ဟိုပုံꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏ
"ဟိုပုံꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏ" ဝေင်ꩻနယ်ႏဟိုပုံꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏတောင်ႏကီꩻဖဲ့ꩻကွဉ်ႏ၊ တွမ်ႏတောင်ႏကီꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏခါႏ(၁၂)မဲင်ႏသွူ။ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻကို ယိုခါနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အာလဲဉ်းဝင်ꩻသွူ။ ယိုခါ ပအိုဝ်ႏနမ်းပဲင်ႏအုပ်ချုပ်ခွင်ꩻလꩻ သိုမ်ဝေင်ꩻနယ်ႏကို အွဉ်ငါ(ဦးစီး)ရုမ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဟိုပုံꩻဝေင်ꩻကိုသွူ။ ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻနယ်ႏ ယိုခါနဝ်ꩻ (၁) တုံခမ်းရပ် (၂) အရှေ့ရပ် (၃) အနောက်ရပ် (၄) မြို့ဦးရပ် (၅) မြို့ဦးကွက်သစ်ရပ် (၆) တောင်ရပ် ရပ်ကွက်အဝ်ႏ(၆)ဖြုံႏနုဲးယိုသွူ။ ဟိုပုံꩻကရိုꩻဒါႏငဝ်းယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းလဲ့ တမွေးတဝ်း၊ မန်းငဝ်းလဲ့ တမွေးတဝ်း၊ ဖြဝ်ꩻငဝ်းဒျာႏသွူ။ "ဟို"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "ကတူႏ"၊ "ပုံꩻ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "ပုံꩻခြောင်ႏ"တဲႏဟိုပုံꩻ ဗꩻလင်ꩻသီႏသဲင်ႏ အဲဉ်ႏအဲဉ်ႏလုဲင်းလုဲင်း ထာꩻခြောင်ႏလုဲင်းခြောင်ႏတခြောင်ႏလုမ်းလုမ်းယိုနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ပုံꩻခြောင်ႏ၊ ထီပုံꩻခြောင်ႏ (ထီစံႏဖက်ꩻ)ယို အကတူႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏယိုကိုတဲင် အရပ်ယိုကိုနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ဟိုပုံꩻ"(ပုံꩻကတူႏ)သွူ။ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏဟိုပုံꩻ ယိုခါ ကအဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ လိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အအာသွတ်ꩻ၊ ဖြဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဒုတိယအအာသွတ်ꩻသွူ။ စောက်ဖါးစိုး၊ ပဒေႏသရာဇ်စိုးပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻယိုလဲ့ ထွာဒျာႏပဒေႏသရေဇ် စောက်ဖါးဝေင်ꩻနေနေသွူ။ ခါးလားကလꩻလွတ်လပ်ရေꩻ ပဒေႏသရေဇ်စိုး ပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟိုပုံꩻကိုယို ပအိုဝ်ႏဖုံႏ တပေါႏအဝ်ႏအာငါႏတဝ်း၊ အဝ်ႏအာဒျာႏ ဖြဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻလုမ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ ကျောင်ꩻဝေင်ꩻဟိုပုံꩻကိုနဝ်ꩻ ဗွေႏဗိုန်ပအိုဝ်ႏ တအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏဒျာႏ ဗွေႏဗိုန်ဓနု၊ ဗွေႏဗိုန်မန်းဖုံႏလုမ်ꩻသွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻ ကျောင်ꩻသွဉ်မီႏနဝ်ꩻ ဗွေႏဗိုန်ဖြဝ်ꩻ၊ လွိုနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာလို့လဲဉ်း ဗွေႏဗိုန်ပအိုဝ်ႏသွူ။ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻကို ယိုခါနဝ်ꩻ ပျုသာႏသနာႏကျောင်ꩻရိုꩻရိုꩻလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ပရိယတ္တိလိတ်သွဉ်တွိုက်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏလဲဉ်း၊ မိုးကုတ်ဝိပဿနာႏ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻရပ်သာလဲ့အဝ်ႏလဲဉ်း၊ သာႏမဏေႏကျောႏကျောင်ꩻသွဉ်လိတ်တွိုက်လဲ့ အဝ်ႏလဲဉ်း၊ အရန်းထို (အထက်တန်ꩻ)ကျောင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလဲဉ်း(၂)ဖြုံႏသွူ။ ဗွေႏသျင်ႏပေါရိသ ကအွဉ်ပျုဒါႏသာႏသနာႏခင်ႏလံး သျင်ႏပေႏကောင် ထံးစင်းဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ တွမ်ႏဟိုပုံꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ တပေါႏညာꩻတဝ်း၊ မဲဉ်ႏတနꩻသော့ꩻဒျာႏ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻနယ်ႏကိုနေနေတဲင် ခင်ႏလံးယို(၂)ထွောင်းနဝ်ꩻ မာꩻထင်ႏသျာꩻအီဝေင်ꩻဟိုပုံꩻနေနေသွူ။ ခေတ်ယိုခါနဝ်ꩻ ဖူးဝေးခမ်းညာꩻဖုံႏ ပေါႏတွိုႏလွဉ်သွူ တောင်ႏကီꩻနဝ်ꩻ လွေꩻလယ်ႏဝုဲင်ႏတွိုႏ ပင်ႏတရား၊ အင်းလေး၊ ကတ်ကူႏလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း လွေꩻလယ်ႏဝုဲင်ႏတွိုႏပါ ဗွေႏသျင်ႏကောင်၊ ထမ်းစင်း ဟိုပုံꩻနယ်ႏကိုတဲင် ဖူးဝေးပအိုဝ်ႏဒျာႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဖူးဝေးလိုꩻမျိုꩻလင်ဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ မနဲးတွိုႏပိုႏ တွိုႏအာလွေꩻပါ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻကိုသွူ။ ထီကတူႏတန် ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻလဲ့ မာꩻကြောင်းမာꩻသျင်ꩻ မာꩻသာႏယာႏထိုꩻတဲင် လိုꩻလွဉ်လူးထီဖုံႏ၊ လွဉ်လယ်ႏပျောႏဖုံႏ မနဲးအာ၊ မနဲးကွုန်ꩻလွဉ်လဲဉ်းသွူ-သွူ။ ဟိုပုံꩻနယ်ႏ ဟိုပုံꩻခမ်း ပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻရိုꩻအုဲင်းခန်းခင်ႏလံးတဲင် လိုꩻလွꩻအာ၊ လိုꩻကုဲင်းဆေ့ꩻ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻဇာႏတိဟိုပုံꩻတွမ်ႏရိုꩻပုဲင်ႏ လိုꩻဝေင်ꩻလင် နယ်ႏလင်ဖုံႏ ပေါႏလွဉ်အုံသွူ ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻ၊ ဟိုပုံꩻနယ်ႏကိုနဝ်ꩻ လွꩻပါစွဉ်ႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ အုဲင်းခန်းဟိုပုံꩻ ဝတ္ထုရာႏဇဝင်ႏနဝ်ꩻ အမွေးလိုႏလိုႏ၊ ငဝ်းခြုဲင်းလိုႏလိုႏသွူ။ မွေးတယဝ်း၊ မွေးတဝ်းတယဝ်း ယိုခါနဝ်ꩻ ခေတ်စနစ်ပြောင်ꩻလဲဉ်း၊ လိုꩻဖုံႏလဲ့ မဲ့လုဲင်းနားလုဲင်းလွလဲဉ်းတဲင် လိုꩻဟိုပုံꩻနယ်ႏသားလဲ့ ကုဲင်းလွလဲဉ်း၊ ခြွေခြာႏချံꩻသာႏလွလဲဉ်းဒျာႏသွူ။ ဟန်ႏနီꩻမာꩻချာ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါနဝ်ꩻ ဟိုပုံꩻနယ်ႏသား ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ မဲ့ခေ့ꩻနားအွိုင် လွꩻဗုဲင်အွူးဟွူလွငါႏတဲင် လိုꩻသေလိုꩻဒါႏလဲ့ တအဝ်ႏသော့ꩻတဝ်း၊ လိုꩻခြွေလိုꩻခြာႏလဲ့ တပေါႏအဝ်ႏသော့ꩻတဝ်းတွော့ꩻ ပေါႏရိုꩻသွူ လိုꩻဟိုပုံꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻထင်းဖွီထီႏပေႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ ဟန်ႏနီꩻမာꩻချာ နေင်ႏပေါင်ꩻအာအကိုနဝ်ꩻ လိုꩻဟိုပုံꩻယို သေငါႏဒါႏငါႏ တန်ပညာႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ လိုꩻကျလိုꩻယံ လိုꩻစွန်ꩻထင်လဲ့နဝ်ꩻ တပါသော့ꩻတဝ်း၊ တပေါႏသော့ꩻတဝ်းသွူ။ လိုꩻဟိုပုံꩻနယ်ႏကိုယို အကျသွတ်ꩻ အယံသွတ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစွဉ်ႏဗွေႏဗိုန်နောင်တောင်ꩻသီးဖါဖြား၊ ပဒေႏသရေဇ်စနစ်လွိုဆန်ရေꩻအွဉ်ငါ ဖါဖြားနန္တာႏဟေင်လုမ်ꩻသွူ။ ဖါဖြားနန္တာႏဟေင်နဝ်ꩻ ပင်ႏလုံပထမညီႏလာႏခံႏကိုလဲ့ အဝ်ႏထင်ႏနွို့ဒေါ့ꩻသော့ꩻ ရီသော့ꩻဗာႏငဝ်းသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါနဝ်ꩻ လိုꩻဟိုပုံꩻနယ်ႏယို စွိုးခွိုꩻအတာႏ၊ ဘာႏသာႏအတွက် အီႏထွိုင်ႏနက် အီႏထွိုင်ႏသတ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏညာꩻတန်၊ ပိုတာႏမာတာႏတွမ်ႏ နမ်းတာႏအံႏခရာႏ ဖေႏကလွိုင်ႏပြန်ꩻပြော်ꩻငါလဲ့ တကုဲင်းထိုမ်ႏတဝ်း၊ အုဲင်းခန်းခမ်းအတွိုင်ꩻ အုံထွိုက်ရာꩻ အံႏအွꩻထွိုက်ရာꩻဗော့ꩻဒျာႏ ကဲဉ်းအာအာသွူ။ ဦးနေဝင်းအစိုးရ မဆလစိုးနဝ်ꩻ စဲ့ꩻပအိုဝ်ႏယို အဗွာအတနျာႏ ထွိုင်ႏပꩻနီခဝ်နဝ်ꩻ ရပ်သားလိုꩻထံꩻ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ တခမ်ႏနွောင်ꩻတဝ်းစဲ့ꩻဘေꩻစဲ့ꩻတံႏ၊ စဲ့ꩻအစိုႏရနိက်စက်တဖဲ့ꩻ၊ စဲ့ꩻတခြာ နိက်စက်တမျိုꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏဒုံ ပအိုဝ်ႏတခြာဖုံႏ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ထိုꩻနွို့လွေꩻဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻတွော့ꩻ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻကိုလဲ့ ပအိုဝ်ႏဖုံႏ မနဲးအာပိုႏစွဉ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဟိုပုံꩻ တောင်ႏကီꩻကိုလုမ်ꩻတမွေးတဝ်း၊ ဝေင်ꩻလင်ဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏကနွို့ဗာႏဝေင်ꩻနဝ်ꩻ စဲ့ꩻဖေꩻစဲ့ꩻတံႏ စဲ့ꩻကေꩻဇူꩻတရာꩻဒျာႏ ကဲဉ်းအာအာသွူ။ ရပ်သားထံꩻသာꩻ ထိုꩻနွို့ဝေင်ꩻဆချာနဝ်ꩻ ရွဉ်ကလွိုင်ႏဒါႏ စဲ့ꩻတခြာယဟန်ႏဖုံႏလဲ့ ထိုꩻနွို့နုဲင်းနုဲင်းခန်းဒျာႏဝေင်ꩻတဲင် ဆရာႏတကာႏ လွေꩻမော့ꩻခွဲးယင်းဒျာႏလွဝင်ꩻ အွိုးဝေင်ꩻကိုသွူ။ ပအိုဝ်ႏဝေင်ꩻကိုလဲ့ ဟံးပေါင်းလွိုင်ႏကွုန်ꩻထိုꩻခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ မဲဉ်နုဲင်းမုဲင်ꩻနုဲင်း မဲဉ်ကွပ်ထာꩻမုဲင်ꩻကွပ် မဲဉ်ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻပွိုး ယိုခါနဝ်ꩻ ဝေင်ꩻတွိုင်ꩻ ဝေင်ꩻတွိုင်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အဝ်ႏသော့ꩻအာထိုꩻလဲဉ်းအတွိုင်ꩻ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻကိုယိုလဲ့ မဉ်ႏထွားနုဲင်း လံးဗာႏပေါင်ꩻ၊ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအနေႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏအာလဲဉ်းဝင်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏနွောင်ꩻဒျာႏဝင်ꩻနေနေသွူ။ ထွိုင်ႏနွို့လွဉ်ဝေင်ꩻထွိုင်ႏတွိုႏလွဉ်ဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ဒါႏရာꩻ လꩻရာꩻ အနယ်ꩻ ထိုမ်ႏလွူးဗာႏနမ်းတဲင် ဖြေꩻထာꩻလိုပ်ꩻ ဖြေꩻဟံႏယာႏ လိုပ်ꩻမာꩻစွူစွူဒျာႏထာꩻ နုဲင်းအွိုးဒုံအတွိုင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏ၊ မာꩻပရံ မာꩻလက်သမာꩻ လꩻရာꩻရော့ꩻရာꩻမာꩻလဲ့ အဝ်ႏ၊ ကျံႏဖြေꩻကျံႏစာ ထွာဒျာႏဆဲင်ႏသား ဆေꩻသားဖုံႏလဲ့အဝ်ႏ၊ အဝ်ႏယင်းအမျိုꩻမျိုꩻ အဝ်ႏယင်းအစားစားသွူ။ မဲဉ်နုဲင်းမုဲင်ꩻနုဲင်း ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻယိုခါနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏအာလွိုလဲဉ်းဝင်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏအိုပ်ချုက်ခွင်ꩻလꩻပဲင်ႏခွင်ꩻ သိုမ်ဝေင်ꩻနယ်ႏနဝ်ꩻလဲ့ အရုမ်ꩻအဝ်ႏဟိုပုံꩻကိုတဲင် ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏပအိုဝ်ႏဝေင်ꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၁][၂]