ဓာတုဗေဒ
ဓာတုဗေဒ (အဲင်းကလေတ်: Chemistry) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အုံလွူꩻထွားထောင် ဒြတ်ဝတ္ထုဖုံႏ ပါသော့ꩻဗူႏဝင်ꩻ (ဒြပ်ပေါင်း)၊ အယောင်ꩻနမ်ႏ (ပုံသဏ္ဌာန်) တုမ်ႏယင်း အစွန်ꩻ (ဂုဏ်သတ္တိ) မဉ်ႏကြူဝင်ꩻထွူ ကထွာလွဉ်ဒါႏ ထာꩻကြုဲင်းလုဲင်ႏဖုံႏယို ဟဲ့ꩻဖန်အမဉ်ꩻ (ဓာတုဗေဒ) ဓာတုခရာႏ သွူ။ ဓာတုယို နမ်းဝတ္ထု သိပ္ပံရပ်ခြောင်ႏ။ အဲတ်တမ် atoms, မော်လီဇျူး molecules, ထာခြုံး ထာꩻတူႏ (ပုံဆောင်ခဲ)၊ တုမ်ႏယင်း အလောင်းအလင် ကခြွဉ်းခါꩻဒါႏ ဒြတ်ဖဲန် (ဒြပ်ပေါင်း) ဖုံႏအကို ဓာတုစပ်ꩻဝင်ꩻထွာ။ ဓာတုကထွိုင်ႏစပ်ꩻဝင်ꩻနောဝ်ꩻလဲင်ႏခါ အာႏတောင်ႏတာႏ (စွမ်းအင်) ၊ အေန်ထရိုပီဖုံႏ အောဝ်ႏဖွိုင်းပါလွေꩻ။ အုံလွူꩻထွားထောင်လွဉ်ꩻ ထာꩻဆကီစားဖုံႏယို ဝင်ꩻဟဲ့ꩻဖန် ဓာတုဗေဒ ပညာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဗေဒနဝ်ꩻ တောမ်ႏသိပ္ပံအနယ်ꩻကျကျတဲင် ကထောင်လွူꩻထွားဒါႏ အဲတ်တမ် မွေးတဝ်းလဲ့ နဝ်ꩻအကိုကအဝ်ႏဒါႏ ပရိုတွန်၊ အီလဲက်ထရွန်တောမ်ႏ နျူထရွန် ဖုံႏကပါဒါႏ ရုက်ဝတ္ထုဖုံႏ တွိုႏဗꩻသက်ရောက်ချာငါဒါႏဝင်ꩻ အကျောင်ꩻခရာႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ [၁][၂]
ဓာတုခရာႏ ပညာႏမွူးယိုလဲ့ အပင်အောဝ်ႏနေဒွိုန်းက။ လသူꩻ-
- အေန်ဩော်ကဲန်းနစ် ဓာတုဗေဒ inorganic chemistry ယို ထောင်ထွားလွဉ်ꩻ ဩော်ကဲန်းနစ်တမွေးတောဝ်း ထာꩻခရာႏ
- ဩော်ကဲန်းနစ်ဓာတုဗေဒ organic chemistry ယို ထောင်ထွားလွဉ်ꩻ ထာꩻဩော်ကဲန်းနစ်ခရာႏ
- ထောင်ထွားလွဉ်ꩻ ထာꩻသက်သားအလောင်း ကထွာဒါႏ ဇီဝထာꩻထွာ၊ ဇီဝဒါတုဗေဒ biochemistry ခရာႏ
- အဆင်ႏအရန်းမဉ်ႏအာလွဉ်လꩻ at macro level တဝ်းလဲ့ မော်လီဇျူလာ ယင်း ထာꩻပေႏဖြီဖြစ်ထဲင်း မော်လီဇျူလာထျꩻဖုံႏကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ဓာတုအပွိုင် chemistry system (ဓာတုစနစ်) လောင်းယို အာႏတောင်ႏတာႏ (စွမ်းအင်) အောဝ်ႏ။ ထွားထောင်လွဉ်ꩻ အာႏတောင်ႏတာႏ စားနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ ရူပဓာတုဗေဒ physical chemistry
- ဖꩻပ ကျာႏခေင်ႏ (ခွဲခြားစိတ်ဖြာ) ထွားထောင်လွဉ်ꩻ ဓာတုဒြတ်ဖဲန် ယင်း အယောင်ꩻနမ်း (ပုံသဏ္ဌာန်) ပညာႏ analytical chemistry
- ထောင်ထွားလွဉ်ꩻ ကတူႏခီးထာꩻထဲင် (ဦးနှောက်ကွန်ယက်) ပညာႏ နျူရိုဓာတုဗေဒ neurochemistry ဖုံႏလဲ့အောဝ်ႏလွဉ်၊ ထာꩻယိုနောဝ်ꩻ အယွိုင်းပေႏ ဖြီဖြစ်ကဲꩻထဲင်း အလင်တဲင် လိုꩻသီးဖုံႏသေလွဉ်ꩻ ခလုဲင်ႏညတောဝ်းဒွိုန်းသွူ။
ထူႏတောမ်[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ Matter: Atoms from Democritus to Dalton by Anthony Carpi, Ph.D.
- ↑ Theodore L. Brown, H. Eugene Lemay, Bruce Edward Bursten, H. Lemay. Chemistry: The Central Science. Prentice Hall; 8 edition (1999). ISBN 0-13-010310-1. Pages 3-4.