မဉ်ꩻယိုတဗာႏ
"မဉ်ꩻယိုတဗာႏ အရေꩻတန်ငါႏ" မဉ်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမဉ်ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻမဉ်ꩻ၊ ရပ်ရာႏမဉ်ꩻ၊ ဒုံမဉ်ꩻ၊ ကျောင်ꩻမဉ်ꩻ၊ ဝေင်ꩻမဉ်ꩻ၊ အွိုင်ႏမဉ်ꩻ၊ ခမ်းဟံႏနယ်ႏမဉ်ꩻ၊ နွောင်ꩻဟံႏမဉ်ꩻ(နုဲင်ႏငံႏမဉ်ꩻ)၊ ဒေႏသတထွောင်းမဉ်ꩻ၊ ထီခြောင်မဉ်ꩻ၊ သမုဒ္ဒရာႏမဉ်ꩻ၊ လမ်းကိုခြွိုင်းခြိုꩻအသုံꩻဆောင်ႏမဉ်ꩻ၊ အအွꩻအအွꩻတာႏ တွမ်ႏဟန်ႏအိုသဉ် အိုလာႏမဉ်ꩻ၊ လမ်းပါႏခြွိုင်းခြိုꩻမဉ်ꩻ၊ ထာꩻသားတိရစ္ဆာန်ႏမဉ်ꩻ၊ ဝါးအမျိုꩻမျိုꩻမဉ်ꩻ၊ ထပေႏဒေႏတွမ်ႏ ထာꩻသားအုံထီကိုအစွိုးစွိုးမဉ်ꩻ၊ လိုꩻတဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻမဉ်ꩻ၊ ခွုင်းကားလောက စက္ကျာႏဝဠာႏကို ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ မဉ်ꩻအမျိုꩻမျိုꩻ နီလိုꩻသီး ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဝေါဟာရအစားစားနဝ်ꩻလဲ့ မဉ်ꩻနေနေ၊ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ခွေသွဉ်းကမဲဉ်ဒေါ့ꩻနဝ်ꩻ အထျꩻသွတ်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမဉ်ꩻတွမ်ႏ ဒုံကျောင်ꩻရပ်ရာႏမဉ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻတဖြာꩻယို မဉ်ꩻနဝ်ꩻအရေꩻတန်ငါႏ၊ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻနဲးတဲင် မဉ်ႏထွားတွမ်ႏ ပေႏတင်ႏအနယ်ꩻဖုံႏတဲ့ (ပေႏတင်ႏနယ်ꩻအလꩻ) လိုꩻတဖြာꩻ ကလွူးဖွာꩻလင်ꩻ၊ ကဖွာꩻလင်ꩻနီꩻ၊ အမွူးနီꩻတွမ်ႏအမဉ်ꩻယို မဉ်ႏတနံႏတောဝ်းဝင်ꩻတဲ့ တန်ႏအောင်ႏမျင်ႏတဲ့ အောင်ႏမျင်ႏတဝ်း၊ တန်ႏထင်ႏထိုတဲ့ ထင်ႏထိုတဝ်း၊ တန်ႏချမ်ꩻသာႏတဲ့ ချမ်ꩻသာႏတဝ်း၊ တန်ႏမဉ်ꩻကျောႏတဲ့ တကျောႏနွောင်ꩻတောဝ်း၊ တန်ႏထဲ့ဖွိုႏတဝ်းတဲ့ ထဲ့ဖွိုႏဒါႏ၊ တန်ႏမော့ꩻတဝ်းထာꩻဒုက္ခတဲ့ မောꩻလွဉ်ဒါႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻတဲင် ကထွာမွိုးဖါနီပါꩻနောဝ်ꩻ မဉ်ႏအီႏဖန်ဖေႏ ပိုမူႏပိုခိုမဉ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဖန်ကြွို့ꩻကြꩻ(တဝ်း)၊ အဝ်ႏလိုႏထွားနေး ပိုမူႏပိုခိုသီး ကလွူးဖွာꩻမွူးနီꩻ အခိန်ႏ လာနေင်ႏတွမ်ႏ အဖွါꩻနက္ခတ်ထွူတဲင် ပေါႏအီႏဖန်ဖေႏသွူ ပိုမူႏပိုခိုမဉ်ꩻနဝ်ꩻ အနံႏနဲ့ နံႏတောဝ်းနဲ့ ထားစဲစ်ဆေꩻစဲင်းထွူမꩻ အဝ်ႏလိုႏဖန်ဖေႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း မဉ်ႏထွာပအိုႏတဲ့ (မွိုးဖါနီပါꩻ မဉ်ႏထွာပအိုဝ်ႏတဲ့) ဖါမဉ်ႏထွာပအိုႏ အဝ်ႏလိုႏဖန်ဒျာႏမဉ်ꩻပအိုႏ၊ အဝ်ႏလိုႏဖန်ပအိုႏနေးဒျာႏ၊ အဝ်ႏလိုႏဖေႏဒျာႏ မဉ်ꩻပအိုႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မဉ်ႏဖန်ပအိုႏနေးနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဟော်ꩻတဲ့ယိုꩻ မန်းဖတ်တဲ့ယိုꩻ အဝ်ႏလိုႏဖန်ဖေႏ မဉ်ꩻအစားနဝ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- အမူႏမဉ်ꩻပအိုႏ ဟော်ꩻတဲ့ယိုꩻ မန်းဖတ်တဲ့ ယိုꩻမဉ်ꩻပအိုဝ်ႏနေး- မဉ်ꩻပအိုႏနေး - မဉ်ꩻမန်းဖတ်လꩻ နင်ꩻလေဗွာ- နန်းလေဗွာ နင်ꩻလာဗွေ- နန်းလာဗွေ နင်ꩻဗွာစီ- နန်းဗွာစီ နင်ꩻလေစင်-နန်းလေစင် နင်ꩻသီတာ- နန်းသီတာ နင်ꩻမာလာ- နန်းမာလာ နင်ꩻစန္ဒာ- နန်းစန္ဒာ နင်ꩻဆာႏဗွာ- နန်းဆားဗွာ နင်ꩻဗိုလာႏ- နန်းဗိုလာ နင်ꩻမျစိန်ႏ- နန်းမျစိန် နင်ꩻရောင်ႏဆꩻ- နန်းရောင်းဆ နင်ꩻစင်ဗွာလေ- နန်းစင်ဗွာလေ ဥပမာႏ- အခိုမဉ်ꩻ ပအိုႏဟော်ꩻတဲ့လꩻ မန်းဖတ်တဲ့ယိုꩻ- မဉ်ꩻပအိုဝ်ႏနေး - မဉ်ꩻမန်းဖတ်လꩻ ခွန်လာလေ- ခွန်လာလေ ခွန်မို့ꩻကီ- ခွန်မို့ကီ ခွန်ခမ်းကီ- ခွန်ခမ်းကီ ခွန်မာဃ- ခွန်မာဃ ခွန်အာႏသန်- ခွန်အားသန် ခွန်သိကျာꩻ- ခွန်သိကျာ ခွန်ရောင်ႏလေ- ခွန်ရောင်းလေ ခွန်ထူႏလꩻ- ခွန်ထူးလ ခွန်လာဆန်ꩻ- ခွန်လာဆန် ခွန်အောင်ႏလꩻ- ခွန်အောင်လ ခွန်လꩻခမ်း- ခွန်လခမ်း ခွန်ဝသန်- ခွန်ဝသန် ဖန်ဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻစတဲင် ပအိုႏဟော်ꩻတဲ့လꩻ မန်းဖတ်တဲ့ယိုꩻ မဉ်ꩻတဖြုံႏဟော်ꩻနွောင်ꩻ လိုꩻမျိုꩻနီမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏမဉ်ꩻယိုနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းအဝ်ႏမဲဉ်ထွို့ꩻသော့ꩻပါ နီသွဉ်းသီး ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻအွဉ်ငါ ခမ်းထီဥက္ကဋ္ဌ ဖြားတန်စင်ꩻဖါအောင်ႏခမ်းထီ ကအဝ်ႏဒေါ့ꩻတသေႏသေႏ ငေါဝ်းတငွါ/တရွေꩻတဲ့ "မွေး နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ သမဲင်ꩻထိုꩻမားလိုꩻမျိုꩻ"တဲ့ (သမိုင်းပျောက်နေသောလူမျိုး)တဲ့"ဖြားတန်ရိုꩻနဝ်ꩻ၊ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ခွေသွဉ်းကသေထွꩻ ကထီႏထွꩻနဝ်ꩻ တဗန်ႏလုဲင်ႏဒျာႏ (ဆန့်ကျင်ဘက်)နဝ်ꩻသွူ။ တဗန်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ ဖြားတန်အောင်ခမ်းထီကဒေါ့ꩻနဝ်ꩻ သမဲင်ꩻထိုꩻမားလိုꩻမျိုꩻတဲ့ (သမိုင်းပျောက်နေသောလူမျိုး)တဲ့ ခွေသွဉ်းကထီႏကေသထွꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တန်ဗန်ႏထိုꩻလဲဉ်း၊ တဗန်ႏလဲဉ်း ခွေသွဉ်းကထီႏဗာႏ ကသေထွꩻဗာႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဖုံႏယို (မာꩻထိုꩻမားသမဲင်ꩻသား) မာꩻထိုꩻမားချာဒျာႏနမ်းလိုꩻမျိုꩻသမဲင်ꩻသားတန်ဒျာႏ၊ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻတန်ဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏအွိုင်ႏသားဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏဖြားဒုံဖုံႏ၊ ပအိုႏဗွေႏဗွန်ဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏရွဉ်အောဝ်ႏသားဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏလွတ်တောႏအမတ်ဖုံႏ အောဝ်ႏမာꩻထိုꩻမားလွေꩻ နီပအိုဝ်ႏသဲင်ꩻ စွုမ်ႏနီꩻစွုမ်ႏဟာနဝ်ꩻသွူ။ အမဲဉ်ႏတဗာႏနဝ်ꩻ လိုꩻမဉ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဒုံမဉ်ꩻကျောင်ꩻမဉ်ꩻ၊ ရပ်ရာႏဒေႏသမဉ်ꩻ၊ ထီအုံႏမဉ်ꩻ၊ တထာမဉ်ꩻ၊ ဘုရာꩻကောင်းမူꩻမဉ်ꩻ၊ ကျောင်ꩻကန်ႏမဉ်ꩻ၊ ကမ္ပယ်ႏလောင်း၊ လိတ်လုံးလောင်း၊ ကအီႏတဉ်ႏခွေါင်နွောင်ꩻ အနေင်ႏတန်စားဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏတဲမ်းပအိုဝ်ႏနေးဒျာႏ၊ မန်းမဉ်ႏလူႏသော့ꩻခန်းတဲ့ ဝွေꩻသီးမဉ်ꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းမန်းဖေႏနေးခန်း (အဗွေႏသဘော်ꩻမဉ်ႏအောဝ်ႏလꩻနဝ်ꩻ) တဲမ်းပအိုဝ်ႏနေးနဝ်ꩻမꩻ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ သမဲင်ꩻအီႏအဝ်ႏသေꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ နီဒုံနီရပ် နီဒေႏသကိုယိုနဝ်ꩻ နီလိတ်ယို တဲမ်းခွင်ꩻအဝ်ႏလဲဉ်းဒျာႏ၊ ခေႏအနေႏအဝ်ႏလဲဉ်းဒျာႏ၊ တတဲမ်းတောဝ်းနဝ်ꩻ ဒါႏတဝ်းလိတ်ပအိုဝ်ႏနဲ့၊ အီႏတဲမ်းချာနီလိုꩻမျိုꩻလိတ်နဝ်ꩻ ဟွုန်ဝင်ꩻသꩻဝင်ꩻနဲ့၊ ငမ်းဗာႏဝင်ꩻနဲ့၊ သꩻရက်ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻလောင်း အဲဉ်ထောဝ်းတွော့ꩻ မဲဉ်တဲမ်းတဝ်းနဲ့ ခွေသွဉ်းတသေတောဝ်းသွူ။ ခွေသွဉ်းမဲဉ်ဗွန်ဟိုမ်ႏငါႏ နီသွဉ်းသီး ပအိုဝ်ႏလိုꩻတန်ဖုံႏတွမ်ႏ နီသွဉ်းသီး ဗွေႏဗွန်ပအိုဝ်ႏဖုံႏ မဉ်ႏဖန်မဉ်ꩻ တဲမ်းဒုံမဉ်ꩻကျောင်ꩻမဉ်ꩻ၊ ရပ်ရာႏဒေႏသမဉ်ꩻ၊ အွိုင်ႏဝေင်ꩻမဉ်ꩻ၊ ဘုရာꩻကောင်းမူꩻမဉ်ꩻ၊ ထီအုံႏ၊ တထာ၊ တရွပ်မဉ်ꩻ၊ လိတ်ဒင်ႏမတ်တန်ꩻ၊ လိတ်ကမ္ပယ်ႏ၊ လတ်လုံးလောင်းယံဖေႏနေး (ကတဲမ်းပအိုႏနေး)၊ တဲမ်းပအိုႏသွော့ဝင်ꩻ စွုမ်ႏပါꩻပါꩻ၊ စွုမ်ႏဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းယို နေးတွမ်ႏမေတ္တာႏ လဝ်းလွေꩻထေ့ဗာႏ တွမ်ႏလိတ်ယိုနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏ ပအိုဝ်ႏတစွိုးခွိုꩻလိုမ်းတာႏ ကမာꩻလွေꩻဒါႏ ဒဲဉ်သီႏလာဗွေ ပွယ်ꩻတန်မွူးနီꩻခွိုꩻပအိုႏနဝ်ꩻတဲ့ နမ်းစောက်အာႏ သꩻဝါးတောင်ꩻသား အဝ်ႏတခြို့ အဝ်ႏဒို့ꩻခါꩻဒျာႏဟောင်း သမ်းရိုꩻပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻပွယ်ꩻ အခန်ꩻနာꩻတဲ့ ကွဉ်ကꩻလွဉ်ခွမ်ꩻလာꩻ ပအိုႏတွော့ꩻ အခန်ꩻနာꩻအခြပ်အရဲက်ႏသားနဝ်ꩻ (လောဝ်းဟွုန်သား)နဝ်ꩻ ခြောဝ်မန်း၊ ဒေါ့ꩻမန်း၊ ကျေႏညာႏမန်း၊ သွုံꩻလွေꩻဒျာႏ မန်းငေါဝ်းဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗော့ꩻအကွဉ်ကꩻလွုမ်ꩻ (အခြုံပအိုႏ အကိုသိုႏ)ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻတာႏ သꩻဆာခရာႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏရိုꩻပအိုဝ်ႏ အသꩻပအိုႏအဲဉ်ထောဝ်း အပိုတဲ့ တဒါႏတဝ်းပအိုႏ၊ လိတ်ပအိုႏလဲ့ တခံႏသွဉ်တဝ်း၊ ဝွေꩻပိုတဲ့ ဝွေꩻတဒေါ့ꩻရီပအိုႏနေးတဝ်း၊ မဉ်ႏရွစ်ငဝ်းသချင်ꩻနဝ်ꩻ အဗွေႏသမ်းရွစ်စွဉ်ႏ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻတဲ့၊ ခွန်ခွိုꩻမဉ်ႏစဲစ်နဝ်ꩻ သွဉ်ချာဗာႏနီလိတ် ဒေါ့ꩻချာနီငဝ်းငွါ၊ ခွမ်ꩻလာꩻနဝ်ꩻတဲ ခေတ်ပြောင်ꩻလုဲင်ႏအဝ်ႏ၊ ဖက်သေန်ပြောင်ꩻလုဲင်ႏဖုံႏအောဝ်ႏတဲင် အထျꩻအဝ်ႏဒျာႏ သꩻအကိုယိုနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ꩻတဲ့နဝ်ꩻ အလောင်ႏအလင်တဲ့နဝ်ꩻ ဖေႏနေးကတဲမ်းပအိုႏဒါႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻတန်စွိုꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ပအိုႏကျောင်ꩻနင်းဗွေႏဗွန်ဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏဖြားဒုံဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏမော်စွိုꩻဖုံႏ၊ ပအိုဝ်ႏပါတီရုမ်ꩻသားဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ ယေန်ႏငဲရေꩻရုမ်ꩻသားဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ ပအိုႏလွတ်တောႏ အမတ်ဖုံႏလို့လို့တဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏသွဉ်ဒါႏဒါႏချာ လိတ်ပအိုႏ၊ အဝ်ႏလိုႏသွဉ်ဒေါ့ꩻ ပအိုဝ်ႏနေးသွော့ မွိုးဖါပအိုဝ်ႏငေါဝ်းငွါစဲစ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်သား ဖေႏသတိလွေꩻဗာႏ တွမ်ႏလိတ်ယိုနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻ သမဲင်ꩻဖေႏနေး ကထိုꩻမားမွုန်းနဝ်ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻသွတ်ꩻ တယ်ႏစလိုꩻမဉ်ꩻနဝ်ꩻထွူ ဒုံမဉ်ꩻကျောင်ꩻမဉ်ꩻ ဗꩻစွဉ်ႏလိတ်ကမ္ပယ်ႏလောင်း၊ လိတ်လုံးလောင်း၊ ဘုရာꩻကောင်းမူꩻမဉ်ꩻ၊ တထာမဉ်ꩻထီအုံႏမဉ်ꩻ၊ ခမ်းထီတွမ်ႏ ခွန်သီးမဉ်ꩻဖုံႏတဲင် မဉ်ꩻယိုတဗာႏနဝ်ꩻ အရေꩻတန်ငါႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏဖန်မဉ်ꩻ နံႏတနံႏတဝ်းနဝ်ꩻ သွိုပ်ထေ့သွော့ ဗွေႏဇဝနငေါဝ်းဝေါင်း ၀၉-၃၂၄ ၅၅၇၁၂[၁][၂]