လောကဓံႏသွစ်ꩻပါꩻ
"ဒုတိယလောကဓမ္မသုတ် (လောကဓံႏသွစ်ꩻပါꩻ)" ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- = လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ- လောကဓံႏတရာꩻ သွစ်ꩻပါꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏထွေလွဉ်ꩻ လောကယို။ = လောကော စ အဋ္ဌလောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတိ- လောကတဲ့ အဝ်ႏထောင်လွဉ်ꩻ လောကဓံႏတရာꩻ သွစ်ꩻပါꩻဖုံႏယိုသွူ။ = ကတမေ အဋ္ဌ- လောကဓံႏတရာꩻ သွစ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထမုဲင်ꩻဖုံႏနဲတဲင်- ၁။ လောဘော - လꩻလာဘ် ၂။ အလာဘော - လꩻတဝ်းလာဘ် ၃။ ယသော - အချွေႏရံႏအဝ်ႏ ၄။ အယသော - အချွေႏရံႏအဲဉ်ထဝ်း ၅။ နိန္ဒာ - ဝင်ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻ ၆။ ပသံသာ - ဝင်ꩻအံႏဖြာႏ ၇။ သုခံ - ချမ်ꩻသာႏ ၈။ ဒုက္ခံ - ယပ်ꩻခုဲင်ႏ (ဒုက္ခ) ယိုသွစ်ꩻပါꩻဖုံႏသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- အထီႏအဟွူန်အဲဉ်ထဝ်း ပုထုဇဉ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ 'ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-လꩻလာဘ်၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-လꩻတဝ်းလာဘ်၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-အချွေႏအရံႏအဝ်ႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-အချွေႏအရံႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ဝင်ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ဝင်ꩻအံႏဖြာႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ချမ်ꩻသာႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ယပ်ꩻခုဲင်ႏဒုက္ခ'မော့ꩻဗာႏလွ လောကဓံႏတရာꩻသွစ်ꩻပါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- အထီႏအဟွူန် ကအဝ်ႏဒါႏ အရိယာႏတပဲ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ 'ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-လꩻလာဘ်၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-လꩻတဝ်းလာဘ်၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-အချွေႏအရံႏအဝ်ႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-အချွေႏအရံႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ဝင်ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ဝင်ꩻအံႏဖြာႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ချမ်ꩻသာႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့-ယပ်ꩻခုဲင်ႏဒုက္ခ'မော့ꩻဗာႏလွ လောကဓံႏတရာꩻသွစ်ꩻပါꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- - အထီႏအဟွူန်အဲဉ်ထဝ်း ပုထုဇဉ်ႏသီးတဲ့ မော့ꩻဗာႏလွ လောကဓံႏတရာꩻသွစ်ꩻပါꩻ၊ - အထီႏအဟွူန် ကအဝ်ႏဒါႏ အရိယာႏတပဲ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ မော့ꩻဗာႏလွ လောကဓံႏတရာꩻ သွစ်ꩻပါꩻနေနေ၊ - မော့ꩻဗာႏလွ နုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အရိယာႏတပဲ့ꩻသီး မော့ꩻလွလောကဓံႏတွမ်ႏ ပုထုဇဉ်ႏဖုံႏ မော့ꩻလွလောကဓံႏနဝ်ꩻ အအွဉ်ႏသꩻ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ အခွုမ်မာꩻပွုံႏ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ လꩻအကျိုꩻချမ်ꩻသာႏ-ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ (နေးတွမ်ႏသီဉာဏ်ႏ၊ ဝွေႏဖန်ႏနယ်ခွေမွိုင်) ဗွေႏဘုရာꩻရီ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏဩ- = ဘဂဝံ မူလကာ နော ဘန္တေ ဓမ္မာ - နီသွဉ်းသီးတာႏ တရာꩻယာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ဗွေႏဘုရာꩻထျꩻလွဉ်၊ = ဘဂဝံ နေတ္တိကာ - ဗွေႏဘုရာꩻသွဉ်နယ်ဒျာႏ၊ = ဘဂဝံ ပဋိသရဏာ - နီသွဉ်းသီး အာႏကွိုꩻဒျာႏ ဗွေႏဘုရာꩻ၊ = ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု - ဗွေႏဘုရာꩻနမ်းရင်ꩻ သျင်ꩻနယ်ဖေႏသွော့ဗွေႏဩ၊ = ဘိက္ခဝေ - ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး = တေန ဟိ သုဏာထ - ပေါႏနဝ်ꩻတဲ့ နာႏလွလုဲင်း၊ = သာဓုကံ မနသိ ကရောထ - အွဉ်ႏသꩻနာႏလွသွော့ ဟောဝ်ဟောဝ်ဟုဲင်း = ဘာသိဿာမိ - စဲင်းစဲ့ပြေချော်ꩻ ခွေဟော်ꩻနယ်သီ တရာꩻယို = ဧဝံ ဘန္တေ - မွေးသွူဗွေႏဩ၊ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- အထီႏအဟွူန်အဲဉ်ထောဝ်း ပုထုဇဉ်ႏနဝ်ꩻ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ 'လꩻလာဘ်'၊ 'ခွေလꩻလဲဉ်းသွူ-လာဘ်'(သꩻရေꩻမွိုꩻမာꩻဗော့ꩻထာꩻလွုမ်ꩻ) ကလꩻလာဘ်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ 'အနိစ္စော-လꩻသေႏသေႏလာဘ် တမွေးတောဝ်း'၊ 'ဒုက္ခော-သꩻရေꩻဆောင်းလ ဒုက္ခ-တန်ဒျာႏ'၊ 'ဝိပရိဏာမ ဓမ္မော-ဖေါက်ပြန်ႏဟုဲင်လုဲင်-အထွာကုဲင်ဒါႏ'၊ ယူႏထာꩻမလျင်ႏ-ဆင်ႏချင်ႏတဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ အမွေးအမဲဥဉ်အတွိုင်ꩻ သေတဝ်း၊ လꩻတဝ်းလာဘ်၊ အချွေႏအရံႏအဝ်ႏ၊ အချွေႏအရ့ႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ဝင်ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻ၊ ဝင်ꩻအံႏဖြာႏ၊ ချမ်ꩻသာႏ-ဒုက္ခ၊ မော့ꩻလွလောကဓံႏ အပါꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း 'သေတဝ်း၊ ဒုက္ခ၊ ဝိပရိဏာမ-ဖေါက်ပြန်ႏ'နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏ တသေယူႏတဝ်း၊ အမွေးအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ သေတဝ်း။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ကွပ်သေယူႏတဝ်း နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အဟောဝ်လစ်ꩻပါꩻ (လꩻလာဘ်-စတဲင်)နဝ်ꩻတဲ့ သꩻရေꩻမွိုꩻမာꩻဗော့ꩻထာꩻလွုမ်ꩻ၊ ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အကုဲင်မျိုꩻလစ်ꩻပါꩻ (လꩻတဝ်းလာဘ်-စတဲင်)နဝ်ꩻတဲ့ သꩻကုဲင်မွိုꩻမာꩻဗဗာ့ꩻထာꩻလွုမ်ꩻ၊ (ပေါႏလꩻလာဘ်တဲ့-သꩻရေꩻ၊ ပေါႏလꩻတဝ်းလာဘ်တဲ့-သꩻပေႏ၊ ပေါႏအချွေႏအရံႏအဝ်ႏတဲ့-သꩻရေꩻ၊ ပေါႏအချွေႏအရံႏ အဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်တဲ့-သꩻပေႏ၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏသဲ့ꩻသွမ်ꩻတဲ့-သꩻကုဲင်၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏအံႏဖြာႏတဲ့-သꩻရေꩻ၊ မဉ်ႏချမ်ꩻသာႏတဲ့-သꩻရေꩻ၊ မဉ်ႏယပ်ꩻခုဲင်ႏဒုက္ခတဲ့-သꩻပေႏ) ပုထုဇဉ်ႏသီးနဝ်ꩻ ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အဟောဝ်လစ်ꩻပါꩻတဲ့ လောကဓံႏ အဟောဝ်လစ်ꩻပါꩻနောဝ်ꩻ ရုပ်လꩻအသꩻတဲင် သꩻရေꩻမွိုꩻမာꩻဗော့ꩻထာꩻလွုမ်ꩻ၊ ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အကုဲင်လစ်ꩻပါꩻတဲ့ လောကဓံႏ အကုဲင်လစ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻ ရို့ပ်လꩻအသꩻတွော့ꩻ သꩻကုဲင်မွိုꩻမာꩻထာꩻ၊ အထီႏအဟွူန်အဲဉ်ထဝ်း ပုထုဇဉ်ႏသီးဖုံႏနဝ်ꩻ မော့ꩻလောကဓံႏ အပါꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏ အဝ်ႏလိုႏဆင်ႏချင်ႏနုဲင်းယို- = 'လောကဓမ္မော အနိစ္စော - လောကဓံႏနဝ်ꩻ အနိစ္စတန်ဒျာႏ၊ = လောကဓမ္မော ဒုက္ခော - လောကဓံႏနဝ်ꩻ ဒုက္ခတန်ဒျာႏ၊ = လောကဓမ္မော ဝိပရိဏာမဓမ္မော - လောကဓံႏနဝ်ꩻ ဖေါက်ပြန်ႏဟုဲင်လုဲင်-အထွာကုဲင်ဒါႏ' အဝ်ႏလိုႏဆင်ႏချင်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ကွပ်တဆင်ႏချင်ႏတဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်- 'မော့ꩻဗာႏလောကဓံႏ၊ အဝ်ႏခံႏဗာႏ ထာꩻကွုတ်ဒုက္ခ၊ အဝ်ႏခံႏဗာႏ ထာꩻဖြားဒုက္ခ၊ အဝ်ႏခံဗာႏ ထာꩻသီဒုက္ခ၊ နန်းဗာႏ၊ နမ်းဒုက္ခဗာႏ၊ သꩻယပ်ꩻခုဲင်ႏဗာႏ၊ တလွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻတဝ်းသံသရာႏ'ခွေဟော်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- အထီႏအဟွူန် ကအဝ်ႏဒါႏ အရိယာႏတပဲ့ꩻနဝ်ꩻတဲ့ ယလဲင်ႏလဲင်ႏနဝ်ꩻ 'လꩻလာဘ်'နေနေ၊ 'ခွေလꩻလဲဉ်းသွူလာဘ်'၊(လꩻလာဘ်တဲ့ သꩻရေꩻမွိုꩻမာꩻတဝ်းထာꩻ) ကွပ်ထမုဲင်ꩻနဲတဲင်- - 'လꩻလာဘ်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ လꩻသေႏသေႏမွေးတဝ်း - အဝ်ႏလꩻလꩻလာဘ်တွော့ꩻ မဉ်လꩻဒွုမ်စွော့ꩻနဝ်ꩻ သꩻဒုက္ခတန် - အဝ်ႏလꩻလꩻသွူလာဘ်တဲ့ ဖေါက်ပြန်ႏဟုဲင်လုဲင် အကုဲင်ထိုꩻချာဒါႏ' စွေးယူႏဒါႏလျင်ႏ နေးပညာႏဆင်ႏချင်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ သေအမွေးအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ၊ လꩻတဝ်းလာဘ်၊ အချွေႏအရံႏအဝ်ႏ၊ အချွေႏအရံႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ဝင်ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻ၊ ဝင်ꩻအံႏဖြာႏ၊ ချမ်ꩻသာႏ၊ ဒုက္ခ၊ မော့ꩻလွလောကဓံႏ အပါꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း 'သေႏတဝ်း၊ ဒုက္ခ၊ ဝိပရိဏာမ-ဖေါက်ပြန်ႏ'နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏ သေယူႏဒျာႏ၊ အမွေးအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ သေဒျာႏ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ကွပ်သေယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အဟောဝ်လစ်ꩻပါꩻ (လꩻလာဘ်-စတဲင်)နောဝ်ꩻတဲ့ သꩻရေꩻမွိုꩻမာꩻတဝ်းထာꩻ၊ ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အကုဲင်လစ်ꩻပါꩻ (လꩻတဝ်းလာဘ်-စတဲင်)နဝ်ꩻတဲ့ သꩻကုဲင်မွိုꩻမာꩻတဝ်းထာꩻ၊ (ပေါႏလꩻလာဘ်တဲ့-သꩻရေꩻငါႏတဝ်း၊ ပေါႏလꩻတဝ်းလာဘ်တဲ့-သꩻပေႏတဝ်း၊ ပေါႏအချွေႏအရံႏအဝ်ႏတဲ့-သꩻရေꩻငါႏတဝ်း၊ ပေါႏအချွေႏအရံႏ အဲဉ်ထဝ်းတဲ့-သꩻပေႏတဝ်း၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏသဲ့ꩻသွမ်ꩻတဲ့-သꩻကုဲင်တဝ်း၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏအံႏဖြာႏတဲ့-သꩻရေꩻငါႏတဝ်း၊ မဉ်ႏချမ်ꩻသာႏတဲ့-သꩻရေꩻငါႏတဝ်း၊ မဉ်ႏယပ်ꩻခုဲင်ႏဒုက္ခ-တဲ့ သꩻပေႏတဝ်း) အရိယာႏတပဲ့ꩻသီးနဝ်ꩻ ပေါႏမော့ꩻလော့ကဓံႏ အဟောဝ်လစ်ꩻပါꩻတဲ့ လောကဓံႏ အဟောဝ်လစ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻ ရုပ်လꩻတဝ်းအသꩻတဲင် သꩻရေꩻမွိုꩻမာꩻတဝ်းထာꩻ၊ ပေါႏမော့ꩻလောကဓံႏ အကုဲင်လစ်ꩻပါꩻတဲ့ လောကဓံႏအကုဲင်လစ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻ ရို့ပ်လꩻတဝ်းအသꩻတွော့ꩻ သꩻကုဲင်မွိုꩻမာꩻတဝ်းထာꩻ။ အထီႏအဟွူန် ကအဝ်ႏဒါႏ အရိယာႏတပဲ့ꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ လောကဓံႏသွစ်ꩻပါꩻယို မော့ꩻအပါꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏ ဆင်ႏချင်ႏဒျာႏနုဲင်းယို- = 'လောကဓမ္မော အနိစ္စော - လောကဓံႏနဝ်ꩻ အနိစ္စတန်ဒျာႏ၊ = လောကဓမ္မော ဒုက္ခော - လောကဓံႏနဝ်ꩻ ဒုက္ခတန်ဒျာႏ၊ = လောကဓမ္မော ဝိပရိဏာမဓမ္မော - လောကဓံႏနဝ်ꩻ ဖေါက်ပြန်ႏဟုဲင်လုဲင်-အထွာကုဲင်ဒါႏ' ဆင်ႏချင်ႏဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ကွပ်ဆင်ႏချင်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်- 'မော့ꩻဗာႏလောကဓံႏ အဟောဝ်မျိုꩻတဲ့ယဝ်း သꩻရေꩻငါႏတဝ်း၊ ပယ်ႏထိုꩻနွောင်ꩻထာꩻနစ်သက်၊ မော့ꩻဗာႏ လောကဓံႏ အကုဲင်မျိုꩻတဲ့ယဝ်း သꩻပေႏတဝ်း၊ သꩻကုဲင်တဝ်း၊ ပယ်ႏထိုꩻနွောင်ꩻထာꩻသꩻပေႏ၊ ထာꩻသꩻကုဲင်တွော့ꩻ ခံႏဗာႏဒွုမ် ထာꩻကွုတ်ဒုက္ခ၊ ခံႏဗာႏဒွုမ် ထာꩻဖြားဒုက္ခ၊ ခံႏဗာႏဒွုမ် ထာꩻသီဒုက္ခ၊ နန်းဗာႏဒွုမ်၊ ငွိုးဗာႏဒွုမ်၊ နမ်းဒုက္ခဗာႏဒူမ်၊ သꩻယပ်ꩻခုဲင်ႏဗာႏဒူမ်၊ လွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻလꩻစွဉ်ႏ သံသရာႏ'ခွေဟော်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ပုထုဇဉ်ႏသီးတွမ်ႏ အရိယာႏတပဲ့ꩻဖုံႏ မော့ꩻလွလောကဓံႏ နုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻစွဉ်ႏတဲ့ အအွဉ်ႏသꩻ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ အခွုမ်မာꩻပွုံႏ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ လꩻအကျိုꩻချမ်ꩻသာႏ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။(သုတ္တန်ႏပိဋကတ်၊ အင်္ဂုတ္တရပါဠိ၊ အဋ္ဌကနိပါတ်၊ ဒုတိယ လောကဓမ္မသုတ်)[၁][၂]