ကေအကျောင်ꩻ
ကေသီးအမျိုꩻ အစွယ်ႏဟောဝ်၊ အစွူႏလဲ့သန် အာႏဏာႏပြင်ꩻ၊ ဟွုန်လင်ꩻအငေါဝ်း ကဒိုမ်ႏထူ၊ ယာႏတွုန်းရွူရွူ လိုꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ၊ ဝဲဉ်ထာꩻလဲဉ်းညာꩻ တလျူဖွီ၊ မူႏမောင်ႏနာꩻခွေ ငမ်းကရျိုး၊ ကော့ꩻဖါကော့ꩻမွိုး ထီႏတဲင်ကေ၊ ငမ်းငါႏအောဝ်ႏသေ နွောင်ꩻတောဝ်းလိုꩻ၊ ဖြွမ်းတောဝ်းဝင်ꩻမျိုꩻ အုံခေါ်ဒွါႏ၊ တထွောင်းတဗာႏ အောဝ်ႏလော်လယ်၊ အုံခေါ်အုံဖြယ် မညီႏဝင်ꩻ၊ ဝွေꩻသီးချင်ꩻင် ထွာရန်ႏသူႏ၊ အုံညီꩻအုံဗူႏ မလꩻဖို၊ နီလိုꩻတဲ့ယို ဥပမာႏ၊ နီခွိုꩻနီယာႏ ပအိုဝ်ႏစွိုး၊ ဒေါ့ꩻရီငေါဝ်းနွိုး ညီႏညွတ်ရေꩻ၊ ရန်ႏဘေꩻအီႏလွစ် ကင်ꩻညာꩻယန်၊ ရန်ႏတန်အီႏလွစ် ကင်ꩻညာꩻခြူႏ၊ အုံအောဝ်ႏညီꩻဗူႏ သꩻတလီး၊ ယိုမꩻလိုꩻထီး ထွာစင်ႏစဲ့စ်၊ အဖြစ်အီႏထွာ ပအိုဝ်ႏအာ၊ ခွေခါလဲ့ရိုꩻ ဝွေꩻဆူꩻမျိုꩻ၊ အကျိုꩻငထောဝ်း လောကစောဝ်း၊ အုံရောဝ်းလွောင်ႏဗူႏ သꩻညီႏတူႏ၊ သꩻဆျူႏသꩻဗွာ သꩻခံꩻထာ၊ အွဉ်ႏငါမေတ္တာႏ ရက်ဘာႏသာႏ၊ ယိုꩻယာႏနီစွိုး ယံကနွိုး၊ ဖါမွိုးလဲ့ပီ ပအိုဝ်ႏနီ၊ ထွားနှဲးမွုန်းကေ မဲ့ယံလေ၊ လိုꩻသေလိုꩻဒါႏ လိုꩻလိမ္မာႏ၊ အာႏဏာႏယံပြင်ꩻ ယံဖြွမ်းဝင်ꩻ၊ ဖြွမ်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻမꩻ ရွယ်ႏတွိုင်ꩻလꩻ၊ အီႏဗꩻတငါ ထိုကီထွာ၊ ဆꩻငါနောင်ႏရေꩻ နီပစ္စေꩻ၊ နောင်ႏရေꩻလောက နီဌာန၊ အုံဖမွုန်းတောဝ်းဝင်ꩻနောစောဝ်း၊ ငထောဝ်းအကျိုꩻ ကေသီးမျိုꩻ၊ သေတောဝ်းယိုꩻယာႏ ယားဘာႏသာႏ၊ ယိုꩻယာႏကုဲလို့ ပိုတစု၊ သာႏဓုညီꩻဝင်ꩻ ဟွုန်ညီꩻဝင်ꩻ၊ နောဝ်ထင်ꩻတသျောက် ခိုႏဒွမ်ပေါက်၊ ထောက်ဗဲင်းဘာႏသာႏ ပအိုဝ်ႏယာႏ၊ ရာႏဇာႏယံထွာ နီခွိုꩻအာ၊ ငေါဝ်းငွါလဲ့ပီ အွုပ်ခမ်းထီ၊ နီယိုယိုꩻယာႏ နီဘာႏသာႏ၊ ဖေႏအာႏလွဝင်ꩻ အချင်ꩻင်ꩻ၊ ချို့ꩻယွင်ꩻမွုန်းတောဝ်း ဗွေႏသွဉ်းစောဝ်း၊ ငထောဝ်းအကျိုꩻ ချို့ꩻယွင်ꩻမျိုꩻ၊ မာႏနအကျိုꩻ လꩻယုတ်ဖွိုႏ၊ ဒေါသအကျိုꩻ တွိုႏငါးရုဲꩻ၊ ခွေရုဲးခွေမော့ꩻ၊ ပါꩻရုဲးပါꩻမော့ꩻ ယုတ်ထွီႏထော့ꩻ၊ မော့ꩻပဲစ်မော့ꩻဘေꩻ ယုတ်မွိုက်ရေꩻ၊ သေတောဝ်းမေတ္တာႏ ကေမိစ္ဆာႏ၊ စူꩻမာႏနတန် မော့ꩻဘေꩻတန်၊ ကေကယိန်းတန် ယိန်းမော့ꩻယံ၊ ကေကုဲအမျိုꩻ အဲင်ႏဒါႏလိုꩻ၊ အမျိုꩻအွဉ်ႏတောဝ်း ဒုံကိုတဲ့၊ ဥပမာႏကေလဲ့ သွတ်ꩻယိုတဲ့။ "ကေဥပမာႏ" ထာꩻခြာလော်သားဖုံႏ လွေꩻထီႏကေတဗာႏတဲင် အသွꩻရွယ်ꩻခꩻတွမ်ႏတနတ်၊ ပါꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ ရိုꩻ- "တွမ်ႏခꩻမွုန်း၊ ကေဆူꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ကေသူႏတောႏကောင်ꩻဒွါႏ၊ သီမီႏမဲဉ်လꩻလဲ့ မဲ့ꩻခွေလွေꩻဟဲ့ꩻလွဉ်ဖေႏဒျာႏ၊ သီမီႏခꩻနေး တွမ်ႏတနတ်နဝ်ꩻ မဲ့ꩻအသီထိုꩻ၊ ခွေလောက်ꩻကာႏငါႏ"၊ နဝ်ꩻမꩻ လွေꩻထေ့ခန်းကေနောဝ်ꩻတဗာႏ၊ ကေလဲ့ ကထင်ႏထီႏဝွေꩻဖျော်လွဉ်တဲင် ကေအဲင်ႏဆွုမ်ႏခန်းဝွေꩻ၊ နဝ်ꩻမꩻ အသွꩻလင်နဝ်ꩻရိုꩻဖေႏ ကောကခံႏဗာႏ ကေအဲင်ႏသားနောဝ်ꩻ နှဲးယို "နာꩻယို လိုꩻဗားတန်ဟ၊ အောဝ်ႏထီႏထီႏဆွူ ကေတန်ဟ၊ နာꩻရိုꩻဒွိုန်းက ကေသူႏတောႏ၊ ကေသီးအမျိုꩻ စောင်းမားအသူႏတောႏအောဝ်ႏကောင်း၊ ခွေကထွာလွဉ် လိုꩻတသက်နောဝ်ꩻ ခွေဟွုန်ဖိုတဝ်းဝင်ꩻရိုꩻ 'ကေသူႏတောႏ၊ နာꩻဟော်ꩻဒျာႏ နာꩻနာႏ၊ နာꩻလိုꩻဗားတန်ဒျာႏ၊ နာꩻမိဉ်ႏတဗားတောဝ်းနဝ်ꩻ ကေအဲင်ႏဗာႏတဝ်းနာꩻ၊ စယိုမာꩻတငါ မီႏထီႏကေနဝ်ꩻ တွမ်ႏထင်းမွုန်းတောဝ်း ကေသူႏတောႏနော'။ ယာလံသား စိုန်သား တခွန်ꩻသားနောဝ်ꩻလဲ့ ပါꩻမီႏရိုꩻ- လိုꩻသူႏတောႏကောင်ꩻလဲ့ ပါꩻကောကရိုꩻသားနဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻလိုꩻဗားနေနေနော၊ လိုꩻကမိဉ်ꩻ 'ပေါစင်ꩻ'(ပေါင်းင်ꩻ)လဲ့ အဗွေႏဖန်ချာဒွါႏနဝ်ꩻမꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻပေါစင်ꩻ၊ အွဉ်ႏခံႏဗာႏစင်ꩻတဲင် ဝင်ꩻဟဲ့ꩻပေါစင်ꩻ၊ စိုန်သားနောဝ်ꩻလဲ့ အစိုန်ဗာႏဖိုထာꩻနဝ်ꩻမꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻစိုန်သား၊ တခွန်ꩻဗာႏဖိုထာꩻနဝ်ꩻမꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻတခွန်ꩻသား၊ စိုန်သားတခွန်ꩻသား ယာလံသား ဒေါဝ်သား မုံꩻသွိုꩻစံႏငါး လိုꩻကနိစ္စက်ဒါႏအမျာꩻစားယိုနဝ်ꩻ ပါꩻမှဲꩻထီႏဟဲ့ꩻသူႏတောႏကောင်ꩻလဲ့ ပါꩻကောဟဲ့ꩻသားနဝ်ꩻ ဝင်ꩻရိုꩻအဗားနေနေ၊ နီထာꩻမာꩻတွမ်ႏနီထာꩻမာꩻ အမိဉ်ꩻထွိုက်ချာဒွါႏအဗွေႏ၊ နီထာꩻမာꩻ အမိဉ်ꩻကထွိုက်ချာဒါႏနီနဝ်ꩻ ယံဖေႏကထွိုက်ဒွါႏ သူႏတောႏမိဉ်ꩻနဝ်ꩻမꩻ လျောဝ်ႏညီႏတွမ်ႏ နီဗုဒ္ဓဘာႏသာႏလိုꩻမျိုꩻနော၊ လိုꩻမိဉ်ꩻကထွိုက်ဒါႏ တွမ်ႏဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻအထန်ႏဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻ (၁) စိုန်သား (၂) တခွန်ꩻသား (၃) ဒေါဝ်ဒွိုႏသား (၄) ဒေါဝ်အွꩻသား (၅) မုံꩻသွိုꩻ (၆) စံႏငါးဖုံႏဆွူ။ နီမိဉ်ꩻကထွိုက်ဒါႏနှဲးယိုသူမျိုꩻနဝ်ꩻ ဝင်ႏသော့ꩻတောဝ်း ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻကို၊ လဲဉ်းဒွါႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻအထန်ႏနော သူႏတောႏသီးဟွေး၊ နီမိဉ်ꩻ ဖေႏတွမ်ႏထန်ႏထိုꩻဗာႏမွုန်းတဝ်း ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻသူပါꩻ ချာယိုဟွဉ်ႏနဝ်ꩻ နာႏဗဲင်းဗွေႏသင်္ဃာႏတောႏငေါဝ်း၊ တွမ်ႏလွောက်ꩻငါႏမွုန်းတဝ်း သꩻမိစ္ဆာႏ၊ တွမ်ႏစူꩻငါႏမွုန်း ဗာႏလာႏဇော်ꩻ၊ လွောက်ꩻလွဉ်ꩻမွုန်းတောဝ်း မနော်ꩻကုဲ၊ နီကသဲင်ꩻထွိုက်သော့ꩻသာႏသနာႏ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ အမိဉ်ꩻလꩻ၊ နီဗွန်ဆꩻ နီကံႏထူꩻ၊ တွမ်ႏစူꩻငါႏမွုန်းတောဝ်း သꩻရွိုင်ꩻဟယ်၊ သꩻမွိုက်လော်လယ် သꩻမိစ္ဆာႏ၊ သꩻရွိုင်ꩻသꩻမာႏ သꩻဒိဋ္ဌိ၊ သူႏတောႏကဝိ လဲဉ်းညာꩻယန်၊ ဓမ္မထုံꩻကန် လဲဉ်းညာꩻခြူႏ၊ ဒီဟောဝ်နေးထူႏ သမ္မာႏဇော်ꩻ၊ ဒိဋ္ဌိမနော်ꩻ ပယ်ႏညာꩻဗဲင်း၊ ယူႏဖန်းစဲင်းင်း ကိဉ်ꩻစာꩻဝင်ꩻ၊ တွို့ꩻကွဉ်ႏနောဝ်ထင်ꩻ ပအိုဝ်ႏအာ၊ တင်ꩻလှဲသီးယာ ပအူစွိုꩻ၊ နီစွိုးနီခွိုꩻ တစုဗူႏ၊ ပအိုဝ်ႏတောင်ႏသူႏ သီးယာဟွေး။[၁][၂][၃]