ငေါဝ်းအိန်ထော

ငေါဝ်းထွန်ႏတမာ

ဟန်ႏသလဲင်ႏခါယို နီမွိုးသီးပနံနောဝ်ꩻ ဖီပိုမူႏ၊ တလီꩻမာꩻရျူႏ တဆံꩻပါ၊ ဒေါ့ꩻသဲင်ꩻငေါဝ်းငွါ လိုႏအနမ်း၊ မောင်ႏပေႏနီလမ်း ရော့ꩻသဲင်ꩻခွေဖူးခို၊ နီဖူသီးပို ရော့ꩻသဲင်ꩻခွေတမက်ꩻ၊ နာꩻမီႏမဉ်လက်ꩻ ဖြေꩻထွားသဲင်ꩻသွော့ နီလိတ်စောင်ႏ၊ နာꩻမီႏမဉ်ကျောႏခေါင်ႏ ဖြေꩻထွားသဲင်ꩻသွော့ နီလိတ်အုပ်၊ ဝင်ꩻကထေထွတ် နယ်ꩻပေါင်ꩻအာ၊ နီနာꩻငေါဝ်းငွါ ယံထွန်ꩻကာꩻ၊ ယေန်ႏငဲးချင်ꩻရာႏ ယံသေဗာႏ၊ လိုꩻယွဲးလင်္ကာႏ ခိုဗင်ႏခြွိုင်း၊ လမ်းခြေင်အလောင်း မေႏဖါႏသောင်၊ လွေꩻလုပ်ꩻလွေꩻဆောင် ထာꩻမာꩻတုံး၊ အဝ်ႏလိုႏလွဉ်းလွဉ်း ငေါဝ်းစားယို၊ လမ်းကိုပါႏကို ကဖုဲင်ႏရပ်၊ ဒေါ့ꩻရီစွော့ꩻတက် ထာꩻကပျောႏ၊၊ မဲ့ငါထွားတောႏ ဖြောင်းဒေါ့ꩻရီ၊ နာꩻယိုတွမ်ႏနီ ရမွော့ကတန်ႏတူႏ၊ နာꩻထီခွေဖူးမူႏနဝ်ꩻ ရော့ꩻတနေင်၊ ခွေထီႏနာꩻဖူးခိုတဲင် ရော့ꩻတမက်ꩻ။ ငေါဝ်းကဲးငေါဝ်းကပ်ꩻ ငေါဝ်းခွိုꩻယုဲ၊ ငေါဝ်းတလိုႏတဝ်းဟွမ်ဗုဲ မေႏတင်ႏကွုန်ꩻ၊ ငေါဝ်းဝင်ꩻနီရွုမ်ꩻ ဒေါ့ꩻသောသဲး၊ ငေါဝ်းငထေ့ဝင်ꩻဟဲးဟဲး ပယွုမ်းအွီႏ၊ ငေါဝ်းစွော့ꩻတက်ဗွီႏဗွီႏ ငမ်းဝင်ꩻဟွုန်၊ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻငေါဝ်းတဒေင်ပိုမ် ဆျာအူႏစောဝ်း၊ ငေါဝ်းတသွတ်ꩻဒါႏတောဝ်း ဆျာအူႏမွိုင်၊ ငေါဝ်းကိန်ꩻသွံထွိုင် ဖစ်ဝင်ꩻမေႏဖါႏနား၊ ငေါဝ်းထွားနုဲင်းလိုꩻဖြား ထုံꩻစခါ၊ ငေါဝ်းစေနေင်းယာ မင်္ဂလာႏ(မင်ႏကလာႏ)။ နီနာꩻလိုႏဒါႏ တစင်စင်၊ ထေသွော့ပဲက်ဆန် ဖြေꩻထွားစံꩻ၊ ထေဝင်ꩻပဲက်ဆန် ဖြေꩻထွားဆောင်ႏ၊ သျင်ႏနီလိတ်စောင်ႏ ပပ်ပေႏယို၊ ဝင်ꩻမူႏဝင်ꩻခို အခရာႏ၊ ပါစွုမ်ႏစွဉ်ႏဒျာႏ နယ်ꩻပေါင်ꩻခြွဉ်း(ခြွောန်း)၊ တယံတောဝ်းနဲ့ကောရောင်း ပါꩻနောဝ်ꩻသွꩻ၊ နာꩻမီႏမဉ်ဒါႏနုဲးနောဝ်ꩻ ဖြေꩻအွဉ်ႏသေႏသေႏဒျာႏသွော့ ထွက်နာꩻထျꩻနဲး တနော့နော်-----။ အိန်ႏထောင်ႏလမ်းပါႏ- ယံသေဗာႏ၊ ခိုဗင်ႏမူႏနံꩻ ဟောဝ်ဆောင်ႏဝင်ꩻ၊ ဝင်ꩻမူႏဝင်ꩻခို ဒေါ့ꩻနုဲးယို၊ လိုꩻပေႏတရောဝ်း ထာꩻကခဝ်း၊ စောဝ်းဝ်းဖြေꩻသွော့ အွဉ်ႏဖေင်ꩻမွော့၊ မီႏလို့ထိုꩻလဲဉ်း နန်ꩻထန်ႏထဲင်း။

အကျောင်ꩻနိတန်ꩻ

နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးနဝ်ꩻ ယေန်ႏကေႏမုꩻ ဓလေ့ꩻထုံꩻစံႏဖုံႏ အောဝ်ႏလွိုင်ႏအာတန်ဒျာႏ၊ စိမ်စွဉ်ႏငေါဝ်းတဲက်၊ ငဝ်းအိန်' ငဝ်းထော' ငဝ်းကပ်ꩻ' ငဝ်းကဲး' ငဝ်းမုꩻ' ငဝ်းတက်' ငဝ်းမာလီ'မာကထ'ပတ္တဟယ်'မာယာ'ငဝ်းတွိုင်ꩻပွုံႏခွိုင်ꩻ'ငဝ်းတမွူးထီးကစ အောဝ်ႏဒျာႏပြဲ့ꩻပြဲ့ꩻစုံႏစုံႏဆွူ။ စခေါင်ႏစခါနောဝ်ꩻ မီႏမာꩻငဝ်းတဲက် မီႏအိန်ထော ကပ်ꩻကဲးလွဝင်ꩻ သွို့ꩻတုံးခြံခါႏတောႏတွင်ꩻ တခြာကိုလဲ့ အောဝ်ႏနေးပိဉ်ပုက်ပုက် ပိဉ်တွယ်ꩻတွယ်ꩻ၊ လိုꩻကလွမ်တွမ်ႏဒဲဉ် လွေꩻနာႏသားလဲ့ ငုဲꩻစွဉ်ႏပွယ်ꩻတန်တဖြုံႏ ကွုန်ꩻငါႏကျကျ ဆျာကျောင်ႏထာꩻ လဲင်ꩻတထဲ့နွောင်ꩻတဝ်းဒုမ်ဟံႏ၊ မီႏအုံမွန်း ဒေါ့ꩻရီဒေါ့ꩻတောႏ စွော့ꩻတက်လွဝင်ꩻ လမ်းခြေင်လောင်း ကတူႏကီတွမ်ႏ မေႏဖါႏထျꩻသောင် လမ်းကိုပါႏဖူꩻရိုꩻလဲ့ လဲင်ꩻအဝ်ႏနေးစွဉ်ႏ ပိဉ်ထူးထူး ပိဉ်ထျဝ်ထျဝ်၊ ယိင်းနာႏနာႏ ယိင်းဟဝ်ဟဝ်၊ နားရသာႏ နာႏတကွို့ꩻဒါႏတဝ်း၊ အဝ်ႏမဲန်နာႏထဲင်းထဲင်းနဝ်ꩻဆွူ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ယိုခါနဝ်ꩻ ကွဲးဆေ့ꩻဆဲဉ်းဆေ့ꩻဆဲန်းလွဉ်လဲန်း၊ ကွဲးထိုꩻမားထိုꩻမားသဲင်ꩻလွဉ်လဲန်း တနီꩻတစိꩻစိꩻ တနာꩻတစက်ꩻစက်ꩻ၊ လိုꩻကေားကဒါႏသားလဲ့ ဆေ့ꩻထိုꩻလို့လဲဉ်း၊ ကအီႏအိန်တဲက် ထောကဲး ဒေါ့ꩻရီဒေါ့ꩻတောႏလွဝင်ꩻ တဖူꩻတဖတ်ဖဿနေးနဝ်ꩻ အဲဉ်ထဝ်းဒုမ်၊ အဝ်ႏစွဉ်ႏဗော့ꩻရုမ်ꩻ အစွဉ်ႏတရွဉ်းစား "ခွေကျွိုက်ငါႏနာꩻ၊ နာꩻပါႏနေခွေ"နုဲးနဝ်ꩻထွူ။ ကထွာဗာႏနုဲးယိုနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးတထိန်ꩻသိမ်ꩻစောင်ႏသျောက်လွတဝ်း' တပျုစုတဲမ်းထေခြွဉ်းဗူႏလွတဝ်း၊ တတွယ်ႏနျꩻလွတောဝ်း၊ ကွပ်ပွိုးထင်းဖွီသွင်ꩻပေါ်ꩻတရိုႏသေႏလွတဝ်း နီနမ်းယေန်ႏငဲမုဓလေ့ထုံꩻစံႏ၊ ကွပ်ပွိုးရိုꩻလွဒျာႏ၊ ယူႏဆလွဒျာႏ "ငဝ်းလိုꩻမူႏလိုꩻပေႏ အဖိုꩻတတန်ႏတဝ်း၊ အငိုꩻတထွိုက်တဝ်း၊ အခွဉ်ႏတထန်ႏတဝ်း၊ ခရာႏတလꩻတဝ်း"နှဲးနဝ်ꩻဆွူ။ အယူအဆ အတွေꩻအတော်ꩻနှဲးနဝ်ꩻဝ်ꩻ တလိုႏအွဉ်ႏတဝ်းဒုမ် နီနာꩻသွုန်ႏသꩻမနော်ꩻကိုဖူꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏပယ်ႏထိုꩻဝန်ꩻခန်းညာꩻညာꩻလွလဲဉ်းဝင်ꩻထွူတဲင် အဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻသိမ်ꩻထွားတီ ယုက်ထိုပင်ႏသွောင်း တဲမ်းထေပို့နျꩻထန်ႏအာအာလွလဲဉ်းဆွူ။ လိတ်အုပ်ယိုနောဝ်ꩻ သွꩻပေႏတငယ်ႏချင်ꩻသီး အွဉ်လွဝင်ꩻတဲမ်းစုရွမ်ရဲမ်တွမ်တဲမ်လွ ဖြာꩻတစူးတစိꩻ ကားတဲင်ကဒါႏကသေသမျ ပငါပရာꩻနဝ်ꩻမꩻ ထွာနွောင်ꩻလꩻ ဗွေနွောင်ꩻလꩻခန်း တအုပ်တစောင်ႏတဲင် ကတဲမ်းရွမ်ထွတ်စန်ႏဖေႏဒါႏ အိန္တိကျေောဝ်' တိသိန်း' ဝိစိန္တာသိန်း' အိန္တိထွန်း' နင်ꩻတုက်နွဲး(ကောင်စင်းသင်း)' ပိညာ(တရုဲꩻ)' ခွန်သုံ(ပင်လောင်ꩻ)' သျင်ႏပန္တ(မုဲးကောင်)' မော်ဝရ' ခွန်သျင်ႏသဲစ်သီးလဲ့နဝ်ꩻ' အောဝ်ႏကုဲလိုꩻလင်ဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ ကေꩻဇူꩻတင်ႏငါႏ မရေႏမရာႏမရာႏနောဝ်ꩻဆွူ။ ငေါဝ်းအိန်ထောယိုနဝ်ꩻ အောဝ်ႏကျံႏတွဲႏပို့နျꩻထန်ႏအလဲင်ႏင်ႏလဲ့ စိမ်စွဉ်ႏလိုꩻအာႏ ရွဉ်အာႏ ပစ္စေꩻအာႏကစ မော့ꩻဗာႏအာငါႏ အယပ်ꩻအခှဲႏ အမျိုꩻမျိုꩻတဲင် တတွယ်ႏပို့ထေထန်ႏနွောင်ꩻဗာႏတောဝ်းယိုꩻယိုꩻ၊ အောဝ်ႏလဲန်းတငါတေားတေားခန်းဒျာႏ၊ လိက်စံႏမူႏဖုံႏလဲ့ ထိုꩻမားဟုဲလုဲခန်းဒျာႏ စင်းဟူးစင်းဟန်ႏ၊ နဝ်ꩻမꩻတဲင် ယမဲ့ꩻထိုꩻမားဟှဲလှဲထဲင်းင်း ယူဆပီးနောဝ်ꩻမꩻ နဲစ်တွယ်ႏပို့ထေထန်ႏလင်ꩻဗာႏယိုထွူ။ လိပ်ပပ်ယိုနောဝ်ꩻ ဖန်စွဉ်ႏအမိဉ်ꩻနာႏမ "ငေါဝ်းအိန်ထော"နှဲးနောဝ်ꩻလဲ့ အိင်အီ တဲက်အီလွဝင်ꩻ တစွိုးစွို့ꩻရုမ်ꩻတမွေးတဝ်း၊ ဒေါ့ꩻရီဒေါ့ꩻတောႏအီလွဝင်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏလꩻဒျာႏ၊ အောဝ်ႏပါသော့ꩻလို့ဒျာႏ စုမ်ႏမ်ႏစေ့ꩻစေ့ꩻနဝ်ꩻဆွူ။ နောက်နောင်ႏဆှဲꩻချာ ယံကထန်ႏနွောင်ꩻထဲင်းအာအာ ယံကပြဲ့ꩻစုံႏထဲင်းမပ်ပ် အဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻအခဝ်ဝ်နဝ်ꩻ ယံကကူႏညီႏစွဲးကိုလွသွော့ဝင်ꩻ ပငါပရာꩻ မတ္တောႏရပ်ခံႏလင်ꩻဗာႏနဝ်ꩻထွူ။ ဗွေႏသီး ကဟော်ꩻကထွားဗာႏ လိက်ယိုနဝ်ꩻ မီႏမော့ꩻဒါႏ အမာႏအတရွို့ꩻ အချို့ꩻအယွင်ꩻဖုံႏလဲ့ ယံကဖျင်စွို့ꩻဖျင်ရော့ꩻလွဝင်ꩻ၊ ဒေါ့ꩻဖြောင်းနေးတရိုꩻတောဝ်း၊ တဲမ်းနေးလိတ်တရိုꩻတောဝ်း ယံကအွဉ်ႏနယ်ယေႏပျꩻလွဗဲင်းသွော့ဝင်ꩻ ပငါပရာꩻနဝ်ꩻလဲ့ တောင်ꩻပြန်ႏပါဗာႏနောဝ်ꩻဆွူနေားလောင်ꩻဟွေး။ (ကောတွယ်ႏပို့ꩻသား) ၂၄-၇-၆၆

သတိဝင်ꩻ

မီႏဟော်ꩻလိတ်ပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိလွ အချက်အလျက်စားဆလယိုမꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်း အရသာႏအောဝ်ႏနော။ ၁။ စ ဆ ဇ ဈ၊ ဓ၊ ဘ၊ ယ၊ ရ အက္ခရာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ အငေါဝ်းထန်ႏ ပအိုဝ်ႏဖြီႏဖြီႏဗဲင်း။ ၂။ (ပ်)သတ်တွမ်ႏ (မ်)သတ်နောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဆိပ်ပေ့ꩻဗဲင်းဖြောင်းဟော်ꩻနောႏ ၃။ ယပင်ႏ(-ျ)တွမ်ႏ ရဗဲဉ်(-ြ)မီႏပါနောဝ်ꩻ လိုႏဟော်ꩻပီဗိုန်တောဝ်းဝင်ꩻ၊ ဥပမာႏ- ကြောင်းဗွဉ်ႏစင်ႏကြယ်ႏ' လွံꩻလာꩻပြုစု-ကစဖုံႏနောဝ်ꩻ ဟော်ꩻမွုန်းတောဝ်း ယပင်ႏငေါဝ်း စင်ႏကျယ်ႏ-ပျုစုနှဲးနောဝ်ꩻနော။ ၄။ (အ)ကာရန္တဆချာ (က်)သတ် (င်)သတ်ဖုံႏ မီႏပါနောဝ်ꩻ ဟောဝ်ဟော်ꩻတောဝ်း (အဲ့)ကာရန္တငေါဝ်းနော၊ ဥပမာႏ- တက္ကသိုလ်ႏ၊ လက်ဆောင်ႏစူခူꩻ၊ လက်ဟောင်ꩻစခါ၊ လက်သိစ်ယိုခါ၊ ထာꩻဆာလက္ခဏာႏကစ။

အခိုမ်ꩻ(တာ)

(၁) ကမ္ဘာႏကတဲႏစစ ၁။ (မူႏ-အိန်) ကမ္ဘာႏကတဲႏစစနောဝ်ꩻ ထွက်နာꩻအောဝ်ႏသဲင်ꩻအွိုးမှဲꩻမောင်ႏ၊ ကမ္ဘာႏကထောင်ႏစစနောဝ်ꩻ ထွက်နာꩻအောဝ်ႏသဲင်ꩻအွိုးမှဲꩻခွန်။ (ခို-အိန်) ကမ္ဘာႏကတဲႏစစနောဝ်ꩻ ထွက်ခွေအောဝ်ႏသဲင်ꩻ ကောင်လွယ်သံသိပ်ꩻအလောင်း၊ ကမ္ဘာႏကထောင်ႏစစနဝ်ꩻ ထွက်ခွေအောဝ်ႏသဲင်ꩻ ကောင်လွယ်သံသိပ်ꩻအနာ။ ၂။ (မူႏ) ထွက်နာꩻကအုံသဲင်ꩻ ကောင်လွယ်သံသိပ်အနာနဝ်ꩻ နာꩻအံႏထာꩻမုဲꩻမောင်ႏ၊ ထွက်နာꩻကအုံသဲင်ꩻ ကောင်သံသိပ်ꩻအလောင်းနောဝ်ꩻ နာꩻအံႏထာꩻမှဲꩻခွန်။ (ခို) ထွက်ခွေကအုံသဲင်ꩻထာꩻ ကောင်သံသိပ်ꩻအနာနဝ်ꩻ ထွက်ခွေအံႏဗိုထောင်ꩻ၊ ထွက်ခွေကအုံသဲင်ꩻထာꩻ ကောင်သံသိပ်ꩻအလောင်းနောဝ်ꩻ ထွက်ခွေအံႏဗိုတှဲ။ ၃။ (မူႏ) ဗိုတှဲမီႏလို့ နာꩻအံႏထာꩻမှဲꩻမောင်ႏ၊ ဗိုထောင်ꩻမီႏလို့ နာꩻအံႏထာꩻမှဲꩻခွန်။ (ခို) ဗိုတှဲမိႏလို့ ထွက်ခွေထွာသဲင်ꩻဘုရာꩻလောင်ꩻ၊ ဗိုထောင်ꩻမီႏလို့ ထွက်ခွေထွာသဲင်ꩻဘုရာꩻမွန်။ ၄။ (မူႏ) မီႏထွာဘုရာꩻမွန်နောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်စံꩻမွိုင် ထွက်သီကျောင်ꩻ၊ မီႏထွာဘုရာꩻလောင်ꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်စံꩻမွိုင် ထွက်သီကန်ႏ၊ အွဉ်ႏနယ်စံꩻမွိုင် ထွက်သီကျောင်ꩻစီႏမန်ႏ၊ အွဉ်ႏနယ်စံꩻမွိုင် ထွက်သီကန်ႏစီႏသဲင်။ (ခို) လွယ်သောဝ်မွိုင်ꩻအနာ ထွက်ခွေကျောင်ꩻ၊ လွယ်သောဝ်မွိုင်ꩻအလောင်း ထွက်ခွေကန်ႏ၊ ကျောင်ꩻစီႏမန်ႏဆွူနဲး နင်ꩻဗွီႏဗဲင်၊ ကန်ႏစီႏသဲင်ဆွူနဲး နင်ꩻသာႏကေႏ။ ၅။ (မူႏ) ထွက်သီအောဝ်ႏတဆူႏရုမ်ꩻကောင်း ကထွာဘုရာꩻ၊ ထွက်သီအောဝ်ႏတပါꩻရုမ်ꩻကောင်း ကထွာတဗွန်။ (ခို) ထွက်ခွေအောဝ်ႏတဆူႏရုမ်ꩻလာꩻလာꩻ၊ ထွက်ခွေအဝ်ႏတပါꩻရုမ်ꩻဖြီႏဖြီႏ၊ သျင်ႏခွေတပဲ့ꩻအဲဉ်ထဝ်းလာꩻလာꩻ အွဉ်ဝါးကီႏ၊ သျင်ႏခွေတပီႏအဲဉ်ထဝ်းဖြီႏဖြီႏ အွဉ်ဝါးတောင်ꩻ၊ ကျောင်ꩻပေႏအထျꩻ လွေꩻအွဉ်ႏရောင်၊ ကန်ႏပေႏအသောင် လွေꩻအွဉ်ႏဟွုန်းနဲးတနော့နော်။

ခမ်းတန်ကကုဲ

၁။ (မူႏ-အိန်) ခမ်းတန်ကကှဲ သီအုံသဲင်ꩻဒါႏအွိုးမှဲꩻမောင်ႏ၊ ကမ္ဘာႏတန်ကလောင်ႏ သီအောဝ်ႏသဲင်ꩻဒါႏအွိုးမှဲꩻခွန်။ (ခို-အိန်)။ ခမ်းတန်ကကှဲ နီအုံသဲင်ꩻအွိုးနောင်ခြောင်ႏ၊ ကမ္ဘာႏတန်ကလောင်ႏ နီအဝ်ႏသဲင်ꩻအွိုးနောင်ကို။ ၂။ (မူႏ) သီကအုံသဲင်ꩻအွိုးနောင်ကိုနောဝ်ꩻ အံႏသဲင်ꩻထာꩻမှဲꩻမောင်ႏ၊ သီကအောဝ်ႏသဲင်ꩻ အွိုးနောင်ခြောင်ႏနောဝ်ꩻ သီအံႏသဲင်ꩻထာꩻမှဲꩻခွန်။ (ခို) နီကအုံသဲင်ꩻထာꩻ အွိုးနောင်ကိုနောဝ်ꩻ နီအံႏသဲင်ꩻဒျာႏဗိုဗောင်ႏ၊ နီကအောဝ်ႏသဲင်ꩻထာꩻအွိုးနောင်ခြောင်ႏနဝ်ꩻ နီအံႏသဲင်ꩻဒျာႏ ဗိုတှဲ။ ၃။ (မူႏ) ဗိုတှဲမီႏလို့ သီအံႏသဲင်ꩻထာꩻမှဲꩻမောင်ႏ၊ ဗိုဗောင်ႏမီႏလို့ သီအံႏထာꩻမှဲꩻခွန်။ (ခို) ဗိုတှဲမီႏလို့ နီအံႏကျောင်ႏ၊ ဗိုဗောင်ႏမီႏလို့ နီအီႏဝှဲး။ ၄။ (မူႏ) သျင်ႏသီမီႏဝုဲးနောဝ်ꩻ ဝုဲးလွေꩻမှဲꩻမောင်ႏ၊ သျင်ႏသီမီႏကျောင်ႏနောဝ်ꩻ ကျောင်ꩻလွေꩻမှဲꩻခွန်။ (ခို) သျင်ႏနီဝုဲးလွေꩻ ကောင်သံသိပ်ꩻအလောင်း၊ ကျောင်ႏလွေꩻကောင်သံသိပ်ꩻအနာ။ (တလှဲ့ꩻ) (ခို) ဗိုတှဲမီႏလို့ နီမာꩻသဲင်ꩻဖြီဖေါင်ႏ၊ ဗိုဗောင်မီႏလို့ နီမာꩻသဲင်ꩻဖြီဖြဲ။ ၄။ (မူႏ) ဖြီဖြဲမာꩻထာꩻမှဲꩻမောင်ႏ၊ ဖြီဖေါင်ႏမာꩻထာꩻမှဲꩻထွက်။ (ခို) ဖြီဖြဲတွမ်ဖေႏတမွိုးနင်ႏနာꩻ အလက်ဆောင်ႏ၊ ဖြီဖေါင်ႏတွမ်ဖေႏ တမွိုးနင်ႏနာꩻ အစူခူꩻ။ ၅။ (မူႏ) စူခူꩻခွုင်းမှဲꩻမောင်ႏ၊ လက်ဆောင်ႏခွုင်းမှဲꩻခွန်။ (ခို) စူခူꩻ-အီႏဖေႏခံꩻတတောင်ႏ၊ လက်ဆောင်ႏ အီႏဖေႏခံꩻတရွဲး။ ၆။ (မူႏ) တရွဲးတဲ့ယောဝ်း ဖေႏလှဲးမောင်ႏ၊ တတောင်ႏတဲ့ယောဝ်း ဖေႏလှဲးထွက်။

သျင်ႏသီအောဝ်ႏမှဲꩻကိုလွဉ်

(မူႏ) သျင်ႏသီအောဝ်ႏသဲင်ꩻခမ်းမှဲꩻပေါႏ၊ သျင်ႏသီအဝ်ႏသဲင်ꩻဗောႏမှဲꩻဖြ၊ အဝ်ႏဒါႏခမ်းမှဲꩻပေါႏနဲး ထွက်ယောင်ꩻခ၊ အောဝ်ႏဒါႏဗောႏမှဲဖြနဲး ထွက်ယောင်ꩻယံ၊ မီႏထွာသဲင်ꩻဗာႏ သီမွိုးပနံနောဝ်ꩻ ရပျောႏနဲးတနော့နော်--- (ခို) သျင်ႏနီအောဝ်ႏသဲင်ꩻ ခမ်းညာꩻပေါႏ၊ သျင်ႏနီအောဝ်ႏသဲင်ꩻ ဗောႏညာꩻဖြ၊ အောဝ်ႏသဲင်ꩻခမ်းညာꩻ ပေါႏဆွူနဲး နင်ꩻယာႏဆ၊ အောဝ်ႏသဲင်ꩻဗောႏညာꩻဖြဆွူနဲး နင်ꩻယာႏဗွာ၊ မီႏမိဉ်ထွာသဲင်ꩻမွေး နီမွိုးသီးပနံလဲ့ သဲင်ꩻလွဉ်ꩻစွဉ်ႏယိုခါ ထွာမှဲꩻနဲးတနော့နော်---။

ဒေါ့ꩻနယ်မွိုင် ထွက်သီမိဉ်ꩻနာႏမ

၁။ (မူႏ) တမွိုးနင်ꩻခွေ တသေတောဝ်း ဒေါ့ꩻနယ်လင်ꩻမွိုင် ထွက်သီမိဉ်ꩻနာႏမ သီမွိုးဖေႏ၊ ဒေါ့ꩻနယ်လင်ꩻမွိုင် ထွက်သီမိဉ်ꩻနာႏမေႏ သီဖါဖန်။ (ခို) တမွိုးနင်ꩻသီ မီႏမိဉ်သေသဲင်ꩻ နာꩻဝေးသျင်ႏခွေ မိဉ်ꩻနာႏမ နီမွိုးဖေႏ၊ တမွိုးနင်ꩻသီ မီႏမိဉ်သေသဲင်ꩻ နာꩻဝေးသျင်ႏခွေ မိဉ်ꩻနာႏမေႏ နီဖါဖန်၊ ငခဲဉ်ႏပင်ႏလုံ အငိုꩻကား၊ ကသာႏပင်ႏလုံ အငိုꩻပေါ်ꩻ၊ နီမွိုးကဖန်သဲင်ꩻနာꩻဝေးသျင်ႏနီမိဉ်ႏနောဝ်ꩻ ဖန်သဲင်ꩻခွန်သံလော်ꩻနဲးတနော့နော်။ ၂။ (မူႏ) အွိုးနဲးထွက်ဟွေးထွက်၊ ဝင်ꩻရိုꩻသဲင်ꩻလဲဉ်း ငခဲဉ်ႏပင်ႏလုံစာႏ၊ ကသာႏပင်ႏလုံခိဉ်ႏ၊ ခွန်သံလော်ꩻတွမ်ႏနင်ꩻအူပိဉ်ႏ ခွဲးတခါႏဆွူလွဝင်ꩻနဲးတနော့နော်---။ တနယ်ꩻ- (မူႏ) ခဲဉ်ႏငိုꩻကား တကာႏငိုꩻတိဉ်ႏ၊ တွိုႏတဲင်နီမွိုးတွမ်ႏနီဖါ ကဖန်သဲင်ꩻဖေႏဒါႏ တမွိုးနင်ꩻခွေမိဉ်ꩻနောဝ်ꩻ ဖန်သဲင်ꩻလဲဉ်း နင်ꩻအူပိဉ်ႏနဲး တနော့နော်---။

ဒေါ့ꩻသန်သန်သွော့ငေါဝ်း

၁။ (မူႏ) ဒေါ့ꩻသန်သန်ဗဲင်းသွော့ထာꩻ နှဲးထီထဲ့လဲင်း၊ ဒေါ့ꩻစဲင်းင်းဗဲင်းသွော့ထာꩻ နှဲးသဲင်ꩻထဲ့ဖင်ႏ။ (ခို) မီႏဒေါ့ꩻသန်န် ငမ်းသꩻတမွိုးနင်ꩻသီ နားလှဲꩻဖဲင်း၊ မီႏဒေါ့ꩻစဲင်းင်း ငမ်းသꩻတမွိုးနင်ꩻသီ နားလှဲꩻကှဲ။ ၂။ (မူႏ) နင်ꩻနီနားလှဲမီႏကှဲ အွဉ်ႏသဲင်ꩻစင်းလိတ်ꩻလဲင်း၊ နင်ꩻနီ နားလှဲꩻမီႏဖဲင်း အွဉ်ႏသဲင်ꩻစင်းခံꩻဖျင်။ (ခို) စင်းခံꩻဖျင်စွဉ်ႏလဲ့ ငမ်းသꩻပေါႏစဲင်း၊ စင်းလိတ်ꩻလဲင်းစွဉ်ႏလဲ့ ငမ်းသꩻမပေါႏဟောဝ်။

ထွက်သီထွာသဲင်ꩻထာꩻမှဲꩻ

၁။ (မူႏ) အွိုးနဲးထွက်ဟွေး ခွန်ပါနောဝ်ꩻ၊ ထွက်သီကလွေꩻသဲင်ꩻထာꩻ တကုတ်ꩻတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထွားသဲင်ꩻထာꩻမှဲꩻမောင်ႏ၊ ထွက်သီကလွေꩻသဲင်ꩻထာꩻတကောင်ႏင်ႏနောဝ်ꩻ ထွားသဲင်ꩻထာꩻမှဲꩻခွန်၊ ထွားသဲင်ꩻဒါႏထာꩻမှဲꩻနဲး ခွန်ယောင်ꩻတောင်ႏ၊ ထွားသဲင်ꩻဒါႏထာꩻမှဲꩻနဲး မောင်ႏယောင်ꩻကျေဟွေးနော--- (ခို) အွိုးနဲးနီမွိုးသီးပနံ ဖူးမူႏဟွေး နာꩻဝေးသျင်ႏနီကလွေꩻသဲင်ꩻထာꩻ တကုတ်ꩻတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထွားသဲင်ꩻအဘိဓမ္မာႏစောင်ႏ၊ နာꩻဝေးသျင်ႏနီ ကလွေꩻသဲင်ꩻထာꩻ တကောင်ႏင်ႏနဝ်ꩻ ထွားသဲင်ꩻအဘိဓမ္မာႏဖွူꩻ၊ ထွားသဲင်ꩻအဘိဓမ္မာႏစောင်ႏဆွူနဲး နင်ꩻဆားဆွူꩻ၊ ထွားသဲင်ꩻအဘိဓမ္မာႏဖွူꩻဆွူနဲး နင်ꩻယာႏဗွာဟွေး တနော့နော်။ ၂။ (မူႏ) အွိုးနဲးထွက်ဟွေးထွက်၊ ခွန်သီကရိုꩻ အဘိဓမ္မာႏဖွူꩻနောဝ်ꩻ ထာႏဝသဲင်ꩻအွိုးမှဲꩻမောင်ႏ၊ ခွန်သီကရိုꩻအဘိဓမ္မာႏစောင်ႏနောဝ်ꩻ ထာႏဝသဲင်ꩻအွိုးမှဲꩻခွန်၊ ထာႏဝသဲင်ꩻဒါႏအွိုးမှဲꩻနဲး ခွန်ယောင်ꩻတောင်ႏ၊ ထာႏဝသဲင်ꩻဒါႏအွိုးမှဲꩻနဲး မောင်ႏစွန်ꩻကျဟွေးတနော့နော်။

သီကတန်နောဝ်ꩻ ပါꩻမှဲꩻပင်ႏ

(မူႏ) သျင်ႏသီကတန်လွဉ်ခွုင်းယိုနောဝ်ꩻ ပါꩻမှဲꩻပင်ႏ၊ သျင်ႏသီကထင်ႏလွဉ်တခွုင်းယိုနောဝ်ꩻ ပါꩻမှဲꩻယုတ်၊ ပါꩻမုဲင်ꩻယုတ်ဖေႏသီနဲး ခွန်ခိုဗင်ႏ၊ ပါꩻမှဲꩻပင်ႏဖေႏသီနဲး သျင်ႏလိုꩻယွဲး။ (ခို) သျင်ႏနီကတန်နောဝ်ꩻ တန်တွမ်ႏတအို၊ သျင်ႏနီကထိုနောဝ်ꩻ ထိုတွမ်ႏတလီꩻ၊ တန်တွမ်ႏတအိုသွူနဲး နင်ꩻသွီႏထီꩻ၊ ထိုတွမ်ႏတလီꩻသွူနဲး နင်ꩻယာႏဆꩻဟွေးတနော့နော်။

သျင်ႏသီထွားမှဲꩻ မွော့ထွက်သဲင်ꩻ

(မူႏ) အွိုးနဲးထွက်ဟွေး-ထွက်၊ ခွန်သီထွာသဲင်ꩻလဲဉ်းတဗွန်ကျောင်ꩻနောဝ်အပို ထွာမှဲꩻမသမ်းလင်ꩻ၊ ခွန်သီထွာသဲင်ꩻလဲဉ်း ဗွေန်ကျောင်ꩻထင်ႏအပို ထွာမှဲꩻမသမ်းလိန်ႏ၊ ခွန်သီကလင်ꩻဗာႏနဝ်ꩻ ဝါလွော်သား ထီႏသဲင်ꩻလဲဉ်းသွူ ပါꩻအာပိုမူႏစူလောင်ႏစိန်ႏ၊ ခွန်သီကလိန်ႏဗာႏနောဝ်ꩻ ဝါလွော်သား ထီႏသဲင်ꩻလဲဉ်း ပါꩻအာပိုမူႏစူလောင်ꩻဖုတ်ကောင်းနဲး တနော့နော်။ (ခို) အွိုးနဲးနီဖီသီးပိုမူႏ လွိုးသꩻဟောဝ်ꩻ အွိုးနဲးနီမွိုးသီပနံ လောဝ်သညင်ꩻ၊ နာꩻဝေးသျင်ႏနီ ထွာသဲင်ꩻလဲဉ်းတဗွန်ကျောင်ꩻနောဝ်အပို ကလင်ꩻနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးတဗုဲဗာႏတောဝ်း မွိုးနာꩻသင်္ကန်ꩻထိန်ႏ၊ နာꩻဝေးသျင်ႏခွေထွာသဲင်ꩻလဲဉ်း ဗွေန်ကျောင်ꩻထင်ꩻအပို ကလိန်ႏနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးတဗုဲဗာႏတောဝ်း မွိုးနာꩻသင်္ကန်ꩻကျွစ်၊ တဗှဲဗာႏတဝ်း သင်္ကန်ꩻကျွစ်နောဝ်ꩻမꩻ နာꩻဝေးသျင်ႏခွေလိန်ႏ၊ တဗှဲဗာႏတောဝ်း သင်္ကန်ꩻထိန်ႏနောဝ်ꩻမꩻ နာꩻဝေးသျင်ႏခွေထွက်။ ယိုတခြွိုက်နောဝ်ꩻ နာꩻဝေးသျင်ႏခွေ အီႏသဲင်ꩻကွဉ်ကꩻရောဝ်းတခါႏ ဖူးမူႏနင်ꩻသီအပိတ်စွုမ်ႏတရတ်အွိုးနေင်ႏဟာနောဝ်ꩻနဲးတနော့နော်။

လိုꩻမူႏအိုပ်ꩻလိုꩻခို

(မူႏ) ထွားသဲင်ꩻသျင်ႏသီလွိုးနောဝ်ꩻ ရစွဉ်ႏကျောင်ꩻအူꩻပိုခို လမ်းနီဗာႏ၊ ထွားသဲင်ꩻသျင်ႏသီလွိုးနဝ်ꩻ ငှဲꩻစွဉ်ႏကျောင်ꩻကာႏပိုခို လမ်းနီဆောင်နဲးတနော့နော်။ (ခို) နီလမ်းသေင်ႏပုံကပေႏ နှဲးသဲင်ꩻတဒှဲသွို့ꩻရီႏခါႏ၊ နီလမ်းသေင်ႏလာႏကပေႏ နှဲးသဲင်ꩻတဒှဲသွို့ꩻရီးရံꩻနဲးတနော့နော်။

ဖေါင်ႏတောင်းလှဲပီ

(မူႏ) နာꩻသဲင်ꩻယွယွနဲး မဲ့ꩻတဲင်ဖူးမူႏ နင်ꩻခွေဖြုဲꩻသဲင်ꩻဖေႏ သျင်ႏနာꩻဖေါင်ႏ တောင်းလှဲပီ၊ နာꩻသဲင်ꩻယွယွနဲး မဲ့ꩻတဲင်ဖူးမူႏနင်ꩻနီ ဖြုဲꩻသဲင်ꩻဖေႏသျင်ႏနာꩻ ဖြီတောင်းလှဲလာႏ။ (ခို) မီႏထိုမ်းသဲင်ꩻရဝ်း နင်ꩻသီဖေါင်ႏတောင်းလှဲပီနဝ်ꩻ ငမ်းသꩻတချာႏ၊ မီႏထိုမ်းသဲင်ꩻရဝ်းနင်ꩻသီ ဖြီတောင်းလှဲလာႏနောဝ်ꩻ- ငမ်းသꩻ တခူးနဲး ဖူးမူႏနင်ꩻဟွေးတနော့နော်။

ခါးလားကဖြေꩻဆွဉ်းယာလံ

(မူႏ) ခါးလားသျင်ႏသီကဖြေꩻဆွဉ်းသဲင်ꩻလာဖြေင်းနဝ်ꩻ ဖြေꩻခူးသဲင်ꩻဒျာႏသွော့ ကုံႏသီအငိုꩻတန်၊ ခါးလားသျင်ႏသီကဖြေꩻဆွဉ်းသဲင်ꩻယာလံနောဝ်ꩻ ဖြေꩻခူးသဲင်ꩻဒျာႏသွော့ ကုံႏသီႏအငိုꩻထွိုက်နဲး တနော့နော်။ (ခို) အားလိုး နောဝ်ꩻသွူနဲး ဖူးမူႏနင်ꩻဟွေး- မီႏဖြေꩻခူးသဲင်ꩻ ကုံႏသီႏအငိုꩻထွိုက်နောဝ်ꩻ သမ်းမီႏလို့လဲ့တခန်၊ မီႏဖြေꩻခူးသဲင်ꩻ ကုံႏသီႏအငိုꩻတန်နဝ်ꩻ သမ်းမီႏလို့လဲ့ တရွဲးရွုမ်ꩻနဲးနော်။

အုံသဲင်ꩻကောင်တန်ခါႏ

(မူႏ) တမွိုးနင်ꩻခွေ မာꩻသဲင်ꩻနမ်းပေႏထလီႏ အုံသဲင်ꩻကောင်တန်ခါႏ၊ တမွိုးနင်ꩻခွေ မာꩻသဲင်ꩻနမ်းပေႏထလာႏ အုံသဲင်ꩻကောင်တန်ဒေင်၊ ခွန်ပေႏနှဲးသီ လွေꩻလွဉ်ꩻစွဉ်ႏ အလဲင်ႏင်ႏလဲ့ အောဝ်ႏငခြေင်ဒျာႏနဲးတနော့နော်။ (ခို) တမွိုးနင်ꩻသီ မာꩻသဲင်ꩻနမ်းပေႏထလီႏ အုံသဲင်ꩻကောင်တန်ခါႏနောဝ်ꩻ တဲ့ယောဝ်းဝ်းလှဲး နာꩻဝေးသျင်ႏခွေ တခွေယင်းဒျာႏတွမ်ႏဒဲဉ်၊ တမွိုးနင်ꩻသီ မာꩻသဲင်ꩻနမ်းပေႏထလာႏ အုံသဲင်ꩻကောင်တန်ဒေင်နောဝ်ꩻ တဲ့ယဝ်းဝ်းလှဲး နာꩻဝေးသျင်ႏခွေ လဲဉ်ယင်းဒျာႏတွမ်ႏယဲ့၊ ပါယင်းဒျာႏတလဲ့လဲ့နဲး ဖူးမူႏနင်ꩻဟွေးတနော့နော်။

ငေါဝ်းသဲ့ꩻသွမ်ꩻလွဝင်ꩻ

(မူႏ) နာꩻဖိုးကယ်ႏဒေါႏ၊ နာꩻလောကြိုႏအို့ꩻ၊ ပသို့ꩻငါႏနာꩻနဲး ထွက်ဟွေး-ထွက်။ (ခို) နာꩻကံႏတဟောဝ်တောဝ်းမꩻ နာꩻရဲ့ဗာႏမီꩻ၊ နာꩻထာꩻလီꩻတဟောဝ်တောဝ်းမꩻ နာꩻရဲ့ဗာႏကြွန်၊ နာꩻကံႏနှဲးသဲင်ꩻလဲဉ်းထွီႏဆွန်သွူနဲး နင်ꩻဟွေး-နင်ႏ။

လိုꩻမူႏဒေါ့ꩻသေနာႏလိုꩻခို

(မူႏ) တွိုႏလဲဉ်းဒဲဉ်သီႏ နေင်ႏအောဝ်ႏလား၊ တွိုႏလဲဉ်းဒဲဉ်ဟား နေင်ႏအောဝ်ႏလေ၊ နာꩻတသေနှဲးတောဝ်းဝင်ꩻကောင်းနဲး ထွက်ဟွေး-ထွက်။ (ခို) တွိုႏလဲဉ်းဒဲဉ်သီႏ ရွဉ်စုဲႏသျား၊ တွိုႏလဲဉ်းဒဲဉ်ဟား ရွဉ်စှဲႏဆေ့ꩻ၊ နာꩻအုံတေ့ꩻတေ့ꩻထာꩻမွိုင် မူႏဟွေး-မူႏ။

ဖေႏနေးလုံးတန် ကထွာလꩻထွန်

(မူႏ) သျင်ႏသီမာꩻသဲင်ꩻသွော့တဲးတဲး ဖေႏနေးလုံးတန်ကောင်တွို့ꩻသူꩻ ကထွာသဲင်ꩻလꩻထွန်၊ မာꩻသဲင်ꩻသွော့တဲးတဲး ဖေႏနေးစွုန်ꩻတန်ကောင်ကွဉ်ႏသူꩻ ကထွာသဲင်ꩻလꩻဗောႏ၊ ဖေႏနေးကထွာသဲင်ꩻလꩻထွန်နဲး သျင်ႏလိုꩻကျောႏ၊ ဖေႏနေးကထွာသဲင်ꩻဗောႏနဲး သျင်ႏလိုꩻယံဟွေး တနော့နော်။ (ခို) လုံးတန်ကောင်တွို့ꩻ ဖေႏနေးကထွာသဲင်ꩻလꩻထွန်နဝ်ꩻ နင်ꩻသီအွဉ်ႏနယ်သဲင်ꩻသွော့ အနယ်ꩻဖေါႏ၊ စွုန်ꩻတန်ကောင်ကွဉ်ႏ ဖေႏနေးကထွာသဲင်ꩻလꩻဗောႏနဝ်ꩻ နင်ꩻသီအွဉ်ႏနယ်သဲင်ꩻသွော့အနယ်ꩻလဲင်းနဲး တနော့နော်။