ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးယိုခါ

"ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးယိုခါတွမ်ႏ ခေတ်အနေႏအနေႏယိုခါ" ကေားတဲမ်းသား- ဗွေႏဗွန်သုနန္ဒ၊ ကျောင်ꩻထီသိမ်ႏ၊ ကေားဖျင်သား- ဗွေႏဗွန်ဉာဏ၊ ကျောင်ꩻထမ်းဘုရာꩻ၊ ၁၃၁၉-ဗာႏ၊ ပအိုဝ်ႏသံႏဃာႏ သာသနရက္ခိတအဖွဲ့ထေဖေႏ ပအိုဝ်ႏအက္ခရာႏလိတ်မွူးတသာနဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၃၂၀-ဗွေႏဗွန်ထီသိမ်ႏ လွဉ်သွဉ်ဖေႏ တောင်ႏကီꩻ ပထမကျောင်ꩻတန်မွဉ်ခြဲင်ကိုတဲင် ခွေသွဉ်းသက်လꩻ(၁၇)၊ သွဉ်စစဗာႏ "ကကꩻကာကာꩻကားကာႏ"စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (အတွင်ꩻနဝ်ꩻ အမုဲင်အဝ်ႏဒျာႏဗီးလောင်းကီ)။

မဲဉ်သေမဲဉ်ဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးအတွက် သꩻဓာတ်လာလွဉ်မွေးထာꩻတဲင် တယ်ႏစ နေင်ႏ ၁၃၂၇-ဗာႏ ဗꩻလွေꩻစွဉ်ႏ ၁၃၄၀-တဆီသွံနေင်ႏဗွေဗွေ ခွေသွဉ်းလွူꩻ(လေ့လာ)မွေးစွဉ်ႏလိတ်မွူးပအိုဝ်ႏတွော့ꩻ နမ်းတွမ်ႏနမ်းကယူႏနဝ်ꩻ "လိတ်အဖြုံႏယို အငဝ်းထန်ႏဗာႏနုဲင်းယို၊ တဲမ်းနုဲင်းယိုမꩻမဲဉ်ႏ၊ တဲမ်းနုဲင်းနဝ်ꩻမဲဉ်ႏတဝ်း" ခွေသေလို့လဲဉ်း ယူႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် "ထွင်ႏခါꩻနုဲင်းနုဲင်းတွမ်ႏ လိတ်မူတမူ"နေနေတန်သွူ။ အခေႏအနေႏ တဖေႏတဝ်းတဲင် နမ်းလိတ်မူနဝ်ꩻ အွဉ်ႏချာ၊ စူꩻငါလွေꩻ တောင်ႏကီꩻ ထီသိမ်ႏမူထွူတဲင် တယ်ႏ ၁၃၄၀-မာꩻငါ နွို့ရုဲင်ꩻတသွိုး စွိုးခွိုꩻလိတ်ကိစ္စနဝ်ꩻ ဗꩻစွဉ်ႏ ၁၃၆၈-ယိုခါ လꩻနီဆီသွစ်ꩻနေင်ႏလဲဉ်းသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်မွူးခရာႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏအာငါႏလဲဉ်း၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ ထေင်အီလို့ဝင်ꩻ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ မဲ့ထီလင်ꩻဗာႏနေးတွော့ꩻ "ဒေါ့ꩻတဝ်းဒွုမ်၊ တဲမ်းတဝ်းဒွုမ် လိတ်မွူးခရာႏ၊ စူꩻတေ့ꩻတေ့ꩻဗော့ꩻဝင်ꩻ သျင်ꩻဟဝ်၊ ယိုꩻဟဝ်၊ ပေါႏထာꩻမာꩻထွာအီတဲ့ မွေးလဲဉ်း၊ မဲဉ်ႏယင်ဟန်ႏ-မဲဉ်ႏတဝ်းယင်ဟန်ႏ (အဝ်ႏထီႏ၊ အဝ်ႏသေဒျာႏ)သယ်ꩻခံႏတေ့ꩻတေ့ꩻဗော့ꩻနုဲင်းယို"သꩻကိုဆွုံꩻဖျတ်ခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

လိုꩻသေလိုꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏပညာႏသျိလိတ်မွူးဆရာႏတဖြာꩻရိုꩻ- "နီဗွေႏထွာသွူ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံဃာႏဥက္ကဋ္ဌနဝ်ꩻ လိတ်မွူးကို ကလိုႏဖျင်ဖုံႏနဝ်ꩻ မဖျင်ခန်းတဝ်းအီဗွေႏ" "ဝင်ꩻကဒင်ႏခွေ ကက္ကဋ္ဌနဝ်ꩻ ထွဉ်ႏဖျင်လိတ်မွေးတဝ်း၊ ထွဉ်ႏအွဉ်မာꩻထာꩻမာꩻဒျာႏ"ဒေါ့ꩻချာဗော့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ လိတ်မွူးခရာႏ တဆွေꩻနွေꩻဒွုမ်လို့ဝင်ꩻနုဲင်းကရီးခါ။ ထာꩻနီသွံနေင်ႏကိုယို "လိတ်မွူးပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏနုဲင်းယို၊ အဝ်ႏလိုႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ယိုမꩻ၊ နဝ်ꩻမꩻ"ဒင်ႏပျꩻလွဉ်တွမ်ႏလိတ်တဲ့အဝ်ႏ၊ တဲမ်းလိတ် နျꩻတွမ်ႏကွန်ပျူတာ တုတ်ꩻဖြေ့ꩻချာငါနေးတဲ့အဝ်ႏ၊ တဲမ်းသော့ꩻနေး လိတ်စောင်ႏကို ဝွေႏဖန်ႏနယ်တဲ့အဝ်ႏ၊ လွဉ်လဝ်းတွိုႏနေးတဲ့အဝ်ႏ၊ အမွေးအမွေးအတွိုင်ꩻ၊ အမာႏအမာႏအတွိုင်ꩻ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ႏကျကျ ကဒင်ႏပျꩻသားနဝ်ꩻ ကေꩻဇူꩻတင်ႏခရာႏတန်ဒျာႏသွူ။ ယင်ဟန်ႏသားနဝ်ꩻ "ခွေမူမꩻမဲဉ်ႏ၊ နီလိတ်မꩻမဲဉ်ႏ"ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် သဲဉ်ꩻတဉ်ႏဒျာႏအမူ၊ အွဉ်ႏစွꩻစူတဝ်းအလိတ်တဲ့အဝ်ႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသီးတဲ့ သꩻရက်ခွိုꩻအဝ်ႏဒျာႏနေနေ၊ အသꩻရက်ခွိုꩻနဝ်ꩻတဲးတဲ့ အံႏဖြာႏခရာႏ၊ ထူႏဂုဏ်ႏခရာႏတန်ဒျာႏသွူ။

ကမဲဉ်လꩻ အမွေးအမဲဉ်ႏသားဖုံႏ၊ ကမော့ꩻတလူႏဗာႏ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏသားဖုံႏ၊ သꩻရက်ခွိုꩻသားဖုံႏ ခွေတဲမ်း နာꩻတဲမ်း၊ ခွေဒေါ့ꩻနာꩻဒေါ့ꩻ၊ ခွေလဝ်းနာꩻလဝ်း၊ ခွေဒင်ႏပျꩻနာꩻဒင်ႏပျꩻတဲင် တာႏဝွန်ႏအဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတပါꩻအနေႏနဝ်ꩻ ဖြေႏသျ်ꩻဖေႏတဝ်းတဲ့ အလွိုးတရထွူတဝ်းဒွုမ်တွော့ꩻ တမဲဉ်ဒေါ့ꩻတဝ်း လိတ်မွူးခရာႏတဲ့ ဒေါ့ꩻဗာႏယင်းသွူ။ တမဲဉ်တဲမ်းတဝ်း လိတ်မွူးခရာႏတဲ့ တဲမ်းဗာႏယင်းနုဲင်းယိုသွူ။ ပညာႏသျိပညာႏသျင်ႏ လိုꩻချင်ႏလိတ်သား ကားကအဝ်ႏ ဆရာႏတကာႏဖစ်ပင်ꩻလို့လို့ ဒေါ့ꩻရီလို့ဝင်ꩻတဲင် အဆင်ႏမဉ်ႏပြေႏနဝ်ꩻ ဟောဝ်ငါႏမရေႏမရာႏ၊ အဆင်ႏမဉ်ႏတပြေႏတဝ်းနဝ်ꩻ ယိန်းညာꩻထဲင်းဒါႏလို့ဝင်ꩻ၊ လိတ်မွူးသမဲင်ꩻတဲ့ တဟောဝ်တောဝ်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏတပါꩻအနေႏ ဖြေႏသျင်ꩻစံꩻက၊ အဆင်ႏမဉ်ႏပြေႏတဲ့ ပြေႏလွေꩻယွယွဒါႏ၊ အဆင်ႏမဉ်ႏပြေႏတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ အငေါဝ်းတသင်ႏတဝ်း၊ တညာꩻထိုꩻတဝ်းလို့တင်ꩻ၊ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း စွိုးခွိုꩻတွက်တာႏဒျာႏ၊ ခွေသွဉ်းသယ်ꩻခံႏဒျာႏ။

ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ကတဲမ်းလိတ်ယိုနဝ်ꩻ စင်ꩻတန်ကောဝိဒ ပုဂ္ဂလတပါꩻအနေႏဒျာႏ၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏဥက္ကဋ္ဌအနေႏတဲ့ မွေးတဝ်း၊ ဗဟိုႏသံႏဃာႏနမ်းခြောင်ꩻတင်တဲ့ မွေးတဝ်း၊ မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏမာႏမာႏ ခွေသွဉ်းတာႏဝွန်ႏဒျာႏ၊ တွမ်ႏဗဟိုႏသံႏဃာႏ ဆဲင်ႏတဝ်းတမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ လဝ်းဖြောင်ဖြောင်ရီးဗာႏနုဲင်းယိုသွူ။ လိုꩻပေႏကအဝ်ႏလွမ်နေတွမ်ႏဗီ ဒေါ့ꩻထာꩻတဒါႏတဝ်းဒွိုန်းတွင်ꩻနဝ်ꩻ ပေါႏဟို့ꩻခိုးနဲဉ်းတဲ့ ငွိုးထာꩻ (မာꩻအငဝ်း)၊ ဒေါ့ꩻထာꩻဒါႏတဝ်းတဲင် အလိုႏဆန္ဒ အဝ်ႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း ကွိုꩻထာꩻငွိုး၊ ကွိုꩻမာꩻအငဝ်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ "ငေါဝ်း"ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထေနယ်နီထာꩻလိုႏဆန္ဒ၊ နီထာꩻလိုႏအဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻတဲ့ ဒေါ့ꩻနယ်နေးငဝ်း၊ နေင်ႏငါ လာတွိုႏ လိုႏမုဲင်ꩻခါ ထွားချာဖေႏကလꩻတဲင် ငဝ်းခြောင်ꩻတင်နဝ်ꩻ မာꩻဗာႏတေားလိတ်၊ ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ "လိတ်"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "ငဝ်းရုတ်"၊ ငဝ်းကိုယ်ႏစာႏလယ်ႏ။ ငဝ်းနဝ်ꩻ တထီႏတဝ်းအနမ်းတဲင် ကထင်ႏတဲမ်း ငဝ်းရုတ်၊ ကထင်ႏတယ်ႏထွင်ႏလိတ်ဖြုံႏနဝ်ꩻ ယူႏယူႏတဲမ်း(အက္ခရာႏ၊ လတ်ဖြုံႏ၊ ငဝ်းရုတ်) ပငါပရာꩻနဝ်ꩻမ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻတွမ်ႏတမျိုꩻ လိတ်တဗွိုန်ပီတဝ်းလို့ဝင်ꩻ၊ ငဝ်းယငွါနဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီသွူလို့ဝင်ꩻတဲ့ လိတ်ဖြုံႏတဗွိုန်ပီတဝ်းလို့ဝင်ꩻ။

ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ "လိတ်ဖြုံႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ မတ်တောင်ꩻအီကွို့ꩻငဝ်းလွုမ်ꩻ၊ "မဉ်ႏတဲမ်းလိတ်ဖြုံႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏနုဲင်းယို"မတ်တောင်ꩻသေꩻခါꩻအီ ငဝ်းတောင်ꩻမတ်၊ ပညတ်သင်္ကေတဒျာႏ၊ လိုꩻသေလိုꩻဒါႏလျင်ႏ ပညာႏသျင်ႏသီး ထွင်ႏဖေႏရီးလိတ်ဖြုံႏတဲင် လိုꩻအမျာꩻစူꩻလွဉ်ꩻ၊ သွဉ်လွဉ်ꩻ၊ တဲမ်းလွဉ်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ နီလိုꩻသီးယို အဝ်ႏခြွဉ်ႏလွဉ်ꩻသေႏသေႏ ခေတ်ထီတသုဲင်ကိုတဲင် ငဝ်းဝေါဟာရတဲ့ အဝ်ႏပေါႏထဲင်းထဲင်း၊ ငဝ်းနဝ်ꩻအဝ်ႏရီး လိတ်နဝ်ꩻပေါႏဆုဲင်ꩻ၊ ပေါႏငဝ်းအဝ်ႏတဲ့ ငဝ်းရုတ်လိတ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏလွဉ်ꩻဗာႏ၊ ငဝ်းတငွါ လိတ်ထွာလွဉ်ꩻဗာႏတဖြုံႏ။ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻတွမ်ႏတမျိုꩻ ထူႏသွုံꩻချာငါလို့ဝင်ꩻ ဝေါဟာရနဝ်ꩻ အဝ်ႏလဲ့ ထွားနုဲင်းလို့ဝင်ꩻလိတ်၊ ထူႏလို့ဝင်ꩻလိတ်နဝ်ꩻ တအဝ်ႏကြွို့ꩻတဝ်း။ ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻရိုꩻ "ပအိုဝ်ႏလိတ်နဝ်ꩻ ထွားနုဲင်းမန်းလိတ်-တဲ့၊ မော့ꩻနဝ်ꩻခါ ဝွေꩻသီူထူႏသဲင်ꩻနီလိတ်ဟ၊ ဝွေꩻသီးလိတ်ယိုခါနဝ်ꩻ ထွားနုဲင်းကွို့ꩻနီလိတ်"မဉ်ႏရိုꩻချာနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ လꩻဒျာႏ။ "လိတ်"ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻ အရွီးတလီးတဲင် ထီႏနီလိတ်နဝ်ꩻ ထင်းဖွီချာမွိုန်း၊ ထီႏပေႏချာမွိုန်း၊ အမွေးနဝ်ꩻ အာတန်ဒျာႏ၊ အမာႏနဝ်ꩻ ဆေ့ꩻပေႏလွုမ်ꩻ၊ အမာႏဆေ့ꩻဆ့ꩻပေႏအကိုနဝ်ꩻတဲ့ အမာႏမွေးမွေးတဲ့အဝ်ႏ၊ အမာႏစွဉ်ႏတဲ့ သွုံꩻအီအမာႏနဝ်ꩻမꩻ အဆင်ႏပြေႏတဲ့အဝ်ႏ၊ နုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ကအီႏတဲမ်းငါလွေꩻယိုအတွိုင်ꩻဖုံႏသွူ။

မူလသရ (၂၂)ဖြုံႏ

• ၁။ အ
• ၂။ အာ
• ၃။ အိ
• ၄။ အီ
• ၅။ အု
• ၆။ အူ
• ၇။ အွု
• ၈။ အွူ
• ၉။ အေ့
• ၁၀။ အေ
• ၁၁။ အော့
• ၁၂။ အော
• ၁၃။ အွော့
• ၁၄။ အွော
• ၁၅။ အဲ့
• ၁၆။ အဲ
• ၁၇။ အုဲင့်
• ၁၈။ အုဲင်
• ၁၉။ အို့
• ၂၀။ အို
• ၂၁။ အွို့
• ၂၂။ အွို

ဗီးသွတ်ꩻခန်ꩻ

• ၁။ အက်
• ၂။ အင်
• ၃။ အစ်
• ၄။ အဉ်
• ၅။ အတ်
• ၆။ အန်
• ၇။ အပ်
• ၈။ အမ်
• ၉။ အယ်
• ၁၀။ အဝ်

၁+၂၊ ၅+၆၊ ၇+၈၊ ၁၀-ဖုံႏနဝ်ꩻ ဝါႏဒကွယ်ꩻလို့ဝင်ꩻအဲဉ်ထဝ်း၊ မုဲင်ꩻကိုကိုတဲ့ယဝ်း ပေါႏဝါႏဒကွယ်ꩻလို့ဝင်ꩻအဲဉ်ထဝ်း လိတ်ဖြုံႏနဝ်ꩻ သျင်ꩻပျꩻနယ်ခရာႏ တလိုႏတဝ်း၊ သျင်ႏပျꩻနယ်ငါ ဝါႏဒတဗွိုန်ပီတဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻငါသွူ။

"အစ်"နဝ်ꩻ အထျꩻအဝ်ႏ အသရ၊ ဖတ် အ'ထွူမꩻ စ်-မတြာထဝသွတ်ꩻဆုဲင်ꩻ၊ အခေႏခံႏ အ-တဲင် အဝ်ႏ(အ)ငဝ်းလွဉ်တွော့ꩻ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏ"အတ်"နဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီလို့ဝင်ꩻ၊ "အဉ်"တဲ့ တွမ်ႏ"အန်"ဗွိုန်ပီလို့ဝင်ꩻ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဆရာႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻရိုꩻ "ဂစ္ဆာမိ"ယို ကဖတ်ထိုꩻ "ဂိ-စ်"နဝ်ꩻ (အ)ငဝ်းဒျာႏ၊ အွဉ်ႏထန်ႏထိုꩻ (အိ)ငဝ်းတဲင် အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း၊ "ဂဆ်ဆာမိ"၊ "ဟေတုပစ္စယော-နဝ်ꩻ ဟေတုပတ်စယော"(ဂတ်+ပတ်) ဖတ်နုဲင်းနဝ်ꩻမꩻ အငဝ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏ အရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဝင်ꩻအမျာꩻနဝ်ꩻ (ပစ်)တဲ့ ဝွေꩻဗွေႏသီးနဝ်ꩻ (ပတ်)ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ မန်းလိုꩻလမ်းတဲ့နဝ်ꩻ၊ ဆရာႏတောႏမန်းဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ "ဂစ္ဆာမိ"နဝ်ꩻ ဖတ်"ဂိ-စ်ဆာမိ"အွဉ်ႏထန်ႏတေားဒျာႏ "အိ"ငဝ်း၊ အလင်လင်ဖုံႏ၊ ဥပမာႏ- "လောကုတ္တရာ"နဝ်ꩻ ဥ-သရငဝ်းတဲင် အဝ်ႏလိုႏဖတ်ဒျာႏ "လောကွတ်တရာႏ"တဲ့ ဖတ်တေားဒျာႏ အို့သရငဝ်း "လောကိုက့်တရာႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ မွေးတဝ်း၊ မဲဉ်ႏတဝ်း၊ နီဗွေႏသီးရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။

နီဗွေႏသီး/နီသွဉ်းသီး အဝ်ႏလိုႏယူႏနုဲင်းယို-

• (၁) "ဗုဒ္ဓ၊ မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၊ ဦးဗုဒ်"ဗုဒ်သွံဗုဒ်အကိုကပါဒါႏ ဆရာႏတောႏဦးဗုဒ်နဝ်ꩻ "ဂတ်ဆာမိ"မွေးတဝ်း၊ "ဂစ္ဆာမိ"ဒျာႏ၊ ဂတ်ဆာမိမွေးတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ နေးတွမ်ႏမန်းလိတ်တဲင် သွဉ်အီပိဋကတ်၊ မထေရ်ႏမျတ်ဒါႏလျင်ႏ၊ တဲမ်းထင်ႏနွောင်ꩻ နိဿယ ကားမုဲင်ꩻစောင်ႏစောင်ႏ၊ ထာꩻမာꩻထွာအီဒျာႏ၊ ထာꩻမာꩻအောင်ႏမျင်ႏအီဒျာႏမွော့ဟွေး။
• (၂) လယ်တီဆရာႏတောႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကျောႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟေတုပစ္စယော-ဒျာႏ၊ ပတ်စယောမွးတဝ်း၊ ရိုꩻစွဉ်ႏမန်းလိတ်မာႏမာႏတဲ့ ဝင်ꩻကဒါႏကားမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ ထွတ်ထေနွောင်ꩻအီ ဒီပနီကားမုဲင်ꩻအုပ်အုပ်မွော့ဟွေး။
• (၃) တိပိဋက ဆရာႏတောႏ၊ မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာႏတောႏသီးဖုံႏတဲ့ ပတ်စယော-မွေးတဝ်း၊ နေးတွမ်ႏမန်းလိတ်သွဉ်အီ၊ တဲမ်းအီတဲင် ထာꩻမာꩻထွာဒျာႏ၊ နီသွဉ်းသီး သွဉ်ဗာႏဝွေꩻဗွေႏသီးလိတ်မွော့ဟွေး။
• (၄) မဟာစည်ဆရာႏတောႏ၊ မိုးကုတ်ဆရာႏတောႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကျောႏသီးတဲ့ ဖတ်"လောကွတ်တရာႏ"မွေးတဝ်း၊ နေးတွမ်ႏလိတ်မန်းသွဉ်တဲင် ဒါႏမွေးလိတ်တွော့ꩻ ပျꩻနွောင်ꩻတရာꩻ၊ မာꩻနွောင်ꩻစွဉ်ႏအစွိုꩻတစွိုꩻ၊ တခမ်းလိုမ်း တထီလိုမ်း အာႏကွိုꩻဗာႏ၊ မဲဉ်အားထုတ်တရာꩻ ခမ်းတန်(နဲင်ႏငန်ႏလင်)သားသွဉ်မဉ်ႏတဲ့ လွဉ်တရေ့လွဉ်ထေ့ဗာႏဝွေꩻဗွေႏသီး၊ လိတ်အွဉ်ႏထန်ႏ အငဝ်းတမဲဉ်ႏတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ ထာꩻမာꩻထွာအီဒျာႏ၊ လဲင်ꩻကျောႏကမ္ဘာႏမွောဟွေး။
• (၅) နီသွဉ်းသီး/နီဗွေႏသီး ပေႏခါတဲ့ အုံလိတ်သွဉ်တွိုက် သွဉ်ဒျာႏမန်းလိတ်၊ ဂစ္ဆာမိဒျာႏ၊ ပစ္စယောဒျာႏ၊ နီသွဉ်းသီး/နီဗွေႏသီး အဆင်ႏပြေႏပြေႏ ဖြေႏနွောင်ꩻလိတ်တဲင် လဲင်ꩻအောင်ႏလꩻစွဉ်ႏ ငယ်-လတ်-ကြီး-ဓမ္မာစရိယ၊ နီဒါႏတွမ်ႏ "ဂတ်ဆာမိ"မွေးတဝ်း၊ နီအောင်ႏတွမ်ႏ "ပတ်စယော"မွေးတဝ်းမွော့ဟွေး။
• (၆) ယူႏခရာႏအဝ်ႏအာတန်၊ ယူႏတွိုက်တွိုက်ဗော့ꩻ နီသွဉ်းသီးနမ်းယိုငါ၊ နီသွဉ်းသီး ကထင်ႏသိမ်ႏခါ ဗွေႏဆရာႏသီး ကဖတ်ဖေႏနီသွဉ်းသီး/နီဗွေႏသီး ကမ္မဝါႏနဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ "ဥပဇ္ဈာယေန"ဒျာႏ၊ ဖတ်အငဝ်းထန်ႏ "ဥပတ်ဈာယေန"မွေးတဝ်း၊ ဖတ်တဝ်း "ဥပတ်ဈာယေန"နဝ်ꩻ မာႏနဲ့ မဲဉ်ႏဒျာႏနဲ့?၊ မဉ်ႏရိုꩻမာႏတဲ့ နီသွဉ်းသီး/နီဗွေႏသီးဖုံႏယို ထွာတဝ်းရဟန်ꩻမတဝ်၊ "မာႏတဲ့ယဝ်း ဝင်ꩻဖတ်ထွုံꩻစံႏအတွိုင်ꩻ၊ ဝင်ꩻအမျာꩻကဖတ်အတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ ရဟန်ꩻတဲးတဲ့ ထွာဒျာႏ"ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဲ့။

ဖတ် ဥပတ်ဈာယေန-မꩻ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏ၊ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏမꩻ ထွာရဟန်ꩻ၊ ဖတ် "ဥပဇ္ဈာယေန-မန်းငဝ်းကထန်ႏအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း၊ ထွာတဝ်းရဟန်ꩻ"အီႏရိုꩻဗာႏစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဲ့၊ မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻဟ နီသွဉ်းသီးတဲ့ ထွာတဝ်းရဟန်ꩻ၊ နီဗွေႏသီးတဲ့ ထွာတဝ်းရဟန်ꩻ၊ ဆရာႏတောႏလင်ဖုံႏတဲ့ ထွာတဝ်းရဟန်ꩻ"နီဗွေႏသီးအီႏရိုꩻဗွိုန်ႏစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဲ့။ "ရိုꩻဗွိုန်ႏတဝ်း ရဟန်ꩻတဲးတဲ့ထွာဒျာႏ"မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏအငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်းတဲ့ယဝ်း ပေါႏအမျာꩻသွုံꩻနဝ်ꩻ အကျိုꩻထွာအီဒျာႏ၊ ထာꩻမာꩻထွူအီဒျာႏတဲင် သွုံꩻလꩻဒျာႏ-ခွေသွဉ်းမဲဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။

ဒေါ့ꩻဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏငါ လိတ်အဝ်ႏ(၄)မျိုꩻလွုမ်ꩻ- (က) အငဝ်းထန်ႏတဲ့မဲဉ်ႏ အမျာꩻတဲ့သွုံꩻ- ဥပမာႏ- ကောင် (ခ) အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်းကီတဲ့ အမျာꩻသွုံꩻ- ဥပမာႏ- ဒုန်/ဒုံ (ဂ) အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏကီတဲ့ အမျာꩻသွုံꩻတဝ်း- ဥပမာႏ- သတ်စာ(သစ္စာ) (ဃ) အငဝ်းတဲ့မဲဉ်ႏတဝ်း အမျာꩻတဲ့သွုံꩻတဝ်း- ဥပမာႏ- "ကိုစ်/ကိုဉ် (သဲင်ꩻကိုစ်လိုꩻ၊ ပွယ်ꩻကိုဉ်ꩻ)တဲမ်းတဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ယူႏစဲင်းစဲင်း အမုဲင်(ခ)နဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်ဖြုံႏတန်တဖူꩻထျꩻ (က) ဒုံထီဗွာ (ဒုန်ထီဗွာ)၊ (ခ) ဒိုင်ထီဗွာ မန်းခမ်းကို လိုꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏ မဉ်ႏဟော်ꩻဖတ်လိတ် (ဒုံ/ဒိုင်)နီမျိုꩻနဝ်ꩻ အငွါမုဲင်ꩻ ပါꩻဟော်ꩻဒုံ၊ အငွါမုဲင်ꩻ ပါꩻဟော်ꩻ(ဒဲင်)၊ တဲမ်း(ဒုံ/ဒုန်)မꩻ ဝင်ꩻသေအာမွေးမွော့ဟွေး၊ ဝင်ꩻသွုံꩻအာမွေးမွော့ဟွေး အဝ်ႏလိုႏယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

ခွေသွဉ်းတပါꩻထာꩻထီꩻ

• ၁။ အဝ်ႏဖတ်ကျင်ꩻ "ဂစ္ဆာမိ"တဲင် ဖေႏကဖတ်ဗာႏတေား "ဂတ်"နဝ်ꩻ တထွာနွောင်ꩻတဝ်း။
• ၂။ အကျောင်ꩻပျꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻတကာႏတဝ်း ခမ်းရင်ꩻသား ရျာꩻခေါင်ꩻ(၉၉)ဖတ် "ဂစ်/ဂိ-စ်"လွဉ်းလွဉ်း။
• ၃။ သံႏဃာႏပအိုဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ပါဠိအဋ္ဌကထာႏ ပရိတ် ပဋ္ဌာန်ꩻ ဓမ္မစကျာႏကို အဝ်ႏ(စ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အီႏဖတ်ဗွိုန်ပီ (တ်)နဝ်ꩻ ကဲဉ်းအာအာ ယင်ဟန်ႏသား အမျိုꩻလက်ခံႏမွေးတဝ်း၊ လက်ခံႏခန်းတဲ့ အီႏပြောင်ꩻဗာႏ တယိုꩻတဝ်း။
• ၄။ ဆွုံꩻဖျတ်ချက်- "အစ်+အဉ်"နဝ်ꩻ ဖတ်စွူစွူဗော့ꩻ ယိုခါအတွိုင်ꩻ။
• ၅။ ငဝ်းမေတ္တာႏရပ်ခံႏ/တောင်ꩻပြန်ႏချက်-

ယူႏဗော့ꩻခွေသွဉ်းကရီ "ဥပဇ္ဈာယေန"နဝ်ꩻတဲင် နီဗွေႏသီးတဲ့ စူꩻသွော့အမျာꩻ၊ လုံးဝစူꩻတဝ်းခန်းတဲ့ ဖတ်(ဂစ်)+(ဂတ်)လꩻနီမျိုꩻ လက်ခံႏဗဲင်းသွော့နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ရိုꩻတေားသွော့နုဲင်းနဝ်ꩻ။

• ၆။ "အယ်"နဝ်ꩻ မဉ်ႏရိုꩻအငဝ်းထန်ႏ"အုဲင်"တဲ့ လꩻဒျာႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ နီဝေါဟာရသံးအဝ်ႏ "အပါယ်ႏ""ဥပဇ္ဈာယ်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့တရဝ်း၊ ကားကအဝ်ႏ ဖြောင်းကျင်ꩻလဲဉ်း "အယ်"၊ မန်းလိတ်တဲ့-အယ်တဲင် နုဲင်းခွေသွဉ်းအနေႏနဝ်ꩻ ဖတ်စွူစွူဗော့ꩻ "အယ်"ယိုအတွိုင်ꩻ။
• ၇။ "အဝ်" ဝ်-သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏတွယ်ꩻတွမ်ႏ (အ)သရတွယ်ꩻယိုမꩻ အငဝ်းတဲ့မဲဉ်ႏ၊ တဲမ်းတဲ့ဒွေါင်ႏ၊ အငဝ်းတဲ့ ထန်ႏမဲဉ်ႏအကျောင်ꩻ မဉ်ႏမဲဉ်သေနဝ်ꩻ (အား+ဝ်="အား+အဝ်း"=)နီဖြုံႏဖတ်မွိုင်မွိုင်ငီꩻစံꩻသွော့ အငဝ်း(အဝ်း)စွဉ်ႏဒျာႏ။

ခွေသွဉ်းတပါꩻထာꩻထီႏ (ဝ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏတွယ်ꩻတွမ်ႏ (အ)သရတွယ်ꩻ၊ လိုႏဆွုံꩻဖျတ်နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ (အမျာꩻတဲ့ ရလက်ခံႏဒျာႏ)။

• (၁) အိက် (၂) အိင်
• (၃) အိစ် (၄) အိဉ်
• (၅) အိတ် (၆) အိန်
• (၇) အိပ် (၈) အိမ်

(၁+၂၊ ၃+၄=လိတ်မွူးကိုပါတဝ်း)

• ၁။ အိက်-အငဝ်းမဲဉ်ႏ "တခီအိက်"
• ၂။ အိင်- အငဝ်းမဲဉ်ႏ "နင်ႏအိင်"

ကွဲႏတွော့ꩻ- ယိုခါ "အိက်"နဝ်ꩻ "အိက်" "အိင်"နဝ်ꩻ "အိန်"တဲမ်းသွုံꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ "အိစ်+အိတ်= အငဝ်းမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (မန်း-အစ်နေ့) "အိဉ်+အိန်= အငဝ်းမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (မန်း အင်တော) ခေတ်ယိုခါ အငဝ်းထန်ႏ- အိက်= အတိက္ကမ (အတေ့က်ကမ) အိင်= လိင်္ဂ (လေင်ဂ) အိစ်= ကိစ္စ (ကေ့က်စ) အိတ်=ကိတ္တိ (ကေ့က်တိ) အိဉ်= ကိဉ္စာပိ (ကေင်စာပိ) အိန်= စိန္တေတိ (စေင်တေတိ)

ခွေသွဉ်းထာꩻထီႏ-

အိစ်+အိတ်-အွဉ်ႏထန်ႏ (အစ်)စတဲင်အငဝ်းအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ အမျာꩻရလက်ခံႏတဝ်းတဲင် အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်းတဲ့ယဝ်း စူꩻဗော့ꩻအမျာꩻသွုံꩻ အငဝ်းထန်ႏယိုခါအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻထွူယိုꩻ။

• (၁) အုက် (၂) အုင်
• (၃) အုစ် (၄) အုဉ်
• (၅) အုတ် (၆) အုန်
• (၇) အုပ် (၈) အုမ်

(၁+၂၊ ၃+၄= လိတ်မွူးကိုပါတဝ်း) အုက်= အငဝ်းမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (အုက်ꩻခံꩻ) အုင်= အငဝ်းမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (ဓာတ်ပုင်ႏ) အုက်=ငဝ်းနဝ်ꩻ ယိုခါသွုံꩻတေား (အွုတ်)၊ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း၊ အုင်=ငဝ်းနဝ်ꩻ ယိုခါသွုံꩻတေား (အွုန်+အွုံ)အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း။ အု+အုတ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏတဝ်ꩻ (အွတ်ꩻ) အုဉ်+အုန်=အငဝ်းမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (အွန်) (လောကုတ္တရာႏ-လောကွတ်တရာႏ၊ ယိုအတွိုင်ꩻယို ယိုꩻတဝ်း) စူꩻဗော့ꩻယိုခါအတွိုင်ꩻ လိုႏဆွုံꩻဖျတ် "အုက်+အုင်"လိုႏသော့ꩻလိတ်မွူးကို။

ခေတ်ယိုခါအငဝ်းထန်ႏ

အုစ်=ဥဒ္ဓစ္စ (အို့က်ဓစ်စ/မန်း-ဥစ္စာ) အုတ်=ပုတ္တ (ပို့က်တ/မန်း-အားထုတ်) အုဉ်=ပုည (ပုံည) အုန်=စုန္ဒ (စုံဒ)

ခွေသွဉ်းထာꩻထီႏ-

အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်းတဲ့ယဝ်း စူꩻဗော့ꩻအမျာꩻကသွုံꩻယိုခါ။ အုပ်=အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏ (တစုပ်ထွူတစုပ်) (လိတ်မွူးကို- "လုပ်ꩻ"ထာꩻ၊ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း။ အုမ်=အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏ (ခမ်းအုမ်ႏ) (လိတ်မွူးကို "ကုမ်ꩻ"ဗီႏ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း)အထူꩻ- "အုပ်+အုမ်"=ယို အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏအငဝ်း။ (၁) အွုက် (၂) အွုင် (၃) အွုစ် (၄) အွုဉ် (၅) အွုတ် (၆) အွုန် (၇) အွုပ် (၈) အွုမ် အွုစ်+အွုတ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (သဲင်ꩻကွုတ်လိုꩻ)(လိတ်မွူးကို "ယွုတ်ပင်ႏ"အွဉ်ႏထန်ႏ အုသရ ကသွတ်ꩻငဝ်း-မဲဉ်ႏတဝ်း၊ (ယွုတ်)နဝ်ꩻ အွုသရဒျာႏ။ အွုဉ်+အွုန်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (အွုန်-တလီꩻ) (လိတ်မွူးကို "ကွုန်ႏ"သယ်ႏ-တဲ့ မွေးတဝ်း)။ အွုပ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (တသွုပ်ထွူတသွုပ်) (လိတ်မွူးကို ပွုံႏစံႏပါတဝ်း)။ အွုမ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (ခမ်းအွုမ်ႏ/ကျိုႏဆွုမ်ႏ)(လိတ်မွူးကိုမဲဉ်ႏထွူ)

လိုႏဆွုံꩻဖျတ်- "အွုတ်+အွုန်"နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏအငဝ်း (နွုတ်ꩻပါꩻ၊ လဝ်းဟွုန်"စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻ)။ "အွု=အွူ"နဝ်ꩻ သရဒျာႏ၊ အဝ်ႏလိုႏသော့ꩻ သရတွယ်ꩻကို၊ အွော့ အွော၊ အွို့ အွို-ဖုံႏတဲ့ သရဒျာႏ။ (၁) အေ့က် (၂) အေင် (၃) အေ့စ် (၄) အေဉ် (၅) အေ့တ် (၆) အေန် (၇) အေ့ပ် (၈) အေမ် အေ့စ်+အေ့တ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (အုံတေ့တ်ꩻထာꩻ)။ အေဉ်+အေန်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (လိုꩻကေန်ꩻ) (ယိုတတွယ်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်မွူးကို အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏလို့ဒျာႏ) (အေ့)နဝ်ꩻ ရဿသရ-အငဝ်းဒွေါင်ႏ၊ (အေ)နဝ်ꩻ ဒီဃသရ-အငဝ်းဆွာꩻ၊ ဝဂ်အထျꩻ(က်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းဒွေါင်ႏ၊ ဝဂ်အနာ(င်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းဆွာꩻ။ (လေ့က်)မဲဉ်ႏတဲမ်းနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ယိန်းမဲဉ်ႏ၊ "လေ"-က်သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းလင်ꩻတဲင် အီႏမဲဉ်ႏဖေႏကထွꩻ "လေ့-က်"နဝ်ꩻ ထွꩻတဝ်း၊ အဝ်ႏကုဲင်အလင် "အဲ့-အဲ၊ အော့-အော်၊ အို့-အို"ဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဝဂ်အထျꩻဗီးနဝ်ꩻ သွတ်ꩻဖေႏရဿ၊ ဝဂ်အနာဗီးနဝ်ꩻ သွတ်ꩻဖေႏဒီဃ မဉ်ႏအွဉ်ႏစီꩻကန်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ ယိန်းမဲဉ်ႏ၊ ယိန်းဟဝ်နဝ်ꩻသွူ။ (၁) အော့က် (၂) အောင် (၃) အော့စ် (၄) အောဉ် (၅) အော့တ် (၆) အောန် (၇) အော့ပ် (၈) အောမ် အောစ်+အောတ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (ဝန်ႏတကော့တ်ꩻ)၊ "ကော့တ်ꩻ"-နဝ်ꩻ အော့-သရတဲင် အွဉ်ႏတစော်ဖြောင်း (ကော့+ကွစ်=နီဖြုံႏဖတ်ဆွိုင်ꩻမွိုင်မွိုင် (ထန်ႏစင်းသင်းကောင်သားငဝ်း)။ အောဉ်+အောန်=အငဝ်းမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (ရော်+ရွဉ်=ရောန်ခံꩻ)(အွဉ်ႏတစော်ဖြောင်း)။ အော့ပ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (ကော့ပ်နဝ်ꩻမꩻ)။ အောမ်=အငဝ်းမဲဉ်ႏ (ခေါမ်ꩻလာꩻ)။ အကွာႏ-ကော့တ်-အွဉ်ႏဆိပ်တဝ်းဖြောင်း၊ ကော့ပ်-အွဉ်ႏဆိပ်ဖြောင်း။ ခေါန်ꩻ-ဆိပ်တဝ်းဖြောင်း၊ ခေါမ်ꩻ-ဆိပ်ဖြောင်း။ သွုံꩻယိုခါ-"ကွပ်ပွိုး"၊ အော့/အော မာꩻထွာတေား (ဝ)"ဝမောဒုဒန္တာနံ-ဝံဩဥ အန္တာနံ-"ဩ"တဲ့ မာꩻ"ဝ"၊ "ဥ"တဲ့ မာꩻ"ဝ"။ မဉ်ႏတဲမ်း "ကော့ပ်"ပွိုးနဝ်ꩻ ထွာ"ကော+အော့ပ်=နီဖြုံႏဖတ်ဆွိုင်ꩻမွိုင်မွိုင် အငဝ်းထန်ႏ "ကော့ပ်"ပွိုး။ မဉ်ႏတဲမ်း "ကွပ်"ပွိုးနဝ်ꩻ ထွာ(ကွ+ကပ်=နီဖြုံႏ ဖတ်ဆွိုင်ꩻမွိုင်မွိုင် အငဝ်းထန်ႏ "ကွ+ကပ်"၊ ယိုနဝ်ꩻ (ဩ)မာꩻထိုꩻ (ဝ)။ ခွေသွဉ်းအနေႏ မဉ်ႏတဲမ်း"ကော့ပ်"နဝ်ꩻ အငဝ်းမဲဉ်ႏထွူစွဉ်ႏတဲင် လိတ်မွူးကိုနဝ်ꩻ လိုႏသော့ꩻထဲင်း "ကော့ပ်+ကောမ်"ယိုတတွယ်ꩻ၊ "အော့တ်+အောန်"တဲ့ လိုႏသော့ꩻဒျာႏနေနေ၊ "ကွပ်+ကွမ်"နဝ်ꩻတဲ့ အွဉ်ႏစွူစွူ။ တနယ်ꩻ- "ကော့ပ်"နဝ်ꩻ "အော့"သရ မာꩻ(ဝ)တဲင် အငဝ်းဖွီဒွေါင်ႏ၊ "ကွပ်"နဝ်ꩻ "အော့/အော်"သရတဲင် အငဝ်းဟံးဆွာꩻ မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ လꩻဒျာႏ။ (၁) အွော့က် (၂) အွောင် (၃) အွော့စ် (၄) အွောဉ် (၅) အွော့တ် (၆) အွောန် (၇) အွော့ပ် (၈) အွောမ် (စွော့စ်ꩻ/စွော့တ်ꩻလီ) အွောဉ်+အွောန်=အငဝ်းထန်ႏ-(အွောန်/အွဉ်ငါ)။ အကွာႏပွုံႏနဝ်ꩻ-(ကော့ပ်)နဝ်ꩻ ငဝ်းပေါ်တစော်၊ (ကွော့ပ်)နဝ်ꩻ အငဝ်းခြꩻကထောင်ꩻ။ အောမ်တွမ်ႏအွောမ်-တဲ့ အကွာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ။ခွေသွဉ်းထာꩻထီႏ-"အွော့က်+အွောင်"အဝ်ႏတဲင် "အွော့တ်+အွောန်""အွော့ပ်+အွောမ်"ယိုနီတွယ်ꩻတဲ့ လိုႏသော့ꩻလိတ်မွူးကို၊ "အွော့စ်+အွောဉ်"နဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏဗွိုန်လဲဉ်း "အွော့တ်+အွောန်"တဲင် သော့ꩻပါတဝ်းတဲ့ လꩻဒျာႏ။ (၁) အဲ့က် (၂) အဲင် (၃) အဲ့စ် (၄) အဲဉ် (၅) အဲ့တ် (၆) အဲန် (၇) အဲ့ပ် (၈) အဲမ် အဲ့စ်+အဲ့တ်- အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (စဲ့စ်+စဲ့တ်လိတ်) အဲဉ်+အဲန်- အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (အဲဉ်+အဲန်ထဝ်း)

ခွေသွဉ်းထာꩻထီႏ-လိတ်မွူးကို အဝ်ႏလိုႏသော့ꩻပါ "အဲ့တ်+အဲန်"ယိုတတွယ်ꩻ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏကိုနဝ်ꩻ (တ်+န်-သွတ်ꩻယို) အသွုံꩻအာလဲဉ်းက (စ်+ဉ်-သွတ်ꩻ)နဝ်ꩻသွူ။ (၁) အုဲင့် (ရဿသရ-အငဝ်းဒွေါင်ႏ) (၂) အုဲင် (ဒီဃသရ-အငဝ်းဆွာꩻ) ဗွေႏဗွန်ထီသိမ်ႏ ကထွင်ႏကတဲမ်းနယ်ဖေႏ (အုဲင့်+အုဲင်) သရငဝ်းရွုတ် လိတ်ဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ (င်)သွတ်ꩻပါသင်ꩻတဝ်း၊ ပွိုးတမုဲင်ꩻနဲးတဲင် သရမန်ႏသမျ က်+င်၊ စ်+ဉ်၊ တ်+န်၊ ပ်+မ်=အသွတ်ꩻအဝ်ႏဗာႏလွဉ်းလွဉ်း။ (အုဲင့်+အုဲင်)ယိုနဝ်ꩻ (င်)သွတ်ꩻသံးအဝ်ႏခံႏခါꩻလဲဉ်းတဲင် ထွုံꩻစံႏအတွိုင်ꩻ မဉ်ႏတဲမ်းနဝ်ꩻ- "အုဲင့်က်+အုဲင် င်၊ အုဲင့်စ်+အုဲင်ဉ်၊ အုဲင့်တ်+အုဲင်န်၊ အုဲင့်ပ်+အုဲင်မ်"ထွာထိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အွဉ်ႏကုဲင်ထိုꩻခန်း (င်)နဝ်ꩻတဲင် တဲမ်းငါ "အုဲ့ အုဲ့ꩻ အုဲ အုဲꩻ အုဲး အုဲႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻငါမꩻ ဗွိုန်ပီယင်း "အဲ့ အဲ့ꩻ အဲ အဲꩻ အဲး အဲႏ"နဝ်ꩻသွူ။

ဗွေႏဗွန်ထီသိမ်ႏ ကထွင်ႏဖေႏဒါႏ "အုဲင်"သရယိုနဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏဆရာႏယပါꩻပါꩻ ကျွိုက်တဝ်း၊ "လယ်သမား-လယ်းသား"ထေနယ်ပွုံႏစံႏနဝ်ꩻတဲင် ပေါႏယ-သွတ်ꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းထန်ႏ"အုဲင်းသရ(အား+အဲး)"သရငဝ်းတဲ့၊ "အားအဲး"နီဖြုံႏပေါင်ꩻဖတ်ဆွိုင်ꩻမွိုင်မွိုင်နဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏ"အုဲင်း"။ "အယ်"နဝ်ꩻ မဉ်ႏအွဉ်ႏထန်ႏထိုꩻ (အုဲင်)တဲ့ ဝေါဟာရပါဠိလွဉ်အဝ်ႏ၊ ဥပမာႏ- "အပါယ+အပါယ်ႏ၊ ဥပဇ္ဈာယ+ဥပဇ္ဈာယ်ႏ"၊ မဉ်ႏတဲမ်း "အပဲႏ၊ ဥပဇ္ဈဲႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ တဲမ်းထွုံꩻသမ်းကုဲင်၊ မတဲမ်းမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ တဲမ်းထွုံꩻအတွိုင်ꩻတဲင် (အယ်)မဉ်ႏဖတ် (အုဲင်)နဝ်ꩻ ဝေါဟာရသံးကုဲင်၊ သံးအီႏဟဲ့ꩻဗာႏတေား "အပါယ်ႏ"နဝ်ꩻ "အပုဲင်ႏ"၊ ဥပဇ္ဈာယ်ႏနဝ်ꩻ "ဥပဇ္ဈုဲင်ႏ"၊ တဖဲ့ꩻရော့ꩻတဖဲ့ꩻရော့ꩻတဝ်း၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ (ယ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏစွူစွူ ပွိုင်းလဲင်ႏအတွိုင်ꩻ၊ စူꩻဗော့ꩻ (အုဲင်)သရနဝ်ꩻအဆင်ႏပြေႏ။ ယင်ဟန်ႏရိုꩻ (အုဲင်)တဲ့နဝ်ꩻ၊ (အုဲ)တဲ့နဝ်ꩻ အငဝ်းတထန်ႏနွောင်ꩻတဝ်း (အာ+အယ်=အုဲင်)၊ မဉ်ႏစေထွားနဝ်ꩻ (အုဲင်နဝ်ꩻ- အဲ+အု=တဲင် အျူ)ဒျာႏအရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ မွေးသွူ၊ ပေါႏစေထွားမꩻမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ စေထွားပါ (ဩ)သရနဝ်ꩻမွိုင်၊ (ဩ-နဝ်ꩻ သ-ဗီး၊ ရ-ဗဲဉ်)ဒျာႏ၊ ဩ-ငဝ်းထန်ႏနွောင်ꩻတဝ်း၊ ထန်ႏဒျာႏ "သရ"ဒျာႏ၊ ဥပမာႏ- "တတြ"၊ (တြ-နဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ"တရ"၊ ကြ-နဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ"ကရ"၊ ဖြ-နဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ "ဖရ"၊ ယိုတဲ့ (ဩ)နဝ်ꩻဖတ်ဒျာႏ "သရ"ဒျာႏ၊ "အေား"ငဝ်းထန်ႏတဝ်း မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻမွိုင် ထွူဒါႏဒွုမ်ထာꩻ၊ စေထွားစေထီးမွိုန်းဒွုမ်၊ ထောက်မွိုန်းဒွုမ် (ကြ၊ တြ၊ ဖြ)ဖုံႏနဝ်ꩻ ပေါႏပညတ်သတ်မတ် (ဩ=အော)တဲ့ ခွေအေား၊ နာꩻအေားတေ့ꩻတေ့ꩻ၊ သွုံꩻအီလꩻ၊ ပေါႏထာꩻမာꩻထွာ မွေးလဲဉ်း (မွေးတဝ်းနဲ့)။ ပေါႏယူႏတဝ်း "ပညတ်-သတ်မတ်"နဝ်ꩻ ထွူဒါႏတဝ်းထာꩻ၊ ဥပမာႏ- အဝ်ႏ၊ ပါဠိသရ(ဩ)၊ ပြောင်ꩻတေားပအိုဝ်ႏသရ(အော)နဝ်ꩻ စေထွားစံꩻမွိုင် (အောနဝ်ꩻ ဧ+အ+အာ) ထန်ႏလွဉ်စွဉ်ႏသရသွံဖြုံႏ (ဧ+အ+အာ)သရသွံဖြုံႏ ဟဲ့ꩻပေါင်ꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏဒျာႏ (အျာ)ဒျာႏ၊ အငဝ်းထန်ႏတဝ်း(အေား)ရိုꩻဗာႏဖျင်နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ထွူသေအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်၊ နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ (အိုနဝ်ꩻ အ+အိ+အု=အျု)ဒျာႏ (အို)ငဝ်းထန်ႏတဝ်း။ စေထွားနေးတွမ်းဒွုမ် ပဉ်ဖြုံႏဖြုံႏတဲင် တယ်ႏစခါ ဗꩻယိုခါ ပညာႏသျိပညာႏသျင်ႏ လိုꩻလျင်ႏလိုꩻသေ (နီဗွေႏသီးတဲ့ပါ) ကားကအဝ်ႏ လက်ခံႏလို့ဒျာႏ (ဩ)၊ နီသွဉ်းသီးတဲ့ (အေား/ဩ)၊ နီဗွေႏသီးတဲ့ (အေား/ဩ)ဒျာႏ၊ နီသွဉ်းသီးတဲ့ (အို)ဒျာႏ၊ နီဗွေႏသီးတဲ့ (အို)ဒျာႏ၊ ယိုတဲ့ နီသွဉ်းသီးတဲ့ (အုဲ)ခန်း၊ နီဗွေႏသီး(အုဲ)ခန်းသွော့၊ "ဩ-အေား-အို"မဉ်ႏတဲ့ နီဗွေႏသီး လက်ခံႏနွောင်ꩻနဝ်ꩻ (အုဲ)ယိုတဲ့ လက်ခံႏခန်း၊ ထွူခန်း မွေးတဝ်းနဲ့ဗွေႏ၊ ယူႏယွယွသွော့၊ လွစ်ထေင်လို့ဝင်ꩻ။ အုဲ့က်-အငဝ်းမဲဉ်ႏထန်ႏ (မန်း-ပူအိုက်)၊ (အား+အဲ့=အုဲ့က်၊ ပအိုဝ်ႏငဝ်းသွုံꩻအဲဉ်ထဝ်း)။ အုဲင်-အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏ (မန်း-ရေအိုင်) (အား=အယ်=အုဲင်၊ ပအိုဝ်ႏငဝ်းသွုံꩻအဲဉ်ထဝ်း)။ (၁) အို့က် (၂) အိုင် (၃) အို့စ် (၄) အိုဉ် (၅) အို့တ် (၆) အိုန် (၇) အို့ပ် (၈) အိုမ် အို့က်-အငဝ်းထန်ႏမဲက်ႏနဝ်ꩻ (လေားကို့က်)။ အိုင်=အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (အိုင်လင်ꩻ)၊ နဝ်ꩻနဝ်ꩻ အမဲဉ်ႏအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ အငဝ်းထန်ႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ- လိတ်မွူးယိုခါကို ပါတဝ်း၊ အို့က်-ငဝ်းယိုနဝ်ꩻ သွုံꩻတေား (အုတ်)၊ အိုင်-ငဝ်းယိုနဝ်ꩻ သွုံꩻတေား (အုန်+အုံ)၊ ကထူႏသွုံꩻ (အုတ်-အုန်-အုံ)ယိုနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်းကီလဲ့ ဖတ်မန်း၊ ဖတ်ပါဠိ၊ ဖတ်ပအိုဝ်ႏ (အမျာꩻသွုံꩻ)လꩻလို့တဲင် ထူႏသွုံꩻစွူစွူယိုမꩻ အဆင်ႏပြေႏ။ အို့စ်-အို့တ်-အငတ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (အို့တ်ꩻကဝ်ႏ)၊ အိုဉ်+အိုန်-အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ (ဗွေႏဗိုန်)၊ လိတ်မွူးယိုခါကို "မိုတ်"လို့ဝင်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏ"အွို့"သရငဝ်းနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း၊ (အိုန်)နဝ်ꩻ ထေပွုံႏစံႏ (သꩻဗိုန်ပီတင်ꩻ-ပအိုဝ်ႏချင်ꩻ)ဟဲ့ꩻ(ဗိုန်ပီ)တဲ့အဝ်ႏ၊ ဟဲ့ꩻ(ဗွိုန်ပီ)တဲ့အဝ်ႏ။ (ဗိုန်)ယို အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်းတဲင် "ဗွေႏဗွန်"တဲမ်းဗာႏတေားနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏတဲမ်းမွိုင် "ဗွေႏဗွန်-တဗွန်ထာꩻ"နဝ်ꩻလꩻဒွုမ်၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ "အို့တ်+အိုန်"နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏအငဝ်း (အို)သရငဝ်း၊ "ဗွေႏဗွန်"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အို့ပ်-အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ "လိုပ့်ꩻလုဲင်း"၊ အိုမ်-အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ "ဒါႏအိုမ်"၊ အို့ပ်-ယိုနဝ်ꩻ လိတ်မွူးကိုပါတဝ်း၊ (အိုပ့်)ယိုအငဝ်းနနဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻတေား(အုပ်)။ ဥပမာႏ- "လုပ်ꩻထာꩻ"တဲ့၊ (လုပ်ꩻ)နဝ်ꩻ (အို့ꩻ)သရငဝ်း (လို့ꩻ-ငဝ်း)ဒျာႏ၊ (အု)ငဝ်းမွေးတဝ်း၊ အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း၊ လိတ်မွူးကို ပွုံႏစံႏ(ထုမ်းသေ)အငဝ်းထန်ႏဒျာႏ (ထူး+မ်း-သေ)တဲမ်းဒျာႏ (ထိုမ်းသေ)မꩻမဲဉ်ႏ။ အိုတ်+အိုန်-နဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ(အို)သရငဝ်း၊ အို့ပ်+အိုမ်- သော့ꩻပါယင်း လိတ်မွူးကို၊ တဲမ်း(ဗွေႏဗိုန်)၊ (လိုမ်းကိုမ်ႏ)နဝ်ꩻ မဲဉ်ႏဟဝ်ငါႏ။ (၁) အွို့က် (၂) အွိုင် (၃) အွို့စ် (၄) အွိုဉ် (၅) အွို့တ် (၆) အွိုန် (၇) အွို့ပ် (၈) အွိုမ် အွို့စ်+အွိုတ်-အငဝ်းထန်ႏ (မွိုတ်လို့ဝင်ꩻ)၊ အွိုဉ်+အွိုန်- အငဝ်းထန်ႏ (ယွယွဒွိုန်း)၊ ဒွိုန်း-ငဝ်းနဝ်ꩻ "ဒွိုး+န်"အဝ်ႏအွိုး "ဒွိုး"ကိုလွဉ်၊ လိတ်မွူးကိုနဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏအငဝ်း ပွယ်ꩻ(ကွိုန်ꩻ)နဝ်ꩻ မွေးတဝ်း၊ နဝ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏ (အွို့ꩻ)သရငဝ်း (ကွိုꩻ-အွိုန်ꩻ=ကွိုန်ꩻ)၊ တဲမ်းဒျာႏ (ပွယ်ꩻကွုန်ꩻ/ကွူꩻ+န်)မꩻမဲဉ်ႏ။ (အွို့ပ်)အငဝ်းထန်ႏ (အွို့+အွိုပ်)၊ (အွိုမ်) အငဝ်းထန်ႏ (အွို+အွိုမ်) ယိုတတွယ်ꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းသွုံꩻအဲဉ်ထောဝ်း။ ကွဲႏတွော့ꩻ လိတ်မွူးကိုနဝ်ꩻပါ၊ အွဉ်ႏထန်ႏအငဝ်း- ထီရီႏ(စွိုမ်း)၊ ငပ(ယွိုမ်း)နဝ်ꩻ မဲဉ်ႏတဝ်း၊ (စွိုမ်း)နဝ်ꩻ (စွိုး+အွိုမ်း)၊ (ယွိုမ်း)နဝ်ꩻ (ယွိုး+အွိုမ်း)နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏဒျာႏ (အွိုး)သရငဝ်း၊ တဲမ်းဒျာႏ(စွုမ်း/စွု+မ်)(ယွုမ်း/ယွု+မ်း)နဝ်ꩻမꩻမဲဉ်ႏ။

ခွေသွဉ်းထာꩻထီႏ-(အွိုစ်-အွိုတ်၊ အွိဉ်+အွိုန်)ကိုနဝ်ꩻ ထူႏငါ (အွိုတ်+အွိုန်)ငါ။ (အွို့ပ်+အွိုမ်)နဝ်ꩻ ဗဲ့ꩻထေထိုꩻ သွုံꩻတေား(အွုပ်+အွုမ်)နဝ်ꩻမꩻ အဆင်ႏပြေႏ။ (၁) အွက် (၂) အွင် (၃) အွစ် (၄) အွဉ် (၅) အွတ် (၆) အွန် (၇) အွပ် (၈) အွမ် အွစ်+အွတ်-အငဝ်းမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ထန်ႏ(အွ-အတ်)(အွတွမ်ႏအတ်) ဖတ်ဆွိုင်ꩻမွိုင်မွိုင်၊ အငဝ်းထန်ႏ(အွအတ်)ပအိုဝ်ႏဝေါဟာရ ငဝ်းသွုံꩻအဲဉ်ထဝ်း။ ကွဲႏတွော့ꩻ လိတ်မွူးကိုယိုခါနဝ်ꩻ (အွစ်)နဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏ(အွော့တ်)၊ (စွစ်ꩻလီ)(စွော့ꩻ+တ်ꩻ-လီ)၊ (အွဉ်)နဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏ (အွောန်)(အွဉ်ငါ)(အွော-န်ငါ)။ ကတဲမ်း(အွစ်+အွဉ်)ကအွဉ်ႏထန်ႏ (အွော့တ်+အွောန်)အကျောင်ꩻပျꩻခရာႏ အဗော့ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ (အော)သရနဝ်ꩻ မာꩻ(ဝ)ထွုံꩻစံႏအဝ်ႏတဲင် (အွော)သရတဲ့ မာꩻ(ဝ)လꩻ၊ အွဉ်ႏသꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အဝ်ႏလိုႏတဲမ်းဒျာႏ (အွော့တ်-အွောန်)တဲ့ တဲမ်းဗာႏ(အွစ်+အွဉ်)သျင်ꩻနယ်ဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ကသျင်ꩻနယ်ယိုနဝ်ꩻ သဘော်ꩻပေါက်သားဆေ့ꩻ၊ သဘော်ꩻပေါက်တဝ်းသားအာ၊ မဉ်ႏတဲမ်းစွဉ်ႏ (အွော့တ်-အွောန်)နဝ်ꩻ သျင်ꩻနယ်ခရာႏလိုႏဒွုမ်၊ အငဝ်းထန်ႏထွူထာစွဉ်ႏဒျာႏ။ မာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻယို၊ မဉ်ႏယူႏနုဲင်းအမျာꩻသွုံꩻနဝ်ꩻ လိုႏတဲမ်း(အွစ်+အွဉ်)၊ မဉ်ႏယူႏနုဲင်း အငဝ်းထန်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ လိုႏတဲမ်း(အွော့တ်+အွောန်)။ မဉ်ႏနုဲင်းခွေသွဉ်းနယ်ꩻ ဖေႏခွင်ꩻစွဉ်ႏနီမျိုꩻ၊ မဉ်ႏမဉ်အွဉ်ႏဖေ့ထိုꩻ (အွစ်+အွဉ်)တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻတဲ့လꩻ။ (အွတ်+အွန်)ယို လိတ်မွူးကို အငဝ်းကထန်ႏအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ ဟော်ꩻမန်းလꩻ၊ ဟော်ꩻပါဠိလꩻလို့တဲင် အွဉ်ႏစွူစွူ လိတ်မွူးကိုအတွိုင်ꩻ။ အွပ်-အငဝ်းထန်ႏ (အွ+အပ်=အွအပ်)။ အွမ်-အငဝ်းထန်ႏ (အွ+အမ်=အွအမ်)၊ ပအိုဝ်ႏဝေါဟာရ အငဝ်းသွုံꩻအဲဉ်ထဝ်း။ ကွဲႏတွော့ꩻ လိတ်မွူးကိုယိုခါနဝ်ꩻ- (အွပ်)နဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏ (အောပ်၊ ကွပ်ပွိုး)၊ (အွမ်)နဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏ(အောမ်၊ အစွမ်)။ (အွပ်+အွမ်)ယိုတဲ့ အမျာꩻသွုံꩻအာလဲဉ်း၊ ယိုတဲ့ ခွင်ꩻနီမျိုꩻမꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကမဲဉ်လꩻအမဲဉ်ႏ (ကော့ပ်+ကောမ်)သားနဝ်ꩻ သꩻရေꩻနဝ်ꩻသွူ။ (၁) အံ (၂) အိံ (၃) အုံ (အံ)တွမ်ႏ(အမ်)၊ (အိံ)တွမ်ႏ(အိန်)၊ (အုံ)တွမ်ႏ(အုန်) အငဝ်းအွဉ်ႏထန်ႏဗွိုန်ဝင်ꩻ၊ (အံ)နဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီ(အမ်)တဲင် ဒီဃအငဝ်းထွူႏဒျာႏ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ထူႏဗာႏအငဝ်းထွူႏ (ကံ၊ ကံꩻ၊ ကံး၊ ကံႏ)ယို(၄)ဖြုံႏလွုမ်ꩻနေနေ၊ (အိံ)နဝ်ꩻ သွုံꩻအီပါဠိကုဲင်တာႏလွုမ်ꩻ။ ဗွေႏဆရာႏသီး စခါတွမ်ႏ ဗွေႏဆရာႏသီးယိုခါ ယင်ဟန်ႏဟန်ႏနဝ်ꩻ ဖတ်လိတ်မန်းဖေႏကလꩻ၊ ဖတ်ပါဠိဖေႏကလꩻ (ချꩻခါꩻမူ)နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဗီးကိုနဝ်ꩻ သော့ꩻပါ(အံ)၊ ကွပ်သော့ꩻပါ(အံ)တဲင် ပါဠိကို (အဟံ ဘန္တေ)၊ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မံ၊ သံဃံ)စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻဒါႏထွူလို့။ လိတ်မွူးကိုသော့ꩻပါ (အုံ)တဲင်တွော့ꩻ လိတ်မန်းကို (အလုံးစုံ၊ တွေ့ဆုံ)စတဲင်နဝ်ꩻဖုံႏ၊ ပါဠိကို (စက္ခုံ၊ ဘိက္ခုံ)စတဲင်နဝ်ꩻဖုံႏ သွဉ်ဗာႏခေါ်ခေါ်ဒွုမ်။

ယင်းဟန်ႏသားရိုꩻ "နီပအိုဝ်ႏတာႏနဝ်ꩻ ထူႏပါဠိဘာႏသာႏ၊ ထူႏမန်းဘာႏသာႏ အာဂမယုတ္တိပျꩻနယ်အကျောင်ꩻ (ထောက်ပါဠိ၊ ထောက်မန်းလိတ် ပျꩻအီအကျောင်ꩻ)ပေါႏလိုႏတဝ်း-တဲ့။ မွေးသွူ၊ (ဒိုင်)နဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏ(ဒုံ)၊ မဉ်ႏထွာပအိုဝ်ႏတာႏနဝ်ꩻ တဲမ်းဗာႏ(ဒိုင်)။ ဥပမာႏ-(ဒိုင်ထီဗွာ)၊ တဲမ်းလိတ်ဖြုံႏတန် ဒုံထျꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ခꩻတဒုံနဝ်ꩻ တဲမ်း(ဒုံကောင်လောင်း)၊ (ဒိုင်+ဒုံ)နဝ်ꩻနီဖြုံႏနဝ်ꩻ (ခေတ်အခေႏအနေႏယိုခါ အလꩻ) ပအိုဝ်ႏပါ၊ လိုꩻမျိုꩻလင်ပါ ကဖတ်(ဒဲင်)သားတွမ်ႏ ကဖတ်(ဒုံ)သားနဝ်ꩻ ခꩻမုဲင်ꩻအီႏအာ၊ လိုꩻမျိုꩻလင်ရိုꩻဒွုမ်၊ ပအိုဝ်ႏကိုခြေင်ခြေင်ငါ (လိုꩻလမ်းတဲ့ တယ်ႏပေႏခါကာႏ သွဉ်လိတ်မန်း၊ စင်ꩻသျင်ႏတဲ့ တယ်ႏပေႏခါကာႏ သွဉ်လိတ်မန်း၊ သွဉ်ပါဠိ)တဲင် (ဒိုင်+ဒုံ)နီဖြုံႏကို အငဝ်းမဲဉ်ႏ၊ မဉ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ သေနာႏတဝ်း၊ သꩻဘော်ꩻကျဒျာႏ အဆင်ႏပြေႏ၊ (ဒုံ)နဝ်ꩻ ဟော်ꩻပအိုဝ်ႏလꩻ၊ မန်းလꩻ၊ ပါဠိလꩻ နဝ်ꩻမꩻ သွဉ်ယိုꩻ၊ ဖတ်ယိုꩻ၊ အဆင်ႏပြေႏ (လိုꩻ ၉၉-ဖြာꩻနဝ်ꩻ) ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလွဉ်းလွဉ်း။

လိတ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ အမျာꩻသွုံꩻ၊ အမျာꩻတခြိုꩻ၊ လိုꩻအမျာꩻတဲ့ ကျွိုက်မꩻ၊ မာꩻပုဂ္ဂလိကတပါꩻပဲင်ႏ တပါꩻကျွိုက်လွုမ်ꩻနဝ်ꩻ လꩻတဝ်း၊ နီဗွေႏသီးရိုꩻ နီလိတ်မꩻမဲဉ်ႏ၊ လိတ်မန်းနဝ်ꩻ မဲဉ်ႏတဝ်း၊ ဗွေႏဗွန်မန်းဖုံႏတဲ့ ဖတ်ပါဠိမဲဉ်ႏတဝ်း၊ (ဂစ္ဆာမိ)နဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ (ဂတ်ဆာမိ)မꩻ၊ (ဟေတုပစ္စယော)နဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ (ဟေတုပတ်စယော)မꩻ၊ (လောကုတ္တရာႏ)နဝ်ꩻ ဖတ်ဒျာႏ (လောကွတ်တရာႏ)မꩻ-စတဲင် နီဗွေႏသီးရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ရိုꩻလိတ်မန်း၊ မဲဉ်ႏတဝ်းတဲ့ နီဗွေႏသီး အုံလိတ်သွဉ်တွိုက် (နီဗွေႏသီးတကာႏပိုလီꩻ လွေꩻအတန်ꩻကျောင်ꩻ) သွဉ်ဗာႏလိတ်မန်း၊ နီဗွေႏသီး သွဉ်ဗာႏပါဠိ၊ သွဉ်ဗာႏဗွေႏဗွန်မန်းသီးတဲမ်း နိဿယဖုံႏ၊ အောင်ႏငယ်၊ လတ်၊ ကြီး၊ ဓမ္မာစရိယ၊ နီဗွေႏသီး ထွာလွဉ်ပညာႏသျိလိုꩻဒါႏဖုံႏ၊ ထွာလွဉ် ဆရာႏတဲမ်းလိတ်ကျောႏဖုံႏ၊ ထေနွောင်ꩻချာစွဉ်ႏ သဒ္ဒါႏပအိုတ်ႏ၊ သင်္ဂျိုဟ်ႏပအိုဝ်ႏဖုံႏ၊ ပါတိမောက်ပအိုဝ်ႏဖုံႏ။ နီဗွေႏသီးကဒါႏပညာႏ၊ ကလꩻဗဟုသုတနဝ်ꩻ ထူႏလိတ်အမျိုꩻမုဲင်ꩻကို၊ သွဉ်လိတ်အမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ ထွားလိတ်အမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ သွဉ်လိတ်မန်းမွေးတဝ်းနဲ့၊ သွဉ်ပါဠိ၊ သွဉ်ဆရာႏတောႏမန်းသီးလိတ်(နိဿယ)ဖုံႏ မွေးတဝ်းနဲ့ဗွေႏ။ လိတ်မန်းနဝ်ꩻ နီဗွေႏသီးရိုꩻ မဲဉ်ႏတဝ်းမဲဉ်ႏတဝ်းတဲ့ ထာꩻတမဲဉ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ ဖေႏနွောင်ꩻနီဗွေႏသီး ထာꩻသေထာꩻဒါႏ၊ ဖေႏနွောင်ꩻနီဗွေႏသီး ပညာႏတကားမုဲင်ꩻ။

ဗွေႏဗွန်မန်း ဖတ်ပါဠိမဲဉ်ႏတဝ်းမဲဉ်ႏတဝ်းတဲ့ နီဗွေႏသီး မာꩻဆရာႏဗာႏဗွေႏဗွန်မန်း၊ သွဉ်ဗာႏဝွေꩻဗွေႏသီးလိတ်မꩻ နီဗွေႏသီးအောင်ႏလꩻ ငယ်၊ လတ်၊ ကြီး၊ ဓမ္မာစရိယဖုံႏ မွေးတဝ်းနဲ့ဗွေႏ၊ အောင်ႏတွမ်ႏ ပစ္စယောနဲ့၊ အောင်ႏတွမ်ႏ (ပတ်)စယောနဲ့ ယူႏယော့ယော့လုဲင်း။ မန်းလိတ်နဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးအွဉ်ႏထန်ႏလွဉ်ꩻတဝ်း အငဝ်းမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏတဲင် "ရေးမှာအမှန် ဖတ်မှာအသံ"တဲမ်းတမျိုꩻ ဟော်ꩻတစွိုး နီဗွေႏသီးရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ။ မွေးသွူ၊ "တဲမ်းတမျိုꩻ ဟော်ꩻတစွိုး"နဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏကိုတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ ဥပမာႏ- (ခွန်ကုဝေ)၊ ကတဲမ်း(ဝေ)နဝ်ꩻ (ဝဟွဲး)ပါတဝ်း၊ ကထွိုင်ႏဟော်ꩻနဝ်ꩻ (ခွန်ကုဝွေ)တဲ့၊ (တဟွဲးငဝ်းပါ)၊ တဲမ်းတမျိုꩻဟော်ꩻတစွိုး။ အဝ်ႏထဲင်းက (ဣန္ဒာ)တဲမ်းနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ သံးဟော်ꩻတေားဒျာႏ၊ ဝင်ꩻသမ်းဖတ်ဒျာႏ (အေင်ဒါ)နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏဟော်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကတဲမ်း(ဣန္ဒာ)အတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏဒျာႏ (အိ+န်=ဒါ)၊ မဉ်ႏတဲမ်းမန်းနေးနဝ်ꩻ (အင့်ဒါ)၊ (ဣ)သရ(န်-သွတ်၊)(ဒါ)(အင့်ဒါ)အငဝ်းထန်ႏဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ အဝ်ႏထဲင်းက (ခုန်ထုန်း)တဲ့၊ ကထွိုင်ႏဟော်ꩻနဝ်ꩻ (ခူန်ထူန်း/ခွန်ထွန်း)ဟော်ꩻဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏဟော်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကတဲမ်း(ခုန်ထုန်း)အတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ (ခုန်)နဝ်ꩻ (အု)သရငဝ်း(ခွန့်)၊ (ထုန်း)နဝ်ꩻတဲ့ (ထွန့်း) အငဝ်းထန်ႏဗာႏဒျာႏ (အု)သရနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ အဝ်ႏဗာႏ အဝ်ႏ(အု)သရ အဝ်ႏ(ခု)ငဝ်း၊ အဝ်ႏ(ထု)ငဝ်းလွဉ်။ (ခုန်)နဝ်ꩻ (န်)သွတ်ꩻထွို့ꩻဆွာꩻဖေႏတဲင် အငဝ်းထန်ႏဒျာႏ (ခွန်)ပေါႏရိုꩻနဝ်ꩻတဲ့ (ဒို့င်/ဒိုင်)(အောင့်/အောင်)(အဲင့်/အဲင်)နီဖြုံႏနီဖြုံႏကိုနဝ်ꩻ တဲမ်းဒျာႏ ရဿ(ဒိုင့်၊ အောင့်၊ အဲင့်)လုဲင်း၊ (ထုန်း)တဲ့ (ထွန်း)ငဝ်းထန်ႏဒျာႏ မဉ်ႏရိုꩻနဝ်ꩻတဲ့ (ဒိုင်း၊ အောင်း၊ အဲင့်း) တဲမ်းဒျာႏ(ရဿ)သရငဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻဟုဲင်း (ရိုꩻကနုဲင်းမုဲင်ꩻ)။ နီဗွေႏသီး/နီတကာႏသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ထိုမ်ႏအမဲဉ်ႏတရာꩻ၊ မဉ်လꩻအမဲဉ်ႏတရာꩻတဲင် ကထောက်ပျꩻ တောက်သတ်နယ် အမဲဉ်ႏအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ "သဲင်ဟဝ်အွဉ်ႏနယ် ဒင်ႏစူꩻယာꩻ၊ ပတ္တမျာꩻစဲစ်အွဉ်ႏနယ် ဒင်စူခိုႏ၊ နာႏလိုႏဒျာႏသွော့နေား"(မွေးဒျာႏကရို)။ လိတ်အဝ်ႏ(၆)ရန်း မဲဉ်မာꩻလဲဉ်း(၈)ရန်းဖုံႏ မနဲးအာလဲဉ်း၊ ကော့ꩻမောင်ꩻသားတဲ့အာ၊ ထွာတဲ့ထွာသင်ꩻလဲဉ်းဒျာႏတဲင် ရထွာနွောင်ꩻဒျာႏ။

မာꩻ(၈)ရန်းပွုံႏစံႏ

အ၊ အꩻ၊ အး၊ အႏ၊ အာ၊ အာꩻ၊ အား၊ အာႏ။ အက်၊ အက်ꩻ၊ အက်း၊ အက်ႏ၊ အင်၊ အင်ꩻ၊ အင်း၊ အင်ႏ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။

"ပွုံႏစံႏ" အက်- ငထာꩻအက်အက် အက်ꩻ- အက်း- ထာꩻရက်းမေတ္တာႏ အက်ႏ- ရွဉ်တရက်ႏ (အင်၊ အင်ꩻ၊ အင်း၊ အင်ႏ-နဝ်ꩻ ယိုꩻလဲဉ်း)၊ ရဿ(၄)ဖြုံႏ၊ ဒီဃ(၄)ဖြုံႏတဲင် သဘာဝကျငါႏ၊ ယံငါႏမရေႏမရာႏ၊ (၈)ဖြုံႏနဝ်ꩻ ယံမွေးစွဉ်ႏထာꩻ။ ကတဲမ်း"ပအိုဝ်ႏ"နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ တဲမ်းလွဉ်ꩻထွုံꩻစခါဒျာႏ၊ မဉ်ႏယူႏစဲင်းစဲင်းနဝ်ꩻ သဘာဝကျတဝ်း။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင်- တွိုႏ(ဝ်)သွတ်ꩻ (အောဝ်ႏ/အဝ်ႏ)(အောႏ)သရ(အ)သရဖုံႏနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏတေား (အေား+အောဝ်း)မွေးတဝ်းတဲ့ (အား+အဝ်း)တွိုႏ(ဝ်)သွတ်ꩻ (အိုႏ+ဝ်)နဝ်ꩻ (အိုႏ)ဒျာႏစွူစွူ၊ အငဝ်းတကြာꩻတဝ်းတဲင် လိုႏအွဉ်ႏကုဲင်ထိုꩻ (ဝ်)သွတ်ꩻ။ (အေား+အောဝ်း=အောဝ်း)တွမ်ႏ (အား+အဝ်း=အဝ်း)နဝ်ꩻ (အား+အဝ်း=အဝ်း)နဝ်ꩻ အငဝ်းယိန်းစဲင်းတဲင် (ဝ်)သွတ်ꩻနဝ်ꩻ လိုႏပြောင်ꩻတေား (အ)သရတွယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်မွူးယိုခါတွမ်ႏ ခေတ်အခေႏအနေႏယိုခါ ခွေသွဉ်းတပါꩻထာꩻထီႏ အအဲဉ်ႏချွုတ်နဝ်ꩻ- (၁) အွဉ်ႏထန်ႏငဝ်း မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏကလꩻကိုတဲ့ အွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏအငဝ်း (ဥပမာႏ- ဗိုတ်၊ ဗိုန်)စတဲင်၊ (၂) ခေတ်အခေႏအနေႏအလꩻ အွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏငဝ်း တလꩻတဝ်းကိုတဲ့ အွဉ်ႏစွူစွူ (ဥပမာႏ-အုတ်၊ အုန်)စတဲင်၊ (၃) အဝ်ႏလိုႏထေတဲ့ ထေထန်ႏထိုꩻ (ဥပမာႏ-ကွိုပ်၊ ကွိုမ်)စတဲင်၊ (၄) အဝ်ႏလိုႏထဲမ်တဲ့ ထဲမ်ယင်း (ဥပမာႏ- အိုပ်၊ အိုမ်)စတဲင်၊ (၅) အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏကုဲင်အသွတ်ꩻ (ဥပမာႏ- အုဲင်၊ အိုဝ်ႏ)၊ (၆) အဝ်ႏလိုႏပြောင်ꩻ (ဝ်)သွတ်ꩻ (ပြောင်ꩻတေား အ-သရ)တွယ်ꩻ၊ (၇) အဝ်ႏ(၆)ရန်း မာꩻတေား(၈)ရန်း၊ (၈) အဝ်ႏလိုႏခြပ်မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏလွေꩻ သရစဲဉ်ႏတွမ်ႏ ဗီးသွတ်ꩻစဲဉ်ႏ၊ (၉) လိတ်ငဝ်းကပြောင်ꩻအလွိုက် ဖျင်မဲဉ်ႏလွေꩻယင်း ဖတ်လွူꩻခန်ꩻ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။

တောင်ꩻခါꩻ-(ကလိုႏဖျင်)နုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထီႏဒျာႏသေဒျာႏ ခွေသွဉ်းတပါꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏပုဂ္ဂိုလ်ႏ အလောင်ႏအလင်ဖုံႏတဲ့ အဝ်ႏထီႏဒျာႏ၊ အဝ်ႏသေနုဲင်းနုဲင်းဒျာႏသွူ။ ကလိုႏလိုႏအပ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဆောင်ႏရွက်ထွူတဲင် မူလသရ(၂၂)ဖြုံႏအကို ကသော့ꩻထွိုက်ကသော့ꩻသင်ꩻ ဝဟွဲး၊ ယ-ပယ်၊ ရ-ဗဲဉ်၊ လ-ဗဲဉ်ဖုံႏနဝ်ꩻ သေ့ာꩻထွူတွော့ꩻ (အသွတ်ꩻ)ကသွတ်ꩻသင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ မဉ်ႏသွတ်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏထွူနဝ်ꩻခါ "တွမ်ႏခေတ်အခေႏအနေႏလွောက်ꩻငံႏ ထွာလွဉ်စွဉ်ႏ ပအိုႏလိတ်မွူးအငိုꩻတန်ႏ"တန်သွူ။

ငေါဝ်းတောင်ꩻပြန်ႏ "ခွေသွဉ်းတဲ့နဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗွေႏသံႏဃာႏသီးတဲ့နဝ်ꩻ ကလိုႏရာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထီႏဒျာႏ၊ သေနုဲင်းနုဲင်းဒျာႏ၊ နုဲင်းမုဲင်ꩻမꩻမဲဉ်ႏ-နုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ မဲဉ်ႏတဝ်း-စတဲင်စားနဝ်ꩻတဲ့ နီလဲ့အဝ်ႏသေဒျာႏ၊ နီလဲ့ အဝ်ႏဒါႏဒျာႏအကျောင်ꩻ"အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသေလွေꩻ ဆဲင်ႏရာꩻသားဖုံႏသူꩻတဲင် ဝွေႏဖန်ႏမုꩻထွုံꩻစံႏအလꩻ အမဲဉ်ႏအမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ၊ အမာႏအမာႏအတွိုင်ꩻ ဝွေႏဖန်ႏနယ်ဗာႏဒျာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏသီးဖုံႏ သဘော်ꩻပေါက်သေနာႏဖေႏသွော့၊ အွဉ်ႏစွꩻခွင်ꩻသွော့ ခွေသွဉ်း ဗွေႏသီးဩ။

ကွဉ်းတော့ꩻရိုႏသေႏ ဆရာႏဗွေႏ

• (၁) ပအိုဝ်ႏလိတ်တာႏ၊ သေဒါႏရီးအွဉ်၊ တယ်ႏသွဉ်ကျိုꩻဖေႏ၊ ဆရာႏဗွေႏသီး၊ စွုမ်းပီးစွုမ်ႏပါꩻ၊ တရာꩻဉာဏ်ႏတောႏ၊ ထေဖောႏအံႏဖြာႏ၊ ပူႏဇာႏဒျာႏဩ။
• (၂) တွိုႏတေားယိုခါ၊ ကထွာခွေသွဉ်း၊ ဖျင်မွဉ်းဖေႏဗာႏ၊ ဆရာႏစူခြောင်ꩻ၊ လုဲင်ႏပြောင်ꩻအငဝ်း၊ "ဗွေႏစဝ်းမဒါႏ၊ ကွပ်အမာႏတဲင်၊ ယပ်ꩻဗာႏနုဲင်းယို"သꩻကိုမယူႏ၊ ထူႏဆရာႏနယ်ꩻ၊ ဉာဏ်ႏပယ်ꩻထေထန်ႏ၊ ဝွေႏဖန်ႏတသာ၊ ဖန်ပါအမဉ်ꩻ၊ စဉ်ꩻစာꩻတဲမ်းဖေႏ၊ လိုꩻပေႏအတာႏ၊ သွဉ်ဖေႏဗာႏဩ။
• (၃) "ကောဝိ"ခွေယို၊ သꩻကိုမာႏန၊ ထင်းကျချာနမ်း၊ မဉ်ႏသမ်းထွာစွော့ꩻ၊ ကန္တော့ꩻဝုဲင်ႏလင်ꩻ၊ စွꩻခွင်ꩻသွော့ဩ။
• (၄) ခွေနေားကရိုꩻ၊ အမျိုꩻအမွေး၊ ယူႏစွေးမထွꩻ၊ မာႏလꩻအဖြုံႏ၊ အဝ်ႏပြုံႏဒါႏနေ၊ လိုꩻသေလိုꩻဒါႏ၊ ပညာႏသျိသီး၊ နယ်ယီးထွူခါ၊ စင်ဗွာမေတ္တာႏ၊ ဖျင်ဒျာႏသွော့ဩ။

"ခိန်ႏတွိုႏလဲဉ်း-မာꩻခန်းလုဲင်း"

• (၁) ယိုနဝ်ꩻအမွေး၊ နဝ်ꩻဟွေးအမာႏ၊ ခွေဒါႏနာꩻသေ၊ တဲမ်းထေဝွေႏဖန်ႏ၊ ထေမာန်ႏအွဉ်ႏကျ၊ အတ္တစွယ်ꩻခြꩻ၊ ခေတ်လꩻမထွား၊ ခွေကျွားနာꩻမောႏ၊ ခွယ်ႏတောႏတဝ်းဝင်ꩻ၊ ထေင်ညင်ꩻအာငဝ်း၊ အဲဉ်ထဝ်းအကျိုꩻ၊ အမျိုꩻသွုမ်ꩻတေင်၊ လို့ခြေင်အခိန်ႏ။
• (၂) အခိန်ႏလွဉ်ꩻထိုꩻ၊ ခွန်ခွိုꩻပအိုဝ်ႏ၊ အဝ်ႏလိုႏဖြွမ်းဝင်ꩻ၊ ချꩻလင်ꩻမာႏန၊ ကရထွာထွိုက်၊ မာꩻကျွိုက်ဆင်ႏပြေႏ၊ ခေႏနေႏအလꩻ၊ မဲဉ်ႏမꩻ-ရိုꩻမွိုန်း၊ ယံယွိုန်းသယ်ꩻခံႏ၊ ထင်းထံႏမျာꩻကျိုꩻ၊ အမျိုꩻစူꩻဗာႏ၊ သံႏဃာႏဆန္ဒ၊ (ထေင်းထံႏမျိုꩻကျိုꩻ၊ အမျိုꩻစူꩻဗာႏ၊ တကာႏဆန္ဒ)၊ အတ္တအွဉ်ႏချာ၊ အွဉ်ႏငါမျာꩻတွက်၊ ဆောင်ႏရွက်မာꩻမꩻ၊ မဲဉ်ႏသꩻအမျာꩻ၊ ထူꩻချာꩻအောင်ႏမျင်ႏ၊ ထိုထင်ႏကီကီ၊ ခမ်းထီတခိုႏ၊ ပအိုဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်၊ မဉ်ꩻတန်ကျောႏကျာႏ၊ ကမ္ဘာႏသေပါ၊ ယံကထွာနဝ်ꩻ၊ ယိုခါခိန်ႏတွိုႏ လိုႏမာꩻလဲဉ်း၊ (လိုႏမာꩻလဲဉ်း)။ (၁၃၆၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်စေင်ဆန်ꩻ ၈-နီꩻ၊ တနင်္လာႏ၊ (၂၇-၁၁-၂၀၀၆)