လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ
မျန်မာခမ်းထီကို ကအဝ်ႏဒါႏ လိုꩻမျိုꩻတရျာꩻလွိုအကိုယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻတမျိုꩻသွူ၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ အုံအဝ်ႏဖြဝ်ꩻခမ်းအခဝ်နဝ်၊ စောက်ꩻတနျာႏခမ်း၊ စောက်ꩻဗွာခမ်း၊ မဲင်ꩻခမ်းတွမ်ႏ တွိုင်ႏပဂိုꩻကိုဖုံႏ၊ ကဲန်းအာအာနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံဖြဝ်ꩻခမ်း အခဝ်နဝ်ꩻသွူ၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဇာႏတိနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ(ပွိုင်းလဲင်ႏ)သထွုံႏခမ်း(ယိုခါ)မဲင်ꩻခမ်းကိုသွူ။ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ လိတ်လဲ့အဝ်ႏဒျာႏ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ လိတ်စခါတွမ်ႏလိတ်တသာ ခွဲꩻချာꩻဗာႏနီမျိုꩻသွူ၊ လိတ်စခါ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏသရ၊ ဗီး၊ အက္ခရာႏ အဝ်ႏခေါ်ခေါ်မွေးတဝ်း၊ မန်းသရ၊ ဗီး၊ အက္ခရာႏယို ထူႏသုံꩻထွူတွော့ꩻ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငဝ်း နုဲင်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏငဝ်းရန်းနဝ်ꩻ အာလဲဉ်းမန်းငဝ်းရန်းတဲင် ထူႏမန်းလိတ်ဖြုံႏ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငဝ်းနဝ်ꩻ တလꩻလို့တဝ်း၊ လိတ်တဖြုံႏ အငဝ်းထန်ႏနီသိုမ်ငွါတဲင် ဖေႏကထန်ႏပအိုဝ်ႏငဝ်းနဝ်ꩻ ကျမ်ႏစဲႏဟော်ꩻဗာႏနေးသွူ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ လိတ်အုပ်၊ လိတ်စောင်ႏ ဒင်ႏစက်တွဲႏနျꩻနေးနဝ်ꩻ တအဝ်ႏအာတဝ်းနုဲင်းယိုခါ၊ အဝ်ႏအာဒျာႏ လိတ်တဲမ်းစူ၊ လိတ်ပပ်၊ လိတ်ထူဖုံႏလွုမ်ꩻသွူ။
လိတ်စခါနဝ်ꩻ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငဝ်း ကွပ်တလꩻလို့တဝ်းနဝ်ꩻမꩻ ထွင်ႏတသာဗာႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏတသာ ယိုခါနဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်ကျောင်ꩻတန် ဗွေႏနရိန္ဒ၊ ဗွေႏဗွန်ဖြားကံဦး ဗွေႏမေဓိယသီး တဲက်တွန်ꩻချက်အလꩻ ဗွေႏဗွန်ဖြားသုနန္ဒ ကျောင်ꩻထီသိမ်ႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ တဲမ်းထွင်ႏဖေႏသွူ။ ကတဲမ်းထွူနဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၃၁၁-ဗာႏ၊ ဝါႏခေါင်ႏလောင်း(၅)နီꩻရိုꩻနဝ်ꩻတဲင် ဗꩻတွိုႏနေင်ႏ ၁၃၆၇-ဗာႏ ဟန်ႏနေင်ႏယိုနဝ်ꩻ လꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ(၅၆)သွူ။ ဗွေႏဗွန်ဖြားထီသိမ်ႏလိတ်မွူးနဝ်ꩻ (၁)ပါဠိ (၂)မန်း (၃)ပအိုဝ်ႏ သိုမ်မျိုꩻသိုမ်ဘာႏသာႏ သွဉ်ဖေႏကယိုꩻ၊ တဲမ်းဖေႏကယိုꩻ အခင်ႏခံႏအွဉ်ႏခါꩻ အချက်ယိုသိုမ်ချက်သွူ။ ဗွေႏဗွန်ဖြားထီသိမ်ႏ လိတ်မွူးယိုနဝ်ꩻ ဗီးအဝ်ႏ(၃၆)ဖြုံႏ၊ သရအဝ်ႏ(၁၂)ဖြုံႏ စုစုခြွဉ်း အက္ခရာႏအဝ်ႏ(၄၈)ဖြုံႏသွူ၊ ဗွေႏဗွန်ဖြားထီသိမ်ႏလိတ်မွူးယို ကတွဲႏနျꩻထန်ႏဗာႏဖိုလဲဉ်းနဝ်ꩻ-
- (၁)နေင်ႏ ၁၃၁၉-ဗာႏ၊ ဗွေႏဗွန်ဖြားထမ်းဘုရာꩻ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏ ဖျင်စီႏစဲဉ်ႏဖေႏတဲင် "ပအိုဝ်ႏအက္ခရာႏလိတ်မွူးတသာ"အမဉ်ꩻကအဝ်ႏဒါႏနဝ်ꩻ တလဲင်ႏ။
- (၂)နေင်ႏ ၁၃---ဗာႏ၊ ဗွေႏနန္ဒဝံသ (ဓမ္မာစရိယ)(ခွန်ထွန်းလှိုင်) ထူႏတာႏဝွန်ႏ ဖျင်စီႏစဲဉ်ႏဖေႏတဲင် "ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးတွမ်ႏ ဖတ်လွူꩻခန်ꩻ ပ-ဒုတွဲꩻ"အမဉ်ꩻကအဝ်ႏဒါႏနဝ်ꩻ တလဲင်ႏ။
- (၃)နေင်ႏ ၁၃၄၉-ဗာႏ၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသင်္ဃာႏစွိုꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏ ဖျင်စီႏစဲဉ်ႏဖေႏဒါႏ "ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးစောင်ႏ"အမဉ်ꩻကအဝ်ႏဒါႏ လိတ်မွူးစောင်ႏယိုခါ တလဲင်ႏ၊ သိုမ်လဲင်ႏသိုမ်ခြွိုက်လဲဉ်းသွူ။
လိတ်မွူးယိုခါနဝ်ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏယို၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏ ဖျင်စီႏစဲဉ်ႏဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻ အမဉ်ꩻတပါတဝ်း၊ "ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံဃာႏစွိုꩻ"စီႏစဲဉ်ႏတဲမ်းထန်ႏဖေႏ အဝ်ႏပါနုဲင်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻလဲ့-
- (၁) ဗွေႏဗွန်ကောဝိဒ
ကျောင်ꩻဇဝနာရာမ၊ ဝေင်ꩻသီႏသဲင်ႏ။
- (၂) ဗွေႏဗွန်ပညာနန္ဒ (ယိုခါ ခွန်ပညာႏဗုတ်)
ကျောင်ꩻလွယ်ကောင်ꩻ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ။
- (၃) ဗွေႏဗွန်ဣန္ဒာဝုဓ
ကျောင်ꩻစခုဲင်း၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻသီး ထူႏတာႏဝွန်ႏ တဲမ်းထန်ႏဖေႏ ဟွုန်ထွꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးယိုခါနဝ်ꩻ ကခြပ်ရဲဉ်ႏ၊ အွဉ်ႏစဲဉ်ႏတဲမ်းထန်ႏဒါႏ လိတ်မွူးတွဲꩻ၊ သွဉ်ခန်ꩻ၊ ဖတ်လွူꩻခန်ꩻ၊ အရုပ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသီးသိုမ်ပါꩻ မတ်ဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကနျꩻထန်ႏဒါႏ အရီးနီလဲင်ႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏနုဲင်းယိုခါ တဉ်ႏတဉ်ႏခွေါင်ခွေါင် တအဝ်ႏတဝ်းဒွိုန်းတဲင် နျꩻထန်ႏသွူလဲ့ ကေားသွဉ်ကေားထွားသားဆေ့ꩻတွော့ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏတသာနဝ်ꩻ စွစ်ꩻလီငါႏတဝ်း၊ ဒါႏသားအာငါႏတဝ်း နုဲင်းယိုခါသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဟော်ꩻတာႏ၊ ထွားတာႏ လိတ်စောင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ခွန်ထွန်းလှိုင် ပအိုဝ်ႏစက်နျꩻလိတ် ကျောင်ꩻတန်တောင်ႏကီꩻ ခံႏအနစ်နာႏ တွဲႏနျꩻထန်ႏဖေႏတဲင် ပနဲးထန်ႏအာဒျာႏသွူ။
နေင်ႏ ၁၃၃၉-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်သီႏလာဗွေ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ နောင်ယာသုဲင်ꩻကို ကမာꩻလွေꩻဒါႏ ပွယ်ꩻတန်မွူးနီꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ စွစ်ꩻလီတာႏအရေꩻယို အွဉ်ႏထွော့လွေꩻခန်း ထာꩻမာꩻတဖူꩻစဲဉ်ႏတဗာႏအနေႏသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူ ကူꩻငါလွေꩻ နေင်ႏ ၁၃၄၀-ဗွေ၊ ဒဲဉ်စေတ်ꩻလာနဝ်ꩻ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ၊ ပထမကျောင်ꩻတန် သံႏဃာႏတသီႏယုံႏကို ထွို့ꩻဗူႏလွေꩻခန်း ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻ နုဲင်းယိုခါနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻမာꩻငါ ဗꩻတွိုႏဟန်ႏနီꩻ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻလဲ့ အသွုပ်တထဲ့တဝ်း၊ သꩻရက်ခွိုꩻကအဝ်ႏဒါႏ သံႏဃာႏတန်သီး တပါꩻထွူတပါꩻ၊ တသွုပ်ထွူတသွုပ် လုဲင်ႏလွဝင်ꩻပြေင် အဝ်ႏအွဉ်ငါ ထူႏတာႏဝွန်ႏလွေꩻတွော့ꩻ ဗဟိုႏသံႏဃာႏအစွိုꩻနဝ်ꩻ ဗꩻတွိုႏလွဉ်ဟန်ႏနီꩻသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ထာꩻမာꩻဖုံႏလဲ့ တဲမ်းထေလွေꩻလိတ်စောင်ႏ သွဉ်တာႏဖုံႏ၊ ဗွောင်လွေꩻဖေႏ ထွာနွောင်ꩻဆရာႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏကအဝ်ႏအာဒါႏ ဝင်ꩻနယ်ႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ အွိုင်ႏတွိုင်ꩻ၊ ဒုံတွိုင်ꩻ အွဉ်ႏလွေꩻဖေႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏစေပွယ်ꩻဖုံႏတွော့ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏယို သွဉ်သား၊ ဒါႏသားအာလွဉ်၊ ထွားတာႏ လိတ်အုပ်၊ လိတ်စောင်ႏဖုံႏလဲ့ ထန်ႏလွဉ်အာသွူ။ တဲႏနေင်ႏ ၁၃၄၀-ဗွေ၊ ဒဲဉ်စေတ်ꩻလာမာꩻငါ ကထေင်းထမ်ႏလွေꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻ ဥက္ကဋ္ဌ တာႏဝွန်ႏနဝ်ꩻ နုဲင်းဆꩻလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။
- (၁)ရီးရီးအွဉ်အွဉ်နဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တအရိယ၊
ကျောင်ꩻမြို့ဦး၊ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ။
- (၂) နဝ်ꩻထွူနဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တပဏ္ဍိတ၊
ကျောင်ꩻနောင်ကာꩻတန်၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ။
- (၃)ဗွေႏစင်ꩻတန်ကောဝိဒ၊
ကျောင်ꩻနောင်ကာꩻတန်၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ။
- (၄)ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒက၊
ကျောင်ꩻမြို့ဦး၊ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ။
- (၅)နဝ်ꩻထွူနဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တလက္ခဏသာမိ၊
ကျောင်ꩻအေးစေတီ၊ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ။
- (၆)နဝ်ꩻထွူနဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တကောဝိဒ၊
ကျောင်ꩻဇဝနာရာမ၊ ဝေင်ꩻသီႏသဲင်ႏ (ဥက္ကဋ္ဌ-ယိုခါ)သွူ။
ထွာနွောင်ꩻဆရာႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻလဲ့ အမုဲင်(၂၁)ဗွေလွေꩻလဲဉ်း နေင်ႏ ၁၃၆၇-ဗာႏ ကဗွောင်လွေꩻဒါႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏသီႏသဲင်ႏ၊ သုဲင်ꩻခဝ်၊ ကျောင်ꩻသုခအောင်ႏညီꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။
လိတ်ပအိုဝ်ႏယို သွဉ်သား၊ ဒါႏသား ကအာဗာႏနဝ်ꩻ ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻကေꩻဇူꩻ ခွေသွဉ်းမဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻနဝ်ꩻ ဒါႏအီလိတ်လွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း-
- (က)ဗွေႏသံႏဃာႏသီးလဲ့ အဝ်ႏတဖဲ့ꩻတွမ်ႏတဖဲ့ꩻ တပါꩻတွမ်ႏတပါꩻ မော့ꩻခွဲးဗာႏလို့ဝင်ꩻ။
- (ခ)ကျောင်ꩻသားမူႏခိုဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏတဖဲ့ꩻတွမ်ႏတဖဲ့ꩻ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ မော့ꩻခွဲးသေငါꩻ၊ ဖဉ်းမွိုတ်ဗာႏလို့ဝင်ꩻ။
- (ဂ)ကထွာဒါႏ ဒေႏသခံႏသွဉ်တန်ꩻ ကောႏမတီႏဖုံႏလဲ့ ထီႏဗာႏဗွေႏသံႏဃာႏအာ၊ ထီႏဗာႏကျောင်ꩻသားမူႏခိုအာတဲင် သꩻဝင်ႏစာꩻ၊ သꩻထင်းတန်ချာယင်း နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ။
- (ဃ)ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻထွူ ကျောင်ꩻလင်ꩻပွယ်ꩻနဝ်ꩻ စတိတ်ရှိုး၊ အကျူႏပဒေႏသာႏဖုံႏ ပါသေႏသေႏတဲင် ကဝါႏသနာႏထာꩻကျူႏ၊ ငဝ်းတချင်ꩻသားဖုံႏလဲ့ လꩻအခွင်ꩻအရေꩻတွော့ꩻ နီပအိုဝ်ႏအနုပညာႏ ယေန်ႏငဲးမုꩻ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုအီ။
- (င)သွဉ်တန်ꩻလင်ꩻ ကျောင်ꩻသားမူႏခိုဖုံႏ ကထွိုင်ႏအာနဝ်ꩻ ဒုံတွိုင်ꩻ၊ ရပ်တွိုင်ꩻ ကလိုႏအပ်ဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏဆရာႏဖုံႏလဲ့ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏအဲဉ်ထဝ်း။
ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏသံႏဃာႏတွမ်ႏ ဒေႏသခံႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻ၊ ဒေႏသခံႏမွိုးဖါလိုꩻထံꩻ၊ ကျောင်ꩻသားမူႏခိုသီး လွောင်ႏဗူႏညီႏညွတ်ရေꩻ သာဓကတဗာႏ မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ၊ ဗဟိုႏသွဉ်တန်ꩻယိုနဝ်ꩻ အစဲဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏကုဲင်တဝ်း၊ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏဒျာႏ စွုမ်ႏနေင်ႏႏနေင်ႏသွူ။
တဲႏနေင်ႏ ၁၃၄၀-ဗွေ၊ ကထွို့ꩻဗူႏလွေꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻမာꩻငါ ဗꩻတွိုႏလွဉ်ဟန်ႏသနီꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ ရုဲင်ꩻတသွိုးမုꩻနဝ်ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻ(၃၀)ဗော့ꩻလဲဉ်းတဲင် စစရာႏရာႏ အမန်ႏအဝ်ႏလဲဉ်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ခွေသွဉ်းနဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ဆရာႏတဖြာꩻအနေႏ နမ်းမော့ꩻချက်အလꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏဆရာႏလင် နမ်းမော့ꩻချက်အလꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ သꩻကဝင်ႏစာꩻဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ သုတေသီပုဂ္ဂိုလ်ႏသီး ထာꩻထီႏအနေႏလဲ့နဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ အပဲစ်ကင်ꩻ၊ အမင်ꩻလွစ် သဲင်ဟဝ်ပတ္တမျာꩻတဖြုံႏအနေႏ တဟဲ့ꩻထွိုက်တဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ပွိုးတမုဲင်ꩻနဲးတဲင် လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ-
- (က)ပအိုဝ်ႏငဝ်းရန်း (၈)ရန်းအကို အဝ်ႏ(၆)ရန်းလွုမ်ꩻတဲင် တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငဝ်း လꩻလို့တဝ်းဒွိုန်း။
(၁) က (၂) ကꩻ (၃) ကး (၄) ကႏ (၅) ကာ (၆) ကာꩻ (၇) ကား (၈) ကာႏ ပအိုဝ်ႏငဝ်းရန်း ယို(၈)ရန်းအကို လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ အမုဲင်(၃/၄)နဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အမုဲင်(၁/၂)နဝ်ꩻ အငဝ်းအဲဉ်ထဝ်း၊ လိတ်ဖြုံႏနဝ်ꩻ ထူႏနံပတ်(၁/၂)တဲင် အငဝ်းနဝ်ꩻ ထူႏနံပတ်(၃/၄)ငဝ်းသွူ။
- မီႏငမ်းအဗာႏနာꩻ(လဲ့)(လဲ့ႏ)ညာꩻညာꩻဟုဲင်း
ဝါကျယိုအကို စူမီႏကွင်ꩻကို လိတ်နီဖြုံႏနဝ်ꩻ မီႏထူႏငဝ်းရန်း(၈)ဖြုံႏအနေႏနဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏမဲဉ်ႏ၊ အငဝ်းမဲဉ်ႏဒျာႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ- လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ ငဝ်းရန်းအဝ်ႏ(၆)ဖြုံႏလွုမ်ꩻတဲင် (လဲ့း)(လဲ့ႏ)သမ်းပါတဝ်း၊ အဝ်ႏ(လဲ့)(လဲ့ꩻ)လွုမ်ꩻတွော့ꩻ (လဲ့)(လဲ့ꩻ)လိတ်ဖြုံႏယို(၂)ဖြုံႏနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏတေား(လဲ့း)(လဲ့ႏ)သွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဝါကျကီယိုနဝ်ꩻ မဉ်ႏထွာလိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ ငဝ်းရန်း(၆)ဖြုံႏနဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏမဲဉ်ႏတဲ့ အငဝ်းထန်ႏတေား(လဲ့း)(လဲ့ႏ)တွော့ꩻ ငဝ်းမဲဉ်ႏတဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ကွဲႏတွော့ꩻ- လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ မဉ်ႏသွဉ်လိတ်မွူးနဝ်ꩻ (လဲ့)(လဲ့ꩻ)ယို အငဝ်းအွဉ်ႏထန်ႏ(လဲ့း)(လဲ့ႏ)လဲ့ ကထွိုင်ႏသွုံꩻမွေး ဝါကျကိုနဝ်ꩻ အငဝ်းအဝ်ႏထန်ႏစွူစွူဒျာႏ (လဲ့)(လဲ့ꩻ)တွိုင်ꩻတွိုင်ꩻသွူ၊ မဉ်ႏလိုႏတဲမ်း"လဲ့ႏမေႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းအီယင်းဒျာႏ "လဲ့ꩻ)ယိုတဖြုံႏနေနေသွူ။
ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငဝ်း တလꩻလို့တဝ်း၊ လိတ်(၁)ဖြုံႏ အငဝ်းထန်ႏ(၂)ငွါတဲ့အဝ်ႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ လိတ်(၁)ဖြုံႏ အငဝ်းထန်ႏ(၂)ငွါနဝ်ꩻ ငဝ်းရန်းကိုလွုမ်ꩻကာႏတဝ်း လိတ်မွူးတွဲꩻကို လိတ်(၁)ဖြုံႏ အွဉ်ႏထန်ႏ(၂)ငွါစားလဲ့ အဝ်ႏနေဒွိုန်းသွူ။ နဝ်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်မွူးအတွယ်ꩻ(၄)သွဉ်ခန်ꩻ(၁)(၂)(၃) လိတ်ရဲဉ်ႏ(၄)သွူ။
- သွဉ်ခန်ꩻ(၁)လိတ်ရဲဉ်ႏ
ကွတ် ကွတ်ꩻ ကွန် ကွန်ꩻ ကွန်း ကွန်ႏ
- သွဉ်ခန်ꩻ(၂)လိတ်ရဲဉ်ႏ
ကျွတ် ကျွတ်ꩻ ကျွန် ကျွန်ꩻ ကျွန်း ကျွန်ႏ
- သွဉ်ခန်ꩻ(၃)လိတ်ရဲဉ်ႏ
ကြွတ် ကြွတ်ꩻ ကြွန် ကြွန်ꩻ ကြွန်း ကြွန်ႏ လိတ်ယို(၃)ရဲဉ်ႏနဝ်ꩻ "အ"သရဒျာႏလဲ့ "အ"သရငဝ်း တအွဉ်ႏထန်ႏတဝ်း၊ အွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏ"အု-အူ"သရငဝ်းတွမ်ႏ"အို့-အို"သရငဝ်းသွူ။
- "အု-အူ"သရငဝ်းပွုံႏစံႏ"
ခွတ်ꩻ(အုသရငဝ်း)ကတူႏ-သူႏနမ်းမန်ꩻမောက်ꩻအွန်(အူသရငဝ်း)။
- "အို့-အို"သရငဝ်းပွုံႏစံႏ"
နွတ်(အို့သရငဝ်း)ဆာဆာ-အွာဗွေႏဗွန်(အိုသရငဝ်း)ခင်ႏအော့ꩻ။ လိတ်ယို(၃)ရဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏ(၂)ငွါစီႏတဲင် မဉ်ႏမာꩻလိတ်(၁)ဖြုံႏ အငဝ်း(၁)ငွါနဝ်ꩻ လိုႏနေ(၁)ရဲဉ်ႏစီႏသွူ။ (ခ)လိတ်မွူးအတွယ်ꩻ(၆)သွဉ်ခန်ꩻ(၁)(၂)(၃)လိတ်ရဲဉ်ႏ(၇)နဝ်ꩻ အဝ်ႏသွူ(က်)သွတ်ꩻ၊ (င်)သွတ်ꩻ"ကွောက် ကွောက်ꩻ ကွောင် ကွောင်ꩻ ကွောင်း ကွောင်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ တွိုႏ(တ်)သွတ်ꩻ၊ (န်)သွတ်ꩻ "ကွောတ် ကွောတ်ꩻ ကွောန် ကွောန်ꩻ ကွောန်း ကွောန်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တအဲဉ်ထဝ်းတဲင် မီႏလိုႏတဲမ်း "လိုꩻတ(ငွေါန်ႏ)"၊ "ငဝ်း(စွောန်ႏ)"နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လꩻတဝ်း၊ တဲမ်းအီတေားဒျာႏ ဝဟွဲး(ဉ)သွတ်ꩻတွော့ꩻ ထွာတေားဒျာႏ"လိုꩻတ(ငွဉ်ႏ)"၊"ငဝ်း(စွဉ်ႏ)နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ယိုတဲ့ လိုႏနေ(၁)ရဲဉ်ႏသွူ။ (ပ်)သွတ်ꩻ(မ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻတဲ့ ပအိုဝ်ႏငဝ်းတအဲဉ်ထဝ်းဒျာႏရင်ꩻတဲင် မဉ်ႏတွက်တဝ်းလိုꩻမျိုꩻလင်ငဝ်း၊ မဉ်ႏတွက်ပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻ အဲဉ်ထဝ်းလဲ့ အရေꩻတတန်တဝ်းသွူ။
(ဂ)လိတ်မွူးအတွဲꩻ(၅) သွဉ်ခန်ꩻ(၁)(၂)(၃)လိတ်ရဲဉ်ႏ(၄)
- ကုပ် ကုပ်ꩻ ကုမ် ကုမ်ꩻ ကုမ်း ကုမ်ႏ
- ကျုပ် ကျုပ်ꩻ ကျုမ် ကျုမ်ꩻ ကျုမ်း ကျုမ်ႏ
- ကြုပ် ကြုပ်ꩻ ကြုမ် ကြုမ်ꩻ ကြုမ်း ကြုမ်ႏ နဝ်ꩻ "အု-အူ"သရငဝ်းထန်ႏတဝ်း၊ ထန်ႏတေား"အို့-အို"သရငဝ်း၊ "စူ(တို့ပ်ꩻ)၊ (ထိုမ်ꩻ)စူ"နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မီႏလိုႏတဲမ်း "လွေꩻ(ရုမ်ꩻ)၊ မောက်ꩻ(တုမ်ႏ)ရာႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ယိုခါနဝ်ꩻ တဲမ်းတေားဒျာႏ"လွေꩻ(ရွုမ်ꩻ)၊ မောက်ꩻ(တွုမ်ႏ)ရာႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ သေန်ႏလျောႏမုꩻ အဲဉ်ထဝ်းသွူ။
- (ဃ)အုံနောင်မန်းလိတ်မွူးတဲင် ပအိုဝ်ႏအနေႏ တလိုႏအပ်တဝ်းလဲ့ အငဝ်းဗွိုန်၊ လိတ်ဖြုံႏဗွိုန်တဝ်း လိတ်မွူးအတွဲꩻ(၂)လိတ်ရဲဉ်ႏ(၉)"ကံ့ ကံ့ꩻ ကံ ကံꩻ ကံး ကံႏ"တွမ်ႏ လိတ်မွူးအတွဲꩻ(၃)လိတ်ရဲဉ်ႏ(၇)"ကပ် ကပ်ꩻ ကမ် ကမ်ꩻ ကမ်း ကမ်ႏ"နဝ်ꩻ သမ်းအဝ်ႏသော့ꩻပါ နီထွောင်းတဲင် သွဉ်ဗာႏပိုႏ၊ ကျပ်ဗာႏပိုႏထိုꩻ၊ ပုံႏစံႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အလင်လဲ့အဝ်ႏ၊ ငမ်းရွမ်ဖြုဲင်ꩻဆွာꩻထိုꩻတဲင် တဲမ်းနယ်တဝ်းဒွုမ်။
- (င)ပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻ အသွတ်ꩻအက္ခရာႏ အဝ်ႏငါ(က်၊ င်၊ တ်၊ န်၊ ပ်၊ မ်၊ ဝ်)(၇)ဖြုံႏငါ လꩻဒျာႏလဲ့ အဝ်ႏထိုႏ(၈)ဖြုံႏ (က်၊ င်၊ စ်၊ ဉ်၊ တ်၊ န်၊ ပ်၊ မ်၊ ယ်၊ ဝ်)နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ သွဉ်ဗာႏပိုႏ၊ တဲမ်းဗာႏပိုႏလွုမ်ꩻ၊ အငဝ်းတထန်ႏထူꩻပိုႏတဝ်း၊ (စ်)(ဉ်)တွမ်ႏ(တ်)(န်)အငဝ်းထန်ႏဗွိုန်ဝင်ꩻတဲင် ထူႏအတွဲꩻမုဲင်ꩻလဲ့ လꩻဒျာႏ၊ (ယ်)တွမ်ႏ(အဲ)နဝ်ꩻလဲ့ အငဝ်းထန်ႏဗွိုန်တဝင်ꩻနေနေတဲင် ပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻ ထူႏငါ(၁)ဖြုံႏငါလဲ့ လꩻဒျာႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ မီႏရိုꩻထွား(ဆွာꩻ)နုဲင်းမန်း၊ သွဉ်လိတ်မန်း ဖေႏကယိုꩻနဝ်ꩻ စင်းဒေါ့ꩻတဝ်း။
- (စ)ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏအမုဲင်နဝ်ꩻ ( ံ=မုဲင်ကီ)( ့=မုဲင်လ)(- း=မုဲင်နီဖြုံႏ)နဝ်ꩻ ဝွေႏဖန်ႏခရာႏ တအဲဉ်ထဝ်းလဲ့ (- ႏ)ယို မဉ်ႏဟဲ့ꩻ(မုဲင်ပက်ငါ)နဝ်ꩻ(- ꩻ)ယို ဟဲ့ႏ(မုဲင်ငါ)နဝ်ꩻ သေန်ႏတဝ်း၊ ဟဲ့ꩻဒျာႏ(ပက်ငါ)နဝ်ꩻမꩻ သေန်ႏသွူ။
(၁)(အုဲင်)သရနဝ်ꩻ (င်)သွတ်ꩻပါတဝ်းလဲ့ အငဝ်းအဝ်ႏထန်ႏနွောင်ꩻဒျာႏ(အုဲ)၊ ထွိုင်ႏသော့ꩻပါ(င်)နဝ်ꩻ တဲမ်းဗာႏပိုႏ၊ စီႏဗာႏပိုႏ၊ ဟော်ꩻဗာႏပိုႏတဲင် စေးလို့ပိုႏ၊ အခိန်ႏလို့ပိုႏသွူတကာႏတဝ်း မဉ်ႏတွိုႏအသွတ်ꩻခန်ꩻကိုနဝ်ꩻ အငဝ်းတထန်ႏနွောင်ꩻတဝ်း၊ အွဉ်ႏထန်ႏအငဝ်းတဒါႏတဝ်းလဲ့ "သရ"စဲဉ်ႏတွိုင်ꩻတွမ်ႏ "အသွတ်ꩻ"စဲဉ်ႏတွိုင်ꩻ မဉ်ႏအွဉ်ႏတွယ်ꩻတဝင်ꩻနဝ်ꩻ(င်)ထပ်ထိုꩻတဝင်ꩻ။
- (ဇ)(ဝ်)ကပါဒါႏ လိတ်မွူးတွယ်ꩻနဝ်ꩻ အေလျာငေါ်ꩻလ တပါတဝ်းလဲ့ အငဝ်းအဝ်ႏထန်ႏနွောင်ꩻဒျာႏ၊ ထွိုင်ႏသော့ꩻပါ အေလျာငေါ်ꩻလနဝ်ꩻ တဲမ်းဗာႏပိုႏ၊ စီႏဗာႏပိုႏ၊ ဟော်ꩻဗာႏပိုႏတဲင် စေးလို့ပိုႏ၊ အခိန်ႏလို့ပိုႏနေနေ။
- (ဈ)လိတ်မွူးအတွယ်ꩻ(၃)မာꩻငါ အသွတ်ꩻခန်ꩻကို လိတ်မွူးတွယ်ꩻ သွဉ်ခန်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ သရစဲဉ်ႏတွိုင်ꩻလဲ့ တမွေးတဝ်း၊ အသွတ်ꩻစဲဉ်ႏတွိုင်ꩻလဲ့ တမွေးတဝ်း၊ ရော်ꩻရီးရော်ꩻရယ်ꩻ တဗူႏတဗန်ႏထိုꩻတဲင် သွဉ်ဗာႏမတ်ဗာႏယပ်ꩻထိုꩻ၊ အသွတ်ꩻခန်ꩻကိုယို မီႏအွဉ်ႏသရစဲဉ်ႏတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ သွဉ်ဗာႏမတ်ဗာႏယိုꩻ။
- (ဉ)လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ အသွတ်ꩻခန်ꩻကိုနဝ်ꩻ "သရ"ငဝ်းမဲဉ်ႏလဲ့အဝ်ႏ၊ "သရ"ငဝ်းတမဲဉ်ႏတဝ်းလဲ့အဝ်ႏ၊ ခွေ"သရ"ငဝ်း နာꩻထူႏ၊ နာꩻ"သရ"ငဝ်း ပါꩻထူႏ၊ တဗူႏတဗန်ႏထိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့အဝ်ႏ၊ အသွတ်ꩻလဲ့ နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ၊ အသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ကဲဉ်းအာအာမဲဉ်ႏဒျာႏလဲ့ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ အသွတ်ꩻငဝ်း မဲဉ်ႏတဝ်းလဲ့အဝ်ႏပါ။
- (ဋ)ယိုခါ ကတဲမ်းဒါႏ"ပအိုဝ်ႏ""အိုဝ်ႏ"နဝ်ꩻ လိတ်သွဉ်ခန်ꩻကိုနဝ်ꩻ (ဝ်)သွတ်ꩻတပါတဝ်း၊ (ဝ်)သွတ်ꩻကပါဒါႏလိတ်မွူးတွဲꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ"အော"သရလွုမ်ꩻ၊ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ကထွိုင်ႏတဲမ်း"ပအိုဝ်ႏ"ယို ကသော့ꩻပါ(ဝ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အပိုႏဒျာႏ၊ ယုတ္တိအဲဉ်ထဝ်း၊ ငဝ်းဖဲ့ꩻချာဖဲ့ꩻငါငီႏတဝ်း၊ လိုႏတဲမ်းဒျာႏ"အိုႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻ။
(ဝ်)သွတ်ꩻကတွဲꩻဒါႏတွမ်ႏ"အော"သရနဝ်ꩻတဲ့ တမဲဉ်ႏတဝ်း၊ "အော"သရယို တွဲꩻတွမ်ႏ(ဝ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းတထန်ႏနွောင်ꩻတဝ်း"အ"သရငဝ်း၊ ထန်ႏစွူစွူဗာႏဒျာႏ"အော"သရငဝ်း၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အမုဲင်(ဇ)ကို ကတဲမ်းဒါႏအတွိုင်ꩻ "အော"သရ(ဝ်)သွတ်ꩻတွဲꩻယိုနဝ်ꩻ ပယ်ႏထိုꩻ အေလျာငေါ်ꩻလတဲင် လိုႏသုံꩻဗော့ꩻ"အ"သရခြေင်ခြေင်လွုမ်ꩻ။ ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ ခွုင်းခွေသွဉ်းကဟွုန်၊ ကထီႏ ဒေါ့ꩻခရာႏ၊ ဝွေႏဖန်ႏခရာႏ ယဟူးယဟန်ႏသွူ၊ မီႏထေနယ်လို့လို့လဲ့ ငမ်းရွမ်ဖြုဲင်ꩻဆွာꩻထိုꩻတွော့ꩻ ထေနယ်ဗာႏ ခွုင်းယိုလွုမ်ꩻသွူ။
နဝ်ꩻတွော့ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ ကအဝ်ႏလိုႏဖျင်၊ အဝ်ႏလိုႏပယ်ႏ၊ အဝ်ႏလိုႏထဲမ်အဝ်ႏအကျောင်ꩻယို သေလဲဉ်းဒျာႏတဲင် ဖျင်တဖျင်တဝ်း၊ ပယ်ႏတပယ်ႏတဝ်း၊ ထဲမ်တထဲမ်တဝ်းနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏကအဝ်ႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻ ထာꩻမာꩻဒျာႏသွူ။ မဉ်ႏရိုꩻဖျင်တဲ့ တဆင်ႏဆင်ႏဖျင် ဖေႏကထွာဗာႏပုဲင်ႏ၊ တလဲင်ႏချင်ꩻ ဖေႏကထွူနဝ်ꩻ ခွုင်းကားတဲင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏသꩻကဝင်ႏစာꩻဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏဩဇာႏအာႏဏာႏ ကအဝ်ႏသားယို ဖစ်ပင်ꩻလို့လို့ထွူတွော့ꩻ ထာꩻထီႏပငါပရာꩻ ဒင်ႏပျꩻထွူတဝင်ꩻတဲင် အဟဝ်သွတ်ꩻတဗာႏ ဆုံꩻဖျတ်လွေꩻဗာႏသွူ။ ထွက်ပညာႏဗုတ် ကအဝ်ႏထွာလိုꩻကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ဒေါ့ꩻဗာႏဖိုငဝ်းအဝ်ႏ၊ အရိုꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင်-
- "လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ ဖျင် ပယ်ႏ ထဲမ်ခရာႏအဲဉ်ထဝ်း-နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ နီတရိုꩻတဝ်း၊ ယိုခါနဝ်ꩻ သွဉ်သား၊ ဒါႏသား အဝ်ႏဆေ့ꩻနေ၊ သွဉ်သား ဒါႏသား မဉ်ႏအာလွဉ်တနီꩻခါနဝ်ꩻ လိုႏဖျင် ပယ်ႏ ထဲမ်လဲ့ ဖျင် ပယ်ႏ ထဲမ် အဝ်ႏလꩻဒျာႏ"ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ကွဲႏတွော့ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တလက္ခဏသာမိ၊ ကျောင်ꩻအေးစေတီ ကအဝ်ႏထွာဥက္ကဋ္ဌတွင်ꩻ ခွေသွဉ်းတွိုႏထေ့ဗာႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻနယ်ဗာႏဖို ခွေသွဉ်းနုဲင်းယို
- "နီသွဉ်းသီး လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ ဖျင်ခရာႏအဲဉ်ထဝ်းလဲ့ ခွေသွဉ်းတရိုꩻတဝ်း၊ ဖျင်ခရာႏအဝ်ႏစွဉ်ႏလဲ့ ခွေသွဉ်းနဝ်ꩻ တခံႏတဝ်းအဖျင်၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏဖျင်နွိုင်ႏနွိုင်ႏနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းတမာꩻတဝ်းဒွုမ်ထာꩻမာꩻ" ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ထွက်ပညာႏဗုတ်တွမ်ႏ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ကျောင်ꩻအေးစေတီနဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏကိုယို လိုꩻသေလိုꩻဒါႏ ပညာႏအဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏနုဲင်းနုဲင်း၊ စွိုးခွိုꩻဘာႏသာႏ၊ သာႏသနာႏ၊ ပညာႏရေꩻအတွက် ကျိုꩻဆောင်ႏခွုမ်မာꩻ ကျိုꩻစာꩻဒျာႏနုဲင်းနုဲင်း၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏတာႏ အရေꩻပါပုဂ္ဂိုလ်ႏနုဲင်းနုဲင်းလဲ့ ဒေါ့ꩻငဝ်းတဗွိုန်တဝ်းဝင်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ စဉ်ꩻစာꩻခရာႏသွူ။ မဉ်ႏနုဲင်းထွက်ပညာႏဗုတ်ငဝ်းနဝ်ꩻခါအလꩻနဝ်ꩻ ယိုခါနဝ်ꩻ သွဉ်သား၊ ဒါႏသား ပနဲးအာလဲဉ်းတဲင် အခိန်ႏတွိုႏလဲဉ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ထာꩻရာꩻသီးမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ "အမှားကြာ-အမှန်ဖြစ်"ကရိုꩻဒါႏ မန်းငဝ်းအတွိုင်ꩻ ထာꩻမာႏသီးမျိုꩻယို ကထွိုင်ႏညနဝ်ꩻ စွယ်ꩻသွုန်ႏခြꩻသꩻ ဖျင်တလꩻတဝ်း၊ ဖျင်တယိုꩻတဝ်းသွူ၊ တွမ်ႏသက်တန်ꩻတန်ထွူမꩻ ဖန်ပြောင်ꩻမဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဗွိုန်ဝင်ꩻ၊ မဉ်ꩻတသာ အီႏတွင်ႏဗာႏနဝ်ꩻ ယိုꩻတဝ်းသွူ။
မန်းလိတ်ယိုခါနဝ်ꩻ ယထွောင်းထွောင်း၊ ယမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ တမွေးတမဲဉ်ႏတဝ်း၊ သဘာဝယုတ္တိ တအဲဉ်ထဝ်းယို မန်းဒါႏပညာႏသား ယဟန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏသေစွဉ်ႏလဲ့ ကွပ်ပွိုးဖျင်တယိုꩻတဝ်းတွော့ꩻ စင်းမာꩻတဝ်း၊ အဝ်ႏသုံꩻလွေꩻဗာႏဒျာႏ အမာႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻသွူ။ မန်းလိတ်နဝ်ꩻ မူလလိတ်မွူးငဝ်းအတွိုင်ꩻ သရ၊ ဗီး၊ အသွတ်ꩻငဝ်းဖုံႏယို ကွပ်ပွိုးတအွဉ်ႏထန်ႏလွဉ်ꩻတဝ်းမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ၊ အွဉ်ႏထန်ႏပြောင်ꩻထိုꩻအငဝ်း လဲင်ႏစိꩻစိꩻနဝ်ꩻမꩻ ယိုခါနဝ်ꩻ မန်းလိတ်ယို "ရေးမှာအမှန်-ဖတ်မှာအသံ"ကရိုꩻဒါႏငဝ်းအတွိုင်ꩻ တဲမ်းတမျိုꩻ၊ ဟော်ꩻတစွိုး၊ သတ်ပုံသတ်ညွန်းလဲ့ အာထိုꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏယိုခါ မန်းလိတ်၊ မန်းငဝ်းယဟန်ႏနဝ်ꩻ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ တဲမ်းတဗွိုန်တဝ်းလွဝင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ နီပအိုဝ်ႏယိုလဲ့ မွိုက်ခွိုက်အချိန်ႏကအဝ်ႏနေနဝ်ꩻ လိုႏဖျင်နုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ လိုႏထဲမ်နုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ ဖျင်-ထဲမ် အခိန်ႏတွိုႏလဲဉ်း ခွေသွဉ်းယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ မီႏဖျင် မီႏထဲမ်ခါ ခွေတစွိုး နာꩻတမျိုꩻ ထေင်ညင်ꩻတဝင်ꩻ ဖေႏကတွမ်ႏအဝ်ႏအာပုဲင်ႏနဝ်ꩻ ကအီႏဖျင်လိတ်ခရာႏ၊ အင်းရွယ်ႏချက်၊ တဖူꩻစဲဉ်ႏယို ထွို့ꩻရီးအွဉ်ဗာႏ နုဲင်းပါꩻကထွို့ꩻ ခမ်းထီအခေႏခံႏဥပဒေႏနဝ်ꩻသွူ။ ခွေသွဉ်းကဒင်ႏပျꩻနယ်ဒါႏ အမာႏပုံႏစံႏ အွိုးချာယိုဟွဉ်ႏနဝ်ꩻ အာႏဏာႏအဝ်ႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏတပါꩻအနေႏ မဉ်ႏဟော်ꩻ၊ မဉ်ႏထီႏဗာႏသွူနဝ်ꩻ မာꩻနုဲင်းမသူႏမသေတွော့ꩻ အုံထံအဝ်ႏထံနဝ်ꩻ အလွိုးတာႏဝွန်ႏ ဝွတ္တရာꩻတကေႏတဝ်း၊ ခွေသွဉ်းကဒင်ႏပျꩻနယ်ဒါႏ အချက်အွိုးချာယိုဖုံႏနဝ်ꩻ တချက်စီႏ တချက်စီႏ ဒင်ႏပျꩻအတွိုင်ꩻ မဉ်ႏမွေးမဲဉ်ႏဒျာႏလဲ့ မွေးမဲဉ်ႏဒျာႏအကျောင်ꩻ တွမ်ႏအကျောင်ꩻပျꩻ တဉ်ႏတဉ်ႏခွေါင်ခွေါင် သဘာဝယုတ္တိအဝ်ႏအဝ်ႏ မဉ်ႏဖြေႏသျင်ꩻချာမꩻ အလွိုးတာႏဝွန်ႏကေႏသွူ။
နီပအိုဝ်ႏတာႏနဝ်ꩻ ထူႏပါဠိဘာႏသာႏ၊ မန်းဘာႏသာႏ အာဂမယုတ္တိ မဉ်ႏပျꩻအီအကျောင်ꩻနဝ်ꩻ အလွိုးတပါႏလိုႏတဝ်းသွူ၊ အဝ်ႏသေသေသွူအမာႏ၊ အဝ်ႏသေသေသွူ အဝ်ႏလိုႏဖျင်၊ အဝ်ႏလိုႏပယ်ႏ၊ အဝ်ႏလိုႏထဲမ်လဲ့ မဉ်ႏတဖျင်၊ ပယ်ႏ၊ ထဲမ်တဝ်းနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻပျꩻ တဉ်ႏတဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်အဝ်ႏမꩻ ဟဝ်သွူ။ မဉ်ႏ ဖျင် ပယ်ႏ ထဲမ်သွူကရိုꩻလဲ့ ကထွာဒါႏ နီပအိုဝ်ႏတစွိုးခွိုꩻလွုမ်း လိတ်စွယ်ꩻ၊ သꩻစွယ်ꩻ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏစွယ်ꩻ အွဉ်ႏပုဲင်ႏ၊ နီဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻခါꩻဒါႏ ကာလာမသုတ်အတွိုင်ꩻ ထွား"အမဲဉ်ႏတရာꩻမဲ့ငါ"တစွိုးငါတဲင် ဖျင်နဝ်ꩻမꩻ အထီဗွေလိတ်ပအိုဝ်ႏယို အီႏလꩻနွောင်ꩻသွူ။ လိတ်မွူးအရဲဉ်ႏယို မဉ်ႏဖျင်နုဲင်းယို၊ လိတ်ဖြုံႏယို မဉ်ႏဖျင်နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ မွေးမဲဉ်ႏလဲ့ မဲ့ꩻဗွိုန်ထိုꩻ လိုꩻမျိုꩻယို၊ လိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻလိတ်၊ မဲ့ꩻဗွိုန်ထိုꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻလိတ်၊ မဉ်ႏဗွိုန်ထိုꩻ ပါꩻလိတ်မဲ့ꩻ ပါꩻသွင်ꩻဖွီနီနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ယူႏပုဲင်ႏ၊ ပေါႏအမဲဉ်ႏတရာꩻနဝ်ꩻ ကဗွိုန်ခန်းထွီႏငဝ်း၊ ထော့ꩻငဝ်းတယဝ်း၊ ကအဝ်ႏခန်း လိုꩻဗားဖြောင်းကိုထန်ႏတယဝ်း ထူႏဗာႏဒျာႏသွူ။ နီလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ခွေသွဉ်းကမဲဉ်အွဉ်ႏထွာငါႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏနီလိတ်ယို နီပအိုဝ်ႏချာဒျာႏတယဝ်း၊ ခမ်းကိုခမ်းထန်ႏ လိုꩻမျိုꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း သဲ့ꩻသွမ်ꩻခရာႏ၊ ဝွေႏဖန်ႏခရာႏ ဖေႏကတွမ်ႏအဝ်ႏဗာႏပုဲင်ႏ၊ လိုꩻမျိုꩻလင်၊ ဘာႏသာႏလင်ငဝ်းယို လို့လို့တရိုꩻနွောင်ꩻတဝ်းလဲ့ ခွုင်းကနွို့နီပအိုဝ်ႏငဝ်းရန်းနဝ်ꩻ တဲမ်းဖေႏကလꩻလို့လို့ မဲဉ်အွဉ်ႏထွာနုဲင်းနဝ်ꩻ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏနဝ်ꩻ ထာꩻသွဉ်ယိုꩻခရာႏ၊ တဲမ်းလꩻစွုမ်ႏခရာႏနဝ်ꩻ မဉ်လွိုစွဉ်ႏလိတ်အေန်းကလေတ်သွူ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ နီလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ဒေါ့ꩻကျွားထာꩻ၊ ဒေါ့ꩻတန်ထာꩻ လိုꩻမျိုꩻလင်ထျꩻ ဖေႏကဗွုန်ႏနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းမဲဉ်အွဉ်ႏထွာငါႏသွူ။
ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ လိုႏအပ်ချက်၊ အာႏပေႏချက်(ဖုံႏယို)ခွုင်းခွေသွဉ်းကသေကထီႏ နေးတွမ်ႏစေႏတနာႏ ဒင်ႏပျꩻဒျာႏ၊ လွꩻထီႏပုဂ္ဂိုလ်ႏယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻတွော့ꩻ တဲမ်းပွိုင်းဝွို့ထာꩻလဲ့ တမွေးတဝ်း၊ မဉ်ꩻမဲဉ်တန် မဲဉ်ကျောႏထာꩻတွော့ꩻ တဲမ်းလဲ့တမွေးတဝ်း၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ခွေသွဉ်းကဒင်ႏပျꩻချက်ဖုံႏယို သဘော်ꩻမဉ်ႏတကျတဝ်း၊ မဉ်ႏတလက်ခံႏနွောင်ꩻတဝ်း ပုဂ္ဂိုလ်ႏမဉ်ႏအဝ်ႏ မဉ်ဒေါ့ꩻခွေသွဉ်းအမျိုꩻမျိုꩻ၊ ရိုꩻခွေသွဉ်းအစွိုးစွိုးလဲ့ နိက်နိက်သက်သက် ခွေသွဉ်းခံႏဒျာႏသွူ။ [၁] [၂] [၃] [၄] [၅] [၆] [၇]
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ ပအိုဝ်ႏအက္ခရာႏလိတ်မွူးတသာ၊ တွဲႏနျꩻနေင်ႏ ၁၃၁၉-ဗာႏ။
- ↑ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻ ကစီႏစဲဉ်ႏတဲမ်းထန်ႏဖေႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးစောင်ႏ
- ↑ ဗွေႏဝိဇ္ဇာနန္ဒ၊ ကျောင်ꩻတန်၊ တောင်ႏကီꩻ၊ တဲမ်းဒင်ႏပျꩻနယ် ဗဟိုႏသံႏဃာႏ၊ တဲမ်းစူ၊ နေင်ႏ ၁၃၅၈-ဗာႏ၊ တောႏလင်ꩻ
- ↑ ဆရာႏခွန်ထွန်းအောင်၊ ဝန်ထမ်းရပ်၊ ဝင်ꩻဟိုပုံꩻ၊ လိတ်တုတ်ꩻဖြေ့ꩻ၊ နျꩻကွန်ပျူတာ၊ ၂၀၀၀-ဗွေ၊ ဖေဖော်ဝါရီလာ
- ↑ လိုꩻသေလိုꩻဒါႏ ဆရာႏကျောင်ꩻ ဆရာႏလမ်းသီး ငဝ်းဒေါ့ꩻဖြောင်း
- ↑ နမ်းမော့ꩻထီႏသေ၊ ထာꩻထီႏ၊ ထာꩻစိက္ကူꩻ
- ↑ ခွန်ကုဝေ-မုဲင်းကောင်၊ မွူးလာရောင်ႏလိတ်စောင်ႏ အမုဲင်-၂