ရာႏသီႏတုပ်ကွေး

"ရာႏသီႏတုပ်ကွေး H1N1 ဖေႏကထွာမွုန်းနဝ်ꩻ အီႏရဲးကမ်းဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ" ယိုခါ မျန်မာခမ်းထီ ဝေင်ꩻတွိုင်ꩻဝေင်ꩻတွိုင်ꩻကို ခမ်းသားလိုꩻထုသီးအခါႏ ကအဝ်ႏငမ်း ကအဝ်ႏတရျိုးရောင်နဝ်ꩻ ရာႏသီႏတုပ်ကွေးဟဲ့ꩻ Seasonal Influenza A(H1N1) pdm2009 ရောႏဂါႏနဝ်ꩻသွူ၊ ရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ တုပ်ကွေးကထွာအီဒါႏ အဏုဇီဝသေ့ꩻအမျိုꩻအခွိုꩻနဝ်ꩻသွူ၊ အဏုဇီဝသေ့ꩻ မိဉ်ႏရိုꩻသွူနဝ်ꩻ ပေႏဖွန်ႏနိဉ်ႏလွဉ်ꩻငါႏတဲင် ထွားအီတောမ်ႏမန်ႏဘီလူꩻ ထွားသေ့ꩻရိုꩻရိုꩻနဝ်ꩻ တထီႏနွောင်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူꩻ ထွားအီဗာႏဒျာႏ ထွားတွိုက်နွောင်ꩻ အဆꩻပေါင်ꩻအရေင်မန်ႏဘီလူꩻဒျာႏမꩻ ထီႏနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကောပ်ထွာ A(H1N1)ရောႏဂါႏတွော့ꩻ ထင်ႏဗာႏတသီႏယုံႏ ကုယာဗာႏလိုꩻသားတဲ့အဝ်ႏ၊ သီထိုꩻလိုꩻသားတဲ့အဝ်ႏတဲင် ခမ်းသားလိုꩻထုသီးအခါႏနဝ်ꩻ သꩻငမ်း သꩻတရျိုး ရာႏသီႏတုပ်ကွေးရောႏဂါႏ အလောင်းအာလွဉ်နဝ်ꩻသွူ၊ ကောပ်နဝ်ꩻမꩻတဲင် တုပ်ကွေးရောႏဂါႏယို သဘော်ꩻသဘာဝ ထွာလွဉ်အဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ ဖေႏကရဲးကမ်းနွောင်ꩻ အထွာကူꩻတောႏထဲင်းဖုံႏနဝ်ꩻ အုံအဝ်ႏဆင်ႏချင်ႏအံအွꩻဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏဗာႏတမုဲင်ꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏဆောင်ႏဗာႏစွိုးမုဲင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏသေခါꩻနဝ်ꩻသွူ။

ယိုခါတွင်ꩻ ကအဝ်ႏထွာဒါႏ ရာႏသီႏတုပ်ကွေး A(H1N1)ရောႏဂါႏယို ထွာမြန်မာခမ်းထီကိုလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ကထွာဒါႏခမ်းလင်၊ ကထွာဒါႏ ခယ်ႏခမ်း၊ အိန္ဒိယခမ်း၊ ဩစတေးလျခမ်း၊ အိုမန်ခမ်း၊ ဖိလစ်ပိုင်ခမ်း၊ ဂါနာခမ်း၊ ထုဲင်ꩻခမ်း၊ ဂျပန်ခမ်း၊ စင်ကာပူခမ်း၊ တောင်ကိုးရီးယားခမ်းတောမ်ႏ တောင်အာဖရိကခမ်းကိုဖုံႏယိုတဲ့ အဝ်ႏထွာကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစဲစ်ဆေꩻမော့ꩻအကျောင်ꩻ ကမ္ဘာႏခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအစွိုꩻ ကထေထန်ႏဒါႏ ထေထန်ႏချက် ၂၀၁၇-ဗာႏ၊ ဇူလိုင်လာကိုအလꩻ သေထွꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ H1N1 ရောႏဂါႏထွာလွဉ်တွင်ꩻနဝ်ꩻ H5N1တုပ်ကွေးဖုံႏတဲ့ မော့ꩻလွဉ်နဝ်ꩻသွူ၊ ဆျာဖုံႏဝါးဖုံႏတုပ်ကွေး H5N1 ယို မြန်မာခမ်းထီကိုနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်တယ်ႏ ၂၀၁၆-ဗာႏထွူ ဗꩻတွိုႏလွဉ် ၂၀၁၆-ဗာႏနဝ်ꩻ ထွာဖိုသွစ်ꩻလဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ တုပ်ကွေးသေ့ꩻယို မျိုꩻခွိုꩻဖြယ်အဝ်ႏ အေ၊ ဘီ၊ စီ သိုမ်ဗူႏနဝ်ꩻသွူ၊ အေနဝ်ꩻ အထွာအာနွောင်ꩻ လိုꩻတောမ်ႏတိရစ္ဆာန်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ အဝ်ႏဆျာအဝ်ႏဝါးဖုံႏတရန်း ကူꩻလွဉ်နွောင်ꩻ လိုꩻသီးနဝ်ꩻသွူ၊ မိဉ်ႏကူꩻသွူလိုꩻလဲ့ သက်အန္တရာယ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဆုဲင်ꩻချာနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုꩻအချင်ꩻချင်ꩻ၊ လိုꩻတောမ်ႏလိုꩻ ကူꩻချာငါဝင်ꩻ တွိုႏထွာလွဉ်ဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

တုပ်ကွေးသေ့ꩻယို အဓိက ကကူꩻချာငါနွောင်ꩻလိုꩻ တဖြာꩻတောမ်ႏတဖြာꩻနဝ်ꩻ ကူꩻချာငါ ပါလွဉ်ꩻနွောင်ꩻ တရေ့ꩻသာတလီꩻလောင်းနဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻတဖြာꩻ မိဉ်ႏအဝ်ႏထွာ ဆူးဆီးထာꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻတဖြာꩻ မိဉ်ႏတဟေ မိဉ်ႏတဆျထာꩻယို ရောႏဂါႏသေ့ꩻပါထန်ႏလွဉ် တလီꩻလောင်း အဗာႏပေါင်ꩻ အသိန်ႏအသန်းနဝ်ꩻသွူ၊ ကထွာလိုꩻလင် မိဉ်းတရေ့ꩻဗာႏ တလီꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာလꩻနွောင်ꩻအီဒါႏ ရောႏဂါႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻကထွာ ဆူးဆီးထာꩻသား တောမ်ႏစူမိဉ်ႏဒွုတ်ꩻဗာႏနဝ်ꩻတဲင် ရောႏဂါႏသေ့ꩻ ပါဗွို့ꩻလွဉ်ꩻစူလောင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ဆူးဆီးထီကတဗော့ꩻစူယို ထွိုင်ႏလွေꩻစံႏခွိုင်းဗာႏ ထာꩻအရာꩻရာꩻ မန်ႏသမျနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏသေ့ꩻယို စွစ်ꩻစဲစ်ꩻထိုꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ပေ့ꩻဗွောင်တခါꩻလာႏတာႏ ကစံႏဒါႏတခါꩻစူခုမ်ဖုံႏ၊ နုဲင်းဝေင်ꩻရန်ႏကုန်ႏကို လိုꩻအမျာꩻကထိုမ်းလွေꩻသဲင်ꩻအာဒါႏ ကာꩻလဲင်းဖုံႏ ရောႏဂါႏသေ့ꩻနဝ်ꩻ ကူꩻတေားတေားစွစ်ꩻလုဲင်းလုဲင်းလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။

အဝ်ႏနဝ်ꩻတရန်း လိုꩻကလွေꩻစံႏခွိုင်းဗာႏနဝ်ꩻသားစူယို မိဉ်ႏခွိုင်းချာဗာႏ ယာဖုံႏ၊ နေ့ꩻဖူဖုံႏနဝ်ꩻ တရေ့ꩻဗာႏချာတဲင် ရောႏဂါႏသေ့ꩻနဝ်ꩻ ကူꩻပါလွဉ်တရေ့ꩻသာ တလီꩻလောင်းနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏတိရစ္ဆာန်ႏဖုံႏကို ကူꩻလွဉ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဖုံႏ ကအဝ်ႏဗော့ꩻ၊ ကအဝ်ႏရောꩻဒါႏ ဆျာဖုံႏ၊ ဝါးဖုံႏ၊ ကံႏပုဲင်းဖုံႏယိုလဲ့ အဝ်ႏဆျာ၊ ဝါးနဝ်ꩻ ကူꩻလွဉ်နွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ နဝ်ꩻမꩻ စွုမ်ႏနီꩻ လိုꩻကအဝ်ႏဗော့ꩻဒါႏဆျာ၊ လိုꩻကလွူးဒါႏဆျာ၊ ဝါး၊ ကံႏပုဲင်းဖုံႏယို အွဉ်ႏသတိဗာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဆေꩻကိုကအဝ်ႏဒါႏ ဆျာဖုံႏ၊ ဝါးဖုံႏ၊ ဝါႏရွို့ဖုံႏ၊ ကံႏပုဲင်းဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏစဲစ်ဟဝ်ဟဝ်နေးငါႏ တသီႏရောႏဂါႏသေ့ꩻသီနဝ်ꩻသွူ၊ ယင်းအွိုးလမ်းကိုပါႏကိုဒျာႏ မိဉ်ႏဒွိုႏအံႏ၊ မိဉ်းသွတ်ꩻအံႏ ဆျာယာႏ၊ ဝါးယာႏ၊ ဆျာဒီႏ၊ ဝါးဒီႏဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏဒွိုႏမိဉ်မိဉ်၊ သွတ်ꩻမိဉ်မိဉ်နေးငါႏနဝ်ꩻသွူ။ နုဲင်းနဝ်ꩻဒျာႏမꩻ ကထွာဒါႏ ဆျာဝါးသီးအသား ရောႏဂါႏသေ့ꩻယို သီနဝ်ꩻသွူ။ နုဲင်းလိုꩻကလွူးဆျာသား၊ နွို့ဗွူႏဆျာဆာႏဖုံႏ၊ ထာꩻလိုပ်ꩻသား ကလွေꩻလို့ဒါႏ ဆျာအေႏအွိုးဆျာဖွောင်ꩻကိုဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဗဲဉ်ပေ့ꩻခါꩻနေး နေ့ꩻဖူဖြောင်း တောမ်ႏနေ့ꩻဖူဗဲဉ်(မက်)နဝ်ꩻသွူ၊ အဝ်ႏဆျာဖွောင်ꩻကို ထန်ႏလွဉ်တဲ့နဝ်ꩻ၊ စူမိဉ်းစံႏဗာႏ ဆျာဖုံႏ၊ ထော့ꩻဖုံႏ၊ ဝါးဖုံႏ-စတဲင်အသောင်ꩻအသားနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဟွာႏကြောင်းကြောင်းငါႏစူ တောမ်ႏသပျာႏနဝ်ꩻသွူ။

နဝ်ꩻမꩻ နုဲင်းပအိုဝ်ႏခမ်းသားသီး ယဟန်ႏသားနဝ်ꩻ ကလိုပ်ꩻမာꩻသွို့ꩻခြံယို အဝ်ႏသုံꩻဆျာအေႏသားတဲ့ အဝ်ႏနေနေနဝ်ꩻသွူ၊ နုဲင်းနဝ်ꩻစားဖုံႏလဲ့ ထာꩻလိုပ်ꩻထာꩻမာꩻနဝ်ꩻ အီႏလိုပ်ꩻမာꩻလွေꩻဗာႏ တသက်တာႏနဝ်ꩻမꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ ကျန်ႏမာႏရေꩻအတာႏ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိတန်တန်အာအာငါႏနဝ်ꩻသွူ၊ မိဉ်းခွိုင်းမိဉ်းစံႏ ဆျာအေႏဖုံႏ၊ ဆျာဖုံႏထွူနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏပသေဟွာႏကြောင်းကြောင်းလွဉ်ꩻငါႏစူနဝ်ꩻသွူ။ ရဲးကမ်းကာႏကွယ်ႏ တုပ်ကွေးရောႏဂါႏယိုအတာႏ အဓိကမာꩻဗာႏသေႏသေႏတစွိုးနဝ်ꩻ မာꩻတမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ စံႏတမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻထွူတယဝ်း ပေါႏမိဉ်းမာꩻတစွိုးစွိုး စံႏတစွိုးစွိုးထွူနဝ်ꩻ ဟွာႏပသေခွိုꩻခွိုꩻဗာႏစူနဝ်ꩻသွူ၊ ယိုနဝ်ꩻ ထွာရဲကမ်းအီရောႏဂါႏယို အဓိက အချက်နဝ်ꩻသွူ။