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းဖိုင်ႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏမဲ့ငါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတွောင်းစွဉ်ႏတရွဉ်း အီႏဗော့ꩻဗွိုန်နုဲင်း ခွဉ်းကဲစ်စွဉ်ႏတလီးအတွိုင်ꩻထွူတဲင် ကွဲထဲ့ထဲ့ဖွိုႏ လင်ꩻလွဉ်သွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ဂြိုဟ်ႏတုအတာႏကလိုႏဒါႏအမွိုင်နှုန်ꩻအာႏ ဖေႏကတွိုႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းယို နွန်ႏထိုꩻဖေႏဂြိုဟ်ႏတုသွူ။ ဒုံးကျောင်းတဗာႏတဲ့နောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဆွိုင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ ပေါႏတတွိုႏတောဝ်ႏ လွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻအမွိုင်နှုန်ꩻနောဝ်ꩻတဲ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻတထွောင်းအကိုတဲင် လေပ်ဗဲဉ်ဟမ်ႏအတာႏ အုံအောဝ်ႏနွောင်ꩻချာဒျာႏသွူ။ ဖေႏကအောဝ်ႏနုဲင်းတဖူꩻကိုစားယိုအတာႏ  ပေါ့ꩻတလီꩻထုအဗွိုသွတ်ꩻ အခေါဝ် မွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻ ဖုဲင်းလဲ့ညာꩻဗာႏ ကားတဲင်တလီꩻထုကားကအောဝ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ပေါ့ꩻဖုဲင်းလဲ့ညာꩻတောဝ်းတလီꩻထုနောဝ်ꩻ တလီꩻထုနွန်ႏချာအာႏတွော့ꩻ မာꩻယွိုက်လွဉ် ဒုံးကျောင်ႏ မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကရုဲင့်တသွိုးမှု ကလွေꩻနှုန်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ ကွဲယွယွလွဉ်တဲင် မာꩻထဲ့လလင်ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏဗော့ꩻလွဉ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထျꩻတဲင် တလီꩻထုပွစ်ဒုတ်တွော့ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ မိဉ်းမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုယို မေႏခိုးထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ မိဉ်းတမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဖေႏကလေပ်ဗဲဉ်လွေꩻနွောင်ꩻ ဟမ်ႏလေပ်တဖူꩻအကိုအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏက ဆဲင်ႏရာꩻလေပ်ဗဲဉ်အမွိုင်ဖိုင်ႏသွူ။ လေပ်ဗဲဉ်အမွိုင်ယို မာꩻတရျားဖေႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအတာႏ မာꩻထွာဗဟိုႏဖꩻထန်ႏအားသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဉ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ပေါ့ꩻကွဲထိုထိုလဲ့ ကလေပ်ဗဲဉ်အမွိုင်သူꩻ ယိင်းကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပွိုႏထာꩻမုဲင်ꩻနဲတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏလဲ့ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကအောဝ်ႏဗော့ꩻရာခင်းလမ်ႏတွင်ꩻ အမွိုင်အောဝ်ႏဗာႏ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၁၈,၀၀၀ နှုန်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻလာနောဝ်ꩻ ကွပ်အောဝ်ႏညာꩻငါႏတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွော့ꩻ လွေꩻခြိ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၂,၀၀၀ နှုန်ꩻ လွုမ်ꩻသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကတဝေ့ꩻကတပန်ႏအတဖူꩻအကို ကအောဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအမွိုင်နှုန်ꩻယို အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏဗော့ꩻလွဉ် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဲ့ ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတွော့ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအမွိုင်နှုန်ꩻယို တွိုႏလွဉ်အထိုသွတ်ꩻအရန်ႏသွူ။ မိဉ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးထိုꩻလွေꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏအညာꩻသွတ်ꩻခင်ႏလမ်း နောဝ်ꩻတဲ ကွပ်ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် အတသွိုး အလွေꩻနှုန်ꩻယွိုက်ထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဒပ်ဆွို့ꩻသေꩻခါꩻဗော့ꩻကိရိယားဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻဂြိုဟ်ႏတုစား ၊ ဒင်ႏထင်ႏပါလိုꩻတောမ်ႏတိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အီတောလွေꩻအာႏကာႏသကိုစား ရိုꩻတဲင် အောဝ်ꩻနီစားသွူ။

ကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဂြိုဟ်ႏတုစားယို အခိန်ႏတွိုင်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်ႏယံကဆွမ်ꩻထူးနွောင်ꩻ အီႏပသာချာဖေႏသတင်ꩻအတာႏ အွဉ်ႏဒင်ႏလွေꩻပါ ရေဒီယိုငေါဝ်းအွဉ်ႏစွꩻစက်ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း ကပသာထင်ႏဒါႏ မာꩻထွဉ်ႏချက်အလꩻ ဗွောင်ဖေႏနွောင်ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအတာႏ အထူꩻ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻသွူတကားတောဝ်း ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ် မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ရောင်ႏအလင်ကဆဲစ်ထန်ႏလွဉ်ဖိုင်ႏအတာႏ ကတွက်နွောင်ꩻဒျာႏကိရိယာႏဖိုင်ႏ၊ ဆာႏကျောင်ႏကဒုတ်ဗာႏဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ကိရိယာႏကတွက်ဒါႏ ဥက္ကာတူႏဖွန်ႏပေႏဖိုင်ႏတောမ်ႏ အခွꩻအလျား၊ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ၊ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏနယ်ႏဖိုင်ႏ၊ ကအောဝ်ႏမွူးကဆဲစ်ထန်ႏထွဉ်ဖိုင်ႏ၊ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း အောဝ်ႏဆာႏဖိုင်ႏထျꩻ ကအွဉ်ႏစွꩻလွဉ်ဒါႏ ရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏပါထွူသေႏသေႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသအကို ဖေႏကဒင်ႏတောလွေꩻနွောင်ꩻ တိရိစ္ဆာန်ႏ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း လိုꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကမာꩻခါꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ကဲဉ်ႏအာအာနောဝ်ꩻတဲ တန်ကယ်ꩻထဲင်း ဂြိုဟ်ႏတုအစားကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဖြီႏဖြီႏစားသွူ။ လိုꩻ တောမ်ႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ ဖိုင်ႏ ကထိုမ်းလွေꩻပါဂြိုဟ်ႏတုစားနောဝ်ꩻတဲ သာအီတလီꩻအတာႏ အောက်သီစေန်ထေကိရိယာႏဖိုင်ႏ၊ အခွꩻအလျားခိဉ်ႏတရျားကိရိယာႏဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏတောလွေꩻပါတိရိစ္ဆာန်ႏစားနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအကိုကဒပ်ဆွို့သေꩻခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏယို တဲက်ထာဒင်ႏမုဲင်ဖေႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ သꩻရာႏတဖုံမု၊ နမ်းအလျားနှုန်ꩻ၊ သာတလီꩻနှုန်ꩻ၊ ထီလွီးတောမ်ႏ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကမဲဉ်သေ အခရာႏအလင်ဖိုင်ႏယိုလဲ့ မုဲင်ခါꩻဖေႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏလွေꩻပါ လိုꩻနောဝ်ꩻတဲ ကိရိယာႏနုဲင်းဆကီဖိုင်ႏယို ပါသော့ꩻဗာႏသွူ။ ကဝါႏလွေꩻဒါႏ အာႏကာႏသယာဉ်ဝါးသာႏ တောမ်ႏ ကထိုမ်းလွဉ်ꩻဒါႏ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး ယံကသဲင်ꩻတွိုႏလွဉ်ချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းအတာႏ အနယ်ꩻဖိုင်ႏလဲ့ အောဝ်ႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုꩻကဝါး လိုꩻကထိုမ်းဒါႏဒုံးကျောင်ႏအစားယိုနောဝ်ꩻ တောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုကအီႏလွေꩻတဖူꩻ တဗန်ႏလုဲင်ဖဲ့ꩻအတာႏ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏမော့နောဝ်ꩻ ဒပ်ဆွို့ခါꩻ ဒုံးကျောင်ႏနွန်းတဗန်ႏချာစားဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်ႏတဗန်ႏချာစားနောဝ်ꩻ မာꩻယွိုက်လွဉ်ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဂြိုဟ်ႏတုယို ထဲ့လလင်ꩻချာဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကားတောဝ်း လိုꩻကပါအကွို့ꩻယို ယံဖေႏကလင်ꩻယွယွအတာႏ မာꩻဆွို့ခါꩻပါဗာႏ တလီꩻထီꩻ(Parachute)သွူ။

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻတာႏ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို လိုꩻပါလွဉ်ꩻတောဝ်ႏ ပါသော့ꩻဗော့ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏလွုမ်ꩻတဲင် ဒုံးကျောင်ႏအစား နွို့လွေꩻဆုံးဝိစ်ꩻအာႏကာႏသကို ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသစားနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ လွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ထွာအရီႏစသွတ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ လူန ၂ / ကော့သမော့ ဒုံးကျောင်း ၂ ကရိုꩻဒါႏ ရုသျှားသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း တွိုႏထင်ႏရီးစသွတ်ꩻ လာ အလောင်း ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏလူန ၂ ယို ခရေတ်နေင်ႏ ၁၉၅၉ နေင်ႏ သဲစ်တေဉ်လာလာ ၁၄ နောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလာအလောင်းသွူ။ ကထွာဒါႏထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏအလင် အမေႏရိကန်ႏသီး ပုဲင်အိုနီယာ ၄ တောမ်ႏ ရုသျှသီး ယူနေတ် ၁ ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ ကျော်ႏတကာႏထိုꩻလာတဲင် ထွာထိုꩻလဲဉ်း မွူးအတာႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏသွူ။ လိုꩻသီး ကမာꩻဒါႏ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျေောင်ႏဖိုင်ႏယို မားဂြိုဟ်ႏ(အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ)၊ ဗီးနပ်ဂြိုဟ်ႏ(သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ)တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏလင်အလောင်းဖိုင်ႏလဲ့ တွိုႏလွေꩻလဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရုသျသီး ဗီးနပ် ၄ တောမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၅ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလဲဉ်းသောကျာႏဂြိုဟ်ႏလောင်း ၁၉၆၆ နေင်ႏကိုသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၉ ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်းခမ်ႏဖာႏလောင်း ထန်ႏလွေꩻတဖူꩻ တွိုႏလွေꩻ ၂၄၇,၀၀၀,၀၀၀ မဲင်ႏအတာႏ ည ၅ လာခွယ်ꩻထွူ ၁၉၇၁ နေင်ႏ နိုဝေဉ်ဘာလာ ၁၃ နီꩻနောဝ်ꩻ ပထမအရီးစသွတ်ꩻ လေပ်ဗဲဉ် မားဂြိုဟ်ႏ(အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ) နောဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်ႏကားတဲင် မွူးဂြိုဟ်ႏရံႏဖိုင်ႏအကို အတန်သွတ်ꩻ အတရေꩻသွတ်ꩻကထွာဒါႏ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ႏ (ကျာႏသပတေꩻဂြိုဟ်ႏ)ယိုအထျꩻလဲ့ ၁၉၇၂ နေင်ႏ မတ်လာ ၂ နီꩻအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻလွေꩻ ပုဲင်အိုနီယာ ၁၀ ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို ကပါသော့ꩻဒါႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပသာချာ သိပ္ပံပညာႏဆဲင်ႏရာꩻအဖိုꩻတန်ႏ အချက်အခရာႏဖိုင်ႏသွူ။ အွဉ်ႏနယ်သာႏဓကအနေႏ ပုဲင်အိုနီယာ ၄ နောဝ်ꩻ ဒိုဖြောင်လွေꩻ ဗန်အယ်လေဉ် ရောင်ႏဆဲစ်ထန်ႏခင်ႏလမ်ႏတဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻ ဒုဒွိုန်တောမ်ႏ တဲက်ထာမုအမဲဉ်ႏအတာႏ အရီးစသွတ်ꩻ တဲက်ထာဖေꩻနွောင်တဲင် ပသာသဲင်ႏဖေႏချာ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး နောဝ်ꩻသွူ။ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို ခါးလားကတွိုႏလွေꩻ လာ မိဉ်ႏမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏအလောင်း  မိဉ်ႏတွိုႏလွေꩻဒျာႏ လာ/ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏ အထျꩻနောဝ်ꩻ အကျိုꩻယိင်းအောဝ်ႏတဲင် လေပ်ဗဲဉ်လွေꩻ လာထျꩻ ဂြိုဟ်ႏထျꩻနောဝ်ꩻအဟောဝ်သွတ်ꩻသွူ။ သာႏဓကအနေႏ ရုသျသီး လူန ၃ တွိုႏဗော့ꩻလွေꩻ လာ ထွူ တွယ်ႏလꩻနွောင်ꩻဓါတ်ပွုံႏ နီလိုꩻသီးတထီႏဗာႏဖိုတောဝ်း လာ အွိုးတဖဲ့ꩻပွုံႏဖိုင်ႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၄ ဒုံးကျောင်ႏယိုတဲ့ တွိုႏလွေꩻအောဝ်ႏဟမ်ႏကညာꩻမဲင်ႏ ၁၃၄ သန်ႏ တဲင် ကာႏဗော့ꩻလွေꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏထျꩻတွော့ꩻ တွယ်ႏထူႏလꩻ ဗော့ꩻနွောင်ꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏဓါတ်ပွုံႏဖိုင်ႏထွူ တောမ်ႏရေဒီယို ပသာချာသဲင်ꩻဖေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။

အာႏကာႏသစခန်ႏဖိုင်ႏ

အာႏကာႏသစခန်ꩻ(Space Station)ဖိုင်ႏယို ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဉ်တသေႏသေႏဟမ်ႏအတာႏ လိုꩻသီႏကမာꩻခါꩻဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ စခန်ꩻအကို လိုꩻသီးအုံအောဝ်ႏမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏတဲင် စခန်ꩻနောဝ်ꩻအကို မာꩻလွူꩻထွားဓါတ်ခန်ꩻ(practical laboratories)၊ ထောင်ထွားနက္ခတ်ခင်ႏလမ်း (astronomical observatories)၊ အုံပဆားခင်းလမ်းဖိုင်ႏ တောမ်ႏ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏအီဒုံးကျောင်ႏခင်းလမ်း (launch bases) စတဲင် ခင်ႏလမ်းဖိုင်ႏ အောဝ်ႏပါထွူ မာꩻသွုံꩻလꩻနွောင်ꩻအီသွူ။

သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးဖိုင်ႏလဲ့ အာႏကာႏသစခန်ꩻအတာႏ ဖေႏရောင်အကျံႏဉာဏ်ႏပငါပရာꩻဖိုင်ႏသွူ။ စျာမန် အမေႏရိကန်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏ ဗာနာဖွန်ဗရောင်း တဲမ်းထွို့ꩻနယ်ပွုံႏ အတဒွီႏတဝွိုန်ꩻတန်ဗွိုန်နုဲင်းလောပေဉ်ပွုံႏစံႏတဗာႏသွူ။ ကအွဉ်ႏထွော့ခါꩻလောပေဉ်ပွုံႏတဝွိုꩻ အကြဲင်ႏတောမ်ႏ လောပဉ်တဝွိုန်ꩻအသောင်အငွာဖိုင်ႏအကို လိုꩻအုံတာႏတောမ်ႏ မာꩻထာꩻမာꩻတာႏ အခန်ꩻဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လောပေဉ်တဝွိုန်ꩻယို ထွို့ꩻငင်ႏအာႏသဖော်ꩻယံကထွာ ဗဟိုႏအကဲဉ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏဖေႏကအောဝ်ႏ လောပေဉ်တဝွိုန်ꩻယို ဖေႏကအောဝ်ႏ ဖေႏကတဝေ့ꩻတပိဉ်ႏသေႏသေႏ မာꩻဆင်ခါꩻဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသစခန်ꩻယို အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁,၀၇၅  မဲင်ႏတဲင် အမွိုင်နှုန်ꩻအောဝ်ႏ ၁ နားရီႏ ၁၅,၈၀၀ မဲင်ႏရပ်တွော့ꩻ လေပ်ဗဲဉ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ၂ နားရီႏနောဝ်ꩻတလေိမ်ꩻနှုန်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ မေလာ ၁၆-၁၇ နီꩻ အကို အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသယာဉ်ဝါးသား နေးလ်အမ္မသထရောင်းတောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ သီး ဝါးထိုမ်းလွေꩻ စေဉ်မီနီ ၈ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် သွုပ်ဆွို့နွောင်ꩻလွေꩻ တောမ်ႏ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏလွေꩻဒါႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏစအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻယိုထွူ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကျိုꩻစာꩻတိုꩻမွေႏနေးလွဉ် ဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻတဲင် တွိုႏ ၁၉၇၃ နေင်ႏ မေလာ ၁၄ နီꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဆျားကွန်ရဒ်၊ စျိုးမဲစ်ကာဝေဉ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်(အမေႏရိကန်)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ သကုဲင်းလဲစ် ၁ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဉ်တဲင် လေပ်ဗဲဉ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၃၉၅ ပတ်၊ ညအာႏကာႏသကို ၂၈ နီꩻလွိုထွူ ထန်ႏလွေꩻယာဉ်ကောင်းထန်ႏဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ဖျင်ဆင်နွောင်ꩻအာႏကာႏစခန်ꩻယာဉ် ကချို့ယွင်ꩻ ကကုဲင်ခင်ႏလမ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

လွေꩻသဲင်ꩻ လာ အလောင်း

ယိုခါနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအောဝ်ႏကျံႏစယ်ႏယူႏမွေးရောင်နာႏ လိုꩻသီးယံကလွေꩻအုံနွောင်ꩻလာအလောင်းအတာႏ ကျိုꩻစာႏပြဲင်ႏရောင်ပငါပရာꩻတဲင် ခမ်းထီမုဲင်အီႏအောင်ႏရီးရီးကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီသွဉ်းသီးအောဝ်ႏပွောထွားနောဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻ လာ လောင်းခရာႏ မိဉ်ႏအောင်ႏလꩻထွူလဲ့ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးယို လွေꩻအင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏတာႏ၊ လွေꩻသောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏတာႏ၊ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏအလင်ဖိုင်ႏအတာႏ ယံကလွေꩻလꩻနွောင်ꩻ ယံကအုံလꩻနွောင်ꩻရေꩻ အီႏသောင်ႏသာမတ်မတ် အီႏမာꩻလွဉ်လွေꩻထဲင်း ကရိုꩻယို ယူးနေးတဲ့အောဝ်ႏသေနွောင်ꩻသွူ။

အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်း ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာꩻအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏဒုံးကျောင်ႏတန် အာႏသန်တလာစားသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားနောဝ်ꩻပွုံႏရုတ်ပွိုင်နောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ဒုံးကျောင်ႏကအွဉ်ႏထင်ႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏထျꩻနုဲင်းယိုခါသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မိဉ်ႏအောဝ်ႏအာႏကာႏသစခန့်တထွောင်းထျꩻ မိဉ်ႏလွေꩻသွုပ်ထဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏရွုတ်ပွိုင်ယို အီႏကွာႏထိုတဗွိုန်တောဝ်ႏဒွုမ်လာꩻလာꩻသွူ။ အောဝ်ႏတလီꩻထုအထန်ႏဖဲ့ အီႏကျောင်ႏထန်ႏစဗာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏနမ်းပွိုင်ယို ချော်ꩻပြေခရာႏ တလိုးတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ ကျောင်ႏထန်ႏစခိန်ႏတွင်ꩻ တခံႏဗာႏတောဝ်ႏဒွုမ် မွိုင်နှုန်ꩻထိုလွဉ်ꩻအာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏယို မာꩻခွောင်ခွောင်နေး တလိုႏတောဝ်ႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အီႏလွေꩻလာလောင်းအတာႏ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း အလွိုးအီႏကျောင်ႏထင်ႏစွဉ်ႏတရွဉ်းဗော့ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻအကို အီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်းအတာႏ အီႏသွုံꩻဗာႏအာႏကာႏသယာဉ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဉ် ကအီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်ႏယို လင်ꩻနွောင်ꩻဗာႏ ယွယွသာႏသာႏသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အောဝ်ႏ လာ အလောင်း အီႏကျောင်ႏသဲင်ꩻချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ စီႏရင်ႏဖျင်ခါꩻမှု အောဝ်ႏဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသအရန်းရန်းထွူ ကလꩻလွဉ်ဒါႏအမော့အကျုံႏ ကသေလွဉ်ဒါႏအချက်ဖိုင်ႏအလꩻ အွဉ်ႏအခေးခံႏလွေꩻတွော့ꩻ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာအတာႏ နေးအာႏခွုမ်မာလွဉ်တဲင် ၁၉၆၉ နောင်ႏအကို လလွဉ်ခန်းအောင်ႏမျင်းမှုနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၉ နေင်ႏ စူလုဲင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသားခင်ႏအွဉ်ႏခွိုင်းလင်ꩻလꩻလာမဲ့ငါလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏကာႏသဝါးသားလိုꩻရုဲင်းစွန်ꩻထီထင် နေးလ်အမ္မသထရောင်း တောမ်ႏ အဲစ်ဒဝေဉ် အောလဒရေဉ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းလွေꩻတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လင်ꩻနွောင်ꩻလာအလောင်းလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻဆောင်ႏရွက်ပါ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏသွူ။ ခွိုင်ႏကာႏနီꩻလိုꩻသီးကကျောင်းဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအာ ကျောင်ႏဝုဲင်းအောင်ႏနွောင်ꩻထွူလꩻလဲဉ်း အာႏကာႏသကိုတဲင် နုဲင်းဆလယို အတွိုင်ꩻသွူ။

• ၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၁၂ နီꩻ၊ ယူရီဂါဂါရင် (ရုသျား) ထိုမ်းတောမ်ႏ ဗော့သတော့ ၁ ကရိုꩻဒျာႏ ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏခမ်းဖာႏတဲင် မာꩻလွေꩻကျောင်ႏဝုဲင်းမုꩻ ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏ ၁ လေပ် ည ၄၈ မိနစ်သွူ။
• ၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ မေလာ ၅ နီꩻ ။ အလန်သျှဲစ်ပတ်(အမေႏရိကန်ႏ) ထိုမ်ႏတောမ်ႏ ဖရီးဒမ်း ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital trajectory)တွော့ꩻ ကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကို ၁၅ မိနစ် ၂၂ သဲစ်ကန့်သွူ။
• ၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၂၁ နီꩻ ။ ဗာစီးဂရေတ်သမ် (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ လေတ်ဘာတီဗဲ ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင်  ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻဖျင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital flight) သွူ။
• ၁၉၆၁ နေင်း၊ ဩဂတ်သ်လာ ၆ နီꩻ။ ဂါမန်တီတော့ (ရုသျား) ဝါး ဗော့သတော့ ၂ အာႏကာႏသယာဉ်(ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏ)တွော့ꩻ အာႏကာႏသအကိုညခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏ ၁၈ မိနစ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻသွူ။
• ၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ ဖေဘရူဝါရီလာ ၂၀ နီꩻ ။  စွန်ဂလေဉ်း (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ ဖရေန်းဆေတ် ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ  ၃ လေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၄ နားရီႏ ၅၅ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ မေလာ ၂၄ နီꩻ ။ သကော့ကာပဲဉ်တာ ( အမေႏရိကန်ႏ) ဝါး ဩရိုရာ ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏသွံလေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၅၆ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ ဩဂတ်သလာ၁၁- ၁၄ နီꩻ ။ အဲစ်ဒရီယန် နီကိုလာယဲစ် တောမ်ႏ ပေဗယ် ပိုပိုဗေတ်(ရုသျှ)သီး ဝါးလွေꩻ ဗော့သတော့ ၃ တောမ်ႏ ဗော့သတော့ ၄ အာႏကာႏသယာဉ် တဖြာꩻတဆွိုင်ꩻတဲင် ပထမအလဲင်ႏ နီကိုလာယဲစ်နောဝ်ꩻ ၉၄ နားရီႏ ၂၂ မိနေတ်အကို လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လေိမ်ꩻ၊ ပိုပိုဗေတ် နောဝ်ꩻ ၇၀ နားရီႏ ၅၇ မိနေတ်အကို လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ သွူ။
• ၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၃ နီꩻ ။ ဝေါ်လတာ သျှီးရား(အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးတောမ်ႏ သေတ်ဂမာ ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻ ည ၉ နားရီႏတောမ်ႏ ၁၃ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၅-၁၆ နီꩻ ။ လီရွီုင်းဂေါ်ဒွန်ကူးပါး (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ ဖေ့(တ) ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၄ နားရီႏ ၂၃ မိနေတ် သွူ။
• ၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၄-၁၉ နီꩻ ။ ဗယ်လာရီယန် ဗုဲင်ကော့သကီ(ရုသျှ) ဝါးလွေꩻ ဗော့သတော့ ၅ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၈၂ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၁၉ နားရီႏ ၆ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၆-၁၉ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဉ်ဗုဲင်ကော့သကီ အောဝ်ႏကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုကျာꩻ ဗလေဉ်တီနာတရဲစ်သျှကိုဗာ(ရုသျား) ဝါးလွေꩻ ဗော့သတော့ ၆ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် ဝွေꩻနောဝ်ꩻထွာ အရီးစသွတ်ꩻ လိုꩻမူႏဝါးအာႏကာႏသယာဉ် လိုꩻမူႏရုဲင်းတဖြာꩻတွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၀ နားရီႏ ၅၀ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၄ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၁၂ နီꩻ ။ ဗလာဒီမာကိုမာရော့၊ ကွန်သတန်တေဉ်း ဖီယော့တေတ်သတော့ တောမ်ႏ ဗိုးရေတ်ယီဂိုရော့ (ရုသျား) သီးသွံဖြာꩻယို တောမ်ႏ ဗော့သတော့ ၁ အာႏကာႏသယာဉ် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၄ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၈ နီꩻ။ အလဲစ်သီ လီယိုနော့ တောမ်ႏ ပေဗယ်ဗယ်လျာယဲစ်(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ ဗော့သတော့ ၂  အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် အောဝ်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွင်ꩻ လီယိုနော့ ယို အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ထန်ႏအာႏကာႏသယာဉ်ဖဲ့ꩻထန်ႏထွူ ထောင်လွေꩻတဖူꩻ ခင်ႏကာအာႏကာႏသထာꩻ‌ေခြင်ကိုသွူ။ လီယိုနော့ အုံဖွို့တောဝ်း ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ ကျောင်ႏဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို ညမိနေတ် ၂၀ ပိဉ်သွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၁၈ လေပ် ည ၂၆ နားရီႏ ၂ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၂၃ နီꩻ ။ ဗာစီး ဂရေတ်သမ် တောမ်ႏ စွန်ယန်း(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၃ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် အောဝ်ႏကျောင်ႏလေပ်ဟမ်းတွင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ကျောင်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏထိုꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻသွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၃ လေပ်၊ ည ၄ နားရီႏ ၅၄ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၅ နေင်ႏ။ ဇွန်လာ ၃-၇ နီꩻ ။ စေင်း မဲစ်ဒီဗေတ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွပ်ဝုဲက် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၄ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကျာꩻ ဝုဲက်နွို့အာႏကာႏသကို ထန်ႏထောင်တဖူ မိနေတ် ၂၀ သွူ။ ဝွေꩻသီးလေပ်ဟမ်ႏ ၆၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၉၇ နားရီႏ ၅၉ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ ဩဂတ်သ်လာ ၂၁-၂၉ နီꩻ ။ ဂေါ်ဒွန်ကူးပါး တောမ်ႏ ဆျားကွန်ရဲစ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းဝါးလွေꩻ စေန်မီနီ ၅ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၂၀ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၉၀ နားရီႏ ၅၆ မိနေတ် သွူ။
• ၁၉၆၅ နေင်း၊ ဒီဇေဉ်ဘာလာ ၄-၁၈ နီꩻ ။ ဖရန့်ဗိုမေဉ် တောမ်ႏ စိန်းလိုဗယ် (အမေးရိကန်ႏ)သီး ဝါးလွေꩻ စေန်မီနီ ၇ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၀၆ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၃၀ နားရီႏ ၃၅ မိနေတ်တဲင် ပထမ အရီးစ ဒင်ႏနွောင်ꩻ အညသွတ်ꩻ စံႏခိန်ႏသွူ။
• ၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ ဒီဇေဉ်ဘာလ ၁၅-၁၆ နီꩻ။ ဝေါလတာသျှီးယား တောမ်ႏ တောမတ်သတဲစ်ဖို့(အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၆ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် ယံကဆွို့သွုပ်နွောင်ꩻ စေဉ်မီနီ ၇ အတာႏ လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၅ နားရီႏ ၅၂ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၃-၆ နီꩻ ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့ တောမ်ႏ ယူစေဉ်းသာနန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး လေပ်လွေꩻဟမ်ႏတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၉ အာႏကာႏသယာဉ် ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၂ နားရီႏ ၂၁ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၆-၁၇ နီꩻ ။ နေးလ်အမ္မစထရောင်း တောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏလွေꩻ စေန်မီနီ ၈ အာႏကာႏသယာဉ် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻခွယ်ꩻ ည ၁၀ နားရီႏ ၄၂ မိနေတ် တဲင် ပေါင်ꩻဆွို့သွုပ်တောမ်ႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏ ကအောဝ်ꩻလေပ်ဗဲဉ်လွေꩻအာႏကာႏသကိုသွူ။
• ၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈-၂၁ နီꩻ ။ စွန်ယန်း တောမ်ႏ မုဲင်ကယ် ကောလေဉ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၁၀ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၃ လေိမ်ꩻ ည ၇၀ နားရီႏ ၄၇ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ သဲစ်တေဉ်ဘာလာ ၁၂-၁၅ နီꩻ ။ ဆျားကွန်ရတ် တောမ်ႏ ရစ်ဆတ်ဂေါ်ဒွန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးထိုမ်းတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၁၁ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ နိုဝေဉ်လာလာ ၁၁-၁၅ နီꩻ။ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွင်အောလ်ဒရေဉ်(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ဝါးတောမ်ႏ စေန်မီနီ ၁၂ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၅၉ လေိမ်ꩻ ည ၉၃ နားရီႏ ၃၃ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈ နီꩻ ဗꩻတွိုႏ နိုဝေဉ်ဘာလာ ၁၅ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဉ် ၃ ဆွိုင်ꩻ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဉ်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကထွာဒါႏ စေန်မီနီ ၁၀ ၊ ၁၁ တောမ်ႏ ၁၂ ဖိုင်ႏယို သွုပ်ဆွိုက်လꩻနွောင်ꩻလွေꩻ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏကျောင်ႏဝုဲင်းဒါႏ အစီးနား ဒုံးကျောင်ႏထွူ သဲင်လွဉ်ချာနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏပငါပရာꩻသွူ။
• ၁၉၆၇ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၂၃ နီꩻ။ ဗလာဒီမာ ကိုမာရော့(ရုသျား) ထိုမ်းလွေꩻ သိုယု ၁ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ည ၂၄ နားရီႏ ၃၀ မိနေတ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဉ်အဆွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ အရီးစပထမသွတ်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏစမ်ꩻဒျာႏ အာႏကာႏသစခန်ꩻအနေႏဒျာႏသွူ။ အာႏကာႏသယာဉ်ဝါးသာႏ ကိုမာရော့ ကသဲင်ꩻချာဟမ်ႏခိန်ႏတွင်ꩻ အာႏကာႏသယာဉ်ကုဲင်ထိုꩻတဲင် သီကုဲင်ထိုꩻသွူ။
• ၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၁၁-၁၂ နီꩻ။ ဝေါ်လတာသျှီးယား၊ ဒွန်အဲစ်သယ် တောမ်ႏ ဝေါ်လတာ ကန်နေဉ်းဟမ်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါႏလွေꩻ အာႏကာႏသယာဉ် အပိုလို ၇ တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၆၃ လဲင်ႏ ည ၂၆၀ နားရီႏ ၉ မိနေတ်သွူ။ အောဝ်ႏဟမ်ႏလေပ်ဗဲဉ် တဖူꩻအလောင်း တွယ်ႏပါ ရွုတ်မွဉ်ငေါဝ်းဟွိုန်တဲင် ပထမသွတ်ꩻအနေႏ တွယ်ႏထူႏပသာသဲင်ꩻသတင်ꩻသွူ။
• ၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၂၆-၃၀ နီꩻ။ စျော်စီ ဗယ်ရီဂို ဗဝုဲင်(ရုသျား) ဝါး သိုယု ၃ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လဲင်ႏ၊ ည ၉၅ နားရီႏသွူ။
• ၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ ဒီသေဉ်ဘာလာ ၂၁-၂၇ နီꩻ။ ဖရန့်ဗိုမေဉ် ၊ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ ဝီလျံအန်းဒါး (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်း အပိုလို ၈ အာႏကာႏသစခန်ႏယာဉ်တဲင် လေပ် လာ ၁၀ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၁၄၇ နားရီႏသွူ။
• ၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၇ နီꩻ။ ဗလာဒါမာသျှဲစ်တာလော့(ရုသျှ) ထိုမ်းလွေꩻ သိုယု ၄ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၄ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၅-၁၈ နီꩻ။ ဗောရေတ်ဗော်လီနော့၊ လယ်လဲစ်သေအီ ရဲစ်လီသီယဲစ် တောမ်ႏ ယဲစ်ဗာ စီနီ ခရုနော့(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ သိုယု ၅ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၉ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၄၆ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၈ နီꩻ။ အာႏကာႏသအကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏခါꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဉ် သိုယု ၄ တောမ်ႏ ၅ ဖိုင်ႏယို လေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻတွင်ꩻ ပေါင်ꩻဆွို့ သွုပ်ဆွိုက်နွောင်ꩻလို့ဝါင်ꩻသွူ။
• ၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၃-၁၃ နီꩻ။ စေင်းမဲစ်ဒီဗေတ် ၊ ဒေးဗေတ်သကော့ တောမ်ႏ ရပ်သဲ သျှဝိတ်ကတ် (အမေးရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဉ် အပိုလို ၉ တဲင် လေပ်ဗဲဉ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၅၁ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၄၁ နီꩻ ၁ မိနေတ်သွူ။ အပိုလို ၉ အာႏကာႏသယာဉ်နောဝ်ꩻ ယာဉ်လင်ꩻလာ ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ ပထမသွတ်ꩻ အဆွိုင်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။
• ၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၈-၂၆ နီꩻ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့၊ ယူစေဉ်းသာနန် တောမ်ႏ စွန်ယန်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါးတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဉ် အပိုလို ၁၁ တဲင် လင်ꩻဗော့ꩻ လာ မဲ့ငါထျꩻ တွိုႏလွေꩻ ၉ မဲင်ႏရပ် ည ၁၉၂ နားရီႏ ၃ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၆-၂၄ နီꩻ။ နေးလ်အမ္မသထရောင်း၊ အဲစ်ဒဝေဉ်အောလဒရေဉ် တောမ်ႏ မုဲက်ကယ်ကောလေဉ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဉ်တဲင် အရီးစ ပထမသွတ်ꩻအနေႏ လင်ꩻလꩻနွောင်ꩻ လာ အလောင်း လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻလွေꩻပါနွောင်ꩻ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏတဲင် ည ၁၉၅ နားရီႏ ၁၉ မိနေတ်သွူ။
• ၁၉၇၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၄ - စွန်လာ ၂၂ နီꩻ။ ဆျားကွန်ရေတ်၊ စေင်းဘဲစ်ကာဝေဉ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်ဇ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးတောဝ်ႏ သကုဲင်းလဲစ် ၁ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဉ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၃၉၅ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၈ နီꩻ ၄၀ မိနေတ် သွူ။ စကုဲင်ႏလဲစ် ၁ ကရိုꩻယို အာႏကာႏသအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏအရီးစသွတ်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻယာဉ်နောဝ်ꩻသွူ။