ပရိဘာႏသာႏခန်ꩻ

လေက်မွူးတန်စောင်ႏ

တောင်ꩻခါꩻ- သရဖိုင်ႏယို အငဝ်းအဝ်ႏထွူဒျာႏ ပငါပရာꩻ၊ ဖန်အမိန်ꩻ "အ"၊ "အ"ငေါ်ꩻလဒင်ႏဒွီႏ၊ ဒင်ႏဒွီႏမဲ့ပါ၊ အေဆဲ့ꩻ၊ ထမ်ႏဗင်၊ အေဆဲ့ꩻငေါ်ꩻလငါ၊ ဒင်ႏဒွီႏငင်ႏလီး-စားနဝ်ꩻဖိုင်ႏ တလိုႏတဝ်း၊ ဖိုးပနားသေဆင် ထွီႏထော့ꩻညောႏဆျာ ခီယီꩻချို့ꩻမင်းရျꩻ ထာꩻသားအဝ်ႏသော့ꩻတဗာႏစီႏ တဖွေါင်ꩻကိုသူꩻ ဖိုးလွိုင်၊ ဖိုးနောႏ၊ ဖိုးတလုဲင်ꩻ-ရိုꩻတဲင် ဖန်ကြုဲင်ꩻဖေႏအမိန်ꩻ တလိုႏတဝ်း။ ကဖန်ဒါႏအမိန်ꩻနဝ်ꩻ (၁) လိုꩻပေႏသောန်တာႏ (၂) လေက်ဖေါက်လဲႏဖေါက်ပြန်ႏတာႏဒျာႏ၊ "အး"တဲ့"အ"အနေႏ တသုင်ꩻတဝ်း၊ "အဲက်"(အဲတ်)၊ အင်(အိန်)၊ အစ်(အိတ်)၊ အဉ်(အိန်)အယ် (အဲ)၊ မဲန်ထန်ႏသရမုဲင်ꩻငဝ်းလဲ့ ထန်ႏတငီႏတငါလယ်ႏဒျာႏ။ "အိ"တဲ့ အိအနေႏ တသုင်ꩻတဝ်း၊ အိ-က်င်၊ အိ-စ်ဉ်၊ အိ-ဋ်ဏ်၊ အိ-တ်န်၊ အိ-ပ်မ်-ဖိုင်ႏယို အငဝ်းထန်ႏဗော့ꩻ (အေက်-အေင်)တမျိုꩻလွုမ်ꩻ၊ အိ-ထွာအေ။ အု-တဲ့ အု-အနေႏတသုင်ꩻတဝ်း၊ အု-က်င်၊ အု-တ်န်၊ အု-ပ်မ်-ဖိုင်ႏယို အငဝ်းထန်ႏဗော့ꩻ အိုက်-အိုင်တမျိုꩻလွုမ်ꩻ။

နီပအိုႏနဝ်ꩻ မာꩻနေးနဝ်ꩻ လꩻတဝ်း၊ အိက်(ဟူအိက်)၊ အိင်(အခိင်ႏ)၊ အိတ်(ရွောန်တစိတ်)၊ အိန်(ကိန်ႏကဝ်ႏ)၊ အိပ်(ခင်ႏလိပ်ꩻ)၊ အိမ်(အဝ်ႏလိုႏစိမ်ႏ)-အငဝ်းထန်ႏအသုင်ꩻအဝ်ႏ။ အုက်ꩻ(ဒဲန်အုက်ꩻ)၊ အုင်(ဒေႏအုင်ꩻအင်ꩻ)၊ အုတ်(ဒင်ႏအုတ်ꩻ)၊ အုန်(ဖို့ꩻထုန်)၊ အုပ်(အစုပ်ယို)၊ အုမ်(ခမ်းအုမ်ႏ) အငဝ်းထန်ႏ အသုင်ꩻအဝ်ႏ။ အေက်(ထွားလေက်)၊ အေင်(ဆို့ꩻအေင်)၊ အေတ်(တဗေတ်ꩻ)၊ အေန်(ကိုင်ꩻစေန်)၊ အေပ်(လေပ်ဘုရာꩻ)၊ အေမ်(လေမ်းလုဲင်ꩻ) အငဝ်းထန်ႏအသုင်ꩻအဝ်ႏ။ အောက်(ခဲန်ႏအောက်ꩻ)၊ အောင်(အောင်ႏလေက်)၊ အောတ်(ဟို့ꩻပေါတ်ꩻ)၊ အောန်(ပန်အောန်)၊ အောပ်(စောပ်ꩻဝင်ꩻ)၊ အောမ်(စာစောမ်) အငဝ်းထန်ႏ အသုင်ꩻအဝ်ႏ၊ နီပအိုႏတာႏနဝ်ꩻ ပေါႏတသုင်ꩻတဝ်း လေက်မွူးပရမတ်နဝ်ꩻ တထွူတဝ်း၊ လိုꩻစောန်ႏလိုꩻထို ဘုရာꩻပို၊ လိုꩻခိုလိုꩻမျတ် လိုꩻပရမတ်၊ အဝ်ႏလိုႏသုင်ꩻတဝ်းဒုမ် လေက်ချာႏစူခိုႏစူယာႏစား ။ ပအိုႏလေက်ယို ဟဝ်ထွားနုဲင်းဒျာႏ ပါဠိ၊ ဟဝ်ထွားနုဲးတဝ်းမန်း၊ မန်းငဝ်းကိုသူꩻ အေ+အော သရသဝ်ꩻငဝ်းအဲန်ထဝ်း၊ စင်းလေက်ꩻ-ပန်းပဲ၊ ခင်ႏလေင်း-ဒူးဆစ်ဇ၊ တဗေတ်ꩻ-ကပ်စေးနဲ၊ ခဝ်းသေန်း-မုန့်တီ၊ ကေပ်ꩻရွောန်-ပိုက်ဆံကောက်၊ လေမ်းလုဲင်ꩻ-သိုင်းကတယ်၊ တောင်ꩻဖေါတ်ꩻ-တံမြက်စည်း၊ ကဲတ်ꩻစွောန်ႏ-မျဉ်းသား၊ ကောပ်ပွိုး-ဒါကြောင့်၊ ဒန်လောမ်-ထမင်းထုတ်-ငဝ်းအဲန်ထဝ်း ။

တဲႏစောန်ႏကအဲန်ထဝ်းနဝ်ꩻကိုကာႏ ငဝ်းစားနဝ်ꩻအဝ်ႏသား နီပအိုႏသမ်းလွေꩻထွားနုဲးတွော့ꩻ အအီႏမာꩻတငီႏတငါသွူထာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ယူႏနေးငါတဲ့ အဝ်ႏဖြောင်ထွူဒျာႏ၊ ကွိုꩻနိစ္စက် ကွိုꩻအမ်ႏနွောင်ꩻဗော့ꩻ ယပယ်၊ ဝဟွဲးဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အမ်ႏမထာꩻ ထိုမ်ႏတဝ်းမာꩻတဝ်း၊ ကွိုꩻနေးအတခုန်ꩻ၊ ကွီုꩻလိင်ႏကွိုꩻလဲန်နေး။ အစိုႏရအမုထမ်ꩻသား မာꩻထာꩻမဲန်ႏတဝ်း၊ လိုꩻမော့ꩻလို့ထာꩻဒုက္ခ ဝင်ꩻပျꩻဆန္ဒ၊ ဝင်ꩻဖေႏသတိꩻ ဖေႏကမဲန်ႏနဝ်ꩻ တမာꩻတဝ်း၊ ကွိုꩻဆောမ်ꩻနိစ္စက် မာꩻသီဗော့ꩻ ဆန္ဒပျꩻသား၊ ဖေႏသတိꩻဝွေꩻသား၊ ခမ်းလော့တဝ်း ထီထန်ႏတဝ်း ဖေႏခမ်းကလော့၊ ဖေႏထီကထန်ႏ အဝ်ႏလိုႏဆို့ꩻသေင်ႏဝါႏ ဆို့ꩻတဝ်း၊ ကွိုꩻမာꩻဗော့ꩻ ပွယ်ꩻပင်ခမ်းပင်ꩻထီ၊ အုံဟဝ်ခြွိုင်ႏသန်ꩻတဝ်း အဝ်ႏလိုႏကမ်သီႏလနဝ်ꩻ တကမ်တဝ်း၊ ကွီုꩻမာꩻဖေႏဗော့ꩻ လူꩻပွယ်ꩻ၊ လိုꩻစားနဝ်ꩻ နီအဝ်ႏလွေꩻအောန်ႏထွာဆရာႏ၊ နီအဝ်ႏလွေꩻဆယ်ꩻကပ်၊ နီအဝ်ႏလွေꩻထွားနုဲင်းက ထာꩻမဲန်ႏတရာꩻ အမျိုꩻတွိုႏနွောင်ꩻနဲ့ ။

ကနယ်ခါꩻဒါႏ သရဖိုင်ႏကို အဲအယ်-ပါတဝ်း၊ ကပါတဝ်းနဝ်ꩻ ပွိုးအယ်ယို အဝ်ႏလိုႏသုင်ꩻအီ ပအိုႏငဝ်း (အုဲင်)တောင်ႏကီꩻ၊ (အှဲ)အခြမ်တရျာꩻသီးခြောင်ꩻ။ အဲအော-ယို နီသုင်ꩻအောန်ႏတသွုန်ဒျာႏ အာ-အီ-အူရန်း၊ အငဝ်းဖွိုႏထွူ၊ မီႏလိုႏအထိုသော့ꩻယင်း (အဲး-အေား)။

• အံ-ယို နိဂ္ဂဟိတ်သဝ်ꩻ ပါသော့ꩻဒျာႏ ဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻခန်ꩻကို။
• အား-ယို ပါသော့ꩻဒျာႏ ငဝ်းရန်းလိတ်ꩻမျိုꩻကို။

ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ သရဖိုင်ႏယို သရအခီး၊ အကဲန်၊ အဆꩻစားဖိုင်ႏလောန်းလောန်း၊ (ခ) ကနယ်ခါꩻ ဗျဉ္ဇန် (၄၃)ဖြိုင်ႏနဝ်ꩻတဲ့ ပအိုႏဗျဉ္ဇန်(၂၀)၊ ပါဠိဗျဉ္ဇန်(၃၃)ဖြိုင်ႏ ဗျဉ္ဇန်လွောင်ႏဗူႏစားဖိုင်ႏပါ၊ ငဝ်းရန်းဗျဉ္ဇန်၊ နိဂ္ဂဟိတ်ထွို့ꩻခါꩻ ဗျဉ္ဇန်ဖိုင်ႏ ပါလို့၊ နဝ်ꩻမꩻ ထွာဗာႏ ဗျဉ္ဇန်(၄၃)ဖြိုင်ႏ။ (ဂ) သရသဝ်ꩻ (သရသန္ဓိ)ခန်ꩻနဝ်ꩻ နယ်စင်းဟန်ႏလွုမ်ꩻ။ ပါဠိဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻခန်ꩻကို သရ(၈)ဖြိုင်ႏကို လောတ်(အာအီအူ)သိုမ်ဖြိုင်ႏလွုမ်ꩻ။ ပအိုႏဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻခန်ꩻကို သရ(၁၇)ဖြိုင်ႏကို လောတ်(အာအီအူအွူ)လိတ်ꩻဖြိုင်ႏလွုမ်ꩻ။ မန်းဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻခန်ꩻကို သရသုင်ꩻလုဲင်းထွꩻတဝ်း ပအိုႏ၊ သရအိုင်ခြေင်ထာꩻစား အာတန်၊ နဝ်ꩻမꩻ နီပအိုႏငဝ်းယို တဲမ်းအီတွမ်ႏလေက်မန်း တလꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ (ဃ) ဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻ (ဗျဉ္ဇနသန္ဓိ)ဖိုင်ႏနဝ်ꩻတဲ့ တလို့တဝ်း။ ဥပမာႏ- ခ်ဂ်ဃ် ဆ်ဇ်ဈ် ဌ်ဍ်ဎ် ထ်ဒ်ဓ် ဗ်ဘ် ရ်လ်သ်ဠ်အ်-ဖိုင်ႏပါတဝ်း။

လေက်မန်းကို မီႏထွားဗျဉ္ဇန်သဝ်ꩻဖိုင်ႏနဝ်ꩻ အာဒျာႏအဖြိုင်ႏလွုမ်ꩻ၊ အငဝ်းတအာတဝ်း၊ ကအီႏထွꩻသား ဆေ့ꩻငါႏနဝ်ꩻမꩻ အောန်ႏနယ်ဗာႏ။

• အ-အတ်ပ် အတ်-တငွါဒျာႏ၊ ပအိုႏတာႏနဝ်ꩻ လꩻတဝ်း။
• အိ-က်စ်ဋ်တ်ပ်သ် အငဝ်းထန်ႏဗိုန်ဝင်ꩻ ထန်ႏ"အိတ်"တဖြိုင်ႏဒျာႏ။
• အု-က်စ်ဋ်တ်ပပ်သ် အငဝ်းထန်ႏဗိုန်ဝင်ꩻ ထန်ႏ"အုတ်"တဖြိုင်ႏဒျာႏ။
• ကို-က်စ်ဋ် ဖိုင်ႏယိုတဲ့ ထန်ႏ "ကိုက်"တဖြိုင်ႏဒျာႏ။

မိုဃ် (မိုဃ်းရွာ)၊ ယ်(ခန္ဓာကိုယ်)၊ ရ်(မြင့်မိုရ်)၊ လ်(ကုသိုလ်)ဝ် (ပအိုဝ်)၊ ဠ်(သီဟိုဠ်) ရိုꩻတဲင် ထန်ႏချာဗော့ꩻဒျာႏ မို ကို သို အို ဟို-စားနဝ်ꩻ လꩻတဝ်း။ နီပအိုႏငဝ်းယို ထွားနုဲင်းမန်းတဲင် အောန်ႏထန်ႏဗိုန်ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလꩻတဝ်း။ (ယပင်ႏ မာꩻကြုဲင်ꩻသရ) ဒျဉ်၊ (ဝဟွဲးမာꩻကြုဲင်ꩻသရငဝ်း) ကွဉ်-စားနဝ်ꩻအဲန်ထဝ်း။ ပွိုးအဝ်ႏတဲမ်းအီ ပျန်(ပဲန်)၊ ရွန် (ရွောန်) ပအိုႏစင်းသင်းငဝ်း၊ (ပျဲန်-ရွောန်) ပအိုႏပင်နမ်ငဝ်းနဝ်ꩻမꩻ ယပင်ႏဝဟွဲးငဝ်းဖိုင်ႏပါတဲင် သရငဝ်းကြုဲင်ꩻထိုꩻနဝ်ꩻ တလꩻတဝ်း။

ယိုခါ တောမ်ႏလေက်ပအိုႏတဲင် တဲမ်းတဒါႏတဝ်းငဝ်းဖြိုင်ႏအဝ်ႏ၊ ငဝ်းနဝ်ꩻ "ဟ"တဲꩻတဲꩻတဲ့ သမ်းတမွေးတဝ်း၊ "အ"တဲꩻတဲꩻတဲ့ သမ်းတမွေးတဝ်း၊ "ဝ"တဲ့သမ်းတမွေးတဝ်း၊ ထန်ႏသော့ꩻဒျာႏသꩻအင်ကို + ာ၊ +ိ၊ +ီ၊ +ု၊ +ူ ဗျဉ္ဇန်နဝ်ꩻတဖြိုင်ႏတာႏ လေက်ဖြိုင်ႏအဲန်ထဝ်း၊ ဝွေꩻထန်ႏဖေႏ ဗျဉ္ဇန်ꩻနဝ်ꩻတဖြိုင်ႏငဝ်း။ အသဝ်ꩻခန်ꩻကိုတဲ့ "အား-ဟား-အီး-ဟီး-အူး-ဟူး"အသဝ်ꩻနဝ်ꩻတဖြိုင်ႏ အဲန်ထဝ်းတဲင် ဝွေꩻအဝ်ႏနွို့မာꩻဆောင်းထာꩻမာꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ယာႏယီႏအနေႏလွုမ်ꩻ၊ တွိုႏတနီꩻခါ ငဝ်းတသာမီႏပေါႏယင်း၊ ဝွေꩻအီႏလွေꩻမာꩻဖေႏယင်းဒျာႏ ငဝ်းတသာသာလေက်ဖြိုင်ႏ။ ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ ဝွေꩻနဝ်ꩻ နီဟဲ့ꩻဖန်ဖေႏအမိန်ꩻ "အက္ခရာႏစက်"၊ ဝွေꩻရုက်အစဲတ်စဲတ်နဝ်ꩻ တဲမ်းရီး"ဝ"၊ "ဝ"ကိုသော့ꩻ အရော်ꩻလက္ခဏာႏ၊ နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻရုက်တန်သွူ။ လေက်ဖဲ့ꩻကလိုႏဒါႏ အဖြိုင်ႏမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း ဝွေꩻအဝ်ႏအိုင်ပွေါးမာꩻဖေႏ၊ ငဝ်းရန်းဖိုင်ႏ၊ ကော်မာဖိုင်ႏ၊ ကွဲသဲင်ဖိုင်ႏ၊ ထော့ꩻပေႏထော့ꩻတန် ကားလေက်ဖြိုင်ႏကအဝ်ႏထွူဖိုင်ႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻမာꩻသေꩻခါꩻလောန်းလောန်း၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ဝွေꩻနမ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏပွေါးတငါငါ တသေႏသေႏလွေꩻဖေႏဒျာႏ ငဝ်းဖြိုင်ႏတသာ၊ ဝွေꩻသမဲင်ꩻအဝ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ နီလေက်ပအိုႏယို အသုတ်ꩻတလို့ဒါႏတဝ်းထာꩻ။

ခွုင်းအတိတ် အနာႏဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ႏဖိုင်ႏယို ဝွေꩻနဝ်ꩻမာꩻထွာဖေႏ ဗိုန်ပီနုဲင်း လိုꩻသꩻရာႏ (ဟဒယဝတ္ထု)၊ ကအဝ်ႏဒါႏ လိတ်ခန်ꩻအတွိုင်ꩻ ဝွေꩻရုက်လဲ့ အဝ်ႏဒျာႏရင်ꩻ လိတ်ခန်ꩻသွူ၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ လိုꩻယိင်းယမ် ဝွေꩻယိင်းကျွိုက်၊ လိုꩻယိင်းကုဲင်း ဝွေꩻယိင်းကျွိုက်စောန်ႏဒျာႏ။ ပအိုႏသီးငဝ်းသဘာဝ ပွိုးတဗိုန်တဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻမꩻ လေက်မွူးယို ပေါႏတထူႏသုင်ꩻတဝ်း လေက်လွောင်ႏဗူႏနဝ်ꩻ မော့ꩻမွေးစောန်ႏထာꩻယပ်ꩻ။ ပအိုႏသီးငဝ်းသဘာဝ အဝ်ႏကတမျိုꩻနဝ်ꩻ- ဗွေႏဗွန်ထောန်ႏဒျာႏ၊ ခုန်ယိုန်ꩻခုန်ထုဲႏ၊ လွဲပုတ်ꩻ၊ ဗောန်အောက်ꩻ၊ ဗေင်ႏခွုမ်းမောန်၊ ငဝ်းစောန်ႏနာႏယပ်ꩻ၊ မောက်ꩻအုန်(အွန်)သုန်ꩻ (သွန်ꩻ)ဒွိုႏ၊ ထင်ႏရုမ်ꩻ၊ လိုꩻသုမ်ꩻ-စတဲင်ဗော့ꩻရာꩻငဝ်းလွောက်ꩻသွူ။ စောန်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ၊ ဟွုန်ဟဝ်၊ ဆေꩻကုန်ꩻ၊ လဝ်းဟွုန်၊ ဗွိုန်စောန်ႏ၊ သုမ်ꩻခြေင်၊ မွိုတ်ဝင်ꩻ၊ လဲႏစောတ်ꩻ၊ ပေါတ်စင်၊ ဒွုတ်ꩻစင်-စတဲင် အွု-အွူ၊ အွို့-အွို၊ အွော့-အွော အဝ်ႏ၊ နီလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻမꩻ လေက်အထျꩻတဲႏမန်ႏတဲင် ပအိုႏငဝ်းတာႏ ထွားထွင်ႏသော့ꩻနေးစားနဝ်ꩻ သုင်ꩻတဲ့တလꩻတဝ်း၊ ပအိုႏလေက်ကိုႏပဲင်ႏအဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻ တသုင်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ဗိုန်ဝင်ꩻ။

မန်းလေက်နဝ်ꩻ ကွိုꩻသမုတ်နေး၊ ပညတ်နေးဗာႏဒျာႏရင်ꩻ၊ လေက်ပအိုႏယို ကွိုꩻသမုတ်နေး တလꩻတဝ်း၊ ပအိုႏငဝ်းခွင်ႏလုဲင်းငါႏ၊ ပအိုႏငဝ်းတာႏ ပေါႏတအိုင်ချာတဝ်း ပအိုႏလေက်မွူးဖဲ့ꩻတဲမ်းအီချာနဝ်ꩻ တထွူနွောင်ꩻတဝ်း။ မန်းလေက်နဝ်ꩻ အဝ်ႏမဲင်ꩻလေက်ကိုထွင်ႏ၊ မဲင်ꩻလေက်နဝ်ꩻ အဝ်ႏပအိုႏလေက်ကိုထွင်ႏ၊ ပအိုႏလေက်နဝ်ꩻ အဝ်ႏပါဠိလေက်ကိုထွင်ႏ၊ ပအိုႏယိုခါ သမ်းအိုင်တေား မန်းလေက်ကိုထွင်ႏနဝ်ꩻ တရာꩻမဲန်ႏတဝ်း။ ပါဠိလေက်ကို "အေက် အေင်၊ အေတ်-အေန်၊ အေပ်-အေမ်"ဖိုင်ႏ မန်းငဝ်းကိုအဲန်ထဝ်း၊ "အောတ်-အောန်၊ အောပ်-အောမ်"မန်းငဝ်းကိုသုင်ꩻတဝ်း၊ ပေါႏနီအဝ်ႏမန်းလေက်ကိုကထွင်ႏနဝ်ꩻ ဗိုန်ထိုꩻဒျာႏ (ခုန်ဟော်ခမ်ꩻ လွေꩻထွာဖေႏထာꩻကွီအမ်ႏသားသောန်း)ဗိုန်ဝင်ꩻ။ ခလမော့ꩻတဝ်းဒွိုန်း ထာꩻမဲန်ႏခိင်ႏနဝ်ꩻ အာႏကွိုꩻဗာႏဝင်ꩻဒျာႏရင်ꩻ၊ ဆရာႏရီးသား ခံႏယပ်ꩻနမ်း ထိုမ်ႏမော့ꩻလောန်လဲန်းသွူ ထာꩻမဲန်ႏနုဲင်းယိုခါ ပေါႏနီတထူႏသွုပ်ငါလွေꩻတဝ်းနဝ်ꩻ လောကကို နီယို ထွာဒျာႏတပဲ့ꩻမွိုက်တဖြာꩻတဲင် မဲ့ꩻဝင်ꩻငဟိုမ်ဒါႏလိုꩻ။ အွိုး ၁၉၇၀-ဗွေဗာႏနေင်ႏ၊ ၁၉၇၁-ဗာႏနေင်ႏ ဗိုဆျိုက်နေးဝိန်းစိုး ဝွေꩻမာꩻ မြန်မာစာပေ ပြန်လည်စီစစ်ရေးတဲင် လေက်တဲမ်းဆရာႏ (ဦးမာဃ၊ ဒဂုံဦးစန်းငွေ၊ နိုင်ပန်းလှ၊ ဦးဖေမောင်တင်၊ ဦးထွန်းဖေ၊ ဦးသောင်းလွင်၊ ဦးသိန်းဇံ၊ ပါမောက္ခဦးသန်းထွန်း)ကစမန်းလိုꩻ ဆရာႏတန်သီးဖိုင်ႏ ထွိုင်ႏဒင်ႏပျꩻနယ် ဝွေꩻသီးလေက်မန်းခရာႏ၊ တောမ်ႏနီပအိုႏ အခြဲမ်တရာꩻတောမ်ႏခမ်းကောင် ထွာဝင်ꩻပျဿနာႏတွင်ꩻ နီသောန်းသီး ထီႏဗာႏ သေဗာႏ လေက်မန်းဖဲ့ꩻ ပွိုးလေက်သမုတ်ပညတ် မော့ꩻအီအယပ်ꩻအခုဲင်ႏဖိုင်ႏ၊ လေက်ဖေႏကအဝ်ႏ အီႏအဝ်ႏဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻအကျောင်ꩻဖိုင်ႏထွူ လိုꩻဒါႏဆရာႏတန်သီးဖိုင်ႏ ကရိုꩻရောင်ဒါႏ လေက်ဖေႏကမဲန်ႏ အီႏအဝ်ႏဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသီးမန်းတာႏ အဝ်ႏထီႏသွူထာꩻမဲန်ႏတဲ့ သုင်ꩻတလꩻတဝ်းဖိုင်ႏ၊ တွိုႏနဝ်ꩻခါ- ကထင်ႏအောန်ႏတဲက်ဆဲင်ႏဝင်ꩻ တောမ်ႏနီပအိုႏသီးထာꩻလိုႏနဝ်ꩻ သေလောန်အီဗာႏ၊ ထီႏလောန်အီဗာႏ ဝွေꩻသီးကရိုꩻဒါႏ ထာꩻမဲန်ႏနဝ်ꩻ အဲင်ႏကဲက်ဒျာႏတောမ်ႏပအိုႏငဝ်း ကထင်ႏထီႏထွူနဝ်ꩻမာꩻငါ (လုပ်သားပြည်သူ နေ့စဉ်သတင်းစာ-လေက်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻဆောင်းပါး)ဖိုင်ႏနဝ်ꩻ နီသောန်းတဲမ်းထန်ႏ (ဤသို့လေ့လာ၍ ဤသို့တွေ့ပါသည်)လေက်စောင်ႏကို မီႏမဲန်လꩻတဲ့ ကျွꩻလောန်ထူႏလꩻဒျာႏ။

ကထင်ႏမော့ꩻထွူ လေက်ထာꩻမဲန်ႏခါ ထင်ႏအော်ရီး ခမ်းကောင် ကျွိုက်သားတဲ့အဝ်ႏ၊ ကျွိုက်တဝ်းသားတဲ့အဝ်ႏ၊ ကကျွိုက်သားနဝ်ꩻ အသဖော်ꩻ တပေါက်တဝ်းဒျာႏ သေဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အသဖော်ꩻဖေႏကပေါက် အဝ်ႏကျိုꩻစာꩻအနေႏ လင်ꩻဒင်ႏပျꩻနယ်ပါ အခြဲမ်တရျာꩻ၊ အတွင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏသုင်ꩻနေကဒျာႏ ဗိုန်ဖြားကျိုးဝဲင်းလေက်၊ ဗိုန်ဖြားကျိုးဝဲင်း တစူꩻတဝ်းတဲင် ဒင်ႏပျꩻနယ်တေား ဆရာႏခုန်ဝေးတန်၊ ဆရာႏခုန်-ခုန်ဝေးတန် သဖော်ꩻပေါက်တဲင် ဗိုန်ဖြားကျိုးဝဲင်းလေက်နဝ်ꩻ အောန်ႏကုဲင်၊ ထူႏသုင်ꩻတေားလေက်လွောင်ႏဗူႏ၊ ဝင်ꩻထင်ႏထူႏသုင်ꩻတဲင် ဟွုန်ဟဝ်ငါႏအနေႏ နီသောန်းလင်ꩻထေကိုဗာႏ လေက်ခမ်းဒေါမ်၊ သင်္ဃာႏခမ်းကောင်တဲ့ ရိုꩻတငါခန်းဒျာႏ နီသောန်းထွာ အခြဲမ်တရျာꩻသား။ နီပအိုႏ မီႏသုင်ꩻလေက်လွောင်ႏဗူႏမူနဝ်ꩻ မန်းခမ်းကို ပအိုႏယို အီႏထွာချာယင်း လိုꩻရာႏဇဝင်ႏတန်သားတဖြာꩻသွူတကာႏတဝ်း ပအိုႏလေက်တဲ့ လွောင်ႏဗူႏပါ၊ ပအိုႏမဲ့ငါ့တဲ့ အီႏတင်ႏလေလင်းလောန်ထာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏထီႏရီးစောန်ႏ၊ ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ တသျော့ꩻတဝ်း အဝ်ႏကျိုꩻစာꩻလွေꩻဗာႏနုဲးယိုသွူ။ အွိုးစခါ မန္တလေꩻနဝ်ꩻ မင်ꩻတုင်ꩻခုန်၊ ညောင်ႏရွီႏနဝ်ꩻ ဆာစောမောင်စိုး (သက္ကရာဇ်သေတဝ်း၊ လွိုးရ-၁၂၂၁-ဗာႏရပ်)မွိုင်ꩻပျိုꩻ၊ ပွေးလှ၊ တောင်ကီးကျပ်၊ မျောက်မေချား စင်ꩻပေႏသိုမ်ပါꩻ လင်ꩻသောန်လေက် မန္တလေꩻ။ တွိုႏတနီꩻ ထင်ႏသိမ်ႏအဝ်ႏကုဲင်ဝင်ꩻတဲင် သာႏသနာႏပဲင်ႏဆရာႏတောႏ ဖေႏတမ်ႏ၊ ထောန်ႏသဲင်ꩻပျုသာႏသနာႏ ခမ်းကောင်။

ကထင်ႏသဲင်ꩻပျုခါ ဟော်ꩻဗာႏတရာꩻ၊ သောန်လေက်၊ တဲမ်းလေက်၊ မာꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ တောမ်ႏစောက်ꩻဖါးရွီႏ ထွာဝင်ꩻပျဿနာႏ၊ မဟာႏတမ်ႏဖိုင်ႏ အဝ်ႏထိုမ်ႏယား ထိုမ်ႏဆောမ်ꩻ၊ လွင်းဗာႏမဟာႏတမ်ႏ၊ ထင်ႏတွိုႏခန်း ဆောင်ႏဖိုးကောင်လောင်းနဝ်ꩻမꩻ ကွဲးထွာ၊ တဲမ်းရီးလွိုဝင်ꩻ လေက်သုတ္တနိဗ္ဗာန်ႏ၊ ထွာဝင်ꩻပျဿနာႏတဲင် လင်ꩻထေ့ချာဗာႏ သာႏသနာႏပဲင်ႏ ဆရာႏတောႏ မန္တလေꩻထျꩻ၊ ကထင်ႏသေမွေးမဲန်ႏဒျာႏနဝ်ꩻမꩻ လꩻယင်းအခွင်ꩻ၊ ပအိုႏလေက်တဲ့ပေါႏ၊ မော်တဲ့ပေါႏလောန်ဗာႏ၊ (ပဲယိန်းတောင်ဒေါ့ꩻနယ်)။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဂျပန်ဝုဲင်ꩻခိင်ႏ စောက်ꩻဖါးညောင်ႏရွီႏ ငမ်းတွိုက်ꩻကိုဗာႏဂျပန်စဲ့ꩻတဲင် မာꩻကွို့ꩻဒျာႏ ညောင်ႏရွီႏကျောင်ꩻရန်ႏကုင်ႏကို၊ မာꩻစာမေးပါဲးအတုꩻ၊ ဗိုန်ဖြားနောင်ကာꩻ ဦးပဏ္ဍိတ ဝါႏတောႏလꩻ-၂၀၊ ဗိုန်ဖြားထီသိမ်ႏ ဦးသုနန္ဒ (စာမေးပွဲးရွီႏကို တွိုႏအငယ်တန်ꩻ)ဝါႏတောႏလꩻ-၈ဝါႏ၊ အဝ်ႏပါ။ သင်္ဃာႏဖြဝ်ꩻဖိုင်ႏ အောန်ႏပအိုႏစူꩻငီꩻလေက်ဖြဝ်ꩻ၊ ဗိုန်ဖြားထီသိမ်ႏစူꩻတဝ်း၊ အဝ်ႏနဝ်ꩻသဲင်ꩻချာ ပရိယတ်လွဲဖြီ အဝ်ႏဟိုပုံꩻ-ခကောန်ႏ၊ ခိုလဝ်ခတွို့ꩻထင်ꩻ ကာꩻတဖူꩻခထင်ꩻ၊ ဗိုန်ဖြားစင်းငဝ်ꩻသီးတဲ့ အိုင်ဗာႏ၊ ထွားထွား မွိုင်ꩻပျိုꩻလေက်ကို ကဗိုန်ဗိုန်လေက်ဖြဝ်ꩻဖိုင်ႏနဝ်ꩻ ထေထန်ႏထိုꩻ၊ အောန်ႏကုဲင်ကဗိုန်ဗိုန်မန်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻတဲင် လေက်ထီသိမ်ႏ ပေါႏလောန်ဗာႏ (ဗိုန်ဖြားနောင်ကာꩻဒေါ့ꩻနယ်)။ ဗိုန်ဖြားထီသိမ်ႏ ကထွင်ႏလေက်ခိင်ႏ မွိုင်ꩻပျိုꩻလေက်၊ စင်းငဝ်ꩻဒိုင်လီꩻကောင် ထီအိုင်ႏပိုက်ꩻလေက်မွူး ပေါႏရီးလဲန်း (စင်ꩻတန်ဝိဇ္ဇာနန္ဒဒေါ့ꩻနယ်၊ ဝွေꩻဗွေႏထျꩻသူꩻလေက်မူအဝ်ႏ၊ နီသောန်းအဝ်ႏထီႏဗာႏ)။

ဗိုန်ဖြားမွိုင်ꩻပျိုꩻလေက်နဝ်ꩻ ထူႏမန်းတစိꩻ၊ ဖြဝ်ꩻတစိꩻထေ၊ ဗိုန်ဖြားထီသိမ်ႏလေက်နဝ်ꩻ ပြွဉ်းထိုꩻ ကဗိုန်ဖြဝ်ꩻ အောန်ႏဗိုန်မန်း၊ ဗိုန်ဖြားကျိုးဝဲင်ႏလေက်နဝ်ꩻ ပြွဉ်းဖိုꩻကဗိုန်မန်းတဲင် အောန်ႏဗိုန်မဲင်ꩻ၊ လေက်ညောင်ႏရွီႏကန်ကြီးနဝ်ꩻ ပြွဉ်းထိုꩻကဗိုန်မဲင်ꩻတဲင် အောန်ႏဗိုန်ပါဠိ၊ ပါဠိကို ကပါတဝ်းနဝ်ꩻ ထွင်ႏသော့ꩻ၊ ထီႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ မွိုင်ꩻပျိုꩻနဝ်ꩻ ကျင်ႏလယ်ႏဒျာႏ မန်းဖဲ့ꩻပါဠိဖဲ့ꩻ ထေလေက်ရိုꩻရိုꩻလွုမ်ꩻ၊ မော်ꩻစအုန်တဖြာꩻ ဝါႏသနာႏ ကဗျာလင်္ကာႏ ဗုဲင်ရဟန်ꩻလင်ꩻအိုင်သီႏသဲင်ႏ စောက်ꩻဖါးထျꩻ၊ ဝွေꩻဗွေႏသီးနီပါꩻ ထင်ႏမော့ꩻလို့ဝင်ꩻမꩻ အလင်္ကာႏကွဲးပေါႏ၊ ပေါႏတဝ်းတဲ့ တလꩻတဝ်းဒျာႏရင်ꩻ၊ ထွာအလင်္ကာႏမꩻ ဖမ်ꩻဗာႏသက်သာႏ၊ "မွိုင်ꩻပျိုꩻကောလဲင်း-နောင်ဟဲင်းကေားယွိုႏ"။ အတွင်ꩻနဝ်ꩻ တောင်ႏကီꩻခကီကောန်ႏ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻဆရာႏ စခြွီလဲ့ ထေနုဲင်းနုဲင်း ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻသံပေါက်ဖိုင်ႏ "စခြွီဖူထောက်"။ ဗိုန်ဖြားသီးလေက်ဖိုင်ႏနဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻဆောင်ႏပြောင်း၊ ဒေါ့ꩻနယ်ပင်ပိုမ်၊ ဝွေꩻဗွေႏသီးတဲ့ ထေနုဲင်းနုဲင်းလေက် လိုꩻမူႏလိုꩻပေႏကျွိုက်စား၊ "သဲင်ꩻပꩻဆောင်းပြောင်း-သဲင်ꩻဖေါင်းပင်ပိုမ်"မောငဝ်းပေါႏလောန်ဗာႏ၊ "မွိုင်ꩻပျိုꩻတောမ်ႏနောင်ဟဲင်းနဝ်ꩻ ငဝ်းပညာႏသျိ၊ စခြွီနဝ်ꩻ ငဝ်းခိုဗင်ႏ၊ ဆောင်ႏပြောင်းပင်ပိုမ်-နဝ်ꩻ ငမ်းမူႏနမ်ꩻ"ငဝ်းနဝ်ꩻတဲ့ ပေါႏလောန်ထဲင်းဗာႏ။