ပိုလ်ႏချန်ဇုံ(ပိုလ်ႏတုံ)
နမ်းခြောင်ꩻအအဲဉ်ႏ
ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါ ပိုလ်ႏချန်ဇုံ နောဝ်ꩻလွူးဖွာꩻလင်ꩻ နေင်ႏ၁၉၁၃ဗာႏ ဖေဖော်ဝါရီလာ ၁၇ နီꩻ ဖာဗွေႏ မစ္စတာမန်းသက်တောရွိုင်း (ဂေါ်ရခါး)၊မွိုးနင်ꩻသု(ပအိုဝ်ႏ)သီးလွူးဖွာꩻလင်ꩻ ဝေင်ꩻတောင်ႏတီ၊ ဒုံသေားသီကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ဝေင်ꩻတောင်ႏတီကိုကဗွောင်ဒါႏ ABMကိုအောင်ႏလွေꩻ ၇ တန်ꩻထွူ ထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၉၂၈ ဗာႏနေင်ႏ နွို့ထေင်းထူႏလွေꩻတာႏဝွန်ႏ UMP ယဲꩻပွေားခမ်း ကိုနောဝ်ꩻထွူမကာႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းဖဲ့ꩻကွဉ်ႏဒေႏသ ကထွာဒါႏ လွယ်မွေ၊ ကိန်တွုံ၊ မွိုင်ꩻယင်ꩻ ဒေႏသဖုံႏနောဝ်ꩻတဲ့ ထေင်းထံႏဖိုဗာႏ ပိုလ်ႏပွေားဝေင်ꩻ တာႏဝွန်ႏနောဝ်ꩻသွူ။၁၉၄၀ဗာႏဗွေ နောဝ်ꩻ အမုဲင်(၁၃) UMP တပ်စွုမ်ꩻကို ထင်ႏလွေꩻခန်း အရန်းထိုစဲ့ꩻသွဉ်တန်ꩻနောဝ်ꩻထွူ ထေင်းထံႏလွေꩻစဲ့ꩻတာႏဝွန်ႏ တွိုႏလွေꩻ ၁၉၄၈ ဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။
ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻရေꩻတွမ်ႏပိုလ်ႏချန်ဇုံ
ထွိုင်ႏတွိုႏလွေꩻ ၁၉၄၉ဗာႏနေင်ႏ၊ဒီဇင်ဘာ၁၁နီꩻနောဝ်ꩻ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏ၊ ဖြားတန်နမ်းဩ၊ ဖြားတန်နာꩻဆီꩻဆောက့်ꩻ၊ ပိုလ်ႏဟိန်မောင်သီးတောႏလန်ႏ ပဒေႏသရာဇ်တဲင် နွို့ပါဝင်ႏငီꩻလွေꩻ တပ်ပိုလ်ႏတန်တဖြာꩻအနေႏနေနေသွူ။ ၁၉၅၂-၅၃ဗာႏနေင်ႏနောဝ်ꩻ ခယ်ႏဗွာ KMT တပ်စွိုꩻနွို့လွဉ်ဖြောဝ်ꩻနယ်ႏဒေႏသတဲင် ပိုလ်ႏချန်ဇုံ ကအွဉ်ငါဒါႏ ပ.အ.လ.ဖ ၊ဗကပစွိုꩻတွမ်ႏစဲ့ꩻတပ်မတောႏသီးယို အွဉ်ႏဆွိုးအတွိုက့်ꩻခ တဲင်ပူပေါင်ꩻတွိုက့်ꩻထန်ႏလွေꩻယင်းခယ်ႏဗွာတပ်စွိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏလွေꩻ၁၉၅၈ဗာႏ မေလာ၅နီꩻနောဝ်ꩻ ပ.အ.လ.ဖ တစွိုꩻလွုမ်းလွုမ်း နွို့သော့ꩻခန်ႏဒျာႏဥပဒေႏတဖွောင်ꩻကိုတဲင် ဖြားဗွာလှဖေတွမ်ႏပိုလ်ႏချန်ဇုံသီး ပူꩻပေါင်ꩻခုမ်မာꩻငီꩻခန်းဒျာႏ တွမ်ႏ ပ.အ.မ.ဖ စွိုးခွိုꩻရေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။တွိုႏ၁၉၆၄ဗာႏ ကွပ်စွဉ်ႏစဲ့ꩻအစိုꩻရထေအွဉ်ႏ ခမ်းသားပဲင်ႏဥပဒေႏတဲင် ပအိုဝ်ႏဒေႏသလွိုင်ႏကွိုန်ရေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏ ဆွိုးသောဝ်ꩻလွေꩻမကာႏ ပိုလ်ႏချန်ဇုံတဲ့ ခံႏဗာႏဒျာႏခန်းစဲ့ꩻမန်းဆွမ်ꩻ ညလွေꩻ လစ်ꩻနေင်ႏကာႏလနောဝ်ꩻသွူ။
၁၉၆၈-၉ ဗာႏနေင်ႏအတွင်ꩻကို KNU ပါတီကိုကအဝ်ႏဒါႏ ပိုလ်ႏကယ်ꩻတန်ဗော်လ်ဒွင်ဖဒိုသံလင်းတွမ်ႏဖဒိုမီးသ သီးစွိုꩻ ဖျော်တွိုႏလွဉ် ရ.လ.လ.ဖ ဟံႏနယ်ႏကိုနောဝ်ꩻသွူ။ KNU ပါတီနောဝ်ꩻ ဖွဲ့ဗူႏလွေꩻ ၁၉၅၄ဗာႏနေင်ႏ ခံႏထူႏသေꩻခါꩻ ထာꩻမာꩻသား ပါတီအနေႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၉၅၆ နောဝ်ꩻ KNU အွဉ်ငါတဲင် ဖွဲ့ဗူႏလွေꩻ မ.ဒ.ည.တ အမျိုꩻသာꩻဒီမိုကရေသီ လွောင်ႏဗူႏရေꩻတပ်ပေါင်ꩻစုသွူꩻ။ အစွိုꩻနွို့ဖုံႏနောဝ်ꩻ KNU ပါတီ၊KNPP မဲင်ꩻခမ်းတသာပါတီ သီးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ KNU ပါတီနောဝ်ꩻ ခံႏထူႏသေꩻခါꩻ ထာꩻမာꩻသားပါတီအွဉ်ငါရိုꩻကီလဲꩻ တခံႏထူႏပါတဝ်း မန်းခမ်းကွန်မျူနစ် အွဉ်ငါမုနောဝ်သွူ။
KNU စွိုꩻဖျော်တွိုႏလွဉ် ရ.လ.လ.ဖ ဟံႏနယ်ႏကိုအကျောင်ꩻ ဗ.က.ပ ထွိုင်ႏသေတဲင် ၁၉၇၂-၃ နေင်ႏကိုနောဝ်ꩻ မန်းခမ်းကွန်မျူနစ် (ဗ.က.ပ) ပါတီ ကအဝ်ႏဒါႏ ပဂိုꩻကောင်ရွေꩻဗဟိုႏ ဗဟိုႏကောႏမတီႏအစွိုꩻနွို့ မျိုးမြင့် {ဟဲ့ꩻ} ဦးအောင် နောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻပါတွမ်ႏ ၁၀၈စဲ့ꩻဒေႏသ ပါတီကောႏမတီႏနွို့ကထွာဒါႏ စဲ့ꩻဒေႏသနွောင်ꩻဟံႏရေꩻပိုလ်ႏမြဝင်း၊တပ်ပိုလ်ႏခင်သုဦး၊ဒုတပ်ပိုလ်ႏကဲယ်ꩻမြင့်နိုင် သီးဖုံႏပါတွမ်ႏအစဲ့ꩻ ၁၀၈ဒေႏသတပ်စွုမ်ꩻ နွို့ထွို့ꩻဗူႏလွေꩻနုဲင်းနုဲင်း ရ.လ.လ.ဖ အစွိုꩻကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ် ဗ.က.ပ ထွို့ꩻဗူႏတဲင် ရ.လ.လ.ဖ ကိုဖွဲ့ဗူႏလွေꩻ ရောင်ႏတနျာႏတပ်စွုမ်ꩻတဲင် နမ့်စင်-လွယ်လဲမ် ကာꩻတဖူꩻလောင်းဖုံႏ ဖန်ဆင်ꩻလွေꩻခန်ႏဒျာႏစဲ့ꩻတလင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏခိန်ႏနောဝ်ꩻမာငါ ကွပ် ရ.လ.လ.ဖ နွို့ဗူႏငီꩻ ဗ.က.ပ တွမ်ႏ K.N.U.P တပ်စွိုꩻဖုံႏတဲင် ရ.လ.လ.ဖ ဟံႏနယ်ႏကိုကအဝ်ႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻထံꩻ အွဉ်ငါဖုံႏ ယံကနွို့လွဉ် ဥပဒေႏဖွောင်ꩻကိုအတာႏ ဖွဲ့ဗူႏလွေꩻယင်း ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻရေꩻရာႏ (၇)ဖြာꩻကောႏမတီႏ အွိုးဝေင်ꩻတောင်ႏတီ ကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ကောႏမတီႏ (၇)ဖြာꩻနဝ်ꩻ ဖြားခွန်စိန်ႏ၊ ဖြားခွန်ဖျူ၊ ဆရာႏသေားလု၊ စင်ꩻဖာကွံꩻ၊ဖြားထွန်းကျော်၊ဖြားထွေးလုံတွမ်ႏဖြားထွန်းယီသီးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻရေꩻရာႏ(၇)ဖြာꩻကောႏမတီႏ ရုဲင်ꩻတသွိုးမုꩻ ခွိုင်းတွိုႏမုအာႏပေႏငါႏတဲင် ဖွဲ့ဗူႏလွေꩻယင်း ခြိꩻထူႏဖြေႏသျင်ꩻရေꩻ (၂၂)ဖြာꩻကောႏမတီႏ ထွူတဲင် ရဲးဟန်ꩻလွေꩻ ဗကပ တွမ်ႏ ရ.လ.လ.ဖ တဲင် ယံကနွို့သော့ꩻခွိုန်ꩻချာ ဥပဒေႏတဖွောင်ꩻကိုနောဝ်ꩻသွူ။
ထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၉၆၈ ပိုလ်ႏချန်ဇုံ အဝ်ႏထောင်ႏကိုလွစ်ထန်ႏသဲင်ꩻချာတဲင် ဟဲ့ꩻပါတွမ်ႏ ပ.အ.လ.ဖ အွဉ်ငါလီꩻဖုံႏကထွာဒါႏ ထွန်းသာ၊ဟိန်ပေႏ သီးယိုတဲင် ဖွဲ့ဗူႏလွေꩻ ပ.အ.စ.ခ (ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ) လွယ်လဲမ်-ပင်ႏလုံဖဲ့ꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။နောဝ်ထွူမကာႏ ပိုလ်ႏချန်ဇုံနောဝ်ꩻ နမ်းတွမ်ႏနမ်းဟဲ့ꩻဖန်ချာ "ပအိုဝ်ႏဆရာႏ" တဲင် တွမ်ႏအာႏရုဲင်ꩻယဟန်ႏ ရဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻခန်း ရန်ႏကင်ꩻဒေႏသကိုဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏဒေႏသကို စူစေႏအစွိုꩻ စူစေႏထာꩻယူႏဝါႏဒ ကအွဉ်ဝင်ꩻ ရဲးဟန်ꩻရောင်ဝင်ꩻခိန်ႏ ကွပ်စွဉ်ႏဟိန်ပေႏ၊ထွန်းသာ သီး ထာꩻထီႏထင်းလွဲꩻမုတဲင် တွိုႏ ၁၉၇၅ဗာႏနေင်ႏ၊ဩဂုတ်လာ၁၅နီꩻ၊မွူးနီꩻကျာႏသပတေꩻနောဝ်ꩻ ခံႏဗာႏခန်းဒျာႏဝင်ꩻကျံႏတကုဲင် လွယ်လဲမ်ဝေင်ꩻနယ်ႏ၊ဝေင်ꩻပင်ႏလုံဖဲ့ꩻတွို့ꩻ လွယ်မွတ် ထီကတူႏခါႏကအဝ်ႏဒါႏ လွယ်သံဟိုအလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပိုလ်ႏချန်ဇုံယို ထွာလိုꩻသꩻရက်စွိုးခွိုꩻသန်၊သꩻဓာတ်ခွောင်ခံႏလိုꩻတဖြာꩻ သမဲင်ꩻနွို့ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ အွဉ်ငါတဖြာꩻနေနေနောဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ အာႏကွိုꩻအုံနောင် ဖြားတန်ခွန်မောင်တုတ် ကတဲမ်းဒါႏ "ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါတန် ဖြားတန်စင်ꩻဖာအောင်ႏခမ်းထီ ခမ်းထီရေꩻတဖူꩻ" လိတ်စောင်ႏ