ထာꩻမာꩻတွဲႏနျꩻ
ထာꩻမာꩻတွဲႏနျꩻတွမ်ႏထွတ်ထေဥပဒေႏ (၂၀၁၄-ဗာႏနေင်ႏ၊ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏလွတ်တောႏ ဥပဒေႏအမုဲင် ၁၃) ၁၃၇၅-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဒဲဉ်သီႏဆန်ꩻ ၁၄ နီꩻ (၂၀၁၄ ဗာႏနေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၄-နီꩻ) ခမ်းခြွဉ်းဗူႏလွတ်တောႏနဝ်ꩻ ထေနယ်ခါꩻဖေႏ ဥပဒေႏယိုသွူ။ အခန်ꩻ (၁) အွဉ်ႏနယ်အမဉ်ꩻတွမ်ႏအခရာႏ ၁။ ဥပဒေႏယို ယံကဟဲ့ꩻဗာႏ ထာꩻမာꩻတွဲႏနျꩻတွမ်ႏထွတ်ထေဥပဒေႏ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ၂။ ဥပဒေႏယိုအကို ကပါဒါႏ ငဝ်းထို့နုဲင်းလယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ကအွဉ်ႏနယ်ခါꩻအတွိုင်ꩻ အခရာႏဖေႏကတွိုႏခြောင်ꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ (က) စက်တွဲႏနျꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻကစပ်ဆွိုင်ꩻတွမ်ႏလိုꩻအာတာႏ ကတွဲႏနျꩻကသုံꩻအီဒါႏစက်၊ အီလဲစ်ထရောနဲတ်အနယ်ꩻပညာႏ မွေးတဝ်းတဲ့ သုံꩻနေးစက်လေသာ ကတွဲႏနျꩻအီစက်ယန္တရား၊ စက်ခြွိုင်း အသုံꩻအဆောင်ႏတွမ်ႏ သုံꩻအ လင်တဲင် ကတွဲႏနျꩻအီဒါႏ စက်ယန္တရားခြွဉ်း-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ( ခ ) တွိုက်တွဲႏနျꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ စက်တွဲႏနျꩻအီ မွေးတဝ်းလဲ့ စက်ကစပ်ဆွိုင်ꩻတွမ်ႏဝွေꩻ၊ စက်ယန္တရားခြွဉ်း၊ စက်ခြွိုင်းခြိုꩻ၊ အကွို့ꩻအခဝ်၊ ထာꩻမာꩻကအီႏတွဲႏနျꩻဒါႏ နေးတွမ်ႏလိတ်ယာႏမုဲင်တမ်ꩻတွမ်ႏ ရုပ်ပုံႏအအာစား ကအဝ်ႏတံꩻသော့ꩻလမ်း သိုမ်း မွေးတဝ်းတဲ့ ခင်ႏလမ်းအကို-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ( ဂ ) ထွတ်ထေလိတ်-ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိတ်တဲမ်းစူနေး၊ တွဲႏနျꩻနေးစက်၊ သွူတကာႏတဝ်း တွမ်ႏအီလဲစ်ထရောနိတ် ယင်းအ နယ်ꩻတမျိုꩻမျိုꩻတဲင် ကထွတ်ထေခါꩻဒါႏလိတ်ဖုံႏ၊ အဗွန်တွမ်ႏနဝ်ꩻတဲ့သင်၊ တဗွန်တဝ်းတွမ်ႏနဝ်ꩻစားဖုံႏလဲ့ အပုံႏပတ် ကထီႏစဲင်းဒါႏထာꩻရာꩻမျိုꩻ မွေးတဝ်းလဲ့ နေးတွမ်ႏအပုံႏအနေႏတယဝ်း’ အပတ်တဲအနေႏတယဝ်း’ တွမ်ႏအနယ်ꩻလင် အနေႏတယဝ်း ထာꩻရာꩻကအွဉ်ႏစေနွောင်ꩻအီဒါႏ ငဝ်းရာႏဖုံႏတဲ့သင်၊ ထာꩻယူႏထာꩻတွေꩻဖုံႏလဲ့သင်၊ လိတ်လွီးလယ်ႏ၊ လိတ်ဖွူꩻ၊ ဂျာနယ်၊ မဂ္ဂသိဉ်း-တွမ်ႏ လိတ်ဖွူꩻ(အုပ်)ဖုံႏ-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (ဃ) တွဲႏနျꩻသား-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ကောကပဲင်ႏ စက်တွဲႏနျꩻသား မွေးတဝ်းလဲ့ ကပဲင်ႏဒါႏ တွိုက်ꩻတွဲႏနျꩻသား-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ငဝ်းနဝ်ꩻဖုံႏအကို ခြွဉ်းဗူႏနေးလို့ဝင်ꩻ၊ ကုမ္ပဏီႏ၊ နားဟွိုန်ꩻစုထာꩻမာꩻ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ဆဲင်ႏရာꩻအစွိုꩻအဗူႏ စီႏဆင်ႏဖန်း ဖြယ်အုပ်ချုပ်နေး အခြွဉ်းဗွေႏ၊ ဥက္ကဋ္ဌ၊ မန်နေးစိဉ်းဒါရုဲက်တာ၊ အွဉ်အကိုရေꩻ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကခံႏတာႏဝွန်ႏ ဖေႏသားလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ( င ) ထွတ်ထေသား-ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိတ်ထွတ်ထေတဗာႏဗာႏယို နေးထူႏနေး အကျိုꩻစီꩻပွာꩻအကျိုꩻအမျတ်တဲ့တရိုꩻတဝ်း၊ ထူႏတဝ်းတဲ့တရိုꩻတဝ်း ကောထွတ်ထေသား-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ငဝ်းနဝ်ꩻဖုံႏအကို ခြွဉ်းဗူႏနေးလို့ဝင်ꩻ၊ ကုမ္ပဏီႏ၊ နားဟွိုန်ꩻစုထာꩻမာꩻ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ဆဲင်ႏရာꩻအစွိုꩻအဗူႏ စီႏဆင်ႏဖန်း ဖြယ်အုပ်ချုပ်နေး အခြွဉ်းဗွေႏ၊ ဥက္ကဋ္ဌ၊ မန်နေးစိဉ်းဒါရုဲက်တာ၊ အွဉ်အကိုရေꩻ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကခံႏတာႏဝွန်ႏဖေႏသားလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ( စ ) လိတ်လွီးလယ်(သတင်ꩻ)အေစိဉ်သီ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထူႏရွမ်ခါꩻ ခမ်းကိုခမ်းထန်ႏ သတင်ꩻအကွို့ꩻအခဝ်ဖုံႏထွူတဲင် နေးတွမ်ႏအနယ်ꩻတမျိုꩻမျိုꩻတွော့ꩻ လꩻနေးရွဉ်တဲ့နဝ်ꩻ တလꩻတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ ကဖြေ့ꩻနယ်ထေ့ဒါႏ မီဒီယာဖုံႏအ ထျꩻ၊ ကော်ပိုရေးဆိဉ်း၊ ကုမ္ပဏီႏ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ အစွိုꩻအဗွူႏသား ထာꩻမာꩻ-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (ဆ) ဝဲက်ဘ်သုဲက်-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏအကျောင်ꩻအခရာႏတဗာႏဗာႏတဲင် ဖေႏနေးကထူႏလꩻနွောင်ꩻ သတင်ꩻအကွို့ꩻအခဝ်ဖုံႏတာႏ အိဉ်တာနဲစ်ကွန်ယဲက်အကို ကအွဉ်ႏစွꩻဒင်ႏသေꩻခါꩻဒါႏ လိတ်မဲ့ငါ-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ( ဇ )လိတ်ဝွေႏဝက်-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ဟိရီဩတ္တပ္ပကင်ꩻ မျန်မာ့လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ တလက်ခံႏတဝ်းနုဲင်း- (၁)ကအွဉ်ႏနယ်တောက်ꩻ အမူႏအခိုကိစ္စ မွေးတဝ်းလဲ့ အွဉ်ႏနယ်တဖဲစ်နေးဖုံႏ၊ (၂)ဖေါႏဒျာႏ အကျင်ꩻဖေႏကကုဲင်အီ ပုံႏကတမာအီဒါႏ ကာမရာဂဖုံႏ၊ လိတ်ဖုံႏ၊ ဓာတ်ပွုမ်ႏတွမ်ႏ ကဝ်ႏပကီႏဖုံႏ၊ (၃)သုံꩻနုံꩻဒေါ့ꩻဖြဝ်ႏ ခွန်းထွမ်ဒျာႏငဝ်းကျမ်ꩻတရမ်ꩻဖုံႏ-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ငဝ်းထို့နဝ်ꩻဖုံႏအကို နေးဒျာႏသဘော်ꩻ ရိုꩻရိုꩻပေႏတဲင် ကိစ္စကအဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏနယ်ဒါႏ ဇီဝသိပ္ပံတွမ်ႏ တသီႏနယ်ꩻပညာႏအလꩻတဲ့သင်၊ ယိုꩻယာႏဓလေ့ꩻထုံꩻစံႏတွမ်ႏ ကိုꩻကွယ်ႏရာꩻဘာႏသာႏအလꩻတဲ့သင် ပါသော့ꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ( ဈ ) မုဲင်သေꩻခါꩻ လိတ်အွဉ်ႏသေ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ တွဲႏနျꩻသား၊ ထွတ်ထေသားတွမ်ႏ သတင်ꩻအေစိဉ်သီ-သားဖုံႏ ယံကခွုမ်မာꩻနွောင်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻထာꩻမာꩻအတာႏ ဥပဒေႏယိုအလꩻ ဝွန်ႏတန်ဌာႏန ကထေဖေႏဒါႏ မုဲင်သေꩻခါꩻလိတ် အွဉ်ႏသေ-မဉ်ရိုꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (ည) ဝွန်ႏတန်-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏအစိုႏရ လဝ်းဟွုန်ရေꩻဝွန်ႏတန်ဌာႏန၊ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏဝွန်ႏတန်-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ( ဋ ) ဝွန်ႏတန်ဌာႏန-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏအစိုႏရ လဝ်းဟွုန်ရေꩻဝွန်ႏတန်ဌာႏန-မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ၃။ ဥပဒေႏယို အင်းရွယ်ႏချက်ဖုံႏနဝ်ꩻ လဖုံႏယိုအတွိုင်ꩻသွူ- (က) နဲင်ႏငံႏတောႏအကို အထီအသွီႏ အဆင်းအရန်းဗွေတဲင် ကျင်ꩻဝတ်သိက္ခာႏကအဝ်ႏဒါႏ အတွဲႏအနျꩻတွမ်ႏ ထွတ်ထေ ထာꩻမာꩻဖုံႏ ဖေႏကထွန်ꩻကာꩻလွဉ် ရေႏမိုးနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ( ခ ) ကောတွဲႏနျꩻထွတ်ထေသားဖုံႏ နမ်းထာꩻမာꩻဖုံႏ ယံဖေႏကခွုမ်မာꩻနွောင်ꩻ တဉ်ႏတဉ်ႏခြွော့ခြွော့အတာႏ တွမ်ႏခေတ်အ လွောက်ꩻ ယံကအွဉ်ႏထွာနွောင်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻထာꩻမာꩻဥပဒေႏခေါ်ခေါ်အနေႏ၊ ( ဂ ) ကခွုမ်မာꩻလွဒါႏ အတွဲႏနျꩻ အထွတ်ထေဖုံႏအလောင်း လွစ်လွစ်တခြင်ခြင် ဒေါ့ꩻထန်ႏခွင်ꩻတွမ်ႏ တဲမ်းထေတုတ်ꩻဖြေ့ꩻ လီခွင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အနယ်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ဖေႏနေးကခွုမ်မာꩻလွေꩻအီလꩻ တွမ်ႏဆဲင်ႏရာꩻဥပဒေႏဖုံႏအတွိုင်ꩻ။ အခန်ꩻ(၃) မုဲင်သေꩻခါꩻ အတွဲႏနျꩻတွမ်ႏထွတ်ထေထာꩻမာꩻ ၄။ (က) ကမဉ်ခွုမ်မာꩻလွဒါႏ အတွဲႏနျꩻထာꩻမာꩻတွမ်ႏ ထွတ်ထေထာꩻမာꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ဖေႏနေးဝင်ꩻကမာꩻသေꩻခါꩻလꩻတဲင် ကလိုႏအပ်ဒါႏ အချက်အခဝ်ဖုံႏ စုံႏစုံႏလင်ႏလင်ႏတွော့ꩻ ဒင်ႏလဝ်းထေ့လွေꩻဗာႏ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနကိုသူꩻသွူ။ ( ခ ) ကမဉ်ဗွောင်ဒါႏ သတင်ꩻအေစိဉ်သီသား လွဉ်ချꩻခင်ႏလမ်း ခမ်းကိုသားအစွိုꩻ၊ ချꩻခမ်းထန်ႏသားအစွိုꩻ၊ ကုမ္ပဏီႏ၊ မွေး တဝ်းလဲ့ အစွိုꩻအဗူႏနဝ်ꩻ ဖေႏနေးဝင်ꩻကမာꩻသေꩻခါꩻလꩻတဲင် ကလိုႏအပ်ဒါႏ အချက်အခဝ်ဖုံႏ စုံႏစုံႏလင်ႏလင်ႏတွော့ꩻ ဒင်ႏလဝ်းထေ့လွေꩻဗာႏ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနကိုသူꩻသွူ။ ၅။ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနနဝ်ꩻ ပုဒ်မ ၄ အလꩻ လိုꩻကဒင်ႏလဝ်းထေ့လွဉ်သားယို ထွဉ်ႏသွင်ꩻ ကအွဉ်ႏထွော့သေꩻခါꩻအငိုꩻထွူတဲင် ကအွဉ်ႏ ထွော့ကာႏလအတွက် ထေဖေႏဗာႏ မုဲင်သေꩻခါꩻထာꩻမာꩻ လိတ်အွဉ်ႏသေသွူ။ ၆။ ကလꩻဒါႏ မုဲင်သေꩻခါꩻထာꩻမာꩻ လိတ်အွဉ်ႏသေသားနဝ်ꩻ ဖေႏကလꩻလိတ်အွဉ်ႏသေနဝ်ꩻအတွက်ꩻ အဒင်ႏလဝ်းထေ့ နေးတွမ်ႏ အတကဲင်ႏနယ်ꩻလဲ့သင်၊ လိန်ႏလဲဉ်နေးလဲ့သင် စဲစ်ဆေꩻတွော့ꩻ မဉ်ႏမော့ꩻလွဉ်နဝ်ꩻ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနနဝ်ꩻ ထူႏသိမ်ꩻချာဗာႏ မုဲင် သေꩻခါꩻထာꩻမာꩻ လိတ်အွဉ်ႏသေနဝ်ꩻ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ အွဉ်ႏနေးကာလအခန်ꩻထွော့တွော့ꩻ အွဉ်ႏဆိုးယို့ꩻထိုꩻဆောင်းလဲ့လꩻဒျာႏ နဝ်ꩻသွူ။ ၇။(က) ပုဒ်မ ၆ အလꩻ ကခံႏဗာႏ ဝင်ꩻထူႏသိမ်ꩻချာ မုဲင်သေꩻခါꩻထာꩻမာꩻလိတ်အွဉ်ႏသေသား၊ မွေးတဝ်း ကခံႏဗာႏအွဉ်ႏဆိုးယို့ꩻထိုꩻဆောင်း အွဉ်ႏနေးကာလအခန်ꩻထွော့သားနဝ်ꩻ ကအွဉ်ႏထွော့ကာႏလအတွင်ꩻ ယံဖေႏနေး ကစဲစ်ဆေꩻဖေႏချာယင်းအတာႏ လဝ်းဒင်ႏထေ့နယ်ချာဝွန်ႏတန်ထျꩻသူꩻ အခွင်ꩻအဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ အခန်ꩻ(၄) ထာꩻမာꩻအတွဲႏနျꩻတွမ်ႏထွတ်ထေဖုံႏအတာႏ လွောက်ꩻနာႏခရာႏစီꩻကန်ꩻ ၈။ ကောတွဲႏနျꩻသား မွေးတဝ်းလဲ့ ကောထွတ်ထေသားနဝ်ꩻ လိတ်ဖုံႏ ကပါသော့ꩻငီꩻဒါႏ အချက်နုဲင်းလယိုဖုံႏအကို တချက်ချက် မဉ်ႏထွာနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တွဲႏနျꩻဗာႏတဝ်း၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ထွတ်ထေဗာႏတဝ်း- (က) အွဉ်ႏနယ်ဒျာႏ ခမ်းရင်ꩻသားလိုꩻမျိုꩻအချင်ꩻချင်ꩻ၊ ခမ်းသားအချင်ꩻချင်ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻရေꩻအလꩻ၊ ဘာႏသာႏရေꩻအလꩻ၊ ယေန်ႏငဲးမုꩻအလꩻ ကီႏခွေါင်းဆာအီဒါႏ အကျောင်ꩻအခရာႏစားဖုံႏ၊ ( ခ ) အွဉ်ႏနယ်ဒျာႏ အကျောင်ꩻအခရာႏ ဖေႏနေးနဲင်ႏငံႏတောႏလိုမ်းဗဉ်ႏရေꩻ၊ တရာꩻဥပဒေႏဒို့ꩻတခြို့နွောင်ꩻရေꩻ၊ ခမ်းသား လိုꩻအာသီး ငိမ်ꩻချမ်ꩻသာႏရေꩻဖေႏကကုဲင်အီလဲ့သင်၊ အွဉ်ႏနယ်ဒျာႏ ကခွေါင်းဆာအီနွောင်ꩻဒါႏ ခမ်းသားတွိုင်ꩻ အခွင်ꩻ တသွုန်တန်ႏတူႏမုꩻ၊ လွစ်တခြင်မုꩻ၊ ထာꩻတရာꩻရာꩻအခွင်ꩻအရေꩻ အကျောင်ꩻအခရာႏစားနဝ်ꩻဖုံႏ၊ ( ဂ ) အွဉ်ႏနယ်ဒျာႏလိတ်ဝွေႏဝက်ဖုံႏ၊ (ဃ) ဖေႏအာႏ တမာတောဒျာႏ ခွန်တံႏအမုꩻ၊ ထာꩻမာꩻရွိုင်ꩻစွိုင်ꩻကျမ်ꩻထမ်ꩻ၊ ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻတွမ်ႏ ဖိန်ꩻဖင်ꩻတသီႏ ကမာꩻပြောင်ꩻဒါႏလိုꩻသꩻ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏ၊ ၉။ ကဆဲင်ႏရာꩻအစိုႏရဌာႏန မွေးတဝ်းလဲ့ အစိုႏရအစွိုꩻအဗူႏနဝ်ꩻ၊ ကခွေါင်းဆာဒါႏပုဂ္ဂိုလ်ႏသား မွေးတဝ်းလဲ့ အစွိုꩻအဗူႏသားတရိုꩻ တဝ်းနဝ်ꩻ လိတ်ထွတ်ထေယို အခွေါင်းဝွို့တွမ်ႏ ပုဒ်မ ၈-ကိုကပါ စီꩻကန်ꩻချက်တဗာႏဗာႏ သံႏသယမဉ်ႏအဝ်ႏစိန်ႏစွော့ꩻ ထွာဒျာႏလိတ် ထွတ်ထေ တရာꩻတဝင်ႏတဝ်း-ဖေႏကကေႏညာႏနယ်နွောင်ꩻအီတဲင် လဝ်းထေ့လွေꩻ ဆဲင်ႏရာꩻနမ်းပဲင်ႏအုပ်ချွုတ်ခွင်ꩻတွိုင်ႏ မွေးတဝ်းလဲ့ နမ်းပဲင်ႏအုပ်ချွုတ်ခွင်ꩻလꩻဒေႏသ မွေးတဝ်းလဲ့ ခရဲင်ႏတရာꩻရိုမ်ꩻထျꩻ လꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏလဝ်းလွဉ်ထေ့နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻတရာꩻ ရိုမ်ꩻသား စီႏဆင်ႏစဲစ်ဆေꩻဖေႏဗာႏ အမွိုင်စားနဝ်ꩻသွူ။ ၁၀။ တရာꩻရိုမ်ꩻ ကလက်ခံႏခါꩻဖေႏဒါႏ လိတ်လာႏဒင်ႏခါꩻနဝ်ꩻ ထွတ်ထေလိတ်တရာꩻတဝင်ႏတဝ်းအကျောင်ꩻ ခါးလားကချꩻလင်ꩻအ မိန်းအခါႏလယ်ႏ ထွတ်ထေလိတ် ကခံႏဗာႏဝင်ꩻလိတ်ယိုနဝ်ꩻ ယွယွကဖြေ့ꩻလီဗာႏ ရဲးယာႏယီႏသေꩻခါꩻဗာႏအခွင်ꩻနဝ်ꩻတဲး ခွုမ်မာꩻလွဉ်ꩻ ဥပဒေႏအတွိုင်ꩻ အဝ်ႏလꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ အခန်ꩻ(၅) ထွတ်ထေလိတ်ဖုံႏယို ဒင်ႏသော့ꩻလွေꩻခမ်းကို ဒင်ႏပသာလွေꩻခမ်းထန်ႏ ၁၁။ (က) လိတ်ထွတ်ထေယို-ကောကဒင်ႏသော့ꩻလွဉ် ခမ်းကိုသား’ မွေးတဝ်းလဲ့ ကေားကပသာထန်ႏခမ်းထန်ႏသားနဝ်ꩻ မွေးတဝ်းလဲ့ ကဒင်ႏသော့ꩻသားနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏကဒင်ႏသော့ꩻ’ ကပသာလိတ်ထွတ်ထေယို အကတူႏစဲဉ်ႏ၊ အခွိုꩻအစား၊ အဆေ့ꩻအ အာဖုံႏစာႏရင်ꩻဖုံႏ တွမ်ႏကအွဉ်ႏထွော့သေꩻခါꩻဒါႏ အပုံႏစံႏတဲင် ပသာထေ့ဖေႏဗာႏ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနထျꩻသွူ။ ( ခ ) မဉ်ႏထွာတွဲႏနျꩻတုတ်ꩻဖြေ့ꩻခမ်းကိုလဲ့ ကောတွဲႏနျꩻသားနဝ်ꩻ ဝွေꩻကအီႏတွဲႏနျꩻဒါႏ လိတ်ထွတ်ထေအမျိုꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း ဖေႏနေး ကတဲမ်းသော့ꩻနွောင်ꩻလꩻ နမ်းမုဲင်(မတ်ပုံတဲင်)စာႏရင်ꩻတွမ်ႏ ခွုမ်ပဲင်ႏခွင်ꩻထာꩻမာꩻအတာႏ တွမ်ႏကအွဉ်ႏ ထွော့သေꩻခါꩻဖေႏအချက်ဖုံႏအတွိုင်ꩻ ပသာထေ့ဖေႏဗာႏ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနထျꩻသွူ။ ၁၂။ ကလꩻဒါႏ ထွတ်ထေထာꩻမာꩻ မုဲင်သေꩻခါꩻလိတ်အွဉ်ႏသေသားနဝ်ꩻ နမ်းကထေဒါႏ လိတ်မူအထျꩻထျꩻယို နေးတွမ်ႏဖြေ့ꩻလီနယ် အိဉ်တာနဲစ်သတင်ꩻတဲင် သုံꩻအီဝဲက်ဘ်သုဲက်ဖုံႏတွော့ꩻ ဖြေ့ꩻလီခွင်ꩻအဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၃။ သတင်ꩻအေစိဉ်သီထာꩻမာꩻအတွက် ကလꩻဒါႏ မုဲင်သေꩻခါꩻလိတ်အွဉ်ႏသေသားနဝ်ꩻ နမ်းကမိဉ်အွဉ်ႏစွꩻဒင်ႏ သတင်ꩻအချက်အခဝ်တွမ်ႏ ပုံႏဖုံႏယို နေးတွမ်ႏဖြေ့ꩻလီနယ် အိဉ်တာနဲစ်သတင်ꩻတဲင် သုံꩻအီဝဲက်ဘ်သုဲက်ဖုံႏတွော့ꩻ ဖြေ့ꩻလီခွင်ꩻအဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၄။ ပုဒ်မ ၁၂ တွမ်ႏ ၁၃ အလꩻ နေးတွမ်ႏဖြေ့ꩻလီနယ် အိဉ်တာနဲစ်သတင်ꩻနယ်ꩻတဲင် ကဖြေ့ꩻလီဒင်ႏထင်ႏခါꩻဒါႏ ဝဲက်ဘ်သုဲက်ဖုံႏနဝ်ꩻ လွောက်ꩻနာႏဗာႏ ပုဒ်မ ၈ ပါ အွဉ်ႏထွော့ချက်ဖုံႏသွူ။ အခန်း(၆) ရဲးဆီꩻခါꩻအချက်ဖုံႏ ၁၅။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း တလꩻခါꩻတဝ်း ဆဲင်ႏရာꩻမုဲင်သေꩻထာꩻမာꩻ လိတ်အွဉ်ႏသေ တအဲဉ်ထဝ်းသားနဝ်ꩻ တွဲႏနျꩻ၊ ထွတ်ထေဝွေႏ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ခွုမ်မာꩻသတင်ꩻအေစိဉ်သီထာꩻမꩻ လꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ၁၆။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ကအဝ်ႏသိမ်ꩻသေꩻခါꩻ မုဲင်သေꩻထာꩻမာꩻ လိတ်အွဉ်ႏသေ မွေးတဝ်းလဲ့ ကအွဉ်ႏဆွိုးသေꩻခါꩻဒါႏ ကာလအ ခန်ꩻအထွော့အတွင်ꩻ တွဲႏနျꩻထွတ်ထေလိတ်တမျိုꩻမျိုꩻ၊ ထွတ်ထေ၊ ဖြေ့ꩻလီ မွေးတဝ်းလဲ့ ခွုမ်မာꩻသတင်ꩻအေစိဉ်သီထာꩻမာꩻ လꩻတဝ်းသွူ။ ၁၇။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ပုဒ်မွူး ၈-အကို ကခွေါင်းဝွို့တွမ်ႏစီꩻကန်ꩻချက်တဗာႏဗာႏနဝ်ꩻ ထွတ်ထေလိတ်တွဲႏနျꩻ၊ ထွတ်ထေ၊ ဖြေ့ꩻလီ မွေးတဝ်းလဲ့ အဝ်ႏခမ်းထန်ႏ သွင်ꩻသော့ꩻဗာႏတဝ်းသွူ။ ၁၈။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း လွစ်ဟင်ꩻထိုꩻ ပုဒ်မွူး ၁၁-အကို တာႏဝွန်ႏတမျိုꩻမျိုꩻလꩻတဝ်းသွူ။ အခန်း(၇) အပဲစ်တွမ်ႏတံႏဖုံႏ ၁၉။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း လွဉ်ꩻကာႏ ယားကုဲင်ထိုꩻ ပုဒ်မွူး ၁၅-တွမ်ႏ ၁၆-ဖုံႏအကို ရဲးဆီꩻချက်တချက်ချက်အကျောင်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻတ ရာꩻရိုမ်ꩻ အပဲစ်စဲင်းထင်ႏသျာꩻဒျာႏ မဉ်ႏထွာနုဲင်းတဲး ဝွေꩻယို ရွဉ်တံႏနဝ်ꩻ တဲႏအသိန်ႏနီဆီ ဗꩻအသိန်ႏငတ်ꩻဆီနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း လွဉ်ꩻကာႏ ယားကုဲင်ထိုꩻ ပုဒ်မွူး ၁၇-အကို ရဲးဆီꩻချက်တချက်ချက်အကျောင်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻတရာꩻရိုမ်ꩻ အပဲစ်စဲင်းထင်ႏသျာꩻဒျာႏ မဉ်ႏထွာနုဲင်းတဲး ဝွေꩻယို ရွဉ်တံႏနဝ်ꩻ တဲႏအသိန်ႏတဆီ ဗꩻအသိန်ႏတဆီနဝ်ꩻသွူ။ ၂၁။ ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ပုဒ်မွူး ၁၈-ပျဌာန်ꩻချက်အကို ဟဝ်လွောက်ꩻနာႏခရာႏယို လွစ်ဟင်ꩻထိုꩻအကျောင်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻတရာꩻရိုမ်ꩻ အပဲစ်စဲင်းထင်ႏသျာꩻဒျာႏ မဉ်ႏထွာနုဲင်းတဲး ဝွေꩻယို ရွဉ်တံႏနဝ်ꩻ တဲႏအသိန်ႏတဆီ ဗꩻသွံသိန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၂။ တဲႏစစွဉ်ႏ ကလွဉ်ꩻကာႏပိုန်းထိုꩻ ဥပဒေႏယိုကိုကပါဒါႏ ရဲးဆီꩻချက်တမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ တနေင်ႏအကို ဒင်ႏလဝ်းနယ်၊ ထူႏအရေꩻ မွေး တဝ်းလဲ့ ထွို့ꩻတရာꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၃။ ထေထွတ်လိတ် နုဲင်းလယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဆဲင်ႏလွေꩻဗာႏတဝ်း ဥပဒေႏယိုကိုကပါ အခန်ꩻ(၃)၊ အခန်ꩻ(၅)တွမ်ႏအခန်ꩻ(၆)၊ ပုဒ်မွူး ၁၈ ကိုကပါဒါႏ တွမ်ႏပျဌာန်ꩻချက်ဖုံႏ- (က) နဲင်ႏငံႏတောႏမဏ္ဍဲင်ႏကထွာဒါႏ ထွို့ꩻဥပဒေႏအရေꩻ၊ အုပ်ချုပ်ရေꩻတွမ်ႏ ဆဲင်ႏရာꩻစီႏရင်ႏတရာꩻခမ်းပေါင်ꩻဗူႏ အရန်း၊ တွိုင်ꩻဒေႏသတန် မွေးတဝ်းလဲ့ ခမ်းနယ်ႏအရန်း၊ နမ်းပဲင်ႏအုပ်ချုပ်ခွင်ꩻလꩻတုံး သို့မဟုတ် နမ်းပဲင်ႏအုပ်ချုပ် ခွင်ꩻလꩻဒေႏသအရန်းတွမ်ႏ စူခလအရန်း ကအဝ်ႏဌာႏနပငါပရာꩻ၊ အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ ကဖြေ့ꩻလီဒါႏ လိတ်အွဉ်ႏသေဖုံႏ၊ ( ခ ) ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လွိုက်ဒင်ႏပွယ်ꩻတဲင် ဆဲင်ႏရာꩻမဲးကော်မဆိဉ်တွမ်ႏ ကော်မဆိဉ်အစွိုꩻဖြယ်သားဖုံႏ ကဖြေ့ꩻလီဒါႏ လိတ်အွဉ်ႏသေဖုံႏ၊ ( ဂ ) နဲင်ႏငံႏရေꩻပါတီ ကဒင်ႏသေꩻခါꩻအစွိုꩻနမ်းမုဲင်(မတ်ပုံတဲင်) ယံဖေႏကခွုမ်မာꩻအွဉ်ႏထွော့နွောင်ꩻ နမ်းရိုမ်ꩻ ထာꩻမာꩻဖုံႏ တာႏ လိတ်ထွတ်ထေဖုံႏ၊ (ဃ) လွတ်တောႏနမ်းခြောင်ꩻတင်သားဖုံႏ လိတ်တုတ်ꩻဖြေ့ꩻလင်ꩻထေ့ နမ်းဆန္ဒနယ်ႏကို ခမ်းသားထျꩻဖုံႏ၊ ( င ) နဲင်ႏငံႏလင်သံရိုမ်ꩻ ကလွဉ်ချꩻသော့ꩻခမ်းကိုဖုံႏ၊ ကုလသမဂ္ဂအစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ၊ ခမ်းအဒဝ်ႏဒဝ်ႏ အစိုႏရတမွေး တဝ်း အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ၊ တွမ်ႏနဲင်ႏငံႏတောႏအစိုႏရ သဘော်ꩻဗိုန်ချက်တဗာႏဗာႏအလꩻ ကခွုမ်မာꩻထာꩻမာꩻ ခမ်းအဒဝ်ႏ ဒဝ်ႏအစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ၊ ဖေႏကခွုမ်မာꩻ ဝွေꩻသီးရိုမ်ꩻထာꩻမာꩻအတွက် ကအွဉ်ႏထွော့ကထွတ်ထေလိတ်ဖုံႏ၊ ( စ ) တက္ကသိုလ်ႏဖုံႏ၊ ကော်လေက်ဖုံႏ၊ ကျောင်ꩻသွဉ်လိတ်ဖုံႏ၊ ဘဏ်ဖုံႏ၊ လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏရေꩻအစွိုꩻဖုံႏ၊ တွမ်ႏ ဥပဒေႏ အလွောက်ꩻ ကလွောင်ႏဗူႏသေꩻခါꩻဒါႏ လိုꩻအာလိုꩻထံꩻအစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ၊ ပရဟိတအစွိုꩻအဗူႏဖုံႏတွမ်ႏ အ စိုႏရတမွေးတဝ်း အစွိုꩻအဗူႏသီး ဖေႏကခွုမ်မာꩻ ဝွေꩻသီးရိုမ်ꩻထာꩻမာꩻအတွက် ကအွဉ်ႏထွော့ကထွတ်ထေ လိတ်ဖုံႏ၊ (ဆ) ကေႏညာႏကပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ သာႏရေꩻနာႏရေꩻ၊ လိတ်ဖစ်-စတဲင် ထွတ်ထေလိတ်ဖုံႏ။ ၂၄။ ၁၉၆၂-ဗာႏနေင်ႏ တွဲႏနျꩻသားတွမ်ႏ ထွတ်ထေတုတ်ꩻသားဖုံႏ နမ်းမုဲင်(မတ်ပုံတဲင်)ဥပဒေႏအလꩻ ကထေခါꩻဖေႏဒါႏ နမ်းမုဲင် (မတ်ပုံတဲင်)သက်သေႏခံႏစူမုဲင် အသက်တန်ꩻနဝ်ꩻ ဗꩻတွိုႏစွဉ်ႏ ကအွဉ်ႏထွော့ဖေႏခါꩻ ကာႏလအခန်ꩻအတွိုင်ꩻ ထွာအတီႏနဝ်ꩻ သွူ။ နမ်းမုဲင် (မတ်ပုံတဲင်)သက်သေႏခံႏစူမုဲင် အသက်တန်ꩻလို့ခိန်ႏနဝ်ꩻ မဉ်ႏမဉ်မာꩻသွုပ်ယင်း နမ်းထာꩻမာꩻလဲ့ တိုꩻသမ်းဗာႏ ယင်း မုဲင်သေꩻထာꩻမာꩻ သက်တန်ꩻအတွက် တွမ်ႏအွဉ်ႏထွော့ချက်အလꩻ ဒင်ႏလဝ်းဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၅။ (က) ဝွန်ႏတန်ဌာႏနနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏခမ်းခြွဉ်းဗူႏအစိုႏရသီး သဘော်ꩻဗိုန်ချက်တဲင် ကလိုႏအပ်ဒါႏ အနယ်ꩻဥပဒေႏဖုံႏ၊ တဖွေါင်ꩻ(စီꩻကန်ꩻဖုံႏ)နဝ်ꩻ ထေပြန်ႏနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ( ခ ) ဝွန်ႏတန်ဌာႏနနဝ်ꩻ ကလိုႏအပ်ဒါႏ အမိန်းကေႏညာႏ၊ အမိန့်၊ ယီးထွဉ်ႏချက်တွမ်ႏ မာꩻပုံႏမာꩻနယ်ꩻဖုံႏလဲ့ ထေပြန်ႏ နွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၆။ တွမ်ႏဥပဒေႏယိုတဲင် ရုပ်သိမ်ꩻအီချာ ဥပဒေႏနုဲင်းလယိုဖုံႏသွူ- (က) The Press (Emergency Powers) act. ( ခ ) ၁၉၆၂-ဗာႏနေင်ႏ တွဲႏနျꩻသားဖုံႏတွမ်ႏ ထွတ်ထေတုတ်ꩻသားဖုံႏ နမ်းမုဲင်(မတ်ပုံတဲင်)ဥပဒေႏ။ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏသမ္မတမျန်မာနဲင်ႏငံႏတောႏ ထွို့ꩻဗူႏပုံႏအခေႏခံႏဥပဒေႏအလꩻ ခွေတဲမ်းခါꩻစူမုဲင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပုံ သိန်းစိန် နဲင်ႏငံႏတောႏသမ္မတ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏသမ္မတမျန်မာနဲင်ႏငံႏတောႏ[၁][၂][၃]