ဒွေနာႏကုဲင်ရောႏဂါႏတွမ်ႏ

ဒွေ တွမ်ႏ နာႏကုဲင်ယိုနဝ်ꩻ ဟံးပေါင်းဗွိုန်ဗွိုန်တဝင်ꩻတဲင် တဲမ်းညီꩻဗော့ꩻလွဝင်ꩻ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻတပုတ်ချင်ႏသွူ။ ဒွေတွမ်ႏနာႏကုဲင်ယိုနဝ်ꩻ မီႏပေါႏငင်းဒေင်မာꩻလနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ဒွေ"၊ မီႏပေါႏငင်းဒေင်မာꩻကီနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"နာႏကုဲင်"၊ ခွယ်ꩻချာꩻဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ။ နာႏကုဲင်နဝ်ꩻ အပေႏအတန်တအဲန်ထဝ်း၊ ဟဲ့ꩻဗော့ꩻနာႏကုဲင်တမျိုꩻလွုမ်ꩻလဲ့ ဒွေနဝ်ꩻ ဒွေပေႏ၊ ဒွေတန် အဝ်ႏဒွေတန်နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗော့ꩻဒွေရိုꩻရိုꩻလဲ့ ဒွေပေႏနဝ်ꩻ ဒွေသွီနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻသွူ။ ဒွေပေႏနဝ်ꩻ တဖြုံႏဟဝ်သွူတဲ့ တဖြုံႏပေါႏသံးဖျင်တဲင် အဖြုံႏပေါင်ꩻအာငါႏနဝ်ꩻမꩻ ဒွေသိုမ်ဆီနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻသွူ။

ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ဒွေ နာႏကုဲင်အမဉ်အဝ်ႏ ၂-မျိုꩻလွုမ်ꩻလဲ့ မန်းဘာႏသာႏနဝ်ꩻ သွေးစုနာ၊ အနာစိမ်း၊ မွေးကျွတ်နာ၊ ကိန္နရာနာ၊ စက်တန့်နာ၊ မြစ်ပွါးနာ၊ ယုန်သမာနာ-စတဲင် အမဉ်ꩻအဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ ကပေါႏဒါႏ ခင်ႏလံးယို ဗွိုန်တဝ်းတဝင်ꩻတဲင် အမဉ်ꩻလဲ့ ဟဲ့ꩻဗွိုန်တဝ်းတဝင်ꩻသွူ။ ထာꩻဆာအမျိုꩻနုဲင်းယို၊ အခွိုꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မဲန်ႏပေါႏမုဲင်ꩻကိုပေါႏ၊ မဲန်ဟဲ့ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻဟဲ့ꩻ ကထွာဗာႏနာႏကုဲင် (ထာꩻဒီႏကုဲင်)နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ သွီႏကို အပုတ်အသေင်အလျားမာꩻထွာတဲင် ပေါႏဒျာႏလွဉ်းလွဉ်းသွူ။ ရောႏဂါႏအမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ သွီႏကုဲင်၊ အတအွိုကုဲင် ပေါက်ထန်ႏပေါက်ထန်ႏ မီႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ။ ရောႏဂါႏအမျိုꩻယို မီႏပေါႏလွဉ်နဝ်ꩻ ယော့ꩻလဲ့ယော့၊ အဲင်ႏလဲ့အဲင်ႏ၊ ဆာလဲ့ဆာတဲင် ခံႏဗာႏနဝ်ꩻ ယပ်ꩻခုဲင်ႏငါႏသွူ၊ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ငွိုးဗာႏနေးစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ ရောႏဂါႏအမျိုꩻယို လိုမ်ꩻလာꩻနယ်ꩻနဝ်ꩻ မီႏထွာစလဲ့ အယော့ꩻဖေႏကဖြဲမ်ႏခွုန်ꩻ၊ အဆာအအဲင်ႏ ဖေႏကဟဝ်ခွုန်ꩻ၊ မီႏထွာတန်လဲန်းတဲ့ ဖေႏကဖြား၊ ဖေႏကမဉ်ယိုꩻယိုꩻ၊ ဖေႏကပꩻယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ သူႏဗာႏတသီႏ၊ အွဉ်ႏပယ်ပြောက်ဗာႏ တသီႏဖုံႏသွူ။ မီႏသေနာႏ ရောႏဂါႏအမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ပေါႏမုဲင်ꩻကိုတယဝ်း သူႏအွဉ်ႏပယ်မွိုင်မွိုင် တသီႏနယ်ꩻနုဲင်းလယိုအကို တနယ်ꩻနယ်ꩻနဝ်ꩻ ဖြဲမ်ႏချာ ဟဝ်ယိုꩻတဲင် ခံႏစာꩻဗာႏဆေ့ꩻသွူ။

ဒွေ နာႏကုဲင်ရောႏဂါႏတွမ်ႏ တသီႏနယ်ꩻဖုံႏ

• ၁။ ဒွေပေါႏထွာ ဖေႏကပꩻယိုꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဟဲ့ꩻ "ပေန်ဒျာႏ"၊ မန်းဟဲ့ꩻ"ခုံညင်းဒိုးဆံ"အခူꩻ အယာႏအကို ဗွာဗွာယို မူတွမ်ႏဟူထီတွော့ꩻ သူႏဖေႏနဝ်ꩻ ပꩻယိုꩻတဲင် ခံႏဗာႏဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပေါႏသူႏအီႏဗေင်ႏမွူးဟာခိုႏလဲ့ နုဲင်းမွူးရဝ်ꩻထာꩻလေနဝ်ꩻ ပꩻစွဉ်ႏဒျာႏသွူ။ မီႏသူႏနဝ်ꩻ အီႏပꩻ အီႏဖေါက်တာႏ အကဲန်(အထဝ)နဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်ဗာႏသွူ။
• ၂။ ဒွေတရိုꩻတဝ်း၊ နာႏကုဲင်၊ ထာꩻဒီႏကုဲင် အမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း မီႏပေါႏစိန်ႏစွော့ꩻနဝ်ꩻ တဆီꩻစွော့ꩻ(၃)စော့ꩻရပ်ယို ထျနွူႏပသာႏမေႏတွော့ꩻ တဆီꩻစော့ꩻ (၃)စော့ꩻရပ်ယို ထျနွူႏပသာႏမေႏတွော့ꩻ ခြွုတ်ပဲစ်ꩻလုံးပဲန်လောင်းနဝ်ꩻ အောက်ꩻယုဲင်စွဉ်ႏဒျာႏသွူ။

ကလꩻဒါႏ အောက်ꩻယုဲင်ယို ခြွစ်ꩻတွမ်ႏဝါႏသာခဝ်တွော့ꩻ မီႏသူႏမီႏအွဉ်ႏပယ်ဖေႏနဝ်ꩻ တညတဝ်း တနားရီႏ နီနားရိႏလွုမ်ꩻ၊ ထာꩻဆာမဉ်ႏပေႏလဲ့ ဖြဲမ်ႏခွုန်ꩻချာ၊ အမိဉ်ႏဖြားလဲန်း၊ အိုမ်လဲန်းအမိဉ်လဲ့ ပꩻယိုꩻသွူ။ မိဉ်ႏပꩻသွူနဝ်ꩻ တွမ်ႏကဟဝ်ဗွိုန်ဝင်ꩻသွူ။

• ၃။ ဒွေပီႏပေါႏ ဖေႏကဟဝ်ယိုꩻယိုꩻ တသီႏနယ်ꩻပအိုဝ်ႏထဲင်းတနယ်ꩻနဝ်ꩻ ပနားအဲက်ꩻ အမွူးအထီးယိုနီဗာႏယို လိုꩻမူႏမီႏထွာလဲ့ ထူႏအထီး၊ လိုꩻခိုမီႏထွာလဲ့ ထူႏအမွူးတွော့ꩻ မူသူႏနဝ်ꩻ မီႏပေါႏစလဲ့ တရတ်ထိုꩻ ဖြဲမ်ႏခွုန်ꩻချာ၊ မီႏထွာညလဲန်း၊ အိုမ်လဲန်းအမိဉ်တဲ့ ပꩻယိုꩻဖေါက်ယိုꩻသွူ။ မီႏထွာဒွေပေႏ (ဒွေသွီ-ဒွေသိုမ်ဆီ)နဝ်ꩻ သူဗာႏစအတဖြုုံႏလွုမ်ꩻသွူ။
• ၄။ ဒွေဖေႏကပꩻယိုꩻ တသီႏနယ်ꩻတနယ်ꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဟဲ့ꩻ"ယမ်းဖြေꩻ"၊ မန်းဟဲ့ꩻ"ရှားစောင်းလက်ပပ်"ယို အပေႏအတန် ကျာႏမဲန်ႏမဲန်ႏထွူတဲင် ကျာႏထိုꩻအပီတဖဲ့ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏဒပ်ꩻဖေႏနဝ်ꩻ ပꩻယိုꩻဟဝ်ယိုꩻသွူ။ ကအွဉ်ႏဒပ်ꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏပိတ်ခဝ်ဒို့ꩻခါꩻသွူတဲင် တွမ်ႏတိတ်တမျိုꩻမျိုꩻ မီႏယွိုႏထိန်ꩻခါꩻဖေႏ အဆင်ႏပြေႏသွူ။
• ၅။ ဒွေတရိုꩻတဝ်း၊ နာႏကုဲင်အမျိုꩻမုဲင်ꩻ တရိုꩻတဝ်း၊ အိုမ်သွူအမိဉ်လဲ့ တပꩻယိုꩻယိုꩻတဝ်းတွော့ꩻ မီႏအဝ်ႏယော့ꩻ၊ မီႏအဝ်ႏဆာ မီႏအဝ်ႏအဲင်ႏနဝ်ꩻ ယူႏပက်ငါႏသွူ။ ထာꩻဆာနုဲင်းယို ဖေႏကပꩻယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ မဲလင်ဆူႏသား (ဟင်းနုနယ်ဆူးပေါက်)မွူးဟံးတန်တန်ယို အရွီးဖေႏကပါ ထွို့ꩻသွူတွော့ꩻ ပသေကြောင်း တောက်ꩻဗွပ်ꩻဗာႏသွူ။ မီႏတောက်ꩻဗွပ်ꩻနဝ်ꩻ အထီထန်ႏလွဉ်သွူ။ မဲလင်ရွီးထီဆေ့ꩻဆေ့ꩻ တတွာမေႏခြဲစ်ꩻဒီႏတွမ်ႏ သပ္ပျာႏကာဘော်လိပ် တတွာမေႏခြဲစ်ꩻဒီႏယို နွုတ်ရော်ꩻသွူတဝင်ꩻတွော့ꩻ မီႏအွဉ်ႏပယ်ဖေႏ ဒွေ(နာႏကုဲင်)လောင်း အကဲန်တဲ့ꩻတဲ့ꩻနဝ်ꩻ တနာꩻငါလဲ့ ဖေါက်ဒျာႏသွူ။

ခါးလားကဖေါက် တသီႏမီႏသဲင်ထိုꩻလဲ့ မာꩻစဝ်ႏပသာႏသာႏဗာႏထီသွူ။ တသီႏယိုနီမျိုꩻနဝ်ꩻ တမျိုꩻတမေႏခြဲစ်ꩻဒီႏ၊ နီမျိုꩻနီႏမေႏခြဲစ်ꩻဒီႏလွုမ်ꩻ၊ အွဉ်ႏပယ်အာလꩻတဝ်း၊ ပေါႏအွဉ်ႏပယ်အာနဝ်ꩻ အကဲင်တန်ဒါႏသွူ။ အွဉ်ႏဗာႏသတိꩻသွူ။

• ၆။ ဒွေစတဲင် ထာꩻဒီႏကုဲင် နာႏကုဲင် အမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ထာꩻဆာမိဉ်ႏပေႏလဲ့ ဖေႏကဖြဲမ်ႏချာ၊ ထာꩻမာမိဉ်ႏတန်လဲန်းလဲ့ ဖေႏကပꩻယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ မာꩻပဲစ်ꩻပဲစ်ꩻဖေါက်နောက်ꩻလာႏတဲင် အွဉ်ႏပယ်ဖေႏနဝ်ꩻ ဖြဲမ်ႏချာဒျာႏ၊ မွေးတဝ်းလဲ့ ပꩻယိုꩻဒါႏသွူ။ မိဉ်ႏပꩻသွူလဲ့ ယာႏဖေႏကဒေါ့ꩻယိုꩻယိုꩻ၊ ဖေႏကအိုမ်ထဲင်းပုဲင်ႏအမိဉ်နဝ်ꩻ အွဉ်ႏပယ်ထဲင်းထဲင်းဗာႏ ဖေါက်နောက်ꩻပဲစ်ꩻနုဲင်းယိုအတွိုင်ꩻသွူ။
• ၇။ ဒွေ နာႏကုဲင်စတဲင် ထာꩻဆာꩻအိုမ်အမိဉ်မျိုꩻ ခါးလားကပꩻနဝ်ꩻ ဆာအဲင်ႏယူႏပက်ငါႏသွူ။ ဖေႏကဟဝ်ယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ ထူႏခွေးတောက်လာႏတွော့ꩻ ရုဲင်ꩻဟံးမဲန်ႏမဲန်ႏထာꩻဆာ၊ ထျနွူႏပသာႏမေႏတွော့ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏနဝ်ꩻ ထာꩻဆာမီႏပေႏလဲ့ ဖြဲမ်ႏချာခွုန်ꩻ၊ ထာꩻဆာမီႏတန်လဲန်းလဲ့ ပေါက်ယိုꩻပꩻယိုꩻတဲင် ဟဝ်သက်သာႏမွိုင် ခံႏစာꩻဗာႏဆေ့ꩻသွူ၊ မီႏထွူ အကဲင်ဖေႏကသဲင်ယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဗာႏလုဲင်ႏ ဖေါက်နောက်ꩻလာႏပဲစ်ꩻ၊ ကဝ်ႏပန်ꩻတော်၊ ယာဘတ်တစွိုးစွိုးသွူ။ မွေးတဝ်းလဲ့ တမာႏမီႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ခြွုတ်တမာႏလာႏ ပေသဖေႏဗာႏခွိုꩻခွိုꩻသွူ။
• ၈။ နာႏကုဲင်အမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ဖေႏကဟဝ်ယိုꩻယိုꩻ တသီႏနယ်ꩻ ထဲင်းတနယ်ꩻနဝ်ꩻ ထွန်အိုမ်တွမ်ႏမေ့ဖွန်ႏယို နွတ်ရော်ꩻတဝင်ꩻတွော့ꩻ သူႏဖေႏခွိုꩻခွိုꩻနဝ်ꩻ ထာꩻဆာမီႏပေႏလဲ့ ဖဲမ်ႏခွုန်ꩻချာ၊ ထာꩻဆာမီႏည မီႏတန်လဲန်း၊ မီႏအိုမ်လဲန်းအမိဉ်လဲ့ ပꩻယိုꩻသွူ။
• ၉။ ဒွေစတဲင် နာႏကုဲင်မျိုꩻနဝ်ꩻ အမိဉ်ထန်ႏသွူတဲ့ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ အရွီးတထန်ႏယိုꩻယိုꩻတဝ်းသွူ။ ပေါႏအရွီတထန်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ နန်ꩻဟဝ်၊ ဟဝ်စွဉ်ႏလဲ့ တွိုႏဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဖျင်ယင်းဒါႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အရွီးဖေႏကထန်ႏထိုꩻယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ မူသူဗာႏ နမ်ႏရိုပ်ꩻတန်(နမ်ႏရိုပ်ꩻဆူႏသား)ရွီးသွူ။ နမ်ႏရိုပ်ꩻတန်နဝ်ꩻ မန်းဟဲ့ꩻ"ထိကရုံးဆူးပေါက်"သွူ။
• ၁၀။ ဒွေစတဲင် နာႏကုဲင်အမျိုꩻမျိုꩻ ဖေႏကမဉ်ယိုꩻယိုꩻ၊ ဖေႏကပꩻယိုꩻယိုꩻနဝ်ꩻ သပ္ပျာႏရွှေဝါစတဲင် သပ္ပျာႏဖွန်ႏတမျိုꩻမျိုꩻယို တွမ်ႏနꩻခြွစ်ꩻဖွန်ႏသွူတွော့ꩻ သော့ꩻတသာႏသိကျာꩻဆေ့ꩻဆေ့ꩻ၊ သော့ꩻထီဆေ့ꩻဆေ့ꩻ မီႏနွတ်လꩻလꩻနဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏပယောင်ꩻအောက်ꩻသွူ။ ကနွတ်ထွူဒါႏ ပယောင်ꩻအောက်ꩻယို အွဉ်ႏပယ်ပိတ်ခဝ်တွော့ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏထာꩻဒီႏကုဲင်နဝ်ꩻ အိုမ်ယိုꩻအမိဉ်၊ ပꩻယိုꩻသွူ။
• ၁၁။ မန်းကဟဲ့ꩻဒါႏ သွေးစုနာ၊ အနာစိမ်း၊ မွေးကျွတ်နာ၊ ကိန္နရာနာ၊ ပေါင်ရင်းစက်တန့်-စတဲင်နာႏကုဲင်၊ ထာꩻဒီႏကုဲင်မန်ႏသမျ မီႏပေါႏနဝ်ꩻ သဲစ်ကပေါႏလဲ့ မာꩻဖေႏတသီႏနုဲင်းလယိုတွော့ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏသွော့မွိုင်မွိုင်နေား။

တသီႏနယ်ꩻနဝ်ꩻ ဇာႏတိဖိုလ်ႏရာႏယို မူသွူတွမ်ႏထီတွော့ꩻ ပေါႏလꩻသွူမူထီ တစောနေင်းထီနွိုးရပ်နဝ်ꩻလဲ့ သော့ꩻတွမ်ႏတဝတ်ꩻ(တမူထီ)နီသိုမ်ဗဲက်ꩻ၊ ထွန်အိုမ်ဆေ့ꩻဆေ့ꩻတွော့ꩻ ကွယ်ရော်ꩻဖေႏသွာ့တဝင်ꩻ၊ ထွူနဝ်ꩻ သူဖေႏသွော့နေား၊ သူဖေႏငါ တလဲင်ႏနီလဲင်ႏငါလဲ့ နာႏကုဲင်နဝ်ꩻ တတန်တဝ်းဒွုမ်တွော့ꩻ ဖဲမ်ႏချာထိုꩻစွဉ်ႏသွူ။ ဖဲမ်ႏသွူလဲ့ သူႏဖေႏထဲင်းနဝ်ꩻ နီသိုမ်နီꩻလွုမ်ꩻ ထိုꩻမားပျောက်ထိုꩻစွဉ်ႏဒျာႏသွူ။

• ၁၂။ ဒွေစတဲင် ထာꩻဒီႏကုဲင်မီႏပေါႏနဝ်ꩻ ညိုးဖေ့ꩻအယာႏတနျာႏနျာႏယို မာꩻအောက်ꩻမာꩻပဲစ်ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏနဝ်ꩻလဲ့ ပꩻယိုꩻငါႏသွူ။
• ၁၃။ ဒွေစတဲင် နာႏကုဲင် မီႏပေါႏဒါႏ ခင်ႏလံးယပ်ꩻခုဲင်ႏကိုတွော့ꩻ မီႏမဲန်အွဉ်ႏသွေ့ပြောင်ꩻထိုꩻခင်ႏလံးနဝ်ꩻ ထာꩻဆာယို စုတ်သွူတွမ်ꩻ "ဥုံပိုးဖြူ၊ ပိုးလံ၊ ပိုးစပ်သွားဟ"ဂါႏထာႏယို (၇)ပြန်ႏတွော့ꩻ ပခေါ်အိုႏထွူ (၇)ကြိပ်ꩻယို ကျာႏတွောင်းထိုꩻအရွီးဖဲ့ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏခွိုင်းထာꩻဆာတဲင် တွစ်လွေꩻသွော့ နီကမဲန်အွဉ်ႏသွေ့ဒါႏ အခင်ႏလံးနဝ်ꩻနေား။

ပေါႏပခေါ်(၇)ကြိပ်ꩻနဝ်ꩻ တလဲင်ႏတကြိပ်ꩻ အွဉ်ႏခွေါင်းတွစ်လွေꩻထွူလဲ့ ပခေါ်နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထောင်းပဲစ်ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏသွော့ နီကမဲန်အွဉ်ႏပြောင်ꩻလွေꩻဒါႏ ခင်ႏလံးနဝ်ꩻနေား၊ ပိုမ်းခါꩻ ထိန်ꩻခါꩻသွော့ တွမ်ႏတိတ်နေား၊ မဲ့ꩻလျားလွဉ်၊ ဆာလွဉ်စွဉ်ႏသွူ။ ခံႏလꩻလꩻဗာႏ၊ အွောင်တရတ်ထိုꩻဗာႏတဝ်းသွူ။ မီႏအွဉ်ႏပယ် မွူးဟာခိုႏလဲ့ နုဲင်းမွူးရဝ်ꩻမꩻ ထူႏထိုꩻဗာႏသွူ။

• ၁၄။ ဒွေစတဲင် နာႏကုဲင်တမျိုꩻမျိုꩻ မီႏပေါႏနဝ်ꩻ မက်ဖစ်ပွမ်းဖွန်ႏတပယ်ꩻယို ဖေႏကထွာအအောက်ꩻ၊ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏကလꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏတောင်းလျက်ꩻထန်ꩻတလုံꩻ နွတ်ရော်ꩻသွူတတင်ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏပယ်ဖေႏသွော့နေား။

မီႏတဉ်ႏတဝ်းလဲ့ တွမ်ႏပိတ်ခဝ် ဒို့ꩻသံးအထန်ႏတွော့ꩻ တွမ်ႏတိတ်ယွိုႏလွဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဒပ်ꩻထိန်ꩻခါꩻဖေႏသွော့နေား၊ နီသိုမ်နီꩻလွုမ်ꩻ နာႏကုဲင်အရွီးလန်ထန်ႏခန်းဒျာႏသွူ။