မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်

ကိုဘော့

အဝ်ႏ ဝီခီပီးဒီးယား ကို

ကိုဘော့ (အဉ်းဂလစ်ဆျ်- Cobalt) ယို ထွာ မေႏလူးရောင်ႏက ကဆှော့ꩻခြုမ်ႏဒါႏ ဒြတ်စင်တဗာႏသှူ။ အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင် (periodic table) ကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏသော့ꩻ အဗူႏ ၈ (group viii) ကို။ ကိုဘော့ယောင်ꩻနောဝ်ꩻ ဗွန်ပီပသီႏ၊ နီကယ်ဖုံႏ၊ အာႏရဲင်ꩻ ထှို့ꩻငင်ႏပသီႏ (မန်း- သံလိုက်စွမ်းအင်ကို ထုတ်ပေးနိုင်စွမ်း) အောဝ်ႏ။ ကအီႏမာꩻဓာတ် ဓာတုဖဲ့ꩻရာနောဝ်ꩻ ယိုꩻထှူ ဒြတ်ခြှောန်းဖုံႏ ထွာလှောန်အာအီဒါႏ။ ထွာဒြတ်စင် အုံမော် တလီꩻခြာ၊ ရဲးနမ်းချာနှောင်ꩻဒါႏ ထီတွီတှိုတ်ပှေါတ်ထာꩻ (မန်း- ရေတိုက်စားမှုဒဏ် ခံနိုင်ရည်ရှိ)။ မဉ်ႏသော့ꩻ အဲက်သစ် အာႏပနဲန်ႏ (dilute acid) ကိုနောဝ်ꩻ အခြီစိုႏထိုꩻတောဝ်းယိုꩻယိုꩻ၊ အခြီစိုႏ ယှိုးယွတန်ဒျာႏသှူ။

ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်),  27Co
electrolytically refined cobalt chips
ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတကိုဘော့ (ဒြပ်စင်), Co
အငေါဝ်းထန်ႏ/ˈkbɒlt/
KOH -bahlt
အယောင်ꩻhard lustrous bluish gray metal
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်)
Element 1: Hydrogen (H), Other non-metal
Element 2: Helium (He), Noble gas
Element 3: Lithium (Li), Alkali metal
Element 4: Beryllium (Be), Alkaline earth metal
Element 5: Boron (B), Metalloid
Element 6: Carbon (C), Other non-metal
Element 7: Nitrogen (N), Other non-metal
Element 8: Oxygen (O), Other non-metal
Element 9: Fluorine (F), Halogen
Element 10: Neon (Ne), Noble gas
Element 11: Sodium (Na), Alkali metal
Element 12: Magnesium (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: Aluminium (Al), Other metal
Element 14: Silicon (Si), Metalloid
Element 15: Phosphorus (P), Other non-metal
Element 16: Sulfur (S), Other non-metal
Element 17: Chlorine (Cl), Halogen
Element 18: Argon (Ar), Noble gas
Element 19: Potassium (K), Alkali metal
Element 20: Calcium (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: Scandium (Sc), Transition metal
Element 22: Titanium (Ti), Transition metal
Element 23: Vanadium (V), Transition metal
Element 24: Chromium (Cr), Transition metal
Element 25: Manganese (Mn), Transition metal
Element 26: Iron (Fe), Transition metal
Element 27: Cobalt (Co), Transition metal
Element 28: Nickel (Ni), Transition metal
Element 29: Copper (Cu), Transition metal
Element 30: Zinc (Zn), Transition metal
Element 31: Gallium (Ga), Other metal
Element 32: Germanium (Ge), Metalloid
Element 33: Arsenic (As), Metalloid
Element 34: Selenium (Se), Other non-metal
Element 35: Bromine (Br), Halogen
Element 36: Krypton (Kr), Noble gas
Element 37: Rubidium (Rb), Alkali metal
Element 38: Strontium (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: Yttrium (Y), Transition metal
Element 40: Zirconium (Zr), Transition metal
Element 41: Niobium (Nb), Transition metal
Element 42: Molybdenum (Mo), Transition metal
Element 43: Technetium (Tc), Transition metal
Element 44: Ruthenium (Ru), Transition metal
Element 45: Rhodium (Rh), Transition metal
Element 46: Palladium (Pd), Transition metal
Element 47: Silver (Ag), Transition metal
Element 48: Cadmium (Cd), Transition metal
Element 49: Indium (In), Other metal
Element 50: Tin (Sn), Other metal
Element 51: Antimony (Sb), Metalloid
Element 52: Tellurium (Te), Metalloid
Element 53: Iodine (I), Halogen
Element 54: Xenon (Xe), Noble gas
Element 55: Caesium (Cs), Alkali metal
Element 56: Barium (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: Lanthanum (La), Lanthanoid
Element 58: Cerium (Ce), Lanthanoid
Element 59: Praseodymium (Pr), Lanthanoid
Element 60: Neodymium (Nd), Lanthanoid
Element 61: Promethium (Pm), Lanthanoid
Element 62: Samarium (Sm), Lanthanoid
Element 63: Europium (Eu), Lanthanoid
Element 64: Gadolinium (Gd), Lanthanoid
Element 65: Terbium (Tb), Lanthanoid
Element 66: Dysprosium (Dy), Lanthanoid
Element 67: Holmium (Ho), Lanthanoid
Element 68: Erbium (Er), Lanthanoid
Element 69: Thulium (Tm), Lanthanoid
Element 70: Ytterbium (Yb), Lanthanoid
Element 71: Lutetium (Lu), Lanthanoid
Element 72: Hafnium (Hf), Transition metal
Element 73: Tantalum (Ta), Transition metal
Element 74: Tungsten (W), Transition metal
Element 75: Rhenium (Re), Transition metal
Element 76: Osmium (Os), Transition metal
Element 77: Iridium (Ir), Transition metal
Element 78: Platinum (Pt), Transition metal
Element 79: Gold (Au), Transition metal
Element 80: Mercury (Hg), Transition metal
Element 81: Thallium (Tl), Other metal
Element 82: Lead (Pb), Other metal
Element 83: Bismuth (Bi), Other metal
Element 84: Polonium (Po), Metalloid
Element 85: Astatine (At), Halogen
Element 86: Radon (Rn), Noble gas
Element 87: Francium (Fr), Alkali metal
Element 88: Radium (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: Actinium (Ac), Actinoid
Element 90: Thorium (Th), Actinoid
Element 91: Protactinium (Pa), Actinoid
Element 92: Uranium (U), Actinoid
Element 93: Neptunium (Np), Actinoid
Element 94: Plutonium (Pu), Actinoid
Element 95: Americium (Am), Actinoid
Element 96: Curium (Cm), Actinoid
Element 97: Berkelium (Bk), Actinoid
Element 98: Californium (Cf), Actinoid
Element 99: Einsteinium (Es), Actinoid
Element 100: Fermium (Fm), Actinoid
Element 101: Mendelevium (Md), Actinoid
Element 102: Nobelium (No), Actinoid
Element 103: Lawrencium (Lr), Actinoid
Element 104: Rutherfordium (Rf), Transition metal
Element 105: Dubnium (Db), Transition metal
Element 106: Seaborgium (Sg), Transition metal
Element 107: Bohrium (Bh), Transition metal
Element 108: Hassium (Hs), Transition metal
Element 109: Meitnerium (Mt), Transition metal
Element 110: Darmstadtium (Ds), Transition metal
Element 111: Roentgenium (Rg), Transition metal
Element 112: Copernicium (Cn), Transition metal
Element 113: Ununtrium (Uut)
Element 114: Ununquadium (Uuq)
Element 115: Ununpentium (Uup)
Element 116: Ununhexium (Uuh)
Element 117: Ununseptium (Uus)
Element 118: Ununoctium (Uuo)


Co

Rh
သံကိုဘော့ (ဒြပ်စင်)နီကယ်
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)27
အဗူႏဘလော့group 9
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်period  4
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  transition metal
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (±) (Ar)58.933194(4)[]
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ[Ar] 3d7 4s2
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်2, 8, 15, 2
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အရောင်ႏmetallic gray
ဖေ့စ်အခြုံးအတူႏ
အခြုံးခြီအီအလျား1768 K ​(1495 °C, ​2723 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား3200 K ​(2927 °C, ​5301 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)8.90 g/cm3
8.86 g/cm3
ဖျှူးဆဉ်းအလျား16.06 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား377 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ24.81 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1790 1960 2165 2423 2755 3198
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ထွာအောက်သုဲက် (အောက်သုဲက်ဒေးဆဉ်း) အထျꩻအအုံ−3, −1, +1, +2, +3, +4, +5[] ​(an amphoteric oxide)
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန် Pauling scale: 1.88
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း1st: 760.4 kJ/mol
2nd: 1648 kJ/mol
3rd: 3232 kJ/mol
(more)
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻempirical: 125 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ Low spin: 126±3 pm
High spin: 150±7 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံးhexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close packed crystal structure for ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်)
အငေါဝ်းအမှိုင် 4720 m/s (at 20 °C)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ13.0 µm/(m·K) (at 25 °C)
အလျားတွီကာႏထာꩻ100 W/(m·K)
တျာႏရဲးကမ်းထာꩻ62.4 nΩ·m (at 20 °C)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်ferromagnetism
Young's modulus209 GPa
Shear modulus75 GPa
Bulk modulus180 GPa
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး0.31
Mohs hardness5.0
Vickers hardness1043 MPa
Brinell hardness470–3000 MPa
CAS Number7440-48-4
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကထုမ်ႏမော့ꩻသားGeorg Brandt (1732)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်)သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE

( MeV)

DP
56Co syn 77.27 d ε 4.566 56Fe
57Co syn 271.79 d ε 0.836 57Fe
58Co syn 70.86 d ε 2.307 58Fe
59Co 100% is stable with 32 neutrons
60Co syn 5.2714 y β, γ 2.824 60Ni
ဝီကီဒေတာကို | | အုံနောင်

မဉ်ႏမာꩻသတ္တုကြူ (မန်း- သတ္တုစပ်) ဖုံႏရာနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻသော့ꩻပါ ကိုဘော့။ ခင်ႏလမ်း ဝင်ꩻကမာꩻအီ ကိုဘော့နောဝ်ꩻ မာꩻ သတ္တုကြူတဉ်ႏခြေင်း (အဉ်းဂလစ်ဆျ်- super alloys, မန်းနေး- အထူးသတ္တုစပ်) တဲ့နောဝ်ꩻ၊ မာꩻ သတ္တုကြူ ကရဲးနှောင်ꩻ ထာꩻပှေါတ်တှိုတ်အာႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ မာꩻ ပသီႏမဏိတွမ်ႏ ထာꩻထှို့အီပသီႏ (မန်း- သံလိုက်) တဲ့နောဝ်ꩻ မာꩻအီဝင်ꩻ တွမ်ႏကိုဘော့ သတ္တုကြူသှူ။ ထာꩻခြိုꩻအူအီမေႏ (မန်း- လောင်စာ) တွမ်ႏ ကထေမာꩻ ဓာတုခြှိုင်းခြိုꩻ ခင်ႏလမ်းကိုနောဝ်ꩻ ကိုဘော့ယို မာꩻအီထာꩻခြိုꩻ မာꩻငီꩻဖေႏဓာတ် (မန်း- ဓာတ်ကူပစ္စည်း) catalysts ဖုံႏ။ ထာꩻဗှို့ꩻ (မန်း- မှင်) တွမ်ႏ ထာꩻသူႏတသီႏရောင်ႏဖုံႏအတာႏ ဝင်ꩻမာꩻအီထာꩻခြိုꩻ အှောန်ႏသူ အှောန်ႏသဲင်အီ။ မဉ်ႏမာꩻ တသီႏရောင်ႏ ကဲတ်ꩻအီထာꩻယောင်ꩻ (မန်း- ပန်းချီဆေးစပ်ခြင်း)၊ မဉ်ႏမာꩻ ဝန်ႏဗေးဖုံႏ ဝန်ႏဟမ်ႏဖုံႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏမာꩻ မန်ႏရောင်ႏသားတဲ့နောဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏမာꩻအွတ်ခြုမ်ႏ သꩻအီလမ်းတာႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏရဲန်ꩻတရေꩻ လုံးဟောဝ်ရတနာႏဖုံႏတဲ့နောဝ်ꩻ မာꩻအီတွမ်ႏ ကိုဘော့ ရောင်ႏတသောမ်ႏ (cobalt (III) aluminate, CoAl12O4 နောဝ်ꩻသှူ။ တသီႏဖဲ့ꩻခရာႏ လုမ်ꩻလာꩻအီထာꩻတာႏ တွမ်ႏယင်း ထာꩻအမ်ႏခရာႏ ယမ်ဖေႏကသေင်ကုဲင်တောဝ်းတာႏ မာꩻအီလွဝင်ꩻတွမ်ႏ ရေဒီယိုသတ္တိ ကရွန်ꩻဒါႏ Co6O သှူဩ။

ကမော့ꩻလꩻဒါႏ အအုံအအောဝ်ႏ သဘာဝကို

[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

ကိုဘော့ (Cobalt) ကဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏထဝ အကဲန်ကို၊ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏမဲ့ငါလောင်း တွမ်ႏ ထီကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဆေ့ꩻလုမ်ꩻ။ ကိုဘော့ ကအောဝ်ႏပါဒါႏ ထီကိုနောဝ်ꩻ အနျလင်ꩻလွေꩻ ကထွာဒါႏ အစိုႏခြီသတ္တိ ကဆေ့ꩻခြေားဒါႏ CoS(Cobalt Sulfine) နောဝ်ꩻသှူ။ ဟမ်ႏဗဲ့ꩻကိုယို ကိုဘော့ကပါလဲန်းငီꩻ (မန်း- ပျမ်းမျှ) နေးနောဝ်ꩻ ထွာ 8 ppm ရိုꩻလဲ့ ကိုဘော့ကပါဆေ့ꩻဒါႏ ဟမ်ႏဗဲ့ꩻ (မန်း- မြေဆီလွှာ)ကိုနောဝ်ꩻ အဆေ့ꩻသွတ်ꩻ ပါဗော့ꩻ 0.1 ppm ရပ်ကို။ တှိုႏ ကိုဘော့ ကပါအာဒါႏ ဟမ်ႏဗဲ့ꩻနောဝ်ꩻ အအာသွတ်ꩻ အောဝ်ႏပါနှောင်ꩻဒါႏ 70 ppm သှူ။ ထီပင်ႏလယ်ႏ သမုဒ္ဒရာဖဲ့ꩻလကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ဖြို့သဉ် ရောင်ႏသဉ်သောမ်ႏ (cyanobacteria, မန်း- စိမ်းပြာရေညှိ) တွမ်ႏ ထာꩻသား ကအမ်ႏဒါႏနုဲက်ဒြိုဖုံႏအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏ ကိုဘော့၊ အောဝ်ႏတောဝ်းထွာတောဝ်းသှူ။ ကိုဘော့ယို ကအီးမော့ꩻ သတ္တုခေါ်ခေါ်ဒျာႏနောဝ်ꩻ မော့ꩻတောဝ်း၊ မော့ꩻနှောင်ꩻဗော့ꩻ သတ္တုထာꩻခြာနေး (ores , မန်း- သတ္တုရိုင်း) နောဝ်ꩻသှူ။ နောဝ်ꩻမꩻ ကိုဘော့ယို ဟူႏထန်ႏခြေင်ခြေင် ဝွေꩻလုမ်ꩻ လꩻနှောင်ꩻတောဝ်း၊ ငီꩻတွမ်ႏ နီကယ် (nickel)၊ တောင်ꩻတနျာႏ (copper) တဲင် ထေထူႏဗာႏဗော့ꩻ by-product နေး။ ကထွာဒါႏ ကိုဘော့ သတ္တုထာꩻခြာဖုံႏရာနောဝ်ꩻ ထွာ cobaltite (CoAsS), ကဟဲ့ꩻဒါႏ ကိုဘော့ အရောင်ႏတနျာႏ erythrite (Co3(AsO4)2).8H2O) ၊ glucodot (Co, Fe) AsS) တွမ်ႏယင်း skutterudite (Co, Ni, Fe)As3 ဖုံႏနောဝ်ꩻသှူ။ ခမ်းထီ ဝင်ꩻကဟူႏ ထူႏလꩻအာသွတ်ꩻဒါႏ ကိုဘော့နောဝ်ꩻ ထွာ ကွန်ဂို၊ ခယ်ႏ၊ သမ်ဘီယာ၊ ရတ်ဆျား တွမ်ႏ ဩသတေးလျသှူ။ ဖဉ်လဲန်၊ အသာဘုဲင်ဇျံ တွမ်ႏ ကာသဲတ်သတန်ခမ်းဖုံႏကိုတဲ့ အောဝ်ႏဟူႏလꩻ။ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏတဖြုံႏလုမ်း တနေင်ႏတနေင်ႏ ဟူႏလꩻ ကိုဘော့ အောဝ်ႏ ၁၇၀၀၀ တန် (tons) သှူ။

  1. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Greenwood၊ Norman N.; Earnshaw၊ Alan (1997)။ Chemistry of the Elements (2nd ed.)။ Butterworth-Heinemann။ pp. 1117–1119။ ISBN 0-08-037941-9