ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ
ကျောက်ကပ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻနမ်းခန္ဓာႏကိုယို ထွာဒျာႏအရေꩻတန် လိုꩻအခြွိုင်းတဗာႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကျောက်ကပ်နဝ်ꩻ လိုꩻနမ်းခန္ဓာႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ အဝွေႏအဝက်ဖုံႏယို (အညစ်အကြေး) တွမ်ႏအစွူႏမျိုꩻဖုံႏယို အဝ်ႏဆီႏတဖူꩻကို ထေထန်ႏထိုꩻဖေႏ၊ မာꩻကြောင်းစင်ဖေႏနဝ်ꩻသွူ။ နေးတွမ်ႏအကျောင်ꩻအမျိုꩻမျိုꩻတဲင် ကျောက်ကပ်ယို မဉ်ႏတမာꩻဟဝ်ဟဝ်တဝ်းဒုမ် ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻ လိုꩻနမ်းကိုကအဝ်ႏဒါႏ (အညစ်အကြေး) အဝွေႏအဝက်မျိုꩻတွမ်ႏ အစွူႏမျိုꩻဖုံႏယို အဝ်ႏခံသော့ꩻလို့ထိုꩻ လိုꩻနမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ မိဉ်ႏထွာလွဉ်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ နမ်းခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻတဲ့ အီႏခွိုက်လွဉ်ပါနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ကျောက်ကပ်ဖေႏကကုဲင်ဗာႏမွုန်းနဝ်ꩻ လိုꩻဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏအုံအဝ်ႏဟဝ်ဟဝ်၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻတာႏ ထာꩻအံႏဖုံႏယိုလဲ့ အဝ်ႏလိုႏသုင်ꩻအံႏဖေႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏနီမျိုꩻသွူ။ (၁) ထွာစွော့ꩻဒါႏထာꩻ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏတွမ်ႏ (၂) အဝ်ႏထွာသေႏသေႏတာႏဆွာꩻ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ-စတဲင် ယေဘုယျအလꩻ အဝ်ႏယိုနီမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။
ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ ပွိုးနုဲင်းမုဲင်ꩻတွော့ꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏ-
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ကျောက်ကပ်ယိုနဝ်ꩻ နမ်းကိုရောႏဂါႏ အသားပေႏဖုံႏ မိဉ်ႏအဝ်ႏလဲ့ ထွာလွဉ်နွောင်ꩻဒါႏ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ၊ ကဉ်သာ၊ ယာႏဒီႏ(အကျိတ်)ဖုံႏ မဉ်ႏအဝ်ႏလဲ့ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ ထွာလွဉ်ဒါႏ၊ ဆီႏနွိုးရောႏဂါႏ၊ သွီႏနွိုးရောႏဂါႏ၊ သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏဖုံႏ မိဉ်ႏအဝ်ႏလဲ့ ထွာဒါႏ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻတမျိုꩻမျိုꩻ မိဉ်ႏချို့ꩻယွင်ꩻတဲ့ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ ထွာလွဉ်နွောင်ꩻဒါႏနဝ်ꩻသွူ။
ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏမိဉ်ႏအဝ်ႏလွဉ်နဝ်ꩻ နမ်းလောင်းလက္ခဏာႏ အီႏအွဉ်ႏနယ်နုဲင်းနုဲင်းမုဲင်ꩻ? ကျောက်ကပ်ရာႏဂါႏ မိဉ်ႏအဝ်ႏစလဲဉ်းနဝ်ꩻ ခင်ႏလောင်ꩻဖုံႏ၊ စူလောင်ꩻဖုံႏ ယော့ꩻလွဉ်ဒါႏ၊ ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ဆီႏခွိုꩻထာꩻဖုံႏ၊ ဆီႏထာꩻယပ်ꩻလွဉ်ဖုံႏတဲ့ အဝ်ႏဒါႏ၊ လိုꩻယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ မဲ့ငါဗိုမ်းလွဉ်၊ မဲ့ငါယော့ꩻလွဉ်၊ ငင်းဆာလွဉ်ဖုံႏယို အီႏထွာလွဉ်ဒါႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ လိုꩻယဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏလက္ခဏာႏတအွဉ်ႏနယ်တဝ်းလဲ့ အဝ်ႏဒါႏသွူ။ ရောႏဂါႏလက္ခဏာႏ မိဉ်ႏအွဉ်ႏနယ်တဝ်းဖုံႏနဝ်ꩻ ကျောက်ကပ်ကို လုံးတယ်ꩻ၊ လုံးအဝ်ႏသော့ꩻစလဲဉ်းတဲင် နမ်းတဗာႏလုမ်း ဆာအွူဒါႏသွူ။ မိဉ်ႏဆီႏထာꩻ သွီႏဖုံႏမိဉ်ႏပါလွဉ်နဝ်ꩻတဲ့ ကျောက်ကပ်လက္ခဏာႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ မာꩻသီတေ့ꩻလိုꩻသား (တိတ်တဆိတ်လူသတ်သမား) ယိုစားလဲ့ ဝင်ꩻအဝ်ႏဟဲ့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပွိုးနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင် ရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ ထွာစွော့ꩻထာꩻလဲ့မွေးတဝ်း၊ အံႏထာꩻရော့ꩻတဝ်း တလဲင်ႏတွော့ꩻ ထွာလွဉ်တဲ့ တမွေးတဝ်းတဲင် အဝ်ႏလိုႏဆင်ႏချင်ႏ အုံအဝ်ႏဗာႏသွူ။ နမ်းကြောင်းစင်ရေꩻလဲ့ အဝ်ႏလိုႏငါႏနဝ်ꩻသွူ။
နမ်းလောင်း ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ သံႏသယမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ- နမ်းတောမ်ႏနမ်း သံႏသယမိဉ်ႏထွာ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏနဝ်ꩻ မွေးလဲ့သင်၊ မွေးတဝ်းလဲ့သင် အဝ်ႏလိုႏစဲစ်ဆေꩻရောႏဂါႏ တသီႏယုင်ႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏလိုႏစဲစ်ဆေꩻ ဆီႏ၊ သွီႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ မိဉ်ႏရော့ꩻတွယ်ႏ ဓာတ်မန်ႏတဲ့တွယ်ႏ၊ (အာထရာဇောင်း) ဖုံႏယိုလဲ့ အဝ်ႏလိုႏတွယ်ႏထွားပါနဝ်ꩻသွူ။ ပွိုးနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင် ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏဘီုနဝ်ꩻ မိဉ်ႏတွယ်ႏစဲစ်ဆေꩻဒျာႏဓာတ်မန်ႏမꩻ သေထွꩻဗာႏသွူ။ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏယို မိဉ်ႏထွားအီဒါႏ ရောႏဂါႏအသားဖုံႏနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏအသားပေႏဖုံႏ ဖေႏကထိုꩻမား၊ ဖေႏကသီနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏလိုမ်ꩻလာꩻဟဝ်ဟဝ်နဝ်ꩻသွူ။ ဆီႏတဖူꩻကို ရောႏဂါႏသားနွို့ဖေႏကလꩻဗာႏမွုန်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွꩻအာအာထီ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဖေႏကဟဝ် အုံအဝ်ႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ အရေꩻကီꩻနဝ်ꩻတဲး အဝ်ႏလိုႏဆီႏပုင်ႏမဲန်ႏဖေႏဗာႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏ၊ ဆီႏနွိုးရောႏဂါႏဖုံႏတဲ့ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ ထွာလွဉ်နွောင်ꩻအီနဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏလိုႏလိုမ်ꩻလာꩻဟဝ်ဟဝ်ရီးဗာႏ နမ်းလောင်းထာꩻဆာရောႏဂါႏ အထျꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ကာႏကွယ်ႏဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]အံႏသျောင်ႏသွော့ ထာꩻအံႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ အဆိုမ်မျိုꩻဖုံႏ၊ ဆွဉ်းဗာႏတဝ်းယာလိတ်၊ အွꩻဗာႏတဝ်းဒဝ်၊ အံႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏဗာႏဒဲဉ် အာႏဟာႏရဖုံႏ၊ မာꩻဖေႏဗာႏ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ထာꩻခုမ်ပဆိုး (လေ့ကျင့်ခန်း)ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
"အံႏဗာႏတဝ်း ပိုတက်သီယမ်ဓာတ် (Potassium)(အနွိုးဓာတ်)" ထထီႏရာႏ၊ တခေါ့ꩻရာႏ၊ တဖြွို့ရာႏ၊ တဒွီရာႏ၊ ဒူးရင်းရာႏ၊ မောက်ကြင်ꩻရာႏ၊ ထော့ꩻပတ်ရာႏ၊ မောက်ꩻစင်းရာႏ၊ တဆီꩻရာႏ-ဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။
"အံႏအာဗာႏတဝ်း ပရိုတင်းဓာတ် (Protein)အယာႏဓာတ်)' ကျောက်ကပ် မိဉ်ႏတဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ အရန်းတွိုႏလဲဉ်း ကားမုဲင်ꩻ၊ ရောႏဂါႏအခေႏအနေႏ အဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏသေနာႏသွူ။ ကျောက်ကပ် မိဉ်ႏတဟဝ်တဝ်း မိဉ်ႏတထူႏဗာႏတဝ်းဒွိုန်းတသီႏ၊ မိဉ်ႏတအံႏဗာႏတဝ်းဒွိုန်းတသီႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအံႏဆေ့ꩻဆေ့ꩻ ထာꩻသားယာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ မိဉ်ႏအံႏဗာႏလဲဉ်း လိုမ်ꩻလာꩻကျောက်ကပ်တသီႏနဝ်ꩻတဲ့ ထာꩻသားယာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအံႏအာအာဖေႏ၊ အဝ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ရောႏဂါႏအခေႏအနေႏအလꩻ အံႏဗာႏနုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။
"ဖော့စ်ဖိတ်ဓာတ်" (Phosphate)" ဖော့စ်ဖိတ်ဓာတ် ကပါဒါႏထာꩻအံႏဖုံႏယိုနဝ်ꩻ ကျောက်ကပ်တဟဝ်တဝ်းလိုꩻသား အဝ်ႏလိုႏအံႏအာတဝ်းသွူ။ မိဉ်ႏပသေထွူ ကျောက်ကပ်ခိန်ႏနဝ်ꩻလဲ့ ရောႏဂါႏတထိုꩻမာႏဟဝ်ဒွိုန်းတဲင် အဝ်ႏလိုႏအံႏတဝ်းသွူ။ တသာႏဖုံႏ၊ ဟင်းချိုမုန့်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏလိုႏအံႏအာတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ကော်ဖီ၊ နေင်းထီနွိုး၊ ဖိုးနဲဉ်းထီဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏလိုႏအွꩻဆေ့ꩻဆေ့ꩻ၊ ခေါက်သွဲႏလွုမ်ပုင်ႏစံႏ (မာမီး)အံႏလꩻမွိုင်စားဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏလိုႏအံႏအာတဝ်းသွူ။ မိဉ်ႏအံႏတညင်ႏရာႏ တဖြုံႏနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏအီႏထွာအာလွိုကယ်ꩻထဲင်း လိုꩻအံႏတဝ်းသားနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻမူႏအဝ်ႏနမ်းလောင်းသားယိုနဝ်ꩻ ကဉ်းအာအုံအဝ်ႏစူထာꩻဖုံႏ၊ လွေꩻချာငါတဝ်း ရုဲင်ꩻတသွိုးတဝ်းနမ်းဖုံႏတဲင် ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏ ထွာအီဒါႏနဝ်ꩻသွူ။ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ လွေꩻနေးလိုꩻအစွိုးခွိုꩻအလꩻ ရောႏဂါႏတမွေးတဝ်းတဲင် စိုꩻရိန်ႏဗာႏအာငါႏတဝ်း၊ နားဟွိုန်ꩻကိုကအဝ်ႏဒါႏ လမ်းသားဖုံႏလဲ့ စိုꩻရိန်ႏဗာႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏနဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻယို မိဉ်ႏထွားဟဝ်ဟဝ်တဝ်း နမ်းခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻမꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏတဲင် လိုꩻတဖြာꩻစီႏယို အဝ်ႏလိုႏထွားဟဝ်ဟဝ် နမ်းခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကျောက်ကပ်ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ဖေႏကဟဝ်နဝ်ꩻ အွꩻဖေႏခွိုꩻခွိုꩻဗာႏထီ၊ အံႏအာအာဖေႏဗာႏ အထီအသွီႏကပါအာဒါႏ ထာꩻရောင်ꩻထာꩻရာႏဖုံႏ၊ အံႏအာဗာႏတဝ်း ထာꩻယာႏဖုံႏသွူ။ မိဉ်ႏလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻ၊ မိဉ်ႏထွားဟဝ်ဟဝ်ချာ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဖုံႏ၊ မိဉ်ႏချင်းအံႏ ထာꩻအံႏဖုံႏနဝ်ꩻ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏလဲ့ တထွာဗာႏတဝ်း၊ ရောႏဂါႏအလင်တဲ့ တထွာဗာႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ကျောက်ကပ်ရောႏဂါႏယို အန္တရာယ်ႏအဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ ထွာလွဉ်နုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ ဖေႏကထွာဗာႏမွုန်း ကာႏကွယ်ႏဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ လိုမ်ꩻလာꩻဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်ဖေႏပါလဲဉ်းတဲင် ဖူးဝေးမွိုးဖါသီးအတာႏ ခွေသွဉ်းမူႏ တဲမ်းဘာႏသာႏပြန်ႏနယ်လွေꩻဖေႏဗာႏနုဲင်းယိုသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ နင်ꩻညိုညိုဝင်း၊ ခမ်းသားငဝ်း အမုဲင်(၇)၊ အစဲဉ်ႏ (၇၆)