ဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻအချုက်
ဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻအချုက်ဇယား"
- (၁) စ-သဝ်ꩻ ဉ-သဝ်ꩻပါတဝ်း စ-သဝ်ꩻ၊ ဉ-သဝ်ꩻနဝ်ꩻ မန်းတွမ်ႏပါဠိတာႏဒျာႏ၊ ဗိုန်ပီနွ်ꩻအတွိုင်ꩻ ဋ-သဝ်ꩻ၊ ဏ-သဝ်ꩻနွ်ꩻ ပါဠိငဝ်းတာႏဒျာႏ။
- (၂) မိမိကိုယ်၊ မြင့်မိုရ်၊ ဗဟိုရ်၊ ကုသိုလ်၊ ပအိုဝ်၊ သီဟိုဠ်-မန်းနွ်ꩻ ထွာအီဗော့ꩻ သတ်ပိုင်စီꩻကန်ꩻအနေႏလုမ်ꩻ၊ ပအိုႏနွ်ꩻ သတ်ပိုင်စီꩻကန်ꩻအနေႏလုမ်ꩻမွေးတဝ်း၊ လိက်ဖြိုင်ႏပိုႏတဖြိုင်ႏတဲ့ အငဝ်းပြောင်ꩻထိုꩻဒျာႏ၊ မန်းတွမ်ႏပအိုႏဗိုန္တဝ်းလို့ဝင်ꩻ၊
- (၃) ပါဠိကိုသူꩻ အေထန်ႏအဲငွ်း = ဥပေက္ခာ=ဥပဲက္ခာ၊ မေတ္တာ=မဲတ္တာ။
အု-ထန်ႏအိုငွ်း = ကုက္ကုစ္စ=ကိုက္ကိုစ္စ၊ ပုဂ္ဂလ=ပိုဂ္ဂလ၊ ပုည=ပိုည၊ ပုဏ္ဏ=ပိုဏ္ဏ။ အော-ထန်ႏအုငွ်း= ဟောန္တိ=ဟုန္တိ၊ ပပ္ပေါန္တိ=ပပ္ပုန္တိ-ဖိုင်ႏနဝ်ꩻ နမ်းဘာႏသာႏအဝ်ႏလိုႏနုဲးမုဲꩻတဲ့ အွန်န္ထိလ္လဲႏဒျာႏ၊ မူလငွ်းကိုသူꩻ အေ-ငွ်း၊ အု-ငွ်း၊ အော-ငွ်းအတွိုင်ꩻ ဝင်ꩻထန်ႏမဲန်ႏဒျာႏ။
- (၄) ပအိုႏပိုတာႏ မွိုးဖါအွဉ်ႏကျ်ခါꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻတဗာႏ၊ ထီသိမ်ႏအိန်းပေါခိုင်စိုးရီးခါ ပအိုႏပိုဖိုင်ႏ ဖေႏကဒါႏမွိုင်င်လိက်၊ လိက်ပအိုႏအွန်ႏဗိုန်ဗာႏ မန်းလိက်၊ ဗျဉ္ဇန်သွ်ꩻယို တွိုႏတနီꩻခါမဲ့ꩻ လိုꩻပေႏဖိုင်ႏမာꩻဒျာႏ၊ တဲႏဆရာႏစိုး ဗꩻတွိုႏဟန္နီꩻ ဗျဉ္ဇန်သွ်ပျဿနာႏနွ်ꩻ တဖေ့ဖိုတွ်း ကိစ္စတမျိုꩻလွုမ်ꩻ၊ ပအိုႏဖိုင်ႏ ဒါႏလိက်မန်းသားတဲ့ အာလဲန်း၊ နီစိုးယိုခါ နေးနာႏမွေးသွူ အွ်ႏလိုႏမာꩻထွူလိုꩻလဲန်း ကိစ္စနွ်ꩻတဗာႏ၊ ပေါႏအွ်ႏစူꩻစွူဒျာႏ တွိုႏတနီꩻခါ ကရိုꩻဒါႏဆရာႏငွ်းနွ်ꩻ နီနာꩻဖိုင်ႏယို လောကကို ထွာလိုꩻအငျမ်းသုတ်ꩻတန်သွူ။
- (၅) ပါဠိစုမ်ႏတွ်း မန်းသော့ꩻထဲင်း၊ ပါဠိမန်းကိုစုမ်ႏတွ်း ပအိုႏဟွ်သော့ꩻထဲင်းတဝ်းနဲ့ဗွေႏ၊ တပဲ့ꩻပိုနီ သမဲင်ꩻအီတာႏဝွန်ႏ (ဗျဉ္ဇန်သွ်ꩻအချုက်ဇယား)အွန်ႏရျ်းသꩻ ထေပျꩻဗာႏ။
ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻဒေါ့ꩻ ကျိကျီကျေကျဲငွ်း တဒါႏတွ်းနွ်ꩻ ပွိုးသဘာဂငွ်းယို ပအိုႏတသုင်ꩻတွ်းနွ်ꩻမꩻ အဒေါ့ꩻတဒါႏတွ်းနွ်ꩻသွူ၊ "အိ-အီ-အေ-အဲတွမ်ႏ ယ-ယို ထွာသဘာဂ"။ ဗိုန်ပီနွ်ꩻ "အု-အူ-အို-အော"အွန်ႏဟွဲးဝလဲ့ အသုင်ꩻအဲန်ထဝ်း၊ ထွာသဘာဂနေနေ၊ သဘာဂကရိုꩻနွ်ꩻ လိုꩻမူႏချင်ꩻင်ꩻ၊ လိုꩻခိုချင်ꩻင်ꩻနွ်ꩻ သဘာဂ။ အငွ်းအွ်ႏဒျာႏ ပအိုႏတသုင်ꩻတွ်း၊ ဝင်ꩻလိုꩻမျိုလင်ဖိုင်ႏ အွ်ႏသုင်ꩻဒျာႏ၊ မီႏထွာသရထွာလွန်ပုင်ႏဇꩻယားယို "အ-အာ"ယို ထွာဝင်ꩻအထျꩻနွ်ꩻမꩻ ပါသော့ꩻဗာႏစုမ်ႏရဲန်ႏန်ႏ၊ ထွာစွန်ႏသရသီးမွိုးဖါ၊ အွ်ႏ"အ-အိ"လွူးလင်ꩻ "အယ်-အဲ-အေ-အိ"၊ အဝ်ႏ"အ-အု"လွူးလင်ꩻ "အွ်-အော-အို-အူ"၊ အဝ်ႏ"အ-အွု"လွူးလင်ꩻ "အုဝ်-အွော-အွို-အွူ"။ လိုꩻဖိုင်ႏဒေါ့ꩻလွ မိဿကငွ်းအကျောင်ꩻ ကျု-ကိယု၊ ကျူ-ကီယူ၊ ကျို-ကေယို၊ ကျော-အဲယော၊ ကျဝ်-ကယ်ယွ် ယခွိုꩻ ထွာချာယပုင်ႏ။ နီသွန်းဗဟုသုတအလꩻ လေက်ကျမ်ꩻဖိုင်ႏ ကဒင်ႏပျꩻနယ်ဒါႏ သဘော်ꩻတရာꩻနျ်းယိုမျိုꩻနွ်ꩻ အွ်ႏဒျာႏပအိုႏကိုလွုမ်ꩻ၊ ဝင်ꩻနွ်ꩻ ငမ်းထာꩻမဲန်ႏတရာꩻပေါႏ၊ ငမ်းလိုꩻပေႏခလသေ၊ ပအိုႏနွ်ꩻ မဲလ္လꩻထာꩻမဲန္တရာꩻပေါႏ၊ မဲလ္လꩻလိုꩻပေႏခလသေ၊ နွ်ꩻမꩻ ထူႏထောင်ႏခမ်းထီ အီႏအောင်ႏယိုꩻ၊ ဗိုန်ပီဘုရာꩻ ကမဲန်အွန်ႏသေငါႏ သစ္စာႏလိတ်ꩻပါꩻ၊ စုမ်ႏဖြာꩻလိုꩻ မီႏသေငါꩻ သစ္စာႏလိတ်ꩻပါꩻနွ်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏအာတွ်းဒုမ်ငွ်း၊ ဥပဒေႏတဲ့ ပညတ်ခရာႏ တလိုႏတွ်းဒုမ်၊ တရာꩻရိုမ်ꩻဖိုင်ႏလဲ့ တလိုႏတွ်းဒုမ်၊ လိုꩻဖိုင်ႏတဲ့ အီႏလꩻလွ ထာꩻသုခ။
ဖေႏကဗိုန်တွမ်ႏလိက်မွူး သတ်ပုံကျမ်ꩻတဲ့ တလိုႏတဝ်း၊ တကမ္ဘာႏလိုမ်း လိုꩻမျိုꩻတရွေꩻတွ်း တဲမ်းသုင်ꩻအီလꩻလို့ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻပငါပရာꩻငွ်းဖိုင်ႏနဝ်ꩻ တဲမ်းအီတွမ်နီလိက်ပအိုႏ လꩻလို့၊ အွ်ႏဒျာႏပအိုႏငွ်း တဲမ်းအီတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးလိက်တလꩻလို့တွ်းနွ်ꩻလွုမ်ꩻ၊ မဲန်လိုꩻမျိုꩻမျ်ꩻမုဲငဝ်း တဲမ်းအီတွမ်ႏလိက်ပအိုႏ ဖေႏကလꩻလို့နွ်ꩻ ပအိုႏသရအွ်ႏဗာႏ (၁၈)ဖြိုင်ႏ၊ ပအိုႏဗျဉ္ဇန်အွ်ႏဗာႏ (၃၈)ဖြိုင်ႏနွ်ꩻမꩻ လꩻစုမ်ႏသွူ။ ကွဲတဲင်တွော့ꩻ နီသွန်းတဖြာꩻ ထာꩻထီႏထာꩻသေ၊ ထာꩻမော့ꩻတန်ကွို့ꩻဒျာႏ၊ မွေးငါႏလဲန်းတဲ့ တရိုꩻနွောင်ꩻတဝ်း၊ မဲလ္လငါႏ အွ်ႏလိုႏငါႏ ဗွေႏဆရာႏသီးစဲစ္ဆေꩻရောင်၊ နေးနာႏရောင်၊ ဗွေႏဆရာႏသီး ဖေႏကလွန်စဲစ္ဆေꩻဒါႏနွ်ꩻ မဲန္တမဲန္တဝ်း လွန်စဲစ္ဆေꩻသွော့ꩻ တွမ်ႏသဒ္ဒါႏနဲꩻ၊ သဘာဝနဲꩻဖိုင်ႏ၊ စုမ္တစုမ္တဝ်း လွံထွန္တဲမ်းအီသွော့ ငွ်းယပ်ꩻချ်ႏဖိုင်ႏ၊ ထွူကရိုꩻနွ်ꩻ လိက်ဖြိုင်ႏ ဖေႏကစူꩻဗာႏယိုနျ်းနွ်ꩻမွေးတွ်း၊ ထွားနေးသဘော်ꩻဒျာႏ၊ ဥပမာႏ- (လေက်)ကရိုꩻဒါႏငွ်း အထျꩻနွ်ꩻလ၊ အထာႏဝနွ်ꩻ အေ၊ အသုတ်ꩻနွ်ꩻက မီႏအွ်ႏနွ်ꩻမꩻမဲန်ႏ၊ မီႏအွ်ႏဒျာႏ အထျꩻနွ်ꩻလ၊ အထာႏဝနွ်ꩻနဝ်ꩻအိ၊ အသုတ်ꩻနွ်ꩻတ မီႏအွ်ႏနွ်ꩻ မဲန္တဝ်း၊ ထူႏဒျာႏဓာတ်လွုမ်ꩻ၊ လိက်ဖြိုင်ႏနွ်ꩻ မဲန္တဲမ်းနုဲးမျ်ꩻတဲမ်း၊ ဥပမာႏ- လနွ်ꩻတဲမ်းခန်း Leik နျ်းနွ်ꩻတဲလꩻဒျာႏ၊ အရေꩻတန်ဒျာႏ ယိုခါတမျိုꩻ၊ စိုးခါတမျိုꩻ၊ ယိုကိုတမျိုꩻ၊ အလင်တမျိုꩻ ဖေႏကထွာမွုန်း၊ ယုမ်းအံႏသꩻဆွော့ꩻဖေႏကလꩻ မေတ္တာင်ꩻသီ ဖေႏကလꩻနွ်ꩻလုမ်ꩻ။
နွ်ꩻမꩻ လိက်ပအိုႏယို နီဟဲ့ꩻအမိန်ꩻ လိက်ပရမတ်၊ တဖေါက်ပြန်ႏဒါးတွ်း၊ ပရိဘာႏသာႏန္ကိုတမျိုꩻ၊ သရသွ်ꩻခန္ကိုတမျိုꩻ၊ ဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻခန္ကိုတမျိုꩻ ဖေႏကထွာဗာႏမွုန်းနျ်းနွ်ꩻ၊ မီႏယုမ်းအံႏသꩻဆွော့ꩻလꩻနွ်ꩻမꩻ၊ ကွပ်ယုမ်းအံႏသꩻဆွော့ꩻလꩻနွ်ꩻမꩻ မိန်ꩻဗာႏ"လိက်ပရိတ်"နွ်ꩻသွူ၊ ပအိုႏလိက်ယို ကွပ်ပရမတ်ဆွိုက်လဲန်းနွ်ꩻမꩻ နီဟဲ့ꩻဗာႏ "အထျꩻ"နွ်ꩻသွူ။ စဲစ္ဆေꩻထွူ မီႏမွေးမီႏမဲန်ႏတဲ့ဖြောမ်း၊ မီႏမွေးတွ်း မီႏယမ်တွ်းတဲ့ဝေါင်း၊ စူလျ်ႏနီဗွေႏသငီး ထာꩻမဲန်ထွာငါနျ်းနွ်ꩻသွူ။ ငွ်းရန်းခရာႏ- ပအိုႏငွ်းရန်းယို ဗိုန်ဖြားထီသိမ်ႏအွန္တဲႏ "က ကꩻ ကာ ကာꩻ ကား ကာႏ"ရဿဖဲ့ႏနီဖြိုင်ႏ၊ ဒီဃဖဲ့ႏလိတ်ꩻဖြိုင်ႏ၊ ထီသိမ်ႏငွ်းရန်းသူဖြိုင်ႏ။ ဗိုန်ဖြားထီသိမ်ႏ ကအွန္တဲႏဒါႏ ငွ်းရန်းသူဖြိုင်ႏနွ်ꩻ ဖေႏကငီႏယင်းလို့ဝင်ꩻ ရဿဖဲ့ႏလိတ်ꩻဖြိုင်ႏ၊ ဒီဃဖဲ့ႏလိတ်ꩻဖြိုင်ႏ၊ လိက်လွောင်ႏဗူႏတာႏ ငွ်းမီႏအွ်ႏသွတ်ꩻဖြိုင်ႏ၊ က ကꩻ ကႏ ကး၊ ကာ ကာꩻ ကား ကာႏ-နွ်ꩻမꩻထွူ၊ ငွ်းရန်းလိတ်မျိုꩻ (ရိုꩻရိုꩻ ထွို့ꩻငါ ပက္ခာꩻ အွံႏစွꩻ"။
| သရ | ကသဝ်ꩻ | ငသဝ်ꩻ | တသဝ်ꩻ | နသဝ်ꩻ | ပသဝ်ꩻ | မသဝ်ꩻ | ယသဝ်ꩻ | ဝသဝ်ꩻ | ဟသဝ်ꩻ | +သဝ်ꩻ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| အ | အက် | အင် | အတ် | အန် | အပ် | အမ် | အယ် | အဝ် | အဟ် | အ+် |
| အိ | အိက် | အိင် | အိတ် | အိန် | အိပ် | အိမ် | အိယ် | အိဝ် | အိဟ် | အိ+် |
| အု | အုက် | အုင် | အုတ် | အုန် | အုပ် | အုမ် | အုယ် | အုဝ် | အုဟ် | အု+် |
| အေ | အေက် | အေင် | အေတ် | အေန် | အေပ် | အေမ် | အေယ် | အေဝ် | အေဟ် | အေ+် |
| အဲ | အဲက် | အဲင် | အဲတ် | အဲန် | အဲပ် | အဲမ် | အဲယ် | အဲဝ် | အဲဟ် | အဲ+် |
| အို | အိုက် | အိုင် | အိုတ် | အိုန် | အိုပ် | အိုမ် | အိုယ် | အိုဝ် | အိုဟ် | အို+် |
| အော | အောက် | အောင် | အောတ် | အောန် | အောပ် | အောမ် | အောယ် | အောဝ် | အောဟ် | အော+် |
| အယ် | အယ်က် | အယ်င် | အယ်တ် | အယ်န် | အယ်ပ် | အယ်မ် | အယ်ယ် | အယ်ဝ် | အယ်ဟ် | အယ်+် |
| အဝ် | အဝ်က် | အဝ်င် | အဝ်တ် | အဝ်န် | အဝ်ပ် | အဝ်မ် | အဝ်ယ် | အဝ်ဝ် | အဝ်ဟ် | အဝ်+် |
| အွု | အွုက် | အွုင် | အွုတ် | အွုန် | အွုပ် | အွုမ် | အွုယ် | အွုဝ် | အွုဟ် | အွု+် |
| အွို | အွိုက် | အွိုင် | အွိုတ် | အွိုန် | အွိုပ် | အွိုမ် | အွိုယ် | အွိုဝ် | အွိုဟ် | အွို+် |
| အွော | အွောက် | အွောင် | အွောတ် | အွောန် | အွောပ် | အွောမ် | အွောယ် | အွောဝ် | အွောဟ် | အွော်+် |
| အုဝ် | အုဝ်က် | အုဝ်င် | အုဝ်တ် | အုဝ်န် | အုဝ်ပ် | အုဝ်မ် | အုဝ်ယ် | အုဝ်ဝ် | အုဝ်ဟ် | အုဝ်+် |
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ ဗွေႏဗွန်ကျောင်ꩻတန်-သုဲꩻခဝ်၊ ပအိုႏဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻအချုက်ဇယား