နုဲင်ႏငံႏရေꩻ
နုဲင်ႏငံႏရေꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီလိုꩻသီးကအောဝ်ႏအုံဒါႏ နဲင်ႏငံႏတနဲင်ႏငံႏတရိုꩻတောဝ်း၊ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏလောင်းကီတရိုꩻတောဝ်း၊ စွုမ်ႏနီꩻနီကအောဝ်ႏမော့ꩻတလူႏဒါႏ အံႏအွꩻရေꩻ၊ ပညာႏရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ စီꩻပွါꩻရေꩻကစဒါႏ အရေꩻအရာႏကိစ္စယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ နီဘဝတသက်လွုမ်ႏ အီႏတွူႏတရန်လွေꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ လောကကိုယို ပေါႏသဲင်ꩻထွာလဲဉ်းသွူလိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ အံႏအွꩻရေꩻ၊ ကွဉ်ကꩻရေꩻကိစ္စယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ လဲ့ꩻတလွစ်တောဝ်း၊ အီႏတွူႏကာႏတရန်လွေꩻဗာႏနောဝ်ꩻ သဘာဝဒျာႏသွူ။ တွူႏကာႏလွေꩻဗာႏ ယပ်ꩻယပ်ꩻခုဲင်ႏခုဲင်ႏတွမ်ႏ သာႏသာႏယာႏယာႏ ကွာႏဒျာႏနောတ်ꩻစားလွုမ်ꩻ၊ ယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏလဲ့ ထွာဒျာႏနီလိုꩻသီး နဲင်ႏငံႏရေꩻ တဖူꩻအစနောဝ်ꩻသွူ။
ကမ္ဘာႏဟမ်ႏလောင်းယိုနောဝ်ꩻ သက်မွန်ဒျာႏ လိုꩻတဖြာꩻတမွေးတောဝ်း၊ နီလိုꩻသီးသန်းပေါင်ꩻ သက်မွန်ငီꩻလို့ဝင်ꩻတဲင် တွူႏတရန်ငီꩻလွေꩻဗာႏဝင်ꩻ ဘဝအယပ်ꩻအခုဲင်ႏတဲင် နီလိုꩻသီးသန်းပေါင်ꩻအာအာအကို အောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးငီꩻဝင်ꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻယိုနောဝ်ꩻ နီနားဟွိုန်ꩻ၊ နီအသောင်အရင်ꩻ၊ နီဒေႏသ၊ နီနဲင်ႏငံႏ၊ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ တကမ္ဘာႏလွုမ်းကထွာဒါႏ တရန်းထွူတရန်း ကအောဝ်ႏစပ်ဆွိုင်ꩻလွေꩻဒါႏ နီလိုꩻသီးယို မဉ်ႏအောဝ်ႏနေဒွိုန်း (မွေးတောဝ်းလဲ့) နီလိုꩻသီးအံႏအွꩻရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ စီꩻပွါꩻရေꩻကစဒါႏ လိုꩻမုစီꩻပွာꩻရေꩻကိစ္စဖုံႏ မဉ်ႏအောဝ်ႏနေဒွိုန်းနောဝ်ꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻတဖူꩻရဲဉ်ႏလဲ့ အီႏအောဝ်ႏတသေႏသေႏ၊ အီႏထောင်လွေꩻဗာႏတသေႏသေႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။
မဉ်ႏထွားတဲက်ဆဲင်ႏတွမ်ႏ နီသွဉ်းသီး မန်းခမ်းလောကနောဝ်ꩻ ပေါႏရိုꩻနဲင်ႏငံႏရေꩻတဲ့ အစိုႏရအုပ်ချွုတ်ရေꩻ၊ ပါတီအစွိုꩻအဗူႏ၊ လွိုဆန်အစိုႏရ၊ ထောက်ခံႏအစိုႏရ၊ တောႏလန်ႏရေꩻ ကစဒါႏ လိုꩻအာအစွိုꩻအဗူႏ သေနာႏလွနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏနဲင်ႏငံႏရေꩻကရိုꩻဒါႏ အဓိပ္ပါယ်ႏယို အောဝ်ႏလိုႏသေနာႏကယ်ꩻထဲင်း နုဲင်းဆꩻကီယိုသွူ။ ကွပ်ပွိုးတမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ တွမ်ႏနီဘဝ အီႏတလူႏခွေါင်းလွေꩻဗာႏ။ ဥပမာႏ- နားဟွိုန်ꩻဗူႏအကို အံႏအွꩻရေꩻ၊ နားဟွိုန်ꩻအဗူႏကို ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻကစဒါႏ လိုႏအပ်ချက်ဖုံႏယို စွုမ်ႏနီꩻအောဝ်ႏတလူႏ၊ အီႏထဲမ်သော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကထဲမ်ဗွေနွောင်ꩻနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻအာႏ၊ ရွဉ်ရေꩻတောင်ꩻရေꩻ၊ (Service)ယိုလဲ့ လိုႏအပ်လွဉ်ယင်းတမျိုꩻ၊ လိုႏအပ်ချက်နုဲင်းဆꩻကီယိုနောဝ်ꩻ နီနားဟွိုန်ဝွိုင်ꩻကို၊ အသောင်အရင်ꩻနယ်ႏပယ်ႏကို အိႏတွိုႏလွေꩻအထန်ႏအထန်ႏဖဲ့ꩻတဲင် တွမ်ႏနားဟွိုန်ꩻအလင်ယိုလဲ့ အီႏစပ်ဆွိုင်ꩻအုံအောဝ်ႏငီꩻဗာႏလွဝင်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ အံႏအွꩻ၊ ကွဉ်ကꩻ၊ အုံအောဝ်ႏ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ ရွဉ်ရေꩻတွမ်ႏ (Service)လိုႏအပ်ချက်ဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ ယိန်းလိုႏလွိုလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻတရန်းတဲင် ဒေႏသတဗာႏ၊ ခရဲင်ႏတဗာႏ၊ ခမ်းနယ်ႏတနယ်ႏ၊ နဲင်ႏငံႏတနဲင်ႏငံႏ ယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ အီႏလုဲင်းလွဉ်သွူတကာႏတောဝ်း အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ အီႏသွုပ်ဆွိုက်လွေꩻဗာႏတွမ်ႏကမ္ဘာႏတဲင် ဗွိုန်နုဲင်းလုံးတူႏ ကနုဲင်ႏသော့ꩻထီအတွိုင်ꩻ ကထွိုင်ႏထန်ႏလွဉ်ဒါႏ အလုဲင်ꩻအကွက်ꩻယို တွိုႏအရပ်အဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ အခေါဝ်ခေါဝ်တဲင် နီသွုပ်ဆွိုက်မုꩻယိုလဲ့ အီႏလုဲင်းလွေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ယင်းတနယ်ꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻ ထွာစဲဉ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻ၊ အောဝ်ႏနားဟွိုန်ဗူႏတဗူႏကို၊ လိုꩻသန်းပေါင်ꩻအာအကို၊ နားဟွိုန်ꩻသန်းပေါင်ꩻဗူႏဖုံႏ အံႏအွꩻကွဉ်ကꩻ အုံအောဝ်ႏရေꩻ၊ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻတရန်း စပ်ဆွိုင်ꩻကထွာလွဉ်ဒါႏ ပျဿနာႏဖုံႏ၊ အောဝ်ႏအစုအဗူႏပေႏကို ထွာလွေꩻတေား အစုအဗူႏတန်၊ စပ်ဆွိုင်ꩻအထွာအစဲဉ်ႏဖြေꩻသျင်ꩻစေလွေꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။
နောဝ်ꩻမꩻ လိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏမာꩻကေႏကေႏချာဗာႏ နီလိုꩻသီးတာႏဝွန်ႏသွူ။ လောကကိုယို နေးတွမ်ႏနီကာယအာႏ၊ ဉာဏအာႏ၊ ကမ္ဘာႏလောကအကျိုꩻ၊ နီကအောဝ်ႏမာꩻဖေႏ နီလိုꩻသီးအကျိုꩻစီꩻပွာꩻ ခင်ႏလမ်းယိုနောဝ်ꩻ တတ်နွိုင်ႏရာꩻ၊ နွောင်ꩻအာႏရာꩻဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း အောဝ်ႏလိုႏစွဲးကမ်းကိုငါႏသွူႏ ကတတ်နွိုင်ႏရာꩻ၊ ကနွောင်ꩻရာꩻ နီကမာꩻကိုယိုလဲ့ ထွားနီနမ်းအကျိုꩻစီꩻပွာꩻလွုမ်ꩻ တလꩻတောဝ်းတဲင် နီနမ်းအကျိုꩻစီꩻပွာꩻတွမ်ႏ အမျာꩻအကျိုꩻစီꩻပွာꩻယို အွဉ်ႏရေꩻဗာႏ အမျာꩻအကျိုꩻနောဝ်ꩻမꩻ နီနားဟွိုန်ꩻ၊ နီအသောင်ရင်ꩻ၊ နီဒေႏသ၊ နီနဲင်ႏငံႏ၊ ကမ္ဘာႏတန်အလောင်းယို အီႏငိမ်ꩻချံꩻ သာႏယာႏလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီသက်အောဝ်ႏမွန် အုံနွောင်ꩻနေတွင်ꩻ စွုမ်ႏနီꩻကအောဝ်ႏမော့ꩻလွေꩻဒါႏ အံႏအွꩻရေꩻ၊ ကျမ်ႏမာႏရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ၊ အစွိုꩻအဗူႏမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း ကားတဲင်အရေꩻ ကားကအောဝ်ႏယိုနောဝ်ꩻ နီအီႏတွူႏကာႏလွေꩻဗာႏတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏနဲင်ႏငံႏရေꩻသွူ။
"နုဲင်ႏငံႏရေꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ" ထာꩻလင်တမွေးတောဝ်း၊ လိုꩻအမျာꩻသီး ထာꩻအုံထာꩻအောဝ်ႏ၊ ထာꩻလွေꩻထာꩻသဲင်ꩻ၊ ထာꩻအွꩻထာꩻအံႏဖုံႏ ယံကချံꩻသာႏ၊ ယံကလွစ်ထာꩻဒုက္ခ၊ ယံကလꩻလွ ထာꩻချံꩻသာႏတဲင် ကထွာလိုꩻတန် ခံႏယပ်ꩻခံႏပင်ႏပန်ꩻဖေႏဗာႏ၊ ဆောင်ႏရွက်ဖေႏဗာႏ အမျာꩻတွက်တာႏ၊ အရပ်သားတင်ꩻလှဲ ယံကလꩻချံꩻသာႏ၊ နောဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ နုဲင်ႏငံႏရေꩻနော၊ အမျာꩻတွက်တာႏ ဆောင်ႏရွက်ဗာႏ။ ဥက္ကဋ္ဌလိုꩻတန်ဖုံႏဟွေး- သီကအောဝ်ႏထွားထိန်ꩻဖေႏဒါႏ အမျာꩻတာႏဝွန်ႏနောဝ်ꩻ အရပ်သားတင်ꩻလှဲသီး စိမ်အအံႏအအွꩻ အလွေꩻအသဲင်ꩻ ထာꩻခွုမ်ထာꩻမာꩻ ကားခှဲ့ဖြေꩻစာ ပွိုးအကျောင်ꩻကိစ္စအာငါႏနောဝ်ꩻမꩻ ခံႏလို့ရွဉ် ထံꩻဖေႏဗာႏအမုꩻ၊ သီကဆောင်ႏရွက်ဖေႏဒါႏ အရပ်သားတာႏဝွန်ႏယို သီခွုမ်ခြွိုင်းလက်နက် ကေပ်ꩻအံႏထွူ အရပ်သားတာႏဝွန်ႏနောဝ်ꩻ သီဝွတ္တရာꩻကေႏနေကောင်း၊ သီနေးထာꩻမွိုက်တဗာႏ သီဆောင်ႏရွက်ဖေႏ အရပ်သားတာႏဝွန်ႏနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏတကေႏတောဝ်းလဲ့ ကေပ်ꩻခွယ်ꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻစေႏတနာႏကုဲဒါႏနော၊ ထာꩻမာꩻတာႏဝွန်ႏလဲ့မီႏကေႏ၊ ကေပ်ꩻအံႏလဲ့ ဝင်ꩻစေႏတနာႏအောဝ်ႏနော၊ တာႏဝွန်ႏမီႏပြဲ့ꩻစုံႏနောဝ်ꩻမꩻ ဝင်ꩻကေႏနပ်နော။ သီကထွာဒါႏလိုꩻတန်ဥက္ကဋ္ဌဖုံႏဟွေး- ဒုံကို ရပ်ကို နယ်ႏကို ခရဲင်ႏကို နယ်ႏသား နယ်ႏပွိုင်ႏတွမ်ႏ ပါဖြားဒုံ ခရဲင်ႏသားလဲ့နောဝ်ꩻ၊ အွꩻတွမ်ႏဒေါဝ်ဆုံꩻဖျတ်တရာꩻ ယံမာꩻဗာႏမွုန်းတောဝ်း၊ ကထွာအမုꩻသယ်ႏသားနီဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ထွဉ်ႏဒွိုန်းက ပညာႏသျိသူႏတောႏကောင်ꩻသီး ဆုမ္မꩻဖေႏတွမ်ႏတရာꩻထီ၊ အမုꩻသယ်ႏသားနီဖဲ့ꩻ မာန်ႏမာႏန မီႏထိုꩻမား မီႏသျော့ꩻလင်ꩻဒွိုန်းကနောဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻတွမ်ႏလိုꩻဒုံ ဆုံꩻဖျတ်ဖေႏ ဝွေꩻသီးတရာꩻနော။ အမုꩻသယ်ႏသားနီဖဲ့ꩻ သꩻကအောဝ်ႏလျားနေလွဝင်ꩻတွင်ꩻနောဝ်ꩻ တွမ်ႏဆုံꩻဖျတ်ဖေႏမွုန်း အတရာꩻနော၊ ဝွေꩻသီးနီဖဲ့ꩻ မာႏနခံႏသျော့ꩻတောဝ်းလွဝင်ꩻတဲင် အထွူဒါႏတဝ်း၊ ပညာႏသျိသူႏတောႏကောင်ꩻသီး ဆုမ္မꩻဒွိုန်းက အခြွိုက်က်အလဲင်ႏင်ႏ၊ နာႏစံꩻဝွေꩻသီးငေါဝ်းနီဖဲ့ꩻ အမီႏပနဲဉ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ ကွဲးဆုံꩻဖျတ်ဖေႏတရာꩻ တွမ်ႏလိုꩻဒုံ တွမ်ႏနယ်ႏသားနော။ [၁][၂][၃]