ဒေါ့ꩻခြုဲင်းဗာႏယင်း
ဒေါ့ꩻခြုဲင်းဗာႏယင်း လိတ်ပအိုဝ်ႏခရာႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနောဝ်ꩻ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငေါဝ်း ဖေႏကလꩻစွုမ်ႏနောဝ်ꩻ လိတ်မွူးပအိုဝ်ႏအောဝ်ႏခေါ်ခေါ်လလဲဉ်း၊ တွမ်ႏမန်းလိတ်ဖြုံႏတဲမ်းအီတဲင် ဖမ်ꩻဟော်ꩻ၊ ရမ်ꩻဟော်ꩻဗာႏနေး နုဲင်းပွိုင်းလဲင်ႏနောဝ်ꩻ တမွေးတောဝ်းဒွုမ်သွူ၊ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ပအိုဝ်ႏငေါဝ်းနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ(၈)ရန်းလဲ့ လိတ်မွူးပအိုဝ်ႏယိုခါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ(၆)ရန်းလွုမ်ꩻတွော့ꩻ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငေါဝ်း တလꩻလို့ငါႏတောဝ်း၊ အောဝ်ႏလိုႏနေဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏယိုခါနောဝ်ꩻ လိတ်အုတ်လိတ်စောင်ႏ မနဲထန်ႏအာလဲဉ်း၊ မနဲထန်ႏစွုမ်ႏလဲဉ်းသွူ၊ လိတ်အုတ်လိတ်စောင်ႏဖုံႏ ထန်ႏအာစွဉ်ႏလဲ့ လိတ်ပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻ ဝိဘတ်ငေါဝ်းဖုံႏ၊ တဲမ်းထုံꩻစီꩻကန်ꩻဖုံႏ အွဉ်ႏထွော့၊ အွဉ်ႏတီႏမုꩻဖုံႏ တအဲဉ်ထောဝ်းတဲင် တဲမ်းလိတ်သားတဲ့ ခွေတစွိုး၊ နာꩻတမျိုꩻ အောဝ်ႏထွာနေဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
တဲမ်းထုံꩻစီꩻကန်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ပါဠိငေါဝ်းဖုံႏ၊ ပါဠိငေါဝ်းကြုဲင်ꩻဖုံႏ၊ မန်းငေါဝ်းကြုဲင်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ တတဲမ်းဗွိုန်တောဝ်းတဝင်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ၊ ပါဠိငေါဝ်းယို ပအိုဝ်ႏတွမ်ႏမန်းနောဝ်ꩻ အငေါဝ်းအွဉ်ႏထန်ႏ တဗွိုန်တောဝ်းတဝင်ꩻတဲင် ယဖြာꩻဖြာꩻလဲ့ သော့ꩻတောဝ်းပအိုဝ်ႏ သင်္ကေတအမုဲင်တွော့ꩻ တဲမ်းဗွိုန်ဗော့ꩻမန်းရိုꩻရိုꩻ၊ အငေါဝ်းနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏဗွိုန်တောဝ်းမန်း၊ အွဉ်ႏထန်ႏပအိုဝ်ႏနေးဒျာႏ၊ စေတနာ-ယိုနောဝ်ꩻ တဟော်ꩻတောဝ်း "စေတနာ"တွော့ꩻ ဟော်ꩻဒျာႏ"စေႏတနာႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ယဖြာꩻဖြာꩻလဲ့ ပါဠိငေါဝ်းယို အငေါဝ်းထန်ႏပအိုဝ်ႏအတွိုင်ꩻ တဲမ်းစွဉ်ႏစွဉ်ႏဒျာႏ "စေႏတနာႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ပါဠိငေါဝ်းနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ တဲမ်းပါဠိတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻ "စေတနာ"နောဝ်ꩻမဲဉ်ႏနဲ့၊ သော့ꩻဗာႏနေးအမုဲင် "စေႏတနာႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မဲဉ်ႏနဲ့-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏထွော့ဆုံꩻဖျတ်ချက် တအဲဉ်ထောဝ်းတဲင် မဲဉ်တဲမ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏတဲမ်းဒျာႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပါဠိငေါဝ်းကြုဲင်ꩻကထွာဒါႏ "ဥယျာဉ်"ငေါဝ်းယိုနောဝ်ꩻ "အာ"သရဒျာႏလဲ့ မန်းသမ်းဟော်ꩻဒျာႏ "အေ"ငေါဝ်းတွော့ꩻ ပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻ တုနုဲင်းထွားနုဲင်းမန်းတဲင် ဟော်ꩻနုဲင်းနုဲင်း "အေ"သရငေါဝ်း "ဥယျာဉ်ႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ကတဲမ်းနောဝ်ꩻ တဲမ်းဒျာႏ "ဥယျာဉ်ႏ"၊ ထွိုင်ႏဟော်ꩻနောဝ်ꩻ ဟော်ꩻတော"အေသရ"ငေါဝ်း "ဥယျေဉ်ႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် တဲမ်းထုံꩻမဲဉ်ႏတောဝ်း၊ တဲမ်းထုံꩻအဲဉ်ထောဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ မီႏဟော်ꩻလိတ်ဖြုံႏအတွိုင်ꩻနောဝ်ꩻ "အာသရ"ငေါဝ်းဒျာႏတဲင် ဟော်ꩻဗာႏဒျာႏ "ဥယဉ်ႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻမဲဉ်ႏ၊ အငေါဝ်းထန်ႏတွိုင်ꩻ ကဟော်ꩻတွိုင်ꩻ မီႏတဲမ်းလွဉ်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ တဲမ်းဗာႏဒျာႏတွမ်ႏ"အေသရ" "ဥယေဉ်ႏ"နုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻ မဲဉ်ႏသွူ၊ အီႏသုံꩻဗာႏအနယ်ꩻမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ အကဲႏအခေါင်ꩻသီး တအွဉ်ႏတီႏဆုံꩻဖျတ်ဖေႏတောဝ်းတဲင် တဲမ်းတမျိုꩻ၊ ဟော်ꩻတမျိုꩻ ထွာထိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အဓိပ္ပါယ်ႏ-အဓိပ္ပဲႏ။ လိတ်ပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻ "လိတ်တဖြုံႏ ငေါဝ်းတငွါ၊ ငေါဝ်းတငွါ လိတ်တဖြုံႏ"ခြီခြောဝ်နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့ ငေါဝ်းကီယိုနီဖြုံႏနောဝ်ꩻ (တနယ်ꩻ) လိတ်ယိုနီရဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ ငေါဝ်းတငွါလဲ့ လိတ်အောဝ်ႏထိုꩻနီဖြုံႏတွော့ꩻ လွိုပိုႏထိုꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ခွေသွဉ်းအနေႏနောဝ်ꩻ "ယသွတ်ꩻ"ယို ပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻ သုံꩻတောဝ်းဒွုမ်တွော့ꩻ သုံꩻငါထေင်းခွဉ်း "အဲ"သရငါနောဝ်ꩻ လိတ်မွူးလိတ်ရဲဉ်ႏ ဆေ့ꩻပိုႏသွူ။
- ကံ့ ကံ့ꩻ ကံ ကံꩻ ကံး ကံႏ။
- ကပ် ကပ်ꩻ ကမ် ကမ်ꩻ ကမ်း ကမ်ႏ။
လိတ်ယိုနီရဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ အငေါဝ်းဗွိုန်တဝင်ꩻလဲ့ လိတ်အောဝ်ႏထိုꩻ နီမျိုꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏအနေႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတမျိုꩻငါလဲ့ လꩻလဲဉ်းသွူ၊ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ မုဲင်ကီ (သေးသေးတင်)လိတ်ရဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ အတွယ်ꩻအဲဉ်ထောဝ်းတဲင် အွဉ်ႏကုဲင်ထိုꩻခန်းတွော့ꩻ ထူႏသုံꩻငါ ပ-သွတ်ꩻ၊ မ-သွတ်ꩻလိတ်ရဲဉ်ႏ (ကပ် ကပ်ꩻ ကမ် ကမ်ꩻ ကမ်း ကမ်ႏ)ငါနောဝ်ꩻ လိတ်ရဲဉ်ႏဆေ့ꩻပိုႏသွူ၊ မုဲင်ကီလိတ်ရဲဉ်ႏ လိတ်မန်းကို ပါဠိကို အောဝ်ႏပါတဲင် တသွဉ်ပါတောဝ်းစွဉ်ႏလဲ့ ဟော်ꩻအောဝ်ႏဒါႏဒျာႏသွူ၊ လိတ်ပါဠိ၊ လိတ်မန်းဒျာႏရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
- စ-သွတ်ꩻ၊ ဉ-သွတ်ꩻခရာႏ
လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ အသွတ်ꩻဗီးနောဝ်ꩻ ပါတွမ်ႏ စ-သွတ်ꩻ၊ ဉ-သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဖြုံႏဆီသွူ၊ စ-သွတ်ꩻ၊ ဉ-သွတ်ꩻ ယိုနီဖြုံႏနောဝ်ꩻ တွယ်ꩻဒျာႏ အသရတွမ်ႏ အဲသရနီဖြုံႏလွုမ်ꩻ၊ သွူတကာႏတောဝ်း အငေါဝ်းထန်ႏဗွိုန်လဲဉ်း တ-သွတ်ꩻ၊ န-သွတ်ꩻတွော့ꩻ ထူႏငါ တ-သွတ်ꩻ၊ န-သွတ်ꩻငါနောဝ်ꩻ အလွိုးဟောဝ်သွူ။ နီပအိုဝ်ႏလိတ်ယိုနောဝ်ꩻ ဖေႏကဗွိုန်ဗာႏမွိုန်းမန်းလိတ်၊ စွုမ်ႏလဲ့ဖေႏကစွုမ်ႏ၊ မဲဉ်ႏလဲ့ဖေႏကမဲဉ်ႏ၊ သွဉ်လဲ့ဖေႏကယိုꩻနောဝ်ꩻ နီကျိုꩻစာꩻဗာႏသွူ၊ လိတ်မန်းယိုခါနောဝ်ꩻ အတွဘ်ꩻအဲဉ်ထောဝ်းဒွုမ်၊ အစဲဉ်ႏအဲဉ်ထောဝ်းဒွုမ်၊ လိတ်မွူးအဲဉ်ထောဝ်းဒွုမ်၊ တဗူႏတဗန်ႏ ရော်ꩻရယ်ꩻလို့လဲဉ်း၊ နောဝ်ꩻမꩻ လိတ်မန်းယို ကမ္ဘာႏလောင်းကို ထွာထိုꩻလိတ်ယပ်ꩻ တမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လိတ်မန်းယိုခါနောဝ်ꩻ တဲမ်းအီလိုꩻမျိုꩻလင်ငေါဝ်းလဲ့ တလꩻလို့တောဝ်း၊ တွိုႏမီႏသွဉ်နောဝ်ꩻ သမ်းယပ်ꩻ၊ အသွတ်ꩻခန်ꩻကိုနောဝ်ꩻ တအွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏတောဝ်း သရငေါဝ်း၊ အသွတ်ꩻငေါဝ်းဖုံႏ မဲဉ်အွဉ်ႏထန်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ အွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏ၊ သွူတကာႏတောဝ်း "ယပင့်၊ ယရစ်"ပျဿနာႏယိုလဲ့ သျုက်တရေင်ငါႏ၊ မူစီꩻကန်ꩻတိတိကျကျ တအဲဉ်ထောဝ်း၊ ငေါဝ်းအငွါယိုနောဝ်ꩻ တဲမ်းဗာႏတွမ်ႏ ယပင့်နဲ့၊ တဲမ်းဗာႏတွမ်ႏ ယရစ်နဲ့-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ စီꩻကန်ꩻမူတအဲဉ်ထောဝ်း၊ နောဝ်ꩻမꩻ အတယိုꩻတောဝ်း၊ ယပ်ꩻဗာႏသွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ နီပအိုဝ်ႏယို ဖေႏကယပ်ꩻဗာႏမွိုန်းနုဲင်းမန်းနောဝ်ꩻ ယိုခါခါ အောဝ်ႏလိုႏစီႏရင်ႏဝွေႏဖန်ႏငါႏလဲဉ်းသွူ။
မန်းလိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻ သတ်ပုံစာအုပ်ထန်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻ အအုပ်တဆီတကာႏတောဝ်း၊ နောဝ်ꩻမဉ်ႏတဲ့ စွုမ်ႏလဲဉ်း၊ ဖျင်ထဲင်းခရာႏလိုႏဒွုမ်နုဲင်းနောဝ်ꩻ တမွေးတောဝ်း၊ လိုႏဖျင်လိုႏထဲမ်ထဲင်းဒွိုန်းရိုꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ မန်းဝေါဟာရယဟန်ႏယို ကတဲမ်းအီဒါႏလိတ်ဖြုံႏနောဝ်ꩻ ပညာႏသျိတဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ တဗွိုန်တောဝ်းတဝင်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ နီပအိုဝ်ႏလိတ် ဖေႏကသျုက် တရေင်ပုဲင်ႏနုဲင်းမန်းလိတ်နောဝ်ꩻ ယိုခါခါ အောဝ်ႏလိုႏစီႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ၊ စဲဉ်ႏရော့ꩻရော့ꩻ၊ စွုမ်ႏလဲ့ဖေႏကစွုမ်ႏ၊ မဲဉ်ႏလဲ့ဖေႏကမဲဉ်ႏ၊ သွဉ်လဲ့ဖေႏကယိုꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏကျိုꩻစာꩻလွေꩻငါႏလဲဉ်းသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ ခွန်ကုဝေ-မုဲင်းကောင်၊ ဒဲဉ်သီႏလက်ဆောင်ႏ အမုဲင်-၄၁