စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ
"စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻ" နီဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻခါꩻဒါႏ သွံဆီသွစ်ꩻပါꩻ မင်္ဂလာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ ပါဠိဂါႏထာႏ အောဝ်ႏဂါႏထာႏတဆီသွူ။ ဂါႏထာႏတဆီအကို ပဉ္စမဂါႏထာႏနောဝ်ꩻ နုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ - ဒါနဉ္စ ဓမ္မစရိယာ စ၊ ဉာတကာနဉ္စ သင်္ဂဟော။ အနဝဇ္ဇာနိ ကမ္မာနိ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။
ပဉ္စမဂါႏထာႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ (၄)ပါꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
(၁) စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻ၊ (၂) ကျင်ꩻဗာႏ အကျင်ꩻတရာꩻမျတ်၊ (၃) ထောက်ပမ်းဗာႏ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻ၊ (၄) မာꩻဗာႏ အပဲစ်တအဲဉ်ထောဝ်း ထာꩻမာꩻမျိုꩻ။ မင်္ဂလာႏတရာꩻ ယိုလစ်ꩻပါꩻအကို ရီးရီးအွဉ်အွဉ် မင်္ဂလာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ "ဒါနဉ္စ-(စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻ)ရိုꩻနောဝ်ꩻတဲင် မျက်မောက်ကာႏလ ဘဝယိုခါ လꩻဗာႏအကျိုꩻချံꩻသာႏ ဝတ္ထုသက်သေႏနောဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်ဗာႏ နုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။
စေႏတနာႏဟောဝ်ငါႏ လꩻချံꩻသာႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ဒုံတဒုံကိုနောဝ်ꩻ ကမဉ်ꩻဒါႏ "တိဿ"လိုꩻခြောအောဝ်ႏတဖြာꩻသွူ။ တိဿနောဝ်အꩻ အောဝ်ႏတွမ်ႏမာ အောဝ်ႏတွမ်ႏပိုမူႏ မူႏနမ်ꩻတဖြာꩻသွူ။ တွိုႏတနီꩻတွော့ꩻ လိုꩻဝွေꩻသီးဒုံနောဝ်ꩻ တွိုင်ႏပင်ႏလွဝင်ꩻတဲင် ပင်ꩻရဟန်ꩻသံဃာႏ ခလဲ့ꩻလွဝင်ꩻ လောင်ꩻခန်းသံႏဃာႏဒဲဉ်သွမ်ꩻသွူ။ တိဿသီးလဲ့ ကွပ်ခြောငါႏတဲင် လောင်ꩻနွောင်ꩻတောဝ်းနုဲင်းဝင်ꩻတွော့ꩻ သꩻလဲ့တချံꩻသာႏတောဝ်းသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ "ပိုမူႏဟွေး- ခွေလွေꩻပေါင်ႏနာꩻ သဌေꩻလမ်း အသပျာႏရွဉ်ငတ်ꩻစွဲးတွော့ꩻ ဖြေꩻအီခန်း ဖိုးမွူးတဗာႏနော၊ နီမဉ်ႏလောင်ꩻဗာႏ သံဃာႏဒဲဉ်သွမ်ꩻ ဖိုးနဲဉ်းထီနောဝ်ꩻ အလွိုးအကျိုꩻတန်ငါႏသနယ် ပိုမူႏ"တိဿနောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဖေႏခန်း အပိုမူႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အဖါကဒေါ့ꩻအတွိုင်ꩻ အပိုမူႏလက်ခံႏဒျာႏတဲင် အပိုမူႏထွိုင်ႏလက်ခံႏနောဝ်ꩻ အဖါတိဿလဲ့ လွေꩻပေါင်ႏမွေးစွဉ်ႏဒျာႏ အပိုမူႏ သဌေꩻတဖြာꩻထျꩻ တွမ်ႏရွဉ်ငတ်ꩻစွဲးသွူ။ အပိုမူႏလဲ့ ထွာခန်းဒျာႏ သဌေꩻသွဉ်းသွူ။ ထွိုင်ႏလꩻရွဉ်ငတ်ꩻစွဲးနောဝ်ꩻ ဖြေꩻဖိုးမွူးတွော့ꩻ သဲင်ꩻအပ်ခန်းအမာ၊ ရိုꩻဖေႏအမာနုဲင်းယိုသွူ- "အမွိုးဟွေး- စေ့ꩻဖိုးမွူးယိုနဲဉ်းထီတွော့ꩻ ကပ်လောင်ꩻသွော့ သွမ်ꩻဖိုးနဲဉ်းထီနော၊ ခွေနောဝ်ꩻ နုတ်အီပိုမူႏတာႏ အီႏလွေꩻအံႏစင်းနမ်း ဝင်ꩻဒုံဝင်ꩻရပ်သနဲ့" တိဿနောဝ်ꩻ ရိုꩻဖေႏသွူ အမာနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ လွေꩻအံႏစင်းခန်းဒျာႏနမ်း အွိုးဝင်ꩻဒုံဝင်ꩻရပ်သွူ။ တိဿလွေꩻအံႏစင်းနမ်း ထွိုင်ႏလꩻ (၆)လာနောဝ်ꩻ ရွဉ်အသပျာႏလဲ့ ဗွေခန်းဒျာႏ ငတ်ꩻစွဲးတွော့ꩻ သဲင်ꩻချာခန်းဒုံသွူ။ တိဿအောဝ်ႏသဲင်ꩻဒုံ တဖူꩻလောင်းနောဝ်ꩻ ခွဲးကျုံႏခန်း တွမ်ႏရဟန်ꩻမျတ်တပါꩻသွူ။ ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ခေ့ꩻလေနီꩻနာꩻ အောဝ်ႏမတ်ဆင်ႏချင်ႏဒျာႏ ဘာႏဝနာႏတရာꩻသေႏသေႏသွူ။ အောဝ်ႏဒေါ့ꩻရီသဲင်ꩻလွဝင်ꩻ တဖူꩻလောင်းတွင်ꩻနောဝ်ꩻ မွူးအီႏထွူသွမ်ꩻယာခိန်ႏ အီႏတွိုႏသွူတဲင် "သွမ်ꩻမွူးထွူႏတာႏ ပါနေဟောင်းဗွေႏ"ရီခန်းရဟန်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻလဲ့ "ပါတောဝ်းတကာႏ" ဒေါ့ꩻချာခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ တိဿနောဝ်ꩻ မဲဉ်ကပ်ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻဒဲဉ်သွမ်ꩻတဲင် "ပေါႏနောဝ်ꩻတဲ့ သတင်ꩻသွုံꩻက တဖူꩻထျꩻယိုကိုဟုဲင်းဗွေႏ၊ ခွေသွဉ်း လွေꩻထုမ်ႏဒဲဉ်သွမ်ꩻဩ"လောဝ်းခန်းရဟန်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လောဝ်းထွူနောဝ်ꩻ လွေꩻထုမ်ႏခန်း ဒဲဉ်သွမ်ꩻသွူ။ တွိုႏတထွောင်းနောဝ်ꩻ လွေꩻခွဲးခန်း ပါꩻတဖြာꩻ ထမ်ႏတွမ်ႏဒဲဉ်လွမ်သွူ။ တိဿနောဝ်ꩻ ကွီဖြေꩻခန်းပါꩻနောဝ်ꩻဒဲဉ်လွမ်သွူ။ "စာဖေႏခွေ နာꩻဒဲဉ်လွမ်နောဝ်ꩻမွိုင်သွꩻ" "နာꩻဖေႏခွိုင်းမုဲင်ꩻကား" "ဖေႏစွဉ်ႏနာꩻ တဗီႏယို" "သျီး- ရွဉ်တဗီႏ မာꩻအီထာꩻမုဲင်ꩻ တစာတောဝ်း" "နောဝ်ꩻတဲ့ နီဗီႏနောဝ်ꩻ တယောဝ်း" "နီဗီႏလဲ့ တစာတောဝ်းဒွိုန်းနေနေ" တိဿဖေႏသွူ နီဗီႏလဲ့ ပါꩻဒဲဉ်လွမ်သားနောဝ် တစာဖေႏတောဝ်းနေနေတွော့ꩻ ကွဲဖေႏထင်ႏဖေႏထင်ႏနောဝ်ꩻ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ ဖေႏလို့စွဉ်ႏ အရွဉ်အံႏစင်းနမ်း ငတ်ꩻစွဲတွော့ꩻ- "သွꩻဟွေး- ခွေရွဉ်လို့လို့ အောဝ်ႏငတ်ꩻစွဲးယိုလွုမ်ꩻ၊ ဖေႏလို့စွဉ်ႏနာꩻယို စာဖေႏခန်းနောဝ်ꩻ"တောင်ꩻ(တောင်ꩻ)ပြန်ႏပြန်ႏ ရိုꩻဖေႏခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပါꩻဒဲဉ်လွမ်သားနောဝ်ꩻလဲ့ ထူႏခန်ႏတိဿရွဉ်ငတ်ꩻစွဲးနောဝ်ꩻတွော့ꩻ စာဖေႏခန်း အဒဲဉ်လွမ်သွူ။ တိဿနောဝ်ꩻ နဲစ်လောႏဖင်ႏသဲင်ꩻ ရဟန်ꩻထျꩻတွော့ꩻ သဲင်ꩻကပ်ခန်းဒျာႏ ရဟန်ꩻဒဲဉ်သွမ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻတဲ့ သွုံꩻခန်းဒဲဉ်သွမ်ꩻတွော့ꩻ လွေꩻသွိုယင်းခန်းဝင်ꩻသွူ။ တဖူꩻလောင်း "တကာႏလွေꩻထူႏဒဲဉ်သွမ်ꩻ အွိုးမုဲင်ꩻတကာႏ"ရီခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တိဿလဲ့ ခြုဲင်းနယ်ခန်းဝွေꩻကလꩻဒဲဉ်သွမ်ꩻအကျောင်ꩻအခရာႏသွူ။ ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻ ထွိုင်ႏသေတိဿစေႏတနာႏနောဝ်ꩻ "ဝွေꩻယို စေႏတနာႏပလွိုႏလွိုႏတောဝ်းကွေး၊ ဝွေꩻစေႏတနာႏအကျိုꩻ ဖေႏကဒိဋ္ဌ မဲ့ဆꩻလယိုခါနောဝ်ꩻ ခွေမာꩻဖေႏနောဝ်ꩻမꩻ"ယူႏသꩻကိုနုဲင်းနောဝ်ꩻထွူတဲင် ရီခါလို့ခန်းတိဿမဉ်ꩻ၊ အုံအောဝ်ႏဒုံမဉ်ꩻ၊ မာမဉ်ꩻ၊ ပိုမူႏမဉ်ꩻဖုံႏသွူ။ ရဟန်ꩻကရီအတွိုင်ꩻ တိဿလဲ့ ဒေါ့ꩻနယ်လို့သွူတွော့ꩻ "ဗွေႏ- တွိုႏဆုဲင်ꩻ တဖူꩻမဉ်ႏကျုံႏနောဝ်ꩻ ကျွꩻလယ်ႏယင်း တကာႏခွေသွဉ်းဟုဲင်းဗွေႏ"လောဝ်းပါခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏတဖူꩻဖနောဝ်ꩻ တိဿလဲ့ သဲင်ꩻချာခန်းတဖူꩻ သဲင်ꩻဝွေꩻဒုံဖဲ့ꩻ၊ ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻ ကျွꩻသဲင်ꩻတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻခန်းဒျာႏ တဖူꩻသဲင်ꩻဝေင်ꩻကိုသွူ။ ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻ ထွိုင်ႏတွိုႏဝေင်ꩻကိုနောဝ်ꩻ လွေꩻကိန်ꩻထဉ်ႏခန်းဒျာႏ ခွန်ကကိုꩻကွယ်ႏဒါႏ ဗွေႏဗွန်ကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဗွေႏဗွန်နောဝ်ꩻ ထွားသွူရဟန်ꩻနောဝ်ꩻအလောင်း လွိုးရုပ်ပွိုင်လက္ခဏာႏတွော့ꩻ "ရဟန်ꩻယိုနောဝ်ꩻ ရဟန်ꩻမျတ်မွော့ဟွေး"ယူႏထွူနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ထဉ်ႏဝတ္တရာႏကေႏကေႏ ခံႏထဉ်ႏပျုစုလွေꩻခန်းဒျာႏသွူ။ ရဟန်ꩻထဉ်ႏနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ တလာလွုမ်းလွုမ်း ကိန်ꩻတောဝ်းထာꩻ၊ အားထုတ်ဒျာႏဝိပဿနာႏကမ္မဋ္ဌာန်ꩻတရာꩻခြေင်ခြေင်တဲင် အာႏရုံႏထွိုင်ႏအီႏထန်ႏနောဝ်ꩻ လꩻလွေꩻခန်း အရဟတ္တဖိုလ်ႏတွော့ꩻ ထွာလွေꩻခန်း ရဟန္တာႏသွူ။ အာႏရုံႏထွိုင်ႏထန်ႏနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻလွဉ်ခန်း ခွန်ဗွေႏဗွန်တဲင် "ဗွေႏ- ခွေသွဉ်းနောဝ်ꩻ သက်တန်ꩻလို့လဲဉ်း၊ ခွေသွဉ်း အီႏကူꩻဗာႏသွူနိဗ္ဗာန်ႏဩ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ခွေသွဉ်းတဲင် ကိစ္စမဉ်ႏပေါႏနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻလွဉ်ခွေသွဉ်း တကာႏတိဿတွော့ꩻ မဉ်ႏထွဉ်ႏဝွေꩻဆောင်ႏရွက်နောဝ်ꩻ ကိစ္စထွူနွောင်ꩻဒျာႏသနယ်ဩ"ဒေါ့ꩻဖေႏထွူငေါဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ဒေါ့ꩻနယ်ပါခန်း တိဿဒုံမဉ်ꩻ၊ မာမဉ်ꩻ၊ ပိုမဉ်ꩻဖုံႏသွူ။ ထာꩻထွိုင်ႏလေနောဝ်ꩻ ကူꩻလွေꩻခန်းဒျာႏ နိဗ္ဗာန်ႏသွူ။ ခွန်ဗွေႏဗွန်လဲ့ အွဉ်ႏဟွိုန်သဲင်ꩻခန်း အတကာႏခွန်ဟော်ခံꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻလဲ့ တွမ်ႏအမူꩻအမတ် တွမ်ႏသဌေꩻသူႏကျွယ်ႏဖုံႏတဲင် ထင်ႏလွဉ်ခန်းကျောင်ꩻသွူ။ အီႏအွဉ်ႏဒင်ႏ ရဟန္တာႏရုပ်ကလာပ်တောႏနောဝ်ꩻ မာꩻလွေꩻခန်း ဗိုတုဲင်ပုံႏ တရာꩻခုံႏတခုံႏသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ ထွိုင်ႏယော့ဒင်ႏ ရုပ်ကလာပ်တောႏနောဝ်ꩻ ပါꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ယွော့နွောင်ꩻတောဝ်း၊ ဗွိုန်စွဉ်ႏနုဲင်းလုံးထွန်ႏနောဝ်ꩻ တဉ်ႏတွော့ꩻခြꩻကဒꩻဒျာႏထာꩻဒါပဲဉ်လောင်းသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ခွန်ဗွေႏဗွန်နောဝ်ꩻ ယူႏလꩻခန်း ရဟန်ꩻနောဝ်ꩻ ကဒေါ့ꩻခါꩻငေါဝ်း မွူးရောဝ်ꩻခိုႏတဲင် "ဟဲ့ꩻလွဉ် အတကာႏတိဿတွော့ꩻ မဉ်ႏအွည်ႏယွော့ဒင်ႏနောဝ်ꩻ အီႏလꩻကွေး"ဒေါ့ꩻဖေႏခန်း ခွန်ဟော်ခံꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻလဲ့ ထွဉ်ႏလွေꩻဟဲ့ꩻစွဉ်ႏ တိဿတွော့ꩻ တိဿထွိုင်ႏဖျော်နောဝ်ꩻ တိဿဆရာႏဗွေႏဗွန် မွေး/တမွေးတောဝ်း အွဉ်ႏထွားစံꩻစွဉ်ႏသွူ။ တိဿထွိုင်ႏဗွောင်ထွား အမဲ့ငါတောႏနောဝ်ꩻ တနꩻစွဉ်ႏ ဝွေꩻဆရာႏဗွေႏဗွန်မွေးတွော့ꩻ ငွိုးလဲ့ငွိုး၊ ဒေါ့ꩻနယ်လဲ့ ဒေါ့ꩻနယ်ခန်း ခွန်ဟော်ခံꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻလဲ့ ထူႏရွဉ်အသပျာႏတရေင် အွဉ်ႏပြုံႏဖေႏထွူ တိဿတွော့ꩻ ထွဉ်ႏယွော့ဒင်ႏခန်း တရာꩻခုံႏလောင်းသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ တိဿယွော့ဒင်ႏလဲ့ တလꩻတောဝ်း၊ တနွောင်ꩻတောဝ်းနေနေသွူႏ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻ ထပ်ထဲင်းရွဉ်အသပျာႏ အလဲင်ႏလဲင်ႏတဲင် အွဉ်ႏယွော့ဒင်ႏစံꩻလဲ့ တလꩻတောဝ်း၊ ရွဉ်အသပျာႏ ထွိုင်ႏဗွေတသောင်ႏမꩻ ယွော့ကွဲးလꩻသွူ။ ရွဉ်ထွိုင်ႏဗွေတသောင်ႏနောဝ်ꩻ ခွိုင်းပသာႏတွမ်ႏစူငါလဲ့ ဗွိုန်စွဉ်ႏနုဲင်းသေင်ႏလာႏသဲင်နောဝ်ꩻ ယွော့ဒင်ႏယိုꩻမာꩻဒျာႏသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏတိဿဟဲ့ꩻလွဉ်ပါစွဉ်ႏ အပိုအမာဖုံႏတဲင် ဖေႏတွမ်ႏအအံႏအအွꩻ၊ အကွဉ်အကꩻဖုံႏတွော့ꩻ အွဉ်ႏအုံပွေါးစောင်ႏသျောက်စွဉ်ႏ ရဟန္တာႏရုပ်ကလာပ်တောႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻတွမ်ႏ မူꩻမတ်သွဉ်းသယ်ႏ သဌေꩻသူႏကျွယ်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ အီႏသင်္ဂျိုဟ်ႏအီတာႏ အခြွိုင်းကိရိယာႏဖုံႏယို ဟဲ့ꩻတွမ်ႏကွိုꩻစူသား (လက်သမာꩻ) ဆရာႏတန်တွော့ꩻ စီႏရင်ႏမာꩻလွေꩻခန်းဒျာႏသွူ။ မာꩻထွိုင်ႏထွူနောဝ်ꩻ ယွော့ဒင်ႏဖျင်တရာꩻခုံႏလောင်းတလဲင်ႏတဲင် တလꩻတောဝ်းဒျာႏနေနေသွူ။ ဖေႏယင်းတိဿ ရွဉ်အသပျာႏ တရေင်နီရေင်စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻလဲ့ တလꩻတောဝ်း၊ ထွိုင်ႏဗွေတသောင်ႏမꩻ တိဿယွော့ကွဲးလꩻယင်းနေနေသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻတွမ်ႏ ခမ်းသားထီသားဖုံႏ ထွိုင်ႏထီနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နေစ်သက်ကိုငါႏ တိဿတဲင် အွဉ်လွဝင်ꩻဆုꩻရောင်ဖေႏစွဉ်ႏဒျာႏ တိဿ ရွဉ်အသပျာႏဖုံႏသွူ။ ပွယ်ꩻသင်္ဂျိုဟ်ႏထွိုင်ႏထွူဖြီꩻစီꩻနောဝ်ꩻ တိဿလꩻစွဉ်ႏ ရွဉ်အသပျာႏ သွံကုဋေႏပုဲင်သူသန်းရိုꩻနောဝ်ꩻတဲင် တိဿနောဝ်ꩻ တလဲင်ႏချင်ႏ ထွာလွေꩻစွဉ်ႏဒျာႏ သဌေꩻတန်သွူ။ သင်္ဂျိုဟ်ႏထွိုင်ႏထွူ ကအောဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ ဓာတ်တောႏဖုံႏယို ခွန်ဟော်ခံꩻ တယ်ႏစေႏတီႏတွော့ꩻ ဌာႏပနာႏသော့ꩻထွူ စေႏတီႏတဲင် ကိုꩻကွယ်ႏတငါငါလွေꩻခန်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။
ဥပဒေသ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
တိဿနောဝ်ꩻ ကအီႏနုတ်အီဒါႏပိုမူႏ အသပျာႏရွဉ်ငတ်ꩻစွဲးယို တလောက်ꩻကာႏတောဝ်ꩻ၊ ဖြေꩻအီလို့ထွူဒဲဉ်လွမ်တွော့ꩻ ကပ်လူႏဗာႏ ရဟန်ꩻမျတ်တဲင် ဒိဋ္ဌဓမ္မိက ဘဝယိုခါ ထွာလွေꩻခန်းဒျာႏ သဌေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ [၁][၂]