ဒေါဝ်ရဲင်ꩻအာႏ-သူႏရာႏအစွန်ꩻ
"ဒေါဝ်ရဲင်ꩻအာႏ-သူႏရာႏအစွန်ꩻ"
လꩻလောကီစျာန်ႏတဲင် ကျောင်ႏဒါႏထာꩻ မို့ꩻလောင်းတဲ့ယဝ်း၊ ဖန်ဆင်ꩻဒါႏ အမျိုꩻမျိုꩻ တံꩻခိုꩻမဉ်တန်နုဲင်းမုဲင်ꩻတန်တဲ့ယဝ်း နွောင်ꩻတဝ်း ဒဝ်ရဲင်ꩻအာႏ၊ နွောင်ꩻတဝ်း သူႏရာႏအစွန်ꩻ။
တလꩻတဝ်းစျာန်ႏ ပုထုဇဉ်ႏသာမညထဲင်းဟ ဒဝ်ငအွီႏထာꩻ၊ ဒဝ်မာꩻမွ၊ ဒဝ်မာꩻဒုက္ခ၊ ဒဝ်မာꩻထွာရောႏဂါႏ၊ ဒဝ်မာꩻဒွေါင်ႏအသက်၊ ဒေါဝ်မာꩻယူႏပက်၊ ဒဝ်တွဲႏနက်ပါ အပိုအမာ၊ မော့ꩻဆာအဝါꩻခွဉ်း၊ ဒဝ်သားအပိုမာ စွုမ်ႏဖြာꩻ ငွိုးဗာႏထာꩻလွဉ်းလွဉ်း။
အွꩻဒဝ်ထီဗား၊ ဒဝ်ယားလꩻအသꩻ၊ အဝ်ႏလိုꩻသꩻတွော့ꩻ ထွာစွော့ꩻဘီလူꩻသꩻ၊ သꩻကုဲင်ပေါႏ သꩻမောႏဖြွဉ်၊ ပါꩻမုဲင်ꩻကျလွဉ်ဟုဲင်း၊ ကျအီ လွဉ်မွိုင်ထွာမုဲင်ꩻ၊ လုဲင်ꩻလို့ဝင်ꩻ၊ နက်လို့ဝင်ꩻ၊ ဗွုမ်လို့ဝင်ꩻ၊ ဖဲ့လို့ဝင်ꩻ၊ ဗက်ꩻလို့ဝင်ꩻ၊ ထောင်းလို့ဝင်ꩻတွမ်ႏနꩻ၊ သွီႏရီႏလီလာ၊ ကဆာသားတဲ့ဆာ၊ ကသီသားတဲ့သီ၊ ကထဲ့ထောင်ႏသားတဲ့ထဲ့၊ ကထွိုင်ႏခံႏဗာႏ ထောင်ႏဒုက္ခမꩻ နောင်ႏတတရာꩻလꩻဆုဲင်ꩻ၊ ကွပ်ခွေအွꩻဒဝ်မꩻ ခွေလꩻထာꩻဒုက္ခ၊ ခွေဆွဗာႏပသီႏနုဲင်းယို၊ သꩻကိုယူႏလꩻဆုဲင်ꩻ၊ ငါးရုဲင်ꩻလိုꩻအခမ်း။
မဉ်ဒါႏပညာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻဒါႏ၊ မဉ်ꩻအွီႏနုဲင်းနုဲင်ꩻအွီႏ၊ မဉ်ꩻကျောႏနုဲင်းမုဲင်ꩻကျောႏ၊ မဉ်ခြွေနုဲင်းမုဲင်ꩻခြွေ၊ ဘုရာꩻတကာႏ/ စင်ꩻတကာႏ ပါꩻမုဲင်ꩻတကာႏတဲ့ယဝ်း ပေါႏစွယ်ꩻသွူသူႏရာႏ၊ ပေါႏအွꩻဒါႏသွူဒဝ်၊ ပေါႏမွန်ꩻသွူဒဝ်နဝ်ꩻ ကားကထန်ႏဖြောင်း၊ ကားကလောင်းဖြေꩻ ဒေါ့ꩻလွေꩻတငါတငီ၊ တပီတဝ်းဒွုမ် လိုꩻမဉ်ꩻအွီႏ၊ တဗွန်တဝ်းဒွုမ် လိုꩻမဉ်ꩻကျောႏ၊ တဗွန်တဝ်းဒွုမ်လိုꩻဒါႏ၊ တဗွန်ပီတဝ်းဒွုမ် ဘုရာꩻတကာႏ/ စင်ꩻတကာႏ၊ ဗွန်တောဒျာႏလိုꩻဗား၊ ပီတောဒျာႏ လိုꩻ (အလကား)။ ကွပ်ဒေါဝ်တဲင် တခြို့လို့လ၊ ထွာထိုꩻလိုꩻမွ၊ ထွာထိုꩻလိုꩻဒုက္ခနောဝ်ꩻသွူ။
"တွိုက်ꩻတွမ်ႏဒေါဝ်ယာ-နီသီအာ ကဗျာ"
၁။ ယံမွ ယံသီ - နီယိုဝင်ꩻကျမ်ႏ
မွန်ꩻဗားအီတာႏ - သူႏရာႏဝင်ꩻတံꩻ ယာမ ဖြေꩻစာ - ယာဗွာဖြေꩻအံႏ တနတ်တေ့ꩻ - မဲ့ခေ့ꩻ နီစွယ်ꩻရံꩻ ။
၂။ ယာမ ယာဗွာ - ဘီယာ သူႏရာႏ
ဟဝ်တဝ်းယံယွုန်း- အွꩻမွိုန်းလာꩻလာꩻ သꩻရာႏသဲင်ꩻထိုꩻ - ထွာယိုꩻ ရောႏဂါႏ မအိုဆေး - မန်းဟွေး ဒေါ့ꩻယိုခါ ။
၃။ သုရာမေရယ - သီႏလ သိက္ခာႏ
ဘုရာꩻဗွေႏမျတ် - ပညတ်သေꩻခါꩻ ဗွေႏဘုရာꩻငေါဝ်း - နာႏတဝ်း စွယ်ꩻဒျာႏ ကျိုꩻအဲဉ်ထဝ်း - သီစောဝ်း ဒုက္ခအာ ။ "ငေါဝ်းအံႏဖြာႏတွမ်ႏငေါဝ်းဆွုံꩻမꩻ"
၁။ မွေးတဲ့နဝ်ꩻ၊ မွေးတဝ်းတဲ့နဝ်ꩻ ဝင်ꩻမဉ်ႏအံႏဖြာꩻနာꩻနဝ်ꩻ နာꩻအွဉ်ႏပယွုမ်း နာꩻလွိုး၊
၂။ မွေးတဲ့နဝ်ꩻ၊ မွေးတဝ်းတဲ့နဝ်ꩻ ဝင်ꩻမဉ်ႏဆွုံꩻမꩻနာꩻနဝ်ꩻ နာꩻအွဉ်ႏတကုဲင် နာꩻလွိုး၊
၃။ လိုꩻဟဝ် ဝင်ꩻကအံႏဖြာႏ - ကခံႏဒါႏ ငေါဝ်းနွိုး အရသာႏနောဝ်ꩻ "အကုဲင်ချာဒါႏ"၊
၄။ လိုꩻကုဲင် ဝင်ꩻကဆွုံꩻမꩻ - ကခံႏဒါႏ ငေါဝ်းခါႏ အရာႏသာႏနောဝ်ꩻ "အဟောဝ်ချာဒါႏ"၊
၅။ "ဟောဝ်ထွူ-ကုဲင်ချာထိုꩻ"တွမ်ႏ "ကုဲင်ထွူ-ဟောဝ်ချာလိုꩻ"နောဝ်ꩻ ဖြာꩻမုဲင်ꩻယံ - ယူႏယွယွဟုဲင်း၊
၆။ နွိုးထွူခါႏဒါႏ - ငေါဝ်းအံႏဖြာႏ
ခါႏထွူနွိုးလꩻ - ငေါဝ်းဆွုံꩻမꩻ
ငေါဝ်းဆွုံꩻမꩻနဝ်ꩻ အထွုံꩻဆꩻ - သွုံꩻလꩻ အမျိုꩻမျိုꩻသွူ။
"မဉ်ꩻ တွမ်ႏ သꩻ"
၁။ ပါꩻနဝ်ꩻ မဉ်ꩻတလေ့၊ သꩻရင်ꩻ သမ်းဟောဝ်တဝ်း၊
၂။ ပါꩻနဝ်ꩻ မဉ်ꩻတလေ့တဝ်း၊ သꩻရင်ꩻ သမ်းဟောဝ်၊
၃။ သꩻရင်ꩻဟောဝ်တဝ်း မဉ်ꩻတလေ့၊ လွေꩻထေ့ကွိုက်ꩻမွုန်း၊ မဲ့ꩻ အမာꩻဒုက္ခဒါႏနာꩻ၊
၄။ မဉ်ꩻတလေ့တဝ်း သꩻရင်ꩻဟဝ်၊ လွေꩻထင်ꩻလွေꩻနဝ် ပေါꩻကွိုက်ꩻဟုဲင်း၊ မဲ့ꩻ အမာꩻချမ်ꩻသာႏဒါႏနာꩻ၊
၅။ မဉ်ꩻနဝ်ꩻ တလေ့ သꩻတကဲင်ႏ၊ တွိုႏတလဲင်ႏလဲင်ႏ မဲ့ꩻမော့ꩻဒုက္ခ။
"နမ်းကေန်ꩻ-သꩻခြွေ"
၁။ ပါꩻတဖြာꩻနောဝ်ꩻ ရွဉ်ခံꩻတခြိုꩻ တမျိုꩻမျိုꩻအဲဉ်ထဝ်းတဲင် လောကဝေါဟာရ ဟဲ့ꩻလွ "လိုꩻကေန်ꩻ"၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ဝွေꩻနဝ်ꩻ "သဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ ဟီရိ၊ ဩတ္တပ္ပ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာႏ" သူႏတောႏကောင်ꩻလိုꩻဟဝ်သီး တခြိုꩻနွုတ်ꩻမျိုꩻအဝ်ႏတဲင် ဗုဒ္ဓေါဝေါဟာရ ဟဲ့ꩻလွ "လိုꩻခြွေ"၊
၂။ ဝွေꩻနဝ်ꩻ နမ်းကေန်ꩻတဲ့ယဝ်း သꩻခြွေတဲင် ဘုရာꩻရဟန္တာႏသီး ရိုꩻဒျာႏ "အဒလိဒ္ဒ-လိုꩻခြွေ"၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ မဉ်ႏသီလဲဉ်းကီဒျာႏ "သုဂတိ-လူꩻခမ်း"သူꩻသွူ။
"နမ်းခြွေ-သꩻကေန်ꩻ"
၁။ ပါꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ ရွဉ်ခံꩻတခြိုꩻ တမျိုꩻမျိုꩻအဝ်ႏအာတဲင် လောကဝေါဟာရ ဟဲ့ꩻလွ "လိုꩻခြွေ"၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ဝွေꩻနဝ်ꩻ "သဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ ဟီရိ၊ ဩတ္တပ္ပ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာႏ" သူႏတောႏကောင်ꩻလိုꩻဟဝ်သီး တခြိုꩻနွုတ်ꩻမျိုꩻ အဲဉ်ထဝ်းတဲင် ဗုဒ္ဓေါဝေါဟာရ ဟဲ့ꩻလွ "လိုꩻကေန်ꩻ"၊
၂။ ဝွေꩻနောဝ်ꩻ နမ်းခြွေတဲ့ယဝ်း သꩻကေန်ꩻတဲင် ဘုရာꩻရဟန္တာႏသီး ရိုꩻဒျာႏ "ဒလိဒ္ဒ-လိုꩻကေန်ꩻ"၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ မဉ်ႏသီအနိစ္စ လဲဉ်းလ "ဒုဂ္ဂတိ-အပါယ်ႏခမ်း"သူꩻသွူ။[၁][၂]