ယာမွူး

Papaver somniferum
ခွဲꩻချာꩻအစွိုးအခွိုꩻ
Unrecognized taxon (fix):	Papaver
ခွိုꩻခြွီ:	Template:Taxonomy/PapaverP. somniferum
ဒွိမိဉ်ꩻ
Papaver somniferum L.

-->

ယာမွူး (မန်း: ဘိန်းပင်) ဖေင်ꩻမွူး နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဥယျာဉ်ႏခြံကို ကအဝ်ႏဒါႏ ကဝ်ႏမွူးတမျိုꩻဒျာႏတဲင် အမျိုꩻပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၅၀)ရပ်သွူ။ အကဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ လွောက်လွေꩻအခွိုꩻတဲင် အရောင်ႏ အဗွာ၊ တနျာႏ၊ ပန်းရောင်ႏ၊ တသီႏ၊ မောက်ꩻစောက်ꩻရောင်ႏ၊ ဆျာသွီႏရောင်ႏ စတဲင် အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ထီႏဗာႏ အမွံအတုဲင် တကောင်ႏတငေါက်လ့ဖုံႏတောမ်ႏ အကဝ်ႏပဉ်ဗီႏဖုံႏတဲင် သꩻချံꩻသာႏပျောႏအီဗာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဥယျာဉ်ႏကဝ်ႏခြံကို ကဆို့ꩻဒါႏ ယာမွူးဖုံႏယိုနဝ်ꩻ လꩻလွဉ်ဒျာႏ ကလွိုက်ခါꩻဒျာႏ အဝ်ႏယာမွူးအရွိုင်ꩻကိုဖုံႏ၊ စပ်ထူႏအခွိုꩻဖုံႏကိုသွူ။ ယာမွူးရွိုင်ꩻနဝ်ꩻဖုံႏအကို ရုက္ခဗေဒ အမဉ်ꩻအနေႏ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်ခါꩻဒါႏ "ပါမေးဗားဆွမ် နီဖာရမ်"(Papaver somniferum) ကဟဲ့ꩻဒါႏ ယာမွူးခွိုꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အခံႏအထျꩻခွိုꩻဒျာႏသွူ။ ဥရောပအခဝ်နဝ် တောမ်ႏ (အာသျတွိုက်အခဝ်တွို့ꩻ ဒေႏသဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ယာမွူးကဒေါ့ꩻထန်ႏဒါႏ ဇာႏတိရပ်ဒျာႏလဲ့ ဖေႏကလꩻလွဉ် ယာ(ဖေင်ꩻ)ဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဆို့ꩻအာဒျာႏ အီရန်၊  အေင်ဒိယ၊  ခယ်ႏခမ်းထီကိုဖုံႏသွူ။ ယာရာႏအပီလောင်း ကအဝ်ႏဒါႏ ထာꩻခြဲစ်ꩻခြောင်ꩻဖုံႏယို ညနဝ်ꩻ အစီႏဖုံႏသဲင်လွဉ်တဲင် ထွာလွဉ်စွဉ်ႏ ယာအကျံꩻစားနဝ်ꩻသွူ။ ယာ(ဖေင်ꩻ)ရာႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ အခူဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏထူႏသုင်ꩻသော့ꩻ အရောင်ႏစွုမ်ႏ တသီႏသူႏကိုတောမ်ႏ လိုꩻအံႏတာႏ နမ်းမန်ꩻဖုံႏလဲ့ မာꩻလꩻနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။

အရောင်ႏဆျာသွီႏရောင်ႏ ကအဝ်ႏတုဲင်ဒါႏ ယာမွူးဖုံႏနဝ်ꩻ သဘာဝအဝ်ႏဒေါ့ꩻလွဉ်ဒျာႏ ဂရိတ်ဗိတေင်ခမ်း ဗွူကလာꩻခြံဖုံႏကို တောမ်ႏ ဥရောပခမ်းထီဖုံႏကိုသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ လိုပ်ꩻလုဲင်းမာꩻခြံသားအတာႏ ထွာအီဒျာႏ ထာꩻအီႏနမ်ႏဖုံႏတဲင် ထွာဒျာႏ အနောက်အသျက်နဝ်ꩻသွူ။ ပထမကမ္ဘာႏစဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻတန်ကျာꩻ ဖလန်းဒါးနယ်ႏ စဲ့ꩻတလင်ꩻကိုနဝ်ꩻ ဆျာသွီႏရောင်ႏ ယာမွူးဖုံႏ သမ်းအဝ်ႏဒေါ့ꩻသော့ꩻတဲင် "ပေါ်ပီနီꩻ" ကဟဲ့ꩻဒါႏ ယာမွူးနီꩻအမိဉ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏပေါ်ႏပေါက်လွဉ်ဖိုနဝ်ꩻသွူ။ မိဉ်ႏဆို့ꩻခါꩻဗာႏသွူ တလဲင်ႏငါလဲ့ နေင်ႏငါတာႏ ဆို့ꩻထဲင်းခရာႏလိုꩻဒုမ် အဝ်ႏအခူꩻဟူႏကို အခိန်ႏဒေါ့ꩻမိဉ်ႏတွိုႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွိုႏကာႏကာႏ ဒေါ့ꩻလွဉ်ယင်းဒျာႏသွူ။ အရောင်ႏတသီႏ ကတုဲင်ဒါႏ ယာမွူးဖုံႏနဝ်ꩻ သဘာဝအဝ်ႏဒေါ့ꩻလွဉ်ဒျာႏ ဗိတေင်ခမ်းထီ ကောင်ရွေꩻကောင်ဆောင်ႏ ဒေႏသကိုတဲင် အဝ်ႏကုဲင် အလင်တမျိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻဒျာႏ ပင်ႏလယ်ႏကူ ကမ်းခြေထျꩻနဝ်ꩻသွူ။