မီႏတဲမ်းလိတ်နဝ်ꩻ

မီႏတဲမ်းလိတ်နဝ်ꩻ လိတ်အမျိုꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း အချက်နုဲင်းဆꩻလယိုဖုံႏနဝ်ꩻ လွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻဗာႏသွူ၊ မီႏလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻ အချက်နုဲင်းဆꩻလယိုဖုံႏမꩻ ဟဲ့ꩻတဲမ်းလိတ်ဒါႏ၊ ထွာလိတ်မူဟဝ်၊ လိတ်မူသျင်ꩻသွူ။ နီကတဲမ်းဒါႏ အကျောင်ꩻအခရာႏယို မတ်သာꩻခရာႏဟဝ်စွဉ်ႏလဲ့ တဲမ်းလိတ်ထင်ႏတဒါႏတဝ်းနဝ်ꩻ ထွားဟဝ်တဝ်း၊ မတ်တောင်ꩻဗာႏယပ်ꩻငါႏသွူ။ အချက်ဖုံႏကရိုꩻနဝ်ꩻ -

(က) စေးလာႏတဗီႏယို တဲမ်းဗာႏတဖဲ့ꩻလွုမ်ꩻ၊ တဲမ်းလို့နီဖဲ့ꩻ နီမဲ့ငါ လꩻတဝ်း

( ဝတ္ထုလဲ့နဝ်ꩻ၊ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ကဗျာလဲ့နဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်စီꩻကန်ꩻအလꩻ တဲမ်းဗာႏတဖဲ့ꩻလွုမ်ꩻ၊ မီႏနုဲင်းမဂ္ဂဇင်းမန်းနဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်မဲဉ်ဒါႏနုဲင်းမုဲင်ꩻဒါႏ၊ လိတ်မဲဉ်ယံနုဲင်းမုဲင်ꩻယံ ပေါႏတဲမ်းနီဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻရိုꩻတသေတဝ်းစီꩻကန်ꩻတဲင် ဝင်ꩻတရွေꩻတဝ်းသွူ၊ မီႏတဲမ်းတဖဲ့ꩻငါနဝ်ꩻ ကအဝ်ႏကုဲင်ဒါႏတဖဲ့ꩻယို လွိုက်ရွေꩻသား (အယ်ဒီတာ) လိုႏဖျင်သော့ꩻ၊ လိုႏမုဲင်သော့ꩻ၊ လိုႏမတ်သော့ꩻနုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ဖျင်၊ မုဲင်၊ မတ်သော့ꩻနွောင်ꩻသွူ ။ )

( ခ ) တဲမ်းဗွေတချနေ့ꩻဗာႏတဝ်း စေးလာႏတမဲ့ငါလွုမ်း

( စေးလာႏတဗီႏယို ဖဲ့ꩻချာဖဲ့ꩻငါ အွဉ်ႏလွိုဒွုမ်၊ အွဉ်ႏခြေင်ဒွုမ်တွော့ꩻ ခွုင်းကတွမ်ႏ ခွုင်းကတဲမ်းသော့ꩻနဝ်ꩻလဲ့ အနယ်ꩻမွေးတဝ်း၊ ထွားသျင်ꩻတဝ်း၊ ဖဲ့ꩻချာနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်ဗာႏ တစူမွူးဗော့ꩻဗော့ꩻရပ်နဝ်ꩻ၊ ဖဲ့ꩻငါနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်ဗာႏဟံးဆေ့ꩻလဲဉ်းဖဲ့ꩻချာသွူ၊ နဝ်ꩻမꩻ ထွားဟဝ်ထွားသျင်ꩻသွူ။ )

( ဂ ) လိတ်ပွိုက် (ဝါကျမွေးတဝ်း) နဝ်ꩻ ဒွေါင်ႏငါႏပုဲင်ႏ ဆွာꩻငါႏပုဲင်ႏ

( ဝါကျနီဗာႏမာꩻကီ အွဉ်ႏခါꩻပုဒ်မွူး၊ ပုဒ်ထီးလွုမ်ꩻတွော့ꩻ ကတဲမ်းတွိုင်ꩻ၊ တဲမ်းသွုပ်လွဝင်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻလိတ်ပွိုက်တဲင် လိတ်ပွိုက်မီႏဒွေါင်ႏငါႏလဲ့ ဟော်ꩻဟဝ်တဝ်း၊ လို့အာစေးလာႏ၊ လိတ်ပွိုက်မီႏဆွာꩻငါႏလဲ့ ထွားသျင်ꩻတဝ်း၊ အီႏဟော်ꩻဗာႏယို ကုဲင်းတဝ်း၊ သꩻဝင်ႏစာꩻတဝ်းသွူ ။ )

(ဃ) ဝါကျလဲ့ ဒွေါင်ႏငါႏပုဲင်ႏ ဆွာꩻငါႏပုဲင်ႏ

( ဝါကျမီႏဒွေါင်ႏငါႏနဝ်ꩻ နုဲင်းလိုꩻပေႏ သူငယ်တန်းဖတ်စာနဝ်ꩻ ဆင်ႏဆင်ႏသော့ꩻဗာႏ ကတ္တားပုဒ်၊ ဆင်ႏဆင်ႏသော့ꩻဗာႏ "သွူ"၊ ဆင်ႏဆင်ႏသော့ꩻဗာႏ "နေား"၊ ဆင်ႏဆင်ႏသော့ꩻဗာႏ "ဩ"တဲင် စေးလာႏလို့ပိုႏ၊ ထွူတကာႏတဝ်း ဟော်ꩻလဲ့တဟဝ်တဝ်း၊ ဝါကျမီႏဆွာꩻငါႏလဲ့ နီကမဲဉ်ဒေါ့ꩻဒါႏ၊ ကမဲဉ်အွဉ်ႏသေဒါႏ အခရာႏယို စဲင်းတဝ်း၊ သျင်ꩻတဝ်း၊ ရော်ꩻရယ်ꩻတဗွန်းထိုꩻလို့ဝင်ꩻသွူ။ )

( င ) ပုဒ်ထီး၊ ပုဒ်မွူးကဟဲ့ꩻဒါႏ ပွိုက်တလီး ( ၊ ) ၊ ပွိုက်နီလီး ( ။ ) ယိုလဲ့ သင်ꩻရာꩻလိုႏရာꩻခင်ႏလမ်းကို ချင်းသော့ꩻ၊ ချင်းအွဉ်ႏဗာႏ ( ပုဒ်မွူး၊ ပုဒ်ထီးယို ကလိုႏဒါႏခင်ႏလမ်း မီႏတသော့ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ငဝ်းတငွါတွမ်ႏတငွါ၊ လိတ်တပွိုက်တွမ်ႏတပွိုက်၊ ဝါကျတဗာႏတွမ်ႏတဗာႏ အဝ်ႏဆွိုင်ꩻထိုꩻဝင်ꩻတဲင် အခရာႏသျင်ꩻတဝ်း၊ စဲင်းတဝ်းသွူ၊ တလိုႏတဝ်းခင်ႏလံး မီႏလွေꩻသော့ꩻလဲ့ တသျင်ꩻဖျင်တဝ်းနေနေသွူ။ )
( စ ) ဒေါ့ꩻငဝ်းတွမ်ႏ လိတ်ယာႏနဝ်ꩻ တဲမ်းရော်ꩻတဲမ်းဆွိုင်ꩻဗာႏတဝ်းဝင်ꩻ တရဲဉ်ႏချင်ႏ

( ဒေါ့ꩻငဝ်း (စကားပြော) တွမ်ႏ လိတ်ယာႏ (စာသား) ယို မီႏတဲမ်းရော်ꩻ၊ တဲမ်းဆွိုင်ꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻ ထွားဟဝ်တဝ်း၊ ထွားသျင်ꩻတဝ်းတစိꩻစိꩻသွူ၊ အမျိုꩻတဲမ်းဆွိုင်ꩻဝင်ꩻ တမွေးတဝ်းရင်ꩻသွူ ။ )

(ဆ) ဒေါ့ꩻငဝ်း (စကားပြော) အစတွမ်ႏ အသွတ်ꩻယို ကောႏဗာႏ (စဗာႏ)၊ အွဉ်ႏသွတ်ꩻဗာႏ တွမ်ႏကော်မာ ( " " ) ( " " ) နုဲင်းနဝ်ꩻ ( ဒေါ့ꩻငဝ်းနဝ်ꩻ တဲမ်းညီꩻဗာႏတဝ်း ငဝ်းယာႏရိုꩻနဝ်ꩻတဲင် တဲမ်းခေါ်စွဉ်ႏတရဲဉ်ႏလဲ့ ကော်မာမီႏတပါတဝ်းနဝ်ꩻ တွမ်ႏငဝ်းယာႏယို ခွယ်ꩻချာတသူႏသေတဝ်း၊ တသျင်ꩻတဝ်းဒျာႏနေနေ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ကောႏဗာႏ၊ အွဉ်ႏသွတ်ꩻဗာႏ တွမ်ႏကော်မာသွူ။)
( ဇ ) ကအဝ်ႏလိုႏသွုံꩻတွမ်ႏ အမုဲင်စဲဉ်ႏ (၁)၊ (၂)၊ (၃)၊ (၄) စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ (က)၊ (ခ)၊ (ဂ) စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ သွုံꩻဗာႏ ( အရေႏအတွက် (အဗာႏပေါင်ꩻ) ကအဝ်ႏဒါႏ နီပါꩻမာꩻကီစား၊ ဥပမာႏ- သရဏဂုံႏသွံပါꩻ ပဉ်ပါꩻပါꩻ၊ သီႏလငတ်ꩻပါꩻ ပဉ်ပါꩻပါꩻ-နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ မဉ်ႏသော့ꩻပါတွမ်ႏ အမုဲင်စဲဉ်ႏမꩻ ထွားသျင်ꩻ၊ မတ်တောင်ꩻယိုꩻသွူ။ ) ပုံႏစံႏ -
၁။ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ၊
၂။ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ၊
၃။ သံဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ။

သီႏလငတ်ꩻပါꩻ ပအိုဝ်ႏ

(က) မာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက် ၊
( ခ ) ထူႏတခွန်ꩻတဝ်းဝင်ꩻထာꩻ ၊
( ဂ ) ပဲစ်မာႏတ၀်း ဝင်ꩻပိုမာ ၊
(ဃ) ဒေါ့ꩻလဲဉ်တဝ်းထာꩻ ၊
( င ) အွꩻတဝ်းဒဝ် ။
( စျ ) သရုပ်ကအဝ်ႏဒါႏ နီပါꩻမာꩻကီဖုံႏယို ဖေႏကသျင်ꩻနဝ်ꩻ လိုႏတဲမ်းတပါꩻတရဲဉ်ႏစီႏလဲ့ တဲမ်းဗာႏ ( သရုပ်ကအ၀်ႏဒါႏ နီပါꩻ (နီမျိုꩻ) မာꩻကီဖုံႏယို မီႏတဲမ်းဆွိုင်ꩻညီꩻလွဝင်ꩻ တသွုပ်ချင်ႏနဝ်ꩻ ထွားသျင်ꩻတဝ်း၊ မတ်တောင်ꩻယိုꩻတဝ်းသွူ။ )

သီႏလငတ်ꩻပါꩻယို တဲမ်းဆွိုင်ꩻလွဝင်ꩻပုံႏစံႏ-

မာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက်၊ ထူႏတခွန်ꩻတဝ်းဝင်ꩻထာꩻ၊ ပဲစ်မာႏတဝ်းဝင်ꩻပိုမာ၊ ဒေါ့ꩻလဲဉ်တဝ်းထာꩻ၊ အွꩻတဝ်းဒဝ် ။

တဲမ်းဆွိုင်ꩻတဝ်းဝင်ꩻပုံႏစံႏ-

   *မာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက် ၊
   *ထူႏတခွန်ꩻတဝ်းဝင်ꩻထာꩻ ၊
   *ပဲစ်မာႏတဝ်းဝင်ꩻပိုမာ ၊
   *ဒေါ့ꩻလဲဉ်တဝ်းထာꩻ ၊
   *အွꩻတဝ်းဒဝ် ။

(ည) ငဝ်းတငွါတွမ်ႏတငွါယို လိုႏအွဉ်ႏဒွို့ꩻလဲ့ အွဉ်ႏဒွို့ꩻဗာႏ၊ လိုႏအွဉ်ႏစꩻလဲ့ အွဉ်ႏစꩻဗာႏ

( ငဝ်းတငွါတွမ်ႏတငွါယို လိုႏအွဉ်ႏဒွို့ꩻလဲ့ မဉ်ႏအွဉ်ႏဒွို့ꩻတဝ်း၊ လိုႏအွဉ်ႏစꩻလဲ့ မီႏအွဉ်ႏစꩻတဝ်းနဝ်ꩻ အခရာႏသျင်ꩻတဝ်း၊ ဟော်ꩻဗာႏလဲ့ သေနာႏယိုꩻတဝ်းသွူ။) ပုံႏစံႏ

ငဝ်းတငွါတွမ်ႏ တငွါယိုလိုႏအွဉ်ႏဒွို့ꩻဝင်ꩻလဲ့ အွဉ်ႏဒွို့ꩻဗာႏ ။

( ပုံႏစံႏယိုအကို (တွမ်ႏ) တွမ်ႏ (တ)နဝ်ꩻ လိုႏအွဉ်ႏဒွို့ꩻဝင်ꩻလဲ့ အွဉ်ႏဒွို့ꩻတဝ်း အွဉ်ႏခါႏပသာႏတေား၊ (ယို) တွမ်ႏ (လိုႏ) နဝ်ꩻ လိုႏအွဉ်ႏစꩻလဲ့ အွဉ်ႏစꩻတဝ်း အွဉ်ႏဒွို့ꩻတေားတဲင် အဓိပ္ပါယ်ႏ အခရာႏသျင်ꩻတဝ်းသွူ။)

(ဋ) ငဝ်းတငွါတရိုꩻတဝ်း၊ ဝါကျတဗာႏတရိုꩻတဝ်း၊ လိတ်ပွိုက်တပွိုက်တရိုꩻတဝ်း မီႏအဝ်ႏလိုႏသုံꩻစူမီႏကွင်ꩻ ( ) နုဲင်းယိုလဲ့ သုံꩻဗာႏ

( ခွေသွဉ်းကတဲမ်းရွမ်ဖြုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ငဝ်းအအဲဉ်ႏတွမ်ႏ ခြုဲင်းနယ်အဓိပ္ပါယ်ႏနီမျိုꩻယို ဖေႏကသျင်ꩻ၊ ဖေႏကတွမ်ႏရော်ꩻရယ်ꩻပုဲင်ႏဝင်ꩻနဝ်ꩻ ခြုဲင်းလုဲင်းအဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်း သုံꩻခါꩻနေး စူမီႏကွင်ꩻသွူ။)

( ဌ ) ငဝ်းဖေႏကဒဲဉ်း၊ ငဝ်းလွို ငဝ်းပိုႏဖေႏကတွမ်ႏပါဗာႏပုဲင်ႏနဝ်ꩻလဲ့ ကျံႏတဲမ်းဗာႏ

(က) ငဝ်းဒဲဉ်းတဝ်း (နဲဉ်းတဝ်း) ပုံႏစံႏ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ (ကလဲဉ်းခိုႏချာ) နီဗွေႏဘုရာꩻစိုး (လက်ထက်)နဝ်ꩻ သီရိမာႏကမဉ်ꩻဒါႏ (လိုꩻမူႏစာအံႏနမ်း) မဲဖြဲးမူႏ အဝ်ႏတဖြာꩻ အကျောင်ꩻယို အဝ်ႏဟွုန်ဗာႏဖိုသွူ ။

( ခ) ငဝ်းဒဲဉ်းပုံႏစံႏ

ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ နီဗွေႏဘုရာꩻစိုးနဝ်ꩻ သီရိမာႏကမဉ်ꩻဒါႏ မဲဖြဲးမူႏ အဝ်ႏတဖြာꩻသွူ ။ ( ငဝ်းဒဲဉ်းတဝ်း (က) ပုံႏစံႏကို ကထွိုင်ႏအွဉ်ႏကုဲင်ထိုꩻ စူမီႏကွင်ꩻကိုနဝ်ꩻ ထွာလုဲင်ႏငဝ်းဒဲဉ်း ပုံႏစံႏ(ခ)နဝ်ꩻသွူ၊ အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ လွေꩻတခြောင်ꩻချင်ႏ၊ ဗွိုန်ဗွိုန်တဝင်ꩻသွူ ။

( ဍ ) အမုဲင်ကအစ လိတ်ဖြုံႏဖုံႏယို ဟော်ꩻဖေႏကစဲင်း၊ ဟော်ꩻဖေႏကယိုꩻနဝ်ꩻ ကျံႏတဲမ်းဗာႏ

( လိတ်ဖြုံႏနဝ်ꩻ တရေꩻတယဝ်း၊ တရေꩻတဝ်းတယဝ်း အရေꩻတန်တဝ်း၊ အဝ်ႏလိုႏဒျာႏအစဲင်း၊ လိုႏဒျာႏဟော်ꩻယိုꩻသွူ၊ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏတရေꩻလဲ့ စဲင်းတဝ်း၊ ကျံႏဟော်ꩻနေးဗာႏလဲ့ အဝ်ႏထီႏဗာႏဖိုသွူ၊ လိတ်ဖြုံႏယို ခါးလားကပေႏနဝ်ꩻ တန်နဝ်ꩻဟဝ်ထဲင်း၊ စဲင်းထဲင်းသွူ။)

( ဎ ) ကသုံꩻဒါႏငဝ်းယို သုံꩻဒျာႏသွော့ အမျာꩻကသေနာႏလို့ဒါႏ ငဝ်းမျိုꩻ၊ ဒေသသုံꩻနဝ်ꩻ တတ်နွိုင်ႏသမျ သျောင်ႏသွော့

( ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏကွန်လုံ၊ ပအိုဝ်ႏခြုဲင်း၊ ပအိုဝ်ႏစင်းသင်း-စတဲင် အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏကွန်လုံနဝ်ꩻ အာလွိုဝင်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏကွန်လုံငဝ်းနဝ်ꩻ လိုꩻသေနာႏအာ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မီႏသုံꩻဒျာႏ ပအိုဝ်ႏကွန်လုံငဝ်းနဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻသွူ။)

(ဏ) လိတ်ပအိုဝ်ႏ (ထီသိမ်ႏမူ) ယိုခါနဝ်ꩻလဲ့ သွဉ်ဒါႏဒါႏ လွူꩻတဲပ်တဲပ်သွော့

( ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ရိုꩻကီနမ်းပအို၀်ႏ တဲမ်းလိတ်ပအိုဝ်ႏလဲ့ လိတ်တသာ (ထီသိမ်ႏမူ) တမဲဉ်ႏလို့တဝ်း၊ ပါဒျာႏ လိတ်စခါယဟန်ႏလဲ့ အဝ်ႏထီႏဗာႏသွူ။)

(တ) ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏသဒ္ဒါႏနယ်ꩻ (ပါဠိတဲမ်းနယ်ꩻ) လိတ်ပွိုင်းဝွို့ (စာစပ်)နယ်ꩻယိုလဲ့ အွဉ်ႏသတိꩻဗာႏ

( လိတ်သီးယိုနဝ်ꩻ သဒ္ဒါႏနယ်ꩻအလꩻ ကတ္တား၊ ကံႏ၊ ကြိယာႏ၊ ကြိယာႏဝိသေသန၊ ဟိတ်ပုဒ်-စတဲင် နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏသတိꩻတဝ်း တလꩻတဝ်း၊ ကတ္တားယို ကံႏယိုနဝ်ꩻ အကြိယာႏအဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ ဝိသေသနယို ဝိသေသျအဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ ဟိတ်ပုဒ်ယိုနဝ်ꩻ ဟိတ်ဖိုလ်ႏအဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ အကျောင်ꩻပျꩻယိုနဝ်ꩻ အကျိုꩻအဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻကရိုꩻယို နမ်းတွမ်ႏနမ်း သေဗာႏ၊ စပ်လိတ်လꩻဗာႏမꩻ ထွာနွောင်ꩻလိတ်မူဟဝ်သွူ။)

(ထ) ကတဲႏစဒါႏ လိတ်ပွိုက်ယို အွဉ်ႏသွုန်ဗာႏ(တဝ်း) လိတ်ရဲဉ်ႏဖဲ့ꩻလဖုံႏ၊ အွဉ်ႏဆွတ်ꩻငါပသာႏဗာႏ တစူမွူးရပ်

( ကတဲမ်းစဒါႏ လိတ်ပွိုက်ယို မီႏအွဉ်ႏဆွတ်ꩻငါတဝ်း၊ မီႏအွဉ်ႏတသွုန် လိတ်ရဲဉ်ႏဖဲ့ꩻလဖုံႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏလိတ်ပွိုက် ဖဲ့ꩻကီဖဲ့ꩻလယို ထွာထိုꩻတသွုန်ချင်ႏ (ကီလညီႏတဝင်ꩻ)တဲင် ထွာယင်းဒျာႏ တပွိုက်ချင်ႏသွူ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အွဉ်ႏဆွတ်ꩻငါပသာႏဗာႏနေးသွူ။)

ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ခွုင်းခွေသွဉ်းကသေ ခွုင်းခွေသွဉ်းကဒါႏ တဲမ်းနယ်ဒင်ႏပျꩻဗာႏ ဝါႏသနာႏတဲမ်းလိတ်သားသွူ၊ လွိုယို မီႏအဝ်ႏလိုႏက၊ မီႏထီႏ၊ မီႏယူႏလꩻနေကလဲ့ ယံတဲမ်းနယ် ဒင်ႏပျꩻနုဲင်းနုဲင်းသွော့အကျောင်ꩻ နိုꩻဆောႏပါဗာႏသွူ။ ^[၁]

အာႏကွိုꩻ

↑ ဒဲဉ်သီႏလက်ဆောင်ႏအမုဲင်(၂၃)ခွန်ကုဝေ၊ မီႏတဲမ်းလိတ်နဝ်ꩻ

[1] ဒဲဉ်သီႏလက်ဆောင်ႏအမုဲင်(၂၃)ခွန်ကုဝေ၊ မီႏတဲမ်းလိတ်နဝ်ꩻ

[၁]