ထူႏဗာႏနေး
"ထူႏဗာႏနေးအုံပွေါးထွား လိတ်ပအိုဝ်ႏဆရာႏ ခွန်ထွန်းအောင်" ခွန်ထွန်းအောင်-ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻလꩻဘွဲ့၊ လိုꩻဟိုပုံꩻ၊ ပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ မာꩻဗာႏဖို ထာꩻမာꩻပါတီယူနစ်ရုမ်ꩻကို၊ ယိုခါနဝ်ꩻ ထင်ႏအဝ်ႏအုံလွဉ်ꩻဒျာႏ အပိုမူႏ အွိုးတောင်ႏကီꩻရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻယိုနဝ်ꩻ လောကီႏသား ဘွဲ့သားဒျာႏလဲ့ ဝါႏသနာႏလိတ်တဲင် ထောင်လွူꩻလိတ်ပအိုဝ်ႏတွော့ꩻ လစ်ꩻငတ်ꩻနေင်ႏအကိုယို ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်ဖေႏအကျံႏဉာဏ်ႏ၊ တဲမ်းလိတ်ဝွေႏဖန်ႏ၊ တဲမ်းလိတ်ယီးနယ် အမာႏဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်စောင်ႏမနဲးအာသွူ။ နုဲင်းခွေသွဉ်းကယူႏနဝ်ꩻ အလွိုးလိတ်အစောင်ႏပေါင်ꩻ တဆီလွိုလွိုအဝ်ႏလဲဉ်းနဝ်ꩻသွူ။ ခွေသွဉ်းထျꩻလဲ့ ဝွေꩻဖြားလိတ် ဖျော်လွဉ်အစောင်ႏပေါင်ꩻ မနဲးအာသွူ။ ဝွေꩻကတဲမ်းဒါႏလိတ်နဝ်ꩻ ယဟန်ႏလဲ့ ရေႏမိုးထေ့ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏ၊ ယဟန်ႏလဲ့ ရေႏမိုးထေ့ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ ယေန်ႏငဲးရေꩻအစွိုꩻ (ဗဟိုႏ)၊ ယဟန်ႏလဲ့ ရေႏမိုးထေ့ ဖါဖြားတန်အောင်ႏခမ်းထီ၊ ယဟန်ႏလဲ့ ရေႏမိုးထေ့ ပိဋကတ်ဘာႏသာႏပြန်ႏအစွိုꩻ၊ ဝွေꩻကရေႏမိုးထေ့ဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏ(အစွိုꩻ)နဝ်ꩻ မနဲးစွုမ်ႏတန်သွူ။ ဝွေꩻကတဲမ်းဒါႏ လိတ်ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်မွူးပအိုဝ်ႏစောင်ႏကို၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏစောင်ႏအလင်ကို၊ ဘုရာꩻကက္ကူႏလိတ်လုံးကို၊ ကထန်ႏလဲဉ်းဒါႏ ပိဋကတ်ပြန်ႏပအိုဝ်ႏလိတ်စောင်ႏယို ကပါဒါႏ လိတ်ဖြုံႏအမာႏဖုံႏ၊ အငဝ်းဗွိုန်လဲ့ တထွောင်းတွမ်ႏတထွောင်း သုံꩻလိတ်ဖြုံႏတဗွိုန်တဝ်းလွဝင်ꩻဖုံႏယို ယီးနယ်ထွူတဲင် ဝွေꩻကကျွိုက်အတွိုင်ꩻ လိတ်ခမ်းဒေါမ်တွမ်ႏခမ်းကောင် ပေါင်ꩻစပ်လွဝင်ꩻတဲင် ဝွေꩻဖေႏလွေꩻအကျံႏဉာဏ်ႏသွူ။ ဝွေꩻကဝွေႏဖန်ႏနဝ်ꩻ ကတဲမ်းထေထန်ႏဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏခမ်းကောင် ဗွေႏဗွန်သုနန္ဒ ထီသိမ်ႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏ ဥက္ကဋ္ဌ ဗွေႏဗွန်ကောဝိဒ ဝေင်ꩻသီႏသဲင်ႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်ခမ်းကောင်ယို တခံႏတဝ်းအဖျင် တခံႏတဝ်းအထဲမ် ဗွေႏဗွန်လက္ခဏသာမိ ကျောင်ꩻအေးစေတီ၊ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဝွေꩻဗက်ꩻနယ်အဘွဲ့တောႏ၊ ဝွေꩻယီးနယ်လိတ်စောင်ႏ၊ လိတ်မဲ့ငါ၊ လိတ်ရဲဉ်ႏ လိတ်ဖြုံႏတွော့ꩻ ဝွေႏဖန်ႏစဲင်းစဲင်းစဲ့စဲ့ ထင်ႏထင်ႏသျာꩻသျာꩻစွဉ်ႏဒျာႏသွူ။ အညတြ ပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻအနေႏ ဝါႏသနာႏလိတ်ပအိုဝ်ႏ၊ ထောင်လွူꩻလိတ်ပအိုဝ်ႏတွော့ꩻ ခမ်ႏလို့ရွဉ်၊ ခမ်ႏယပ်ꩻနမ်းတဲင် ကတဲမ်းနွောင်ꩻ ကထေနွောင်ꩻ၊ ကဖြေ့ꩻနွောင်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အံႏဖြာႏခရာႏ၊ ထူႏဂုဏ်ႏခရာႏတန်သွူ။ ဝွေꩻကဖေႏဒါႏ အကျံႏဉာဏ်ႏ၊ ဝွေꩻခံႏထူႏချက်ဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏနုဲင်းဆꩻလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ (က) လိတ်ပါဠိ အငဝ်းထန်ႏနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏ၊ လိတ်ဖြုံႏအငဝ်းထန်ႏ တဗွိုန်တဝ်းပါဠိနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏမာႏ ဝွေꩻရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ (ခ) လိတ်ပအိုဝ်ႏယို ပေါႏလွိုတဲင် မုဲင်နီဖြုံႏနဝ်ꩻ အမုဲင်တလိုႏတဝ်း၊ ရဿ ဒီဃသရနီဖြုံႏတတွယ်ꩻ၊ ငဝ်းရန်းယို မန်းလိတ်ဖြုံႏ ငဝ်းရန်းအတွိုင်ꩻ "အ အာ အား၊ အိ အီ အီး"စတဲင် အဝ်ႏလိုႏသွံဖြုံႏလွုမ်ꩻ၊ မီႏလိုႏအွဉ်ႏထန်ႏအငဝ်းနဝ်ꩻ ထွားဗာႏလိတ်ဖြုံႏဖဲ့ꩻချာဖဲ့ꩻငါတဲင် ဖေႏကထန်ႏပအိုဝ်ႏငဝ်းနဝ်ꩻ ချင်းအွဉ်ႏထန်ႏဗာႏအငဝ်း ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ (ဂ) လိတ်ပအိုဝ်ႏခမ်းကောင် ယိုခါ ကအဝ်ႏသုံꩻဒါႏ တဟွဲး "ကွု ကွော ကွို့"စတဲင်နုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ အနယ်ꩻမွေးတဝ်း၊ ယားကုဲင်ထိုꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏထုံꩻစခါ၊ တဟွဲးခင်ႏလမ်းယို မီႏသုံꩻဒျာႏ ဟထိုး "-ှ"နုဲင်းခမ်းဒေါမ်သား ကအဝ်ႏသုံꩻနဝ်ꩻမꩻ အသုံꩻမဲဉ်ႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ထွန်းအောင်ထာꩻယူႏ၊ ခွန်ထွန်းအောင်ခံႏထူႏချက် နုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းအနေႏနဝ်ꩻ ဆုံꩻဖျတ်ပဲင်ႏခွင်ꩻအဝ်ႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏအာႏဏာႏပဲင်ႏ တမွေးတဝ်းတဲင် ဆုံꩻဖျတ်ဖေႏတဒါႏတဝ်းသွူ။ ခွေသွဉ်းလွုမ်ꩻတမွေးတဝ်း ခွန်ထွန်းအောင် ကရေႏမိုးထေ့ဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏအကို ပုဂ္ဂိုလ်ႏတပါꩻပါꩻ တဖြာꩻဖြာꩻ သေနာႏသဖောꩻဗွောင် ခွန်ထွန်းအောင် အင်းရွယ်ႏချက်တွော့ꩻ မွေးအကျောင်ꩻ၊ မွေးတဝ်းအကျောင်ꩻ ကအီႏဖြေႏသျင်ꩻချာဖေႏ ခွန်ထွန်းအောင် အလွိုးတအဲဉ်ထဝ်းသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ဝင်ꩻကဖေႏလွဉ်ဒါႏ အကျံႏဉာဏ်ႏ၊ ဝင်ꩻကရီလွဉ်ဒါႏ ငဝ်းရီပျဿနာႏယို မီႏမွေးလဲ့ မွေးဒျာႏအကျောင်ꩻ၊ လက်ခံႏနေးထူႏဒျာႏအကျောင်ꩻ၊ မီႏမွေးတဝ်းလဲ့ မွေးတဝ်းအကျောင်ꩻ လက်ခံႏနေးထူႏတဝ်းအကျောင်ꩻ ငဝ်းဖြေႏသျင်ꩻချာယို တာႏဝွန်ႏကအဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏ၊ အာႏဏာႏကအဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻ ဖြေႏသျင်ꩻချာဗာႏ တာႏဝွန်ႏအဝ်ႏသွူ။ မီႏတဖြေႏသျင်ꩻချာတဝ်း နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏကေႏတဝ်းသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ခွန်ထွန်းအောင် လိတ်အစောင်ႏအလောင်း တစောင်ႏစောင်ႏ တဖွူꩻဖွူꩻတရိုꩻတဝ်း၊ အသိအမှတ်ပြု ခွန်ထန်းအောင်တွော့ꩻ ခွေသွဉ်းကရိုꩻဒါႏ မဲဉ်ႏလဲ့ မဲဉ်ႏအကျောင်ꩻ၊ မာႏလဲ့ မာႏအကျောင်ꩻ၊ မီႏမဲဉ်ႏလဲ့ လက်ခံႏဒျာႏအကျောင်ꩻ၊ မီႏမာႏလဲ့ လက်ခံႏနွောင်ꩻတဝ်းအကျောင်ꩻ ငဝ်းဖြေႏသျင်ꩻချာ၊ ငဝ်းစေနယ်ချာ ခွန်ထွန်းအောင်နဝ်ꩻ အလွိုးတအဲဉ်ထဝ်းသွူ။ ခွေသွဉ်းကတဲမ်းနယ်ဒါႏအတွိုင်ꩻ မီႏတအဲဉ်ထဝ်းမွေးနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ် ပအိုဝ်ႏယို ထူႏတာႏဝွန်ႏသား၊ တာႏဝွန်ႏအဝ်ႏသား တအဲဉ်ထဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (တနယ်ꩻမီႏဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻ) လိတ်ပအိုဝ်ႏယို တွမ်ႏအဗွေႏတအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻ ဗွိုန်ဝင်ꩻသွူ။ တနယ်ꩻ မီႏဒေါ့ꩻဗာႏယင်းနဝ်ꩻ "ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏယို စဲင်းတဝ်းသျင်ꩻတဝ်း အငွါမုဲင်ꩻ၊ အဖြုံႏမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း လွဉ်ရီရွောင်နွောင်ꩻဒျာႏ၊ အာႏမခံႏဖြေႏသျင်ꩻဖေႏဒျာႏ"ငဝ်းနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ထီႏဖိုတဝ်း၊ ဟွုန်ဖိုတဝ်းတဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အာႏမခံႏသားအဲဉ်ထဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လစ်ꩻလဲင်ႏဗွေ မဉ်းဖျင်ထွူလိတ်မွူးစောင်ႏယိုခါ လိတ်မဲ့ငါ (၈၃) ငဝ်းရဲပ်နိဂုံးကို ကပါဒါႏ- "လိတ်မွူးစောင်ႏကိုယို အထွောင်းမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း၊ သေနာႏတဝ်း၊ တသျင်ꩻလျင်ꩻတဝ်း၊ တစဲင်းတဝ်း မိဉ်ႏအဝ်ႏဒါႏစိန်ႏစွော့ꩻလဲ့ လွဉ်ရီထေ့သွော့ နီပအိုဝ်ႏသံႏဃာႏစွိုꩻယို" ငဝ်းယိုနဝ်ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏမဉ်ꩻဘွဲ့တောႏတပါတဝ်း၊ ငဝ်းသာႏမညဒျာႏတဲင် မီႏမဲဉ်ရီမွေးနဝ်ꩻ အီႏရီဗာႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏအပါꩻမုဲင်ꩻ ကရိုꩻယို တစဲင်းတဝ်း၊ တသျင်ꩻတဝ်းတဲင် ငဝ်းယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏငတ်းတလေ့၊ ငဝ်းဝတ္တရာꩻကေႏအနေႏလွုမ်ꩻသွူ။ မီႏနုဲင်းခွေသွဉ်းနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယို တာႏဝွန်ႏခံႏ တာႏဝွန်ႏထူႏပုဂ္ဂိုလ်ႏ စဲင်းစဲင်းစဲ့စဲ့ ထင်ႏထင်ႏသျာꩻသျာꩻယို အဝ်ႏလိုႏအဝ်ႏ၊ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏ၊ ထာꩻခံႏယူႏချက် အဝ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ တာႏဝွန်ႏခံႏ တာႏဝွန်ႏထူႏပုဂ္ဂိုလ်ႏယိုနဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏယို စဲင်းစဲင်းစဲ့စဲ့ တဲပ်တဲပ်တော်ꩻတော်ꩻ သေနာႏဒါႏလဲပ်ဗာႏ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ဝင်ꩻမီႏရီလွဉ်လဲ့ ဖြေႏသျင်ꩻဖေႏဗာႏ၊ ဝင်ꩻမီႏဒင်ႏပျꩻလွဉ် လိတ်ပအိုဝ်ႏပျဿနာႏလဲ့ ဒင်ႏခါꩻဗာႏမတ်တန်ꩻ၊ ဝင်ꩻကဒင်ႏပျꩻဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏပျဿနာႏယို မီႏအဝ်ႏလိုႏဒင်ႏပျꩻနယ် ဗဟိုႏသံႏဃာႏလဲ့ အဗော့ꩻသွတ်ꩻအစီꩻဝွေꩻကို ဒင်ႏပျꩻဗာႏသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ဆရာႏခွန်ထွန်းအောင် ကတဲမ်းနယ်ဒင်ႏပျꩻဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏခရာႏဖုံႏအကျောင်ꩻယို ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ဖေႏကသေထွꩻတဲင် တဲမ်းနယ်ဒင်ႏပျꩻလွေꩻဗာႏ နုဲင်းယိုသွူ။ နေးတွမ်ႏ သꩻဝါႏသနာႏလိတ်တဲင် ကဟောꩻသွတ်ꩻသွတ်ꩻဒါႏ ခွေသွဉ်းရွမ်ဖြုဲင်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဟွုန်ဟဝ်ကေꩻဇူꩻတင်ႏငါႏသွူ။[၁][၂]