ကတ္တရာ
ကတ္တရာ (အိန်းကလေတ်: Tar) ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အရောင်ႏတမေန် မွေးတဝ်းလဲ့ အရောင်ႏဖြေင်း ဟုဲက်ဒရိုကာဗွန်တောမ်ႏ ကာဗွန်အခြေင် (free carbon)ဖုံႏ အထီအောက်တမျိုꩻဒျာႏတဲင် လꩻလွဉ်ဒျာႏ အဝ်ႏအော်ဂဲနစ် တခြိုꩻအာဖုံႏ (organic materials) ပေါင်းခံပꩻဖြိုကိုသွူ။ ကတ္တရာနဝ်ꩻ အဝ်ႏလုံးမေႏသွာႏ၊ သေင်ႏ၊ ယေနံ၊ သေင်ႏဖြို့(Peat) ဖုံႏကိုလဲ့ ထေနွောင်ꩻဒျာႏနေနေသွူ။[၁] ကတ္တရာနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗစ်စျူမင်ကတ္တရာ ကရိုꩻဒါႏ တခြိုꩻတမျိုꩻထွာလွဉ်ဒျာႏသွူ။ ဗစ်စျူမင်ကတ္တရာနဝ်ꩻ ဟိုက်ဒရိုကာဗွန်ဒြပ်ခြွဉ်းပါသော့ꩻခွုင်းမုဲင်ꩻမျိုꩻမျိုꩻလွုမ်းသွူ။ အရောင်ႏနဝ်ꩻ အကြိုႏ (မွေးတဝ်းလဲ့) အဖြေင်ႏသွူ။ ကတ္တရာယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ဖြေင်းထွူတကာႏတဝ်း အရောင်ႏလဲ့လိက်ꩻဒျာႏသွူ။ ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ အပီနုဲင်း အဝ်ႏဟံႏကိုထန်ႏလုံးမေႏသွာႏကို ကလꩻလွဉ်ဒါႏကတ္တရာစီႏနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ တဗွိုက်ꩻခြꩻတန်နဝ်ꩻသွူ။ ကတ္တရာယိုနဝ်ꩻ အွဉ်ႏသော့ꩻထာꩻတစွိုးစွိုးကိုထွူ ဒွိုင်လျားဖေႏမေႏ အလျားမီႏအဝ်ႏလွဉ် (၁၀၀)ဒီႏဂရီႏနဝ်ꩻ အထီစွိုမ်းလွဉ်တွော့ꩻ အလူးထန်ႏခေ့ꩻကရစ်ꩻလွဉ်စွဉ်ႏသွူ။
အမေႏရိကတွိုက်နဝ်၊ အော်ရဉ်နိုးကိုးခြောင်တန်ကိုကအဝ်ႏဒါႏ ထရဉ်းနီကြွန်လောင်းနဝ်ꩻ ကတ္တရာထန်ႏအာမွေးစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ ထရဉ်းနီကြွန်လောင်းနဝ်ꩻ ကတ္တရာတအောင်အောင်လဲ့ ပီနုဲင်းစွဉ်ႏဒျာႏ ထီပင်ႏလယ်ႏပမာႏ အအဲဉ်ႏအလုဲင်း အဝ်ႏစွဉ်ႏဒျာႏ တမဲင်ႏရပ်သွူ။ ကတ္တအောင်နဝ်ꩻကိုနဝ်ꩻ အပီနုဲင်းစွဉ်ႏဒျာႏ မေႏကောင်ယအနာအတွိုင်ꩻသွူ။ ထူꩻဆန်ꩻငါႏအချက်တချက်နဝ်ꩻ မဲဉ်ခူႏထန်ႏထိုꩻခန်းခွုင်းမုဲင်ꩻခူႏထန်ႏ ကတ္တရာအဝ်ႏဗွေချာယင်းဒျာႏလီꩻလီꩻသွူ။ ကဗွေချာဗာႏအကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏဒျာႏ ကတ္တရာအဝ်ႏအအောင်ခꩻလ့အဝ်ႏတိုꩻထင်ႏကီသေႏသေႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကတ္တရာကထန်ႏအာဒါႏ အရပ်ဒေႏသဖုံႏနဝ်ꩻ အမေႏရိကတွိုက်နဝ် ဗဉ်နီးသွီးလားခမ်းထီကိုတွမ်ႏ စျူးဗားကြွန်လောင်းဖုံႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏခမ်းပေါင်ꩻဗူႏ ကာလီဖိုးနီးယားခမ်းနယ်ႏကကို ကထန်ႏလွဉ်ဒါႏ ကတ္တရာဖုံႏနဝ်ꩻ အထီအသွီႏယံငါႏတဲင်တွော့ꩻ မွဉ်းဖျင်ခရာႏတလိုႏတဝ်း မီႏဒါတဖူꩻဖုံႏလဲ့ သွုံꩻအီလꩻသွူ။ ကတ္တရာနဝ်ꩻ အမေႏရိကန်ႏခမ်းပေါင်ꩻဗူႏ ခမ်းနယ်ႏအလင်ကိုဖုံႏ၊ ကနေဒါခမ်းတွမ်ႏ ဥရောပခမ်းထီကိုဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏထန်ႏဒျာႏသွူ။
အွိုးကလဲဉ်းခိုႏချာ နေင်ႏပေါင်ꩻညအာလဲဉ်းအခိန်ႏခါႏသူꩻနဝ်ꩻ သေင်ႏမွူးဖုံႏ တွမ်ႏ တိရိစ္ဆာန်ႏသီးအနမ်းခန္ဓာႏခြုံယဖုံႏ ဗိဉ်သော့ꩻလင်ꩻပင်ႏလယ်ႏကို အခိန်ႏအခါႏထွိုင်ႏကျာႏညဆွာꩻလွဉ်ငါႏတဲင် သဘာႏဝတရာꩻအလꩻ အထွာလွဉ်ထိုꩻခန်းဒျာႏ ထီနွုမ်ꩻကုဲင်(ရေနံ)၊ အဝ်ႏထွာထီနွုမ်ꩻကုဲင် အခိန်ႏထွိုင်ႏကျာႏ အခါႏထွိုင်ႏညငါႏနဝ်ꩻလဲင်ႏခါနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ထိုꩻလုဲင်ႏကတ္တရာအကျောင်ꩻ ဗူမိဗေဒပညာႏသျင်ႏသားဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏယွုမ်းအံႏခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏ အထွာလွဉ်ပွုံႏစံႏနဝ်ꩻ ခါးလားကထွာကတ္တရာအွိုး ဟံႏခꩻလ အဝ်ႏထွာနေကထီနွုမ်ကုဲင်ခိန်ႏသူꩻနဝ်ꩻ ထီနွုမ်ကုဲင်နမ်းမန်ꩻကအဝ်ႏအွိုးဟံႏပꩻ(ဟံႏသဲဉ်ႏ)ကိုသူနဝ်ꩻ သဘာႏဝတရာꩻအလꩻ အလူႏကြုန်ႏထန်ႏကီထိုꩻလို့ခန်းဒျာႏသွူ။ အလူႏတိန်ႏကြုံႏထန်ႏထိုꩻလို့နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်ခါ ကအဝ်ႏကုဲင်ချာဒါႏ ထီနွုမ်ꩻကုဲင်ဖုံႏနဝ်ꩻ စပ်ရော်ꩻတွမ်ႏ အောက်သီစဉ်တဲင်တွော့ꩻ ထွာထိုꩻခန်းကတ္တရာသွူ။ ကတ္တရာရွိုင်ꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻဒွိုႏထွူတွော့ꩻ စပ်ရောꩻတွမ်ႏ ဗစ်စျူမင်ကရိုꩻဒါႏ တခြိုꩻအဗွိုန်နုဲင်း ဟံႏကိုထန်ႏကတ္တရာစီႏဖုံႏ၊ သုဲင်ꩻဖုံႏ၊ ကယ်လသီယမ်ကာဗွန်နေက်ဖုံႏတွော့ꩻ မာꩻအီအင်္ဂတေသွူ။
တသီႏဒင်ႏအရောင်ႏဖြေင်းဖုံႏ၊ လမ်းကင်းဖုံႏတွမ်ႏ စေးဒွူႏအီထီဖုံႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻမာꩻအီဒျာႏတွမ်ႏ ကတ္တရာနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူတကာႏတဝ်း ဝင်ꩻကတယ်ႏတထာꩻဖုံႏ၊ ဝင်ꩻကချꩻအွတ်ꩻရွီးဖုံႏသူꩻနဝ်ꩻတဲ့ ထီဖေႏနေးကနွို့လꩻမွိုန်းတဲင်တွော့ꩻ ကတ္တရာယိုနဝ်ꩻ ဝင်ꩻမာꩻအီဗာႏထီရဲ(ရဲအီထီ)သွူ။ အွိုးပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ဝင်ꩻမိဉ်ႏမာꩻတဖူꩻနဝ်ꩻ သွုံꩻအီဒျာႏကတ္တရာခြေင်ခြေင်လွုမ်ꩻ ကွဲတွော့ꩻ ဆုဲင်ꩻချာယိုနဝ်ꩻ တဖူꩻဖေႏနေးကခွေါင်ခံႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်တွော့ꩻ တသွုံꩻနေးတဝ်းဒွုမ်ကတ္တရာခြေင်ခြေင် သွုံꩻရောꩻနေးလဲဉ်း သုဲင်ꩻဖုံႏ၊ လုံးတူႏဖုံႏသွူ။[၂]
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ Daintith၊ John (2008)။ "tar"။ A Dictionary of Chemistry (6th ed.)။ Oxford University Press။ doi:10.1093/acref/9780199204632.001.0001။ ISBN 9780199204632။ Tar: Definition။ Miriam Webster။ "a dark brown or black bituminous usually odorous viscous liquid obtained by destructive distillation of organic material (such as wood, coal, or peat)". tar and pitch။ The Columbia Electronic Encyclopedia။ "tar and pitch, viscous, dark-brown to black substances obtained by the destructive distillation of coal, wood, petroleum, peat and certain other organic materials. "
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)