လဝ်းနယ်ချာ
ဣန္ဒာစရိယ-သုဲင်ꩻခဝ်(သီႏသဲင်ႏဝေင်ꩻနယ်ႏ)လဝ်းခွုန်ꩻချာ နဲင်ႏငံႏတောႏပရိယတ္တိတက္ကသိုလ်ႏ(ရန်ႏကုန်ႏ)ပအိုဝ်ႏရဟန်ꩻစွိုꩻသီးတာႏ-
- ၁။ မူတသာနဝ်ꩻ-
- (က) နမ်းခြောင်ꩻတင်ဖေႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ ဗီးသွတ်ꩻကျမ်ꩻ၊
- (ခ) နမ်းခြောင်ꩻတင်ဖေႏ ခမ်းကောင်ခမ်းဒေါမ် ခြွဉ်းဗူႏရေꩻတာႏ၊
- (ဂ) အွဉ်ႏနယ်ဖေႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ထွာမဟာႏခွိုꩻမဟာႏနွယ်ႏဒျာႏအကျောင်ꩻ၊ ကောပ်နဝ်ꩻမꩻ အသျုတ်တရေင်တမွေးတဝ်း၊ အဝ်ႏဒျာႏ ယိန်းယိုꩻယိန်းသျင်ꩻထဲင်းလွုမ်ꩻသွူ။
- ၂။ မူတသာနဝ်ꩻ ဗိုန်နုဲင်းပါဠိလိတ်လုဲင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဒါႏတဝ်းခန်းပအိုဝ်ႏငဝ်းတဲ့ယဝ်း မာꩻခါꩻဖေႏ ဟော်ꩻပအိုဝ်ႏလိတ်ဖေႏကဒါႏ၊ ကောပ်နဝ်ꩻမꩻ-
- (က) မဲဉ်ႏဗဲက်ဟဝ်၊
- (ခ) စဲစ်ဆေꩻအီတောမ်ႏ သိပ္ပံနယ်ꩻလဲ့ လꩻဒျာႏ၊ ခံႏနွောင်ꩻအစဲစ်၊
- (ဂ) မဉ်ႏရိုꩻပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻအတာႏ သုံꩻတဝ်းတလꩻတဝ်း၊ လွောက်ꩻဖက်ဟဝ်ငါႏသွူ။
- ၃။ ကအဝ်ႏသုံꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးယိုခါနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းငွါလဲ့
- (က) တအွဉ်ႏနယ်မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနွောင်ꩻတဝ်း
- (ခ) တအွဉ်ႏနယ်စွုမ်ႏစွုမ်ႏနွောင်ꩻတဝ်း
- (ဂ) တခံႏနွောင်ꩻတဝ်းအစဲစ် (ထွာတဝ်း ဧဟိပဿိက)
- (ဃ) နမ်းပဲင်ႏလိတ်တဲ့ တမွေးတဝ်း (ထွာတဝ်း သန္ဒိဋ္ဌိက)။
(၃-က) တအွဉ်ႏနယ်မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနွောင်ꩻတဝ်းပုံႏ- ဒဲန်နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏထုံႏ (ဒျဲန်)၊ ပအိုဝ်ႏကွန်လုံ (ဒဲန်)၊ ပအိုဝ်ႏစင်းသင်း (ဒျန်)။ ရွဉ်နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏသထုံႏ (ရွှောန်)၊ ပအိုဝ်ႏကွန်လုံ (ရောန်)၊ စင်းသင်း(ရွန်)။ ဗွေႏဗိုန်နဝ်ꩻ သထုံႏ(တဗွိုန်)၊ ကွန်လုံ (ဗွေႏဗိုန်)၊ စင်းသင်း (ဗွေႏဗွိုန်)။ လိုꩻသုံꩻတလꩻတဝ်းနဝ်ꩻ (လိုꩻထွုင်း)၊ ထုံꩻစံႏနဝ်ꩻ (အထုင်ꩻစမ်ႏ)။ မောက်ꩻအွန်နဝ်ꩻ (မောက်ꩻအုန်)၊ အွုန်တလီꩻ။ သွုန်ႏနဝ်ꩻ (သုန်ႏ)၊ သွန်ꩻနဝ်ꩻ (သုန်ꩻ)၊ သꩻရာႏနဝ်ꩻ (သွုန်ႏ၊ သꩻ) ဖိင်ꩻနဝ်ꩻ (ဖိင်ꩻ)၊ အံႏဖေင်ꩻ လိုꩻကေန်ꩻ၊ ကဉ်ႏကဝ်ႏ(ကိန်ႏကဝ်ႏ) ဝွေꩻဝေးခို၊ ဝွေꩻဝေးမူႏ-စတဲင် တအွဉ်ႏနယ်မဲဉ်ႏဗဲက်နွောင်ꩻတဝ်း။ (၃-ခ) တအွဉ်ႏနယ်စွုမ်ႏစွုမ်ႏနွောင်ꩻတဝ်းပုံႏ- အဝ်-သရအဲဉ်ထဝ်းတဲင် (အထက်အောက်-အထဲတ်အောက်)တဲမ်းလꩻတဝ်း။ အုဲ-သရအဲဉ်ထဝ်းတဲင် (ပူအိုက်-နဝ်ꩻ ပူအုဲက်)တဲမ်းနွောင်ꩻတဝ်း။ အဝ်ႏဒျာႏ အွု-အွူ-အွို-အွောလွုမ်ꩻ အုဝ်-အဲဉ်ထဝ်းတဲင် တဲမ်း(အန်မုဝ်-စုဝ်ထွုင်-မစုဝ့်)လꩻတဝ်းသွူ။ အွုယ်-အွိုယ်-အွောယ်-အုဝ်ယ် အဲန်ထဝ်းတဲင် တဲမ်းအီမဲင်ꩻငဝ်းတလꩻတဝ်း။ အွုဝ်-အွိုဝ်-အွောဝ်-အုဝ်ဝ်-အဲဉ်ထဝ်းတဲင် တဲမ်းအီဘာႏသာႏလင်ငဝ်းလꩻတဝ်း-စတဲင် အွဉ်ႏနယ်စွုမ်ႏစွုမ်ႏနွောင်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။
- ၄။ မူလစနစ်ယိုနဝ်ꩻ ပညာႏသျင်ႏပွိုင်းလဲင်ႏခါ ကတွိုင်ႏပင်ႏလို့ဝင်ꩻတွင်ꩻနဝ်ꩻကာႏ "မဉ်ႏတွိုႏတပဲ့ꩻတပန်ꩻစိုးသူꩻမꩻ မဲ့ꩻအဖျင်လွဒျာႏ"ယွုမ်းအံႏနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏသေꩻခါꩻဒျာႏ၊ ဖေႏကလွောက်ꩻအခေတ်နဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏမာꩻခါꩻလွလဲဉ်းဒျာႏ၊ နီထွာပအိုဝ်ႏတန်လဲဉ်းသွူတဲင် နီခေတ်ယိုခါ ဖေႏကထွာအယံသွတ်ꩻမူ၊ ဖေႏကထွာအလွောက်ꩻသွတ်ꩻမူနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏဖျင်တွိုႏလဲဉ်း ယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ပညာႏသျင်ႏဖုံႏ ပွိုးတမုဲင်ꩻ ရဲးဖွောင်ꩻခါꩻတွမ်ႏမာႏနတန်ꩻတွိုင်ꩻထွူတွော့ꩻ မွော့တခေင်ꩻတွိုႏထာꩻဖုံႏဟောင်း?။
- ၅။ နေင်ႏပေါင်ꩻ(၄၀)လွိုလဲဉ်းကရိုꩻလဲ့ လဲင်ႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဗော့ꩻကွဉ်ꩻယနဝ်ꩻ အနယ်ꩻတမွေးတဝ်း၊ အဝ်ႏမွိုတ်ကျင်ꩻလဲဉ်းကရိုꩻလဲ့ အဝ်ႏလိုႏဗိုန်တဝ်း မောင်းဒေါင်ကွယ်အို တသေတဝ်းအရသာႏ လိုꩻမွိုက်စာႏရင်ꩻကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏပါသော့ꩻတဝ်း၊ အစိုႏရဥပဒေႏကိုသူꩻလဲ့ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ ဖျင်ဗာႏတဝ်းနမ်းလိတ်-နုဲင်းနဝ်ꩻတပါတဝ်း။
- ၆။ မွိုင်ꩻပျိုꩻဆရာႏတောႏနဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏဖေႏကပေါႏ ထွတ်ထေဖေႏ၊ ထီသိမ်ႏဆရာႏတောႏ ဖျင်ဖေႏကဗိုန်မွုန်းဖြဝ်ꩻ၊ ဗွေႏဗိုန်တောင်ႏကီꩻနဝ်ꩻ ဖျင်ဖေႏကလွောက်ꩻခေတ်၊ ဗွေႏဆရာႏတောႏတဖြေရဲန်ႏနဝ်ꩻ ဖျင်ဖေႏကဗိုန်မွုန်းမန်း၊ ဗွေႏဆရာႏတောႏညောင်ႏရွီႏ ကန်ကြီးကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ဖျင်ဖေႏကဗိုန်မွုန်းမဲင်ꩻ၊ တပဲ့ꩻလိတ်သွဉ်သားဖုံႏနဝ်ꩻ အုံအွိုးပါဠိဘောင်ႏကိုတဲင် မွဉ်းဖျင်ဖေႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်မဲဉ်ႏစွုမ်ႏထွူ၊ စွူဖြွိုးဒျာႏ၊ အရဲးအပါႏတအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏဒျာႏဖေႏကယံတာႏလွုမ်ꩻ။
- ၇။ မူတသာတမွေးတဝ်း၊ တထွာထိုꩻတဝ်းသိုမ်မူ၊ ကမ်ႏပုဲင်းတွမ်ႏဟင်္သာႏမဉ်ႏပေါင်ꩻ ထွာမဏ္ဍလီ၊ ထွီႏတွမ်ႏထော့ꩻစပ် ထွာမူမာ၊ အဿတိုရ်သေတွမ်ႏသေပေါက်ꩻစပ် ထွာသေသိန္ဓော်ꩻ၊ လိုꩻတွမ်ႏလူꩻစပ် ထွာဘုရာꩻနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏအအာႏတသာထဲင်းထဲင်းလွုမ်ꩻသွူ။
- ၈။ ယံဖေႏနေး ကပျꩻဌာန်းဗာႏလိတ်မူတသာနဝ်ꩻ-
- (က) ကောပ်ပွိုးမော့ꩻလွဉ် အယံကယ်ꩻထဲင်း လိတ်လုဲင်ꩻယိုခါ၊
- (ခ) လိတ်လုဲင်ꩻယိုခါနဝ်ꩻ အာႏပေႏချက်၊ ချို့ꩻယွင်ꩻချက် အဝ်ႏအာတန်၊
- (ဂ) လိတ်မူယိုခါနဝ်ꩻ တမဲန်ႏတဝ်း၊ တနꩻတဝ်းသဒ္ဒါႏနယ်ꩻ၊ ခံႏနွောင်ꩻတဝ်းအစဲစ်ဆေꩻ၊
- (ဃ) တွမ်ႏရိုꩻမွုန်းအီႏတဲမ်းနွောင်ꩻဝင်ꩻဘာႏသာႏလင် နီပအိုဝ်ႏငဝ်းဒျာႏငါႏသွူတဲ့ အီႏတဲမ်းတလꩻလို့တဝ်း၊
- (င) တွိုႏတပဲ့ꩻစိုးဆုဲင်ꩻသူꩻမꩻ အဗာႏဖျင်ယင်း တာႏဝွန်ႏအဝ်ႏနေဒွိုန်းအာတန်၊
- (စ) မော့ꩻလဲဉ်းသွူ အယံသွတ်ꩻမူ လာထူႏတဲမ်းလိတ်သားထျꩻယို။
- ၉။ မူလီꩻနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်ဒျာႏ မန်းလိတ်၊ မူတသာနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်ဒျာႏ ပါဠိလိတ်၊ ပါဠိလိတ်ကိုနဝ်ꩻ "ဧက်-ဧတ်-ဧပ်-ဩက်-ဩတ်-ဩပ်"အဝ်ႏ၊ အဝ်ႏစွဉ်ႏကီလဲ့ ကထွာဆရာႏမန်းသီး အငဝ်းထန်ႏအဲဉ်ထဝ်းတဲင် ဆရာႏတဒေါ့ꩻနယ်တဝ်း၊ တဒေါ့ꩻနယ်တဝ်းတဲင် ပအိုဝ်ႏသုံꩻအီငဝ်းတာႏလꩻအကျောင်ꩻ သေထွꩻတဝ်း၊ သေတဝ်းတဲင် အဝ်ႏဗော့ꩻကီလဲ့ သေန်ႏဒျာႏအအဝ်ႏညာꩻနဝ်ꩻသွူ။
အခင်ႏမွဉ်အွဉ်ႏ ပါဠိကိုကအဝ်ႏဒါႏ "အေက်င်၊ အေစ်-ဉ်၊ အေဋ်-ဏ်၊ အေတ်-န်၊ အေပ်-မ်၊ ဩက်-င်၊ ဩစ်-ဉ်၊ ဩဋ်-ဏ်၊ ဩတ်-န်၊ ဩပ်-မ်"ဖုံႏထွူတဲင် (သရကားကအဝ်ႏ ဖေႏကမာꩻထာꩻမာꩻ၊ တလိုႏတဝ်း စဉဋဏ-ဗီးသွတ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်သေꩻ ပါဠိဘာႏသာႏတာႏထွူတွော့ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းတာႏ မဉ်ႏသုံꩻကလိုႏလိုႏဒါႏ က-င-တ-န-ပ-မဖုံႏငါ) တယပ်ꩻခုဲင်ႏတဝ်း၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးကိစ္စ အထွူလွေꩻယိုꩻယိုꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဝေင်ꩻညောင်ႏရွီႏ ကန်ကြီးပရိယတ္တိ ထေနယ်ဖေႏအထျꩻတစိꩻနဝ်ꩻမꩻ သေထွꩻလွေꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗိုန်နုဲင်းစွဉ်ႏ ပါꩻတဖြာꩻမဲ့အဝ်ႏဗန်ႏထာꩻ တခြာကိုတဲင် တွမ်ႏကအဝ်ႏဆကီဖဲ့ꩻ ဒေါ့ꩻလင်ꩻဖေႏတဖူꩻနဝ်ꩻ ပီပီဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ နီပအိုဝ်ႏသရအကို မဉ်ႏတွက်ပါ မန်းကိုအဝ်ႏတွမ်ႏတအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻ "အအာ၊ အိအီ၊ အုအူ၊ အေအဲ၊ အိုအော၊ အုဲအဝ်၊ အွုအွူ၊ အွိုအွော၊ အုဝ်"အဝ်ႏ(၁၇)ဖြုံႏသွူ၊ (၁၇)ဖြုံႏအကို တွမ်ႏမန်းကဖလို့ဝင်ꩻတဖူꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻသွူ။ မန်းကိုနဝ်ꩻ "အဲ-အယ်-ဩ-ဪ"အဝ်ႏ၊ ဖေႏနေးကဒဲန်း နီဘာႏသာႏအတွက် အကျိုꩻဖေႏကအဝ်ႏ-ရေႏရွယ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ အဲ-ယို အငဝ်းတထန်ႏတဝ်း အဲး၊ အယ်-ယို အငဝ်းထန်ႏတဝ်း အဲး-ထန်ႏဒျာႏ "အုဲ"သွူ။ "ဩ-ဪ"အကိုလဲ့ ထူႏကွို့ꩻ"ဩ"တဖြုံႏငါတွော့ꩻ အငဝ်းတထန်ႏတဝ်း"အေား"၊ ထန်ႏဒျာႏ"အော်"တဲင် တွမ်ႏ"အာအီအူအေအဲအိုအောအုဲအဝ်အွူအွိုအွောအုဝ်"ဖုံႏနဝ်ꩻ တရဲန်ႏချင်ႏ အွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏအငဝ်းဖွိုႏစားနဝ်ꩻသွူ။ "အောဝ်"အကိုနဝ်ꩻလဲ့ သုံꩻဖေႏကဒွေါင်ႏ၊ တွမ်ႏသဒ္ဒါႏနယ်ꩻဖေႏကမဲန်ႏတဲင် မာꩻလုဲႏဒျာႏ"အဝ်"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သရကားကအဝ်ႏ မာꩻလို့ထာꩻမာꩻပုံႏ- အက်အင်၊ အတ်အန်၊ အပ်အမ်၊ အယ်၊ အဝ်။ အိက်အိင်၊ အိတ်အိန်၊ အိပ်အိမ်။ အုက်အုင်၊ အုတ်အုန်၊ အုပ်အုမ်။ အေက်အေင်၊ အေတ်အေန်၊ အေပ်အေမ်။ အဲက်အဲင်၊ အဲတ်အဲန်၊ အဲပ်အဲမ်။ အိုက်အိုင်၊ အိုတ်အိုန်၊ အိုပ်အိုမ်။ အောက်အောင်၊ အောတ်အောန်၊ အောပ်အောမ်။ အယ်က်အယ်င် (အငဝ်း-အိုက်-အုဲင်)။ အဝ်က်အဝ်င် (အငဝ်း-အောက်-အောင်)။ အွုက်အွုင်၊ အွုတ်အွုန်၊ အွုပ်အွုမ်၊ အွုယ်၊ အွုဝ်၊ အွုဟ်။ အွိုက်အွိုင်၊ အွိုတ်အွိုန်၊ အွိုပ်အွိုမ်၊ အွိုယ်၊ အွိုဝ်၊ အွိုဟ်။ အွောက်အွောင်၊ အွောတ်အွောန်၊ အွောပ်အွောမ်၊ အွောယ်၊ အွောဝ်၊ အွောဟ်။ အုဝ်က်အုဝ်င်၊ အုဝ်တ်အုဝ်န်၊ အုဝ်ပ်အုဝ်မ်။ သရဖုံႏကားကအဝ်ႏ မဉ်ႏမာꩻလို့ထာꩻမာꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မုဲင်ꩻကိုကိုလဲ့ ခံႏဗာႏဝင်ꩻသုံꩻလုဲင်ႏ (ယပယ်)၊ (ဝဟွဲး)ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ "အး-ရဲန်ႏအတာႏ မဉ်ဗီးမုဲင်ꩻသွတ်ꩻသွတ်ꩻ အး-ငဝ်းကုဲင်ဗာႏတဝ်း"လွောက်ꩻဗာႏစီꩻကန်ꩻစတဲင်နုဲင်းယို၊ မဉ်ႏလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻနဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏအတာႏ အကျိုꩻအဝ်ႏအာမွေးငါႏကရိုꩻနဝ်ꩻ မော့ꩻခွဲးလွဉ်ဗာႏအာငါႏလဲဉ်းသွူ။ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏဖေင်ꩻထိုꩻ ကထွာဆရာႏမန်းလွုမ်ꩻ၊ ပွိုးမုဲင်ꩻနဲးတဲင် မန်းငဝ်းကို တသုံꩻတဝ်းငဝ်းဖုံႏနဝ်ꩻ ပါသော့ꩻအာငါႏနဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်အသုံꩻတအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻမꩻ ပေါႏသွဉ်ဖေႏသွူ သဒ္ဒါႏဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ဆရာႏမန်းချꩻလိတ်သား သꩻယပ်ꩻလွဗာႏစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဆရာႏတောႏမန်းဖုံႏ တွမ်ႏဖေႏပဲစ်မွုန်းခွေသွဉ်း၊ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏသမဲင်ꩻငဝ်းနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဖုံႏ ကအဝ်ႏထွန်ꩻကာꩻဒါႏ သထုံႏခမ်းအတွင်ꩻနဝ်ꩻ ခွန်သူရိယစန္တာႏစိုး မော့ꩻခွဲးဗာႏဗွေႏဘုရာꩻဂေါတမ၊ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ သုဝဏ္ဏဘူမိအဆရာႏ၊ ဆရာႏနဝ်ꩻအပို ဗုဒ္ဓဃောသ ဗုဲင်ရဟန်ꩻထွူတဲင် လွေꩻတဲမ်းကူꩻပိဋကတ်သီႏဟိုဠ်ႏကို၊ ပိဋကတ်ပေါႏရီးရီး သထုံႏကို၊ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ မဲင်ꩻဖုံႏမော့ꩻခေတ်ကုဲင်တဲင် မဲင်ꩻပိုမူႏတပါꩻ လွဉ်အုံခိုႏထေ့၊ မဲင်ꩻမူႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လꩻသုဝဏ္ဏဘူမိခွန်ဖူး သုဓမ္မဘူမိတဲင် ယားကုဲင်ပအိုဝ်ႏဟော်နန်ꩻအသွုပ်၊ မာꩻတေားခန်း နုဲင်းမဲင်ꩻဟော်နန်ꩻသွုပ်လွိုႏလွိုႏ၊ တွိုႏခွန်မနုဟာႏစိုး ပဂံႏအနောႏရထာႏလွဉ်ထူႏ၊ ပအိုဝ်ႏဖုံႏ ဖင်းသော့ꩻဖြဝ်ꩻခမ်း၊ စောက်ꩻဖါးဖြဝ်ꩻတေက်ꩻနျꩻ၊ မွိုင်ꩻပျိုꩻဆရာႏတောႏခေတ် တဲမ်းထွတ်ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတဲင် တွမ်ႏစောက်ꩻဖါးဖဲက်ꩻထိုꩻဝင်ꩻ လင်ꩻခံႏထူႏဗာႏ အဆုံꩻအဖျတ်မန္တလေꩻကို၊ အခရာႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏတွိုင်ꩻအဝ်ႏသေဒျာႏ၊ ထွိုင်ႏတောႏလန်ႏချာတဲင် စောက်ꩻဖါးခေတ်တဲ့လို့၊ ပအိုဝ်ႏသွဉ်လိတ်သား သွဉ်ထူႏပညာႏ ဆရာႏမန်းထျꩻ၊ နပ်တွက်ချာ ဆရာႏသꩻကယပ်ꩻအီဗာႏ သဒ္ဒါႏဘာႏသာႏထွူတဲင် မော့ꩻချာ ပအိုဝ်ႏလိတ်စဲစ်မဲန်ႏယိုနဝ်ꩻသွူ၊ ပွိုးထွာနမ်းတခြိုꩻဒျာႏနဝ်ꩻမꩻ လꩻချာဗာႏနုဲင်းယိုသွူ။ မဉ်ႏသုံꩻကလꩻချာလိတ်နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ရာႏဇဝင်ႏသမဲင်ꩻခြောင်ꩻ အီႏထိုꩻမားနဲ့၊ အမျိုꩻသာꩻဇာႏတိ အဝ်ႏပေါႏချာနဲ့?။
- ၁၀။ ထမ်ႏတွမ်ႏပြေင် အလဲင်ႏ(၁၀၀)တွမ်ႏ ဒင်ႏတွမ်ႏကာꩻတလဲင်ႏနဝ်ꩻ အဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻတွိုႏခြောင်ꩻကယ်ꩻဟောင်း၊ ဗိုန်နုဲင်းပါꩻကဒင်ႏတွမ်ႏကာꩻသား ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻကို ပါႏရမီႏဗွေႏအဲဉ်ထဝ်း-စောင်းဒေါ့ꩻနွောင်ꩻနဲ?။
- ၁၁။ မွေးငါႏ။
ပါꩻမုဲင်ꩻလွောက်ꩻ ပုဂ္ဂလိကဆန္ဒ ပါꩻမုဲင်ꩻလွောက်ꩻအစွိုꩻတစွိုꩻ ဒေႏသတဗာႏဆန္ဒကရိုꩻနဝ်ꩻ နီဗွေႏသီးဉာဏ်ႏတောႏကိုနဝ်ꩻ အလွိုးရပေါႏလဲဉ်းဒျာႏမတဝ်။
- ၁၂။ "တဲမ်းနဝ်ꩻအမဲဉ်ႏ-ဖတ်နဝ်ꩻအငဝ်း"ကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းပုံႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ မန်းလိတ်တာႏဒျာႏသွူ။
"သန္ဒိဋ္ဌိက-လိတ်မွူး" ပအိုဝ်ႏလိတ်ကို ကပါဒါႏ သရ(၁၇)ဖြုံႏဖုံႏနဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏငဝ်းတာႏယင် ဘာႏသာႏလောင်ႏလင်ငဝ်းတာႏယင် ဗွေစုမ်ႏငါႏလဲဉ်း၊ သရသိုႏသရဖျင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ တပါတဝ်း၊ မဲဉ်ႏတနꩻမွေးစွဉ်ႏ တွမ်ႏသရကပေါႏထွာလွဉ်ပုံႏတဲင် အဓိပ္ပါယ်ႏအဝ်ႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻ၊ အာႏကွိုꩻကျမ်ꩻယိုကျမ်ꩻနဝ်ꩻခရာႏ တလိုႏတဝ်း၊ ကတဲမ်းအတွိုင်ꩻဒေါ့ꩻ၊ ကဒေါ့ꩻအတွိုင်ꩻတဲမ်း မဲဉ်ႏတနꩻဟဝ်ငါႏ သရသုံꩻလꩻစားဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ လꩻကရိုꩻကီလဲ့ လွောက်ꩻလွဉ်ꩻအာစရိယဝါႏဒတဲင် ကကာႏပိုန်းဗꩻထိုꩻ အမဲဉ်ႏတရာꩻနဝ်ꩻတဲး အဝ်ႏပါသော့ꩻသွူ။ လိုꩻသီးကဒေါ့ငဝ်းအကို သရငဝ်းဒွေါင်ႏ "အအိအု-ကကိကု"စတဲင်တွမ်ႏ သရငဝ်းဆွာꩻ "အာအီအူ-ကန်ကဉ်ကွန်"စတဲင် အဝ်ႏပါသော့ꩻနီမျိုꩻသွူ။ သရအကို ဗိုန်နုဲင်းသရငဝ်းဒွေါင်ႏငဝ်းဆွာꩻကအဝ်ႏအတွိုင်ꩻ ဗီးအကိုလဲ့ ဗီးငဝ်းဒွေါင်ႏဗီးငဝ်းဆွာꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻနီမျိုꩻ(နေနေ)နဝ်ꩻသွူ။ ဗီးမဉ်ႏသွတ်ꩻဖေႏ သရငဝ်းဒွေါင်ႏနဝ်ꩻ ဗီးငဝ်းဒွေါင်ႏကသွတ်ꩻနဝ်ꩻလဲ့ အငဝ်းဒွေါင်ႏထိုꩻ၊ ဗီးမဉ်ႏသွတ်ꩻ သရငဝ်းဆွာꩻလဲ့ ဗီးကသွတ်ꩻနဝ်ꩻတဲ့ ငဝ်းဒွေါင်ႏဗာႏသေႏသေႏ၊ နုဲင်းယိုမꩻ ထွာအမဲဉ်ႏတရာꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ဗီးငဝ်းဒွေါင်ႏတဲ့သင်၊ ဗီးငဝ်းဆွာꩻတဲ့သင် ပေါႏမဉ်ႏသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ဗီးငဝ်းဒွေါင်ႏစွဉ်ႏလဲ့ လွောက်ꩻလွဉ်ꩻဗီးဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ဒွေါင်ႏဖေႏဗာႏဆွာꩻဖေႏဗာႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"အာစရိယဝါဒ"နဝ်ꩻသွူ၊ ဗွိုန်နဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ သရငဝ်းဆွာꩻခန်းတဲ့ယဝ်း လွောက်ꩻလွဉ်ꩻဗီးဖဲ့ꩻထွူတွော့ꩻ ဒွေါင်ႏဗာႏဆွာꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏအွဉ်ႏနယ်ဗာႏပုံႏစံႏနဝ်ꩻ "ကက်ကာင်၊ ကတ်ကာန်၊ ကပ်ကာမ်"နဝ်ꩻ အမဲဉ်ႏဝါႏဒ။ "ကက်ကင်၊ ကတ်ကန်၊ ကပ်ကမ်"နဝ်ꩻ အာစရိယဝါႏဒ။ ကွပ်တမုဲင်ꩻ ဆရာႏသမာꩻဖုံႏ မွော့တသုံꩻတဝ်း အမဲဉ်ႏဝါႏဒဟောင်း? အကျိုꩻအဝ်ႏဒျာႏလဲ့ တသုံꩻတဝ်းဒျာႏ အလွိုးထွာနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏတသေနာႏတဝ်း ထာꩻထီႏမဉ်ႏတလုဲင်းတဝ်းနဝ်ꩻ အမျိုꩻမာꩻဆရာႏနဲ့၊ ကထွိုင်ႏယူႏခံႏနဝ်ꩻ သရအကိုနဝ်ꩻ သရငဝ်းဆွာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အာ၊ သရငဝ်းဒွေါင်ႏနဝ်ꩻ ဆေ့ꩻသွူ၊ ဗီးအကိုနဝ်ꩻ ဗီးငဝ်းဆွာꩻနဝ်ꩻ ဆေ့ꩻ၊ ဗီးငဝ်းဒွေါင်ႏနဝ်ꩻ အာ အထွာနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "သရငဝ်းဒွေါင်ႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "အ-အိ-အု-အွု"ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ "သရငဝ်းဆွာꩻ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "အာအီအူအေအဲအိုအော"စတဲင်သွူ။ "ဗီးငဝ်းဆွာꩻ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "ငဉဏနမ ယရလဝ"စတဲင်ဖုံႏသွူ။ "ဗီးငဝ်းဒွေါင်ႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "က်ခ်ဂ်ဃ်စ်ဆ်ဇ်ဈ်ဋ်ဌ်ဎ်"စတဲင်နဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ပေါႏမဉ်ႏလွောက်ꩻမွေး အမဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ သရဆွာꩻဖုံႏယို အီႏမာꩻဒွေါင်ႏဗာႏ "အေ့-အဲ့-အို့-အော့"နုဲင်းနဝ်ꩻမꩻ တခဲဉ်ꩻတဝ်း၊ အော်ႏ- ခင်ႏလမ်းတွိုင်ꩻယို သုံꩻငါႏအမဲဉ်ႏတရာꩻလဲ့ တလꩻတဝ်းဟနေား။ ဖေႏထေ့ ဝေါင်းလိတ်သား တက္ကသိုလ်ႏကျောင်ꩻ ကျောင်ꩻသားလီꩻစွိုꩻ(ခ) "လိတ်မူသွစ်ꩻဖြုံႏမဲ့ထီယွိုင်ႏ"ထျꩻ- အီႏဖြေႏနယ်ချာ ငဝ်းရီ "လိတ်မူလီꩻကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏကတမုဲင်ꩻဟောင်း"။ ပုဂ္ဂိုလ်ႏရက်ခွိုꩻမဉ်ႏမွေးမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ ပါꩻယိုပါꩻနဝ်ꩻ သော့ꩻဒျာႏအုံအဝ်ႏခင်ႏလမ်း၊ မဉ်ꩻငါတဲ့တသော့ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ပေ့ꩻယိုပေ့ꩻနဝ်ꩻ အလွိုးရ စောက်ꩻဖါးဖြဝ်ꩻစူကွို့ꩻအဝ်ႏကုဲင်သားတန်ဖုံႏဒျာႏ လဲင်ꩻထင်းမာႏစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ဟော်ꩻထွားဗာႏ နီဗွေႏသီးလိတ်နဝ်ꩻ အဗိုန်မွေးစွဉ်ႏဒျာႏ စဲ့ꩻသားတဖြာꩻ မဲ့လဲ့တထီႏတဝ်းထာꩻ၊ စူခင်ႏလဲ့တမွန်တဝ်းတွော့ꩻ ပေါႏထီႏဖြေင်းဖြေင်းလဲ့ ခꩻသော့ꩻတငီႏတငါ ခꩻဗားဗားဗီးဗီးထာꩻနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻတန်သွူ။ ကမဉ်ဒေါ့ꩻငါႏနဝ်ꩻ မဉ်ႏရက်မွေးလဲ့ ဗိုန်ပီနုဲင်းထာꩻလာႏဟူႏကဒေါ့ꩻချာနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ယောင်းစူထူႏတာႏဝွန်ႏသွပ်နွောင်ꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။
"လိတ်ဆရာႏဝွန်ႏတန်ဖုံႏတာႏ" (က-၂) ထွားအချက်ယိုနဝ်ꩻ သꩻဟဝ်တဝ်းငါႏတစိꩻစိꩻသွူ၊ ဒေါ့ꩻတဝ်း ဘုရာꩻအုံသန္ဓေႏခရာႏ အလွူးဖွာꩻခရာႏ အထွာဘုရာꩻခရာႏတွော့ꩻ အံႏဖြာႏထူႏဂုဏ်ႏတေားဒျာႏ နွို့စံႏအနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻ အလွိုးထူႏဂုဏ်ႏမာႏထာꩻတန်သွူ။ (က-၃) ယိုအလꩻ မဉ်မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ မဉ်မာႏမာႏ ပေါႏရိုꩻထိန်ꩻသိမ်ꩻချာဗော့ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏအတွိုင်ꩻ ပေါႏမဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်းယိုခါ သိပ္ပံဆရာႏသီး ကမာꩻထွာကေꩻဇူꩻဖေႏဒါႏထာꩻရာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အီႏယားချာလို့ဗာႏ တဗာႏစီႏတဗာႏစီႏ သဘော်ꩻတွိုႏထိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (က-၄) ယိုအလꩻ ဆရာႏသီးခံႏအပင်ႏပန်ꩻတဲင် သော့ꩻဖေႏမဲ့ သော့ꩻဖေႏနား သော့ꩻဖေႏစူခင်ႏတွော့ꩻ သွင်ꩻသော့ꩻပါအသက် တပဲ့ꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ နမ်းကမော့ꩻထာꩻမာꩻဖုံႏလို့လို့ယို အမာႏကွေႏကွေႏရိုꩻနဝ်ꩻတွော့ꩻ ပယ်ႏထိုꩻလို့ဗာႏနဲ့။ (က-၆) အလꩻ အငဝ်းထန်ႏငဝ်းရန်းနဝ်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်းသူမျိုꩻ၊ မန်းလိတ်ကိုနဝ်ꩻ "အအာအား"တဲင် အငဝ်းဒွေါင်ႏဖဲ့ꩻတဖြုံႏ၊ အငဝ်းဆွာꩻနီဖြုံႏ။ ပအိုဝ်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ "အအꩻအာအာꩻအားအာႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အငဝ်းဒွေါင်ႏဖဲ့ꩻနီဖြုံႏ၊ အငဝ်းဆွာꩻဖဲ့ꩻလစ်ꩻဖြုံႏ၊ ဗွေႏဗွန်သီႏသဲင်ႏတွိုင်ႏပင်ႏ "ဗိုန်နုဲင်းအငဝ်းဆွာꩻဖဲ့ꩻ အဝ်ႏလစ်ꩻဖြုံႏအတွိုင်ꩻ အငဝ်းဒွေါင်ႏဖဲ့ꩻလဲ့ မဉ်ႏမာꩻလစ်ꩻဖြုံႏနဝ်ꩻ လွောက်ꩻတဝ်းနဲ့" တဗွောင်တဝ်းမဲ့တွော့ꩻ အွဉ်ႏဗားအနမ်းနဝ်ꩻ သꩻပေႏခရာႏဟဝ်ငါႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏသေသွူပါꩻဆိမ်ꩻမဲ့နဝ်ꩻ ဗိုန်နုဲင်းကလွေꩻရီဒါႏ "ယိုနဝ်ꩻ ခွုင်းမုဲင်ꩻလီး"နဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ နမ်းတွမ်ႏနမ်း မဉ်တယွို့ချာငါႏနဝ်ꩻသွူ။
(ခ-ဂ-ဃ-င)နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ "ခွေငဝ်း-ခွေဖိုး"ရိုꩻတဲင် မဉ်ဒေါ့ꩻတမုဲင်ꩻလဲ့ ဒေါ့ꩻလေႏဒျာႏတဲင် ထွာထဲင်းထာꩻတယွို့ခရာႏတန်သွူ။ (စ)ယိုအလꩻ ထွာသွူပုဂ္ဂိုလ်ႏဒါႏလိတ်သားဖုံႏလဲ့ အလွိုးတသေယူႏလꩻလွဒွုမ် ဗွေႏသာရိပုတ္တရာႏတွမ်ႏ ဗွေႏမောဂ္ဂလာန်ႏသီး ကထိုမ်ႏလွအမဲန်ႏတရာꩻ၊ မွိုးဖါသီးကေꩻဇူꩻယို ဆပ်ဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ? တရီထေ့ဗာႏထွာတဝ်း နီဗွေႏသီးထျꩻနဝ်ꩻ ကံႏဟဝ်ငါႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (ဆ) ယိုအတွိုင်ꩻ တအွဉ်ႏချꩻတဝ်းမာႏနနဝ်ꩻ ပါꩻမုဲင်ꩻဟောင်း၊ တချꩻတဝ်းမာႏနနဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏမာꩻလွဒျာႏ "ခွေထာꩻမꩻ-ခွေထာꩻ"နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ၊ မဉ်ႏရက်မွေးခွိုꩻ မဉ်ႏမဉ်တိုꩻတက်မွေးထာꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏဗွောင်သေႏသေႏခါꩻဒျာႏ တခါꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏသꩻဆွာꩻဆွာꩻ ဖေႏကတွိုႏလꩻအမဲန်ႏတရာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဖြေႏသျင်ꩻဖေႏဒျာႏမွေးတဝ်းနဲ့ဟောင်း?။ သင်္ဃာႏပေႏစွိုꩻတွမ်ႏ ပအိုဝ်ႏပေႏလိုꩻယွဲးစွိုꩻ- လိတ်ကကပ်ထေ့ဒါႏ ဘဒ္ဒန္တကောဝိဒါဘိဝံသ (ဥက္ကဋ္ဌ)ထျꩻယို မဉ်ႏနပ်တွက်ဗာႏနဝ်ꩻ လိတ်နဝ်ꩻအကို ဝဟွဲးထူႏသော့ꩻမွေးစွဉ်ႏခင်ႏလမ်း။ စွစ်ꩻလီတာႏ-စောတ်ꩻလီတာႏ၊ သင်္ဃာႏစွိုꩻ-သင်္ဃာႏစှိုꩻ။ နီသွဉ်းသီး-နီသောန်းသီး၊ အတွိုင်ꩻ-အတှိုင်ꩻ။ သထွုံႏခမ်း=သထုင်ႏခမ်း၊ ဖေႏကလွစ်=ဖေႏကလောတ်။ ဗွေႏဗွန်တန်-ဗွေႏဗိုန်တန်၊ ထွင်ႏဖေႏ=ထွင်ႏဖေႏ။ သွံဖြုံႏ=သိုမ်ဖြိုင်ႏ၊ ကွပ်အမျာꩻသား=ကောပ်အမျာꩻသား။ မီႏခွုမ်စံႏ=မီႏခုမ်စမ်ႏ၊ ဟွိုန်ဒျာႏထီႏဒျာႏ-ဟှုန်ဒျာႏထီႏဒျာႏ။ တခမ်းလွုမ်း-တခမ်းလိုမ်း။ ဝဟွဲးတဖြုံႏလွုမ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းအွဉ်ႏထန်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ ထီႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဒင်ႏပျꩻချက်- (စွစ်ꩻလီတာႏ)အတာႏ (ပေါတ္ထက)အဝ်ႏ (စောတ်ꩻလီတာႏ) (သထွုံႏခမ်း)အတာႏ (ဥလုင်္က)အဝ်ႏ (သထုင်ႏခမ်း) (ကွပ်အမျာꩻသား)အတာႏ (ယောဗ္ဗန)အဝ်ႏ (ကောပ်အမျာꩻသား) (မီႏခွုမ်စမ်ႏ)အတာႏ (ကုမ္ဘဃောသက)အဝ်ႏ (မီႏခုမ်စမ်ႏ)။ အဝ်ႏထွာငါႏသွူ လိုꩻသွဉ်လိတ်ပါဠိလဲ့ အဝ်ႏလိုႏထီႏငါႏ ပအိုဝ်ႏအသုံꩻကဝင်ႏဒါႏလိတ်ဖြုံႏသွူ၊ တထီႏတဝ်းနဝ်ꩻ ဆရာႏတအွဉ်ႏနယ်တဝ်းဒျာႏ၊ ဆရာႏတအွဉ်ႏနယ်တဝ်းနဝ်ꩻ မန်းငဝ်းထန်ႏကို ငဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻတပါတဝ်းက၊ တပါတဝ်းမꩻ တလိုႏတဝ်း၊ လိုႏတဝ်းမꩻ တအွဉ်ႏနယ်တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ နီပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏအဝ်ႏ၊ အဝ်ႏတဲင်လိုႏ၊ မဉ်ႏလိုႏတဲ့ ထွားစမ်ꩻဟုဲင်း၊ (စက္က)ယို မဉ်ႏထွာမန်းထန်ႏ(စဲတ်)၊ မဉ်ႏထွာပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ "မေႏစက်-ဗွူစက်"၊ (သင်္ခါရ)နဝ်ꩻ မဉ်ႏထွာမန်းထန်ႏ (သိန်ခါရ)၊ မဉ်ႏထွာပအိုဝ်ႏ (အငဝ်းသင်ႏ)၊ (ခိပ္ပ)နဝ်ꩻ မဉ်ႏထွာမန်းထန်ႏ(ခေက်ပ)၊ မဉ်ႏထွာပအိုဝ်ႏ (မောက်ꩻမူးရိပ်ꩻ)၊ (ဗိမ္ဗိသာရ)နဝ်ꩻ မဉ်ႏထွာမန်းထန်ႏ (ဗေင်ဗိ)၊ မဉ်ႏထွာပအိုဝ်ႏ (ဗိမ်သော့ꩻထီကို)။
(ဥပေက္ခာ)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ပဲက်)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (ထတေက်ꩻ-ထသေင်)။ (ဥပေန္ဒ)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ပဉ်)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (တတေတ် ဆို့ꩻမုဲင်းရေန်း)။ (ဃေပ္ပတိ)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ဃိပ်)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (လေပ်ဘုရာꩻ-လေမ်းလုဲင်ꩻ)။ (ပေါတ္ထက)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ပွတ်)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (ထွားစောတ်ꩻတ်ꩻထီႏခူခူ)။ (ဟောန္တိ)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ဟွန္တိ)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (အွိုးနဝ်ꩻဟောန်ႏ)။ (ယောဗ္ဗန)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ယွဗ္ဗန)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (ယောပ်မွိုင်-ဖြားမွိုင်)။ (ကတောမ္ဗီ)နဝ်ꩻ မန်းထန်ႏ(ကတုံဗ)၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (တောမ်ႏဆရာႏတကာႏ)။ အွဉ်ႏနမူႏနာႏ ပါဠိသရကအဝ်ႏသွစ်ꩻဖြုံႏယိုထွူတဲင် ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ သရကအဝ်ႏ(၁၇)ဖြုံႏအတာႏ မဉ်ႏအွဉ်ႏသွတ်ꩻဖေႏဆဲင်ႏရာꩻဗီးနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်အရန်းအီႏထိုတကားမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ရမ်ꩻထွားစမ်ꩻသွော့။ ကထွာဆရာႏနဝ်ꩻ မန်းကို အသုံꩻတအဲဉ်ထဝ်းတဲင် တသုံꩻတဝ်းဒျာႏသွူ၊ အသုံꩻကအဝ်ႏဒါႏပအိုဝ်ႏသီး မဉ်ႏသုံꩻအနယ်ꩻယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးကိစ္စလဲ့ထွူ၊ ဘာႏသာႏစွုမ်ႏလဲ့ တဲမ်းနွောင်ꩻ၊ သဒ္ဒါႏနယ်ꩻတဲ့မဲဉ်ႏ၊ ထီႏနုဲင်းယိုတဲင် အခြဲမ်တရျာꩻ၊ ဗွေႏဗွန်ကောဝိဒ၊ ခွန်ရာမ-စတဲင်နဝ်ꩻ အစွိုꩻယိုအစွိုꩻနဝ်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ ဒေါ့ꩻခရာႏတလိုႏတဝ်းဒွုမ်နဝ်ꩻသွူ။ (င) ပညာႏသျင်ႏ ယံဖေႏနေးကတဲမ်း လိတ်ထွာအကျိုꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအအာမဉ်ႏခြွဉ်းမꩻ ပေါႏလွဉ်နွောင်ꩻ၊ နဝ်ꩻမꩻ ဖေႏနေးအမျာꩻကခြွဉ်းနွောင်ꩻ အွဉ်ႏရေꩻလက်ခံႏ မော့ꩻခွဲးဖေႏသွော့ ကပေါႏထန်ႏလွဉ်ဒါႏ စေႏတနာႏဗွေႏ၊ ပညာႏသျင်ႏသာဟုဲင်း မဉ်လဝ်းဟွုန်ငါႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (စ) တဲမ်းတွမ်ႏလိတ်မွူးကအဝ်ႏယိုခါအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတဝ်းနဲ့? ရီခရာႏအဝ်ႏတဲင် တဲမ်းတဲးအဝ်ႏလꩻဒျာႏ၊ (က) တလွစ်တဝ်းအဖျင် (ခ) ထွာဒျာႏလိတ်ပညတ် (ဂ) ဗိုန်နုဲင်းမျောက်ခွန်တွော့ꩻ ခွန်ကုဲင်-အတွိုင်ꩻ တခံႏနွောင်ꩻတဝ်းအစဲစ်ဆေꩻ၊ (ဃ) အဝ်ႏမော့ꩻငါႏလဲဉ်းသွူ ကယံကယ်ꩻထဲင်းယိုခါလဲ့ ဖေႏနေးကသေနာႏ တလꩻသျင်ꩻနယ်ဗာႏတဝ်းဒွိုန်း အကျိုꩻအကျောင်ꩻတဲင် အွဉ်ႏသꩻရုဲင်းရုဲင်း သျင်ꩻပျꩻဗာႏနုဲင်းယိုသွူ။ "ထေ့ အုဲင်အောဝ်တွမ်ႏအှဲအာ် လိတ်မူဗွေႏသားထျꩻ"- (က) အှဲအာ်တွမ်ႏ အုဲင်အော်-ဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာလိတ်ပညတ်ခါꩻနေးတဲင် သဒ္ဒါႏနယ်ꩻအလꩻ အရွီးအထျꩻတအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏဗိုန်ဗိုန်ဒျာႏသွူ။ (ခ) မဲန်ႏတနꩻတဝ်း "မဲန်ႏ-စုမ်ႏ-ထွူ"ဥပဒေႏ၊ ဥပမာႏ- မှဲနဝ်ꩻ မဟထိုးတွမ်ႏထေင်းခွဉ်း အဝ်ႏဆွိုင်ꩻကွို့ꩻဒျာႏ၊ အာ် နဝ်ꩻ အဝ်ႏဆွိုင်ꩻကွို့ꩻဒျာႏ တွမ်ႏငေါ်ꩻလဒျာႏသွူ။ (ဂ) တလဲဉ်းသော့ꩻနွောင်ꩻတဝ်း အခင်ႏမွဉ်ဗီးသွတ်ꩻဇယားတန်ကိုတွမ်ႏ အခင်ႏမွဉ်သရကထွာလွဉ်ပုံႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
သျင်ꩻနယ်အလုဲင်း- ဗီးသွတ်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻခန်း "ကက်"နဝ်ꩻလုဲင်း၊ က-နီဖြုံႏ ရွစ်ဆွိုင်ꩻလို့ဝင်ꩻ၊ အဖြုံႏဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်တထဝနဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏ "ကက်"နဝ်ꩻသွူ၊ ဗီးသွတ်ꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း အငဝ်းထန်ႏတွမ်ႏအနယ်ꩻယိုသွူ၊ မဉ်ႏရိုꩻသရလဲ့ တမဲဉ်ႏတနꩻတဝ်း အခင်ႏမွဉ်သရထွာလွဉ်ပုံႏဇယားနဝ်ꩻသွူ။ အခင်ႏမွဉ်သရထွာလွဉ်ပုံႏ- အးအားအုဲးအဲးအေးအိးအီ(ယ)ခွိုꩻသရ။ အးအားအဝ်းအေားအိုးအူးအု(ဝ)ခွိုꩻသရ။ အအားအုဝ်းအွေားအွိုးအွူးအွု(င)ခွိုꩻသရ။ ပါသော့ꩻအခွိုꩻမုဲင်ꩻကို၊ ဗီးသွတ်ꩻကိုလဲ့ တထီႏတဝ်း၊ သရခွိုꩻကိုနဝ်ꩻလဲ့ တထီႏတဝ်း၊ ဖူးဝေးအဲဉ်ထဝ်း၊ စွိုးခွိုꩻအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻအဲဉ်ထဝ်းတဲင် အီႏသွုပ်လွေꩻငါယပ်ꩻခုဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အယ်အိယ်အုယ်အေယ်အဲယ်အိုယ်အောယ်အယ်ယ်အဝ်ယ်အွုယ်အွိုယ်အွောယ်အုဝ်ယ်။ အဝ်အိဝ်အုဝ်အေဝ်အဲဝ်အိုဝ်အောဝ်အဝ်ယ်အဝ်ဝ်အွုဝ်အွိုဝ်အွောဝ်အုဝ်ဝ်။ အဟ်အိဟ်အုဟ်အေဟ်အဲဟ်အိုဟ်အောဟ်အယ်ဟ်အဝ်ဟ်အွုဟ်အွိုဟ်အွောဟ်အုဝ်ဟ်= ကအီႏတဲမ်းဗာႏယပ်ꩻယပ်ꩻခုဲင်ႏခုဲင်ႏ မဲင်ꩻငဝ်းဖြဝ်ꩻငဝ်း ဘာႏသာႏလင်ငဝ်းဖုံႏနဝ်ꩻ တဲမ်းအီႏတလꩻနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။ လိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏထွာဗာႏနုဲင်းယို။
"ပအိုဝ်ႏငဝ်းခြုဲင်း" ပွိုင်းလဲင်ႏခါ ဒုံတဒုံနဝ်ꩻ ပါꩻကမဉ်ꩻပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏတဖြာꩻသွူ၊ ပါꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ မဉ်ချမ်ꩻသာႏထာꩻတဲင် ခွုင်းဝွေꩻကထီႏကမော့ꩻဟံႏလောင်းနဝ်ꩻ ဆို့ꩻရုဲင်သော့ꩻစံꩻစွဉ်ႏ ဗွူဗာႏစတဲင် အစွိုးအခြွီနဝ်ꩻသွူ။ (မွိုင်းဆို့ꩻရံꩻဆို့ꩻနဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟဲ့ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻမဉ်ꩻတွင်ႏခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။) အမွူးထွိုင်ႏတန်လွဉ်နဝ်ꩻ အရာႏအကဝ်ႏဖုံႏလဲ့ တန်လွဉ်မွေးစွဉ်ႏ နုဲင်းစွဉ်ႏကောင်တန်၊ အပင်လဲ့စွုမ်ႏ၊ ဝွေꩻခြံကိုနဝ်ꩻ ပနားသို့ꩻသော့ꩻ ပုတ်ꩻအဝ်ႏ၊ ကောင်လောင်းနဝ်ꩻ ဗာႏရင်းမွူးအဝ်ႏ၊ ဖြေꩻနွောင်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏ တျိုႏဗောင်းတန်သွူ၊ ဝွေꩻခြံနဝ်ꩻ လုဲင်းစွဉ်ႏတကားမုဲင်ꩻနဲးတဲင် ပကျောက်ꩻကာႏနောင်အင်းယား ထွားမꩻ ထီႏလꩻအခြံကူနား ဖဲ့ꩻသူꩻဖဲ့ꩻယိုတဲ့ရိုႏ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဝွေꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"တောင်ႏကီꩻမူ"နဝ်ꩻသွူ၊ နီးကအဝ်ႏဒါႏ ဖြဝ်ꩻလောင်း မန်းလောင်း မဲင်ꩻလောင်းဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ကေႏလို့ခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ထွာလွဉ်ပျဿနာႏတဲင် ခွုင်းကားတဲင်ကထီႏနဝ်ꩻ ရိုꩻ"ဝွေꩻထာꩻဒျာႏတွော့ꩻ"အွဉ်ႏဟဝ်လို့စွဉ်ႏဒျာႏ၊ နဝ်ꩻမꩻ "ကထီႏထီႏ သိမ်ꩻလို့"မဉ်ꩻတွင်ႏယင်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻကပဲင်ႏဟံႏယို ဆို့ꩻရဲန်ႏတဖြေမွူးဖုံႏထွူ အွဉ်ႏထွော့ခါꩻခန်းဒျာႏ၊ ဝွေꩻတဲ့ လꩻလွဉ်ခန်းမဉ်ꩻ "ဆရာႏတောႏတဖြေရဲန်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻကပဲင်ႏဟံႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻတဖြေရဲန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏပဉ်အခြဲမ်တရျာꩻစွဉ်ႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ယင်းဝွေꩻမဉ်ꩻ "အခြဲမ်တရျာꩻ"နုဲင်းနဝ်ꩻယင်သွူ။ ဆုဲင်ꩻထွိုင်ႏထွားစဲင်းစဲင်းချာနဝ်ꩻ ဝွေꩻကပဲင်ႏဟံႏနဝ်ꩻ ဗွေထံစွဉ်ႏ နောင်တရွေꩻလိုမ်းတဲင် ကွပ်အွဉ်ႏထွော့ "နောင်တရွီႏ-ညောင်ႏရွီႏ"၊ "ကန်ကြီးမူ"အွဉ်ႏထွော့နုဲင်းနဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻလွယင်းခန်း "ကန်ကြီးမူ"နုဲင်းနဝ်ꩻယင်သွူ။ ပါꩻနဝ်ꩻ ပိုလီꩻလင်ꩻအသွုပ် အခွိုꩻအနွယ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗꩻတွိုႏနေဒွိုန်းကယိုခါသွူ၊ ဝွေꩻအခွိုꩻအနွယ်ႏနဝ်ꩻ အလင်တမွေးတဝ်း ထွာဒျာႏ အချင်ꩻချင်ꩻ ကအဝ်ႏရွို့ꩻရန်ႏလွဒါႏဝင်ꩻ နီယိုဖုံႏသွူသနယ်၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မဉ်ဒါႏဖေႏငါႏ "ထီꩻထီꩻသင်ꩻသင်ꩻ နီအုံလွေꩻခဝ်းခဝ်း တွမ်လို့ဝင်ꩻနယ်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ ဣန္ဒာစရယ-သုဲင်ꩻခဝ်၊ ပြန်ႏခွုန်ꩻချာလိတ်ပအိုဝ်ႏခရာႏ