လိုꩻမွိုက်ဗာႏလာႏ
"လိုꩻမွိုက်ဗာႏလာႏ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻမာႏမွော့" နီဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻခါꩻဒါႏ (၃၈)ပါꩻ တရာꩻမင်္ဂလာႏနောဝ်ꩻ ပါဠိဂါႏထာႏပေါင်ꩻ အောဝ်ႏ (၁၀)ဂါႏထာႏသွူ။ တဂါႏထာႏနောဝ်ꩻ မင်္ဂလာႏတရာꩻပါ (၃)ပါꩻအောဝ်ႏ၊ ပါ(၄)ပါꩻအောဝ်ႏသွူ။ မင်္ဂလာႏတရာꩻယာႏ ဂါႏထာႏတဆီအကို ပထမဂါႏထာႏနောဝ်ꩻ နုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ = အသေဝနာ စ ဗာလာနံ၊ ပဏ္ဍိတာနဉ္စ သေဝနာ။ ပူဇာ စ ပူဇနေယျာနံ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
ပထမဂါႏထာႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ (၃)ပါꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
၁။ လိုꩻမွိုက်သီးယို မာꩻသွꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻဗာႏတောဝ်း။ ၂။ ပညာႏအောဝ်ႏ လိုꩻဟောဝ်သီးယို မာꩻသွꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻဗာႏ။ ၃။ ပူႏဇောႏထွိုက်ဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏသီးယို ပူႏဇောႏဗာႏ။ မင်္ဂလာႏတရာꩻ ယိုသွံပါꩻအကို အမုဲင်(၁) မင်္ဂလာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ "လိုꩻမွိုက်သီးယို မာꩻသွꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻဗာႏတောဝ်း"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် မဉ်ႏမာꩻသွꩻ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻတောဝ်း လိုꩻမွိုက်နောဝ်ꩻ ထွာမင်္ဂလာႏ၊ မဉ်ႏမာꩻသွꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻ လိုꩻမွိုက်နောဝ်ꩻ မင်္ဂလာႏကုဲင် အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်မာꩻသွꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻ လိုꩻမွိုက်တဲင် မင်္ဂလာႏထွာတောဝ်း၊ အသေဝနာစ ဗာလာနံ မင်္ဂလာႏကုဲင်၊ ပစ္စုပ္ပန်ႏ သံႏသရာႏ မော့ꩻဗာႏထာꩻဒုက္ခအကျောင်ꩻ ဖေႏကသေ ဖေႏကစဲင်းနောဝ်ꩻ အီႏတဲမ်းနယ်တွမ်ႏ ဝတ္ထုသက်သေႏ ဝီသတိနိပါတ် သတ္တိဂုမ္ဗဇာတ် နုဲင်းငါယိုသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ဥတ္တရပဉ္စာလခမ်းယို ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻ အောဝ်ႏအုပ်ချုပ်လွေꩻတွင်ꩻ ဟိမဝန္တာႏကောင်ဖုဲင်းထင်ꩻ တခြာညိုးမွူးအကိုနောဝ်ꩻ ဝါႏကီႏဖုံႏအောဝ်ႏအုံ မီႏခိုႏသော့ꩻဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ဟိမဝန္တာႏကောင်ဖုဲင်း ခꩻတဖဲ့ꩻ၊ တလီꩻနာရပ်နောဝ်ꩻ တခွန်ꩻသားလိုꩻမွိုက် ငတ်ꩻရျာꩻဒုံအောဝ်ႏသွူ။ ဟိမဝန္တာႏကောင်ဖုဲင်းခꩻတဖဲ့ꩻ၊ တလီꩻထျꩻရပ်နောဝ်ꩻ ရသေ့ꩻငတ်ꩻရျာꩻသီး အောဝ်ႏအုံသတင်ꩻသုံꩻသော့ꩻသွူ။
ဝါးကီႏတဖူးဝေး[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
တွိုႏတနီꩻတွော့ꩻ သွဉ်ကျောင်ႏထာꩻ ဝါးကီႏတဖူႏဝေး အမွိုးအဖါနောဝ်ꩻ လွေꩻထုမ်ႏဒျာႏအဆာႏတခြာကိုသွူ။ ဝါးကီႏတဖူးဝေးနောဝ်ꩻ အုံပွေါမွိုးဖါသဲင်ꩻတဲင် ကျောင်ႏချာကျောင်ႏငါခန်းထာꩻ သေင်ႏမွူးလောင်းတွင်ꩻ တလီꩻသန်ခမ်းတန်တွော့ꩻ ညိုးမွူးတခြာ ဝီဝါတသွိုးထံထိမ်နေးစွဉ်ႏဒျာႏသွူ။ ဝါးကီႏတဖူးဝေးနောဝ်ꩻ နွောင်ꩻတောဝ်းတလီꩻတဲင် ပါလွေꩻခန်း တလီꩻကိုတွော့ꩻ အဖူးနောဝ်ꩻ လွေꩻထဲ့ခန်း တခွန်ꩻသားဒုံထျꩻထွူခါ တခွန်ꩻသား တွမ်လွူးဟောဝ်ထိုꩻခန်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဖန်ဖေႏအမဉ်ꩻ "သတ္တိဂုမ္ဗ"နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အဝေးနောဝ်ꩻ လွေꩻထဲ့ခန်း ကောင်အွိုးတဖဲ့ꩻ ဗွေႏရသေ့ꩻကျောင်ꩻထျꩻတွော့ꩻ ရသေ့ꩻတွမ်လွူးဟောဝ်ထိုꩻခန်းဒျာႏသွူ။ ဖန်ဖေႏခန်းအမဉ်ꩻ "ပုပ္ဖက"နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ပဉ္စာလခွန်တန် လယ်ႏလော်တခြာ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပဉ္စာလခွန်နောဝ်ꩻ တွမ်ႏသွဉ်းသယ်ႏမူꩻမတ်ဖုံႏ လယ်ႏဟောႏထာꩻသား နွို့လွေꩻခန်းတခြာကိုနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏတခြာကို ထာꩻသားကလွိုင်ႏအာဒါႏအရပ်နောဝ်ꩻ အုံပွေါခူသွူ ဖြာꩻဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ထန်ႏပါꩻမုဲင်ꩻဖဲ့ꩻလဲ့ ပါꩻမုဲင်ꩻဆွမ်ꩻဆွုမ်ႏဗာႏ ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻလဲ့ အုံပွေါးနုဲင်းနုဲင်း တဖဲ့ꩻတခေါဝ်သွူ။ ယဟန်ႏသားနောဝ်ꩻ နွို့အကို ဟွိုက်ꩻထာꩻသား ဝါးထန်ႏဖေႏသွူ။ အောဝ်ႏတဆင်ႏ ဖိုးမီꩻတဗာႏ ဖင်းထန်ႏတနꩻခန်းဒျာႏ ခွန်ဟော်ခံꩻ ကအောဝ်ႏပွေါဒါႏဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻ ဆွမ်ꩻလꩻတောဝ်းတဲင် လွစ်ထန်ႏထိုꩻခန်းဒျာႏသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ခွန်လိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ခွေတဖြောင်းနာꩻတဖြေꩻ ဒေါ့ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻလွ ခွန်ဟော်ခံꩻသွူ။
လွေꩻမော့ꩻခွဲဝါးကီႏမွိုက်[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
ခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻသꩻငါႏဝင်ꩻတဲင် ထောင်လွေꩻလွဉ်ꩻခွုန်ꩻခန်းဒျာႏ ထာꩻသားဖိုးမီꩻ ကထန်ႏဒါႏအရပ်ဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထောင်လွေꩻလွဉ်ꩻလဲ့ ဖိုးမီꩻယို တမော့ꩻတောဝ်းတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻခန်း တခွန်ꩻသားဒုံထျꩻ အွꩻကွို့ꩻသွူထီတဲင် ဗေင်ႏတလွာꩻခန်းဒျာႏထာꩻ သေင်ႏမွူးဆꩻလနောဝ်ꩻသွူ။ တခွန်ꩻသား ထွိုင်ႏထီႏခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻနယ်လွဝင်ꩻတွော့ꩻ ဖင်းနွို့လို့ခန်းဒျာႏ တခြာလုံꩻကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏကုဲင် ထာꩻဒွိုႏသားတွမ်ႏ သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏလွုမ်ꩻသွူ။ သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏနောဝ်ꩻ ကျောင်ႏချာကျောင်ႏငါ သေင်ႏတခြာကို သဲစ်ကထီႏပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻလဲ့ ကျောင်ႏသဲင်ꩻချာဒုံကို သဲင်ꩻဒေါ့ꩻဟွိုန်ခန်း ထာꩻဒွိုႏသားသွူ။ "ခွန်ဟော်ခံꩻ အောဝ်ႏဗေင်ႏထာꩻ အွိုးတခြာကိုသူꩻ လွေꩻဆွမ်ꩻလွဟုဲင်း၊ ဗွောင်ႏအခွမ်ꩻလာꩻ၊ တရိမ်အခြွိုင်းခြိုꩻဖုံႏဟုဲင်း၊ အနမ်းနောဝ်ꩻ မာꩻသီသွူတွော့ꩻ အွဉ်ႏတရွို့ꩻရွို့ꩻ ဒို့ꩻတွမ်ႏသေင်ႏပုံꩻဟုဲင်း"ဒေါ့ꩻဟွိုန်ခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻ ထွိုင်ႏဟွိုန်ဝါးကီႏငေါဝ်းနောဝ်ꩻ "အရပ်ယိုကိုနောဝ်ꩻ ဘေꩻတကင်ꩻတောဝ်း၊ အောဝ်ႏလိုႏအုံတောဝ်း"ယူႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ လွေꩻငါကာတောခန်းဒျာႏသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻ ထွိုင်ႏလွေꩻငါတောတောနောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻခန်း ရသေ့ꩻသီး ကအောဝ်ႏသတင်ꩻသုံꩻဒါႏ အရပ်ဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဟော်ခံꩻ ကတွိုႏလွေꩻခိန်ႏနောဝ်ꩻ ရေသ့ꩻသီးလွေꩻထုမ်ႏလွဒျာႏ သေင်ႏရောင်ꩻသေင်ႏရာႏတဲင် ပုပ္ဖကဝါးကီႏနောဝ်ꩻ သဲစ်ꩻကထီႏ ခွန်ဟော်ခံꩻလဲ့ နဲစ်ကျောင်ႏထေ့သွူတွော့ꩻ- "မင်္ဂလာႏအောဝ်ႏငါႏ ဗွေႏခွန်တန်ဟွေး၊ ဗွေႏဗွန်တန် ဖျော်လွဉ်နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ သꩻရေꩻဟွိုန်ဟောဝ်ငါႏသွူ။ ကျွꩻနွို့အုံလင်ꩻသွော့ ကျောင်ꩻခန်ꩻကိုဩ၊ သုံꩻဆောင်ႏယွယွသာႏသာႏ သေင်ႏရောင်ꩻသေင်ႏရာႏဖုံႏဩ၊ ထီစုံထီခွꩻဖုံႏလဲ့ သုံꩻဆောင်ႏပါသွော့ဩ"နေးတွမ်ႏငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏတဲင် ကျိုꩻဆွုမ်ႏခန်း ခွန်တန်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏဟွိုန်ဝါးကီႏငေါဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ခွန်တန်လဲ့ အံႏအော်ꩻအံႏဖြာႏထွူတွော့ꩻ- "ဝါးကီႏဟွေး- နာꩻနောဝ်ꩻ မွော့လဲင်ꩻလိမ္မာႏယေန်ႏကေႏငါႏ၊ အွိုးကောင်ဖဲ့ꩻ တခွန်ꩻသားဒုံကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ဝါးကီႏသူꩻနောဝ်ꩻ မွိုက်ရွိုင်ꩻကျံꩻထံꩻငါႏ၊ အကျောင်ꩻခရာႏအောဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲး"ရီခန်းဝါးကီႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ရေသ့ꩻကျောင်ꩻကိုကအောဝ်ႏဒါႏ ဝါးကီႏနောဝ်ꩻ ခြုဲင်းနယ်ခန်း တလီꩻကအီထိုꩻဒါႏ ဝွေꩻသီးတဖူးဝေးအကျောင်ꩻခရာႏထွူတဲင်- "တခွန်ꩻသားဒုံ ကအောဝ်ႏဒါႏ ဝါးကီႏနောဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းဖူးဒျာႏ၊ ဝွေꩻနောဝ်ꩻ တလီꩻအီထိုꩻ လွေꩻထဲ့သော့ꩻတခွန်ꩻသားဒုံတွော့ꩻ လိုꩻမွိုက်စရဲက်အတွိုင်ꩻ မွိုက်ကျံꩻထံꩻဒျာႏ၊ ခွေသွဉ်းအဝေးနောဝ်ꩻ လွေꩻထဲ့ရသေ့ꩻကျောင်ꩻဝဲင်ꩻကိုတဲင် သူႏတောႏကောင်ꩻစရဲက်အတွိုင်ꩻ ယေန်ႏကေႏလိန်ႏမာႏဒျာႏ"ခြုဲင်းနယ်လွေꩻသမ်းပါခန်း နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီးယို ဇာႏတိသꩻရင်ꩻ အောဝ်ႏဟောဝ်ဒျာႏလဲ့ မဉ်ႏအုံညီꩻ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻလိုꩻမွိုက်နောဝ်ꩻ လိုꩻမွိုက်စရဲက်ကူꩻရတဲင် ထွာနုဲင်းနုဲင်းဒါႏ လိုꩻမွိုက်သွူ။ ဇာႏတိသꩻရင်ꩻ အောဝ်ႏမွိုက်ရွိုင်ꩻ ကျံꩻထံꩻစွဉ်ႏလဲ့ မဉ်ႏအုံညီꩻ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻလိုꩻဟောဝ် သူႏတောႏကောင်ꩻနောဝ်ꩻ သူႏတောႏကောင်ꩻစရဲက် ကူꩻရတဲင် ထွာနုဲင်းနုဲင်းဒါႏ သူႏတောႏကောင်ꩻသွူ။ ဝါးကီႏတဖူးဝေး နီဗာႏအကို အဖူးနောဝ်ꩻ အုံညီꩻလိုꩻမွိုက်တဲင် ထွာဝါးကီႏမွိုက်လဲ့ အဝေးနောဝ်ꩻ အုံညီꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻ သူႏတောႏကောင်ꩻတွော့ꩻ ထွာဒျာႏ ဝါးကီႏသူႏတောႏကောင်ꩻသွူ။ ဝါးကီႏသူႏတောႏကောင်ꩻနောဝ်ꩻ "ခွန်ဟွေး၊ လိုꩻမွိုက်သီးယို တပေါင်ꩻကွိုက်ꩻတောဝ်းတွော့ꩻ သျောင်ႏညာꩻညာꩻ၊ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻဒျာႏသွော့ လိုꩻဟောဝ်သူႏတောႏကောင်ꩻနော"ဒေါ့ꩻသွဉ်လွေꩻခန်း ခွန်တန်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပဉ္စာလခွန်တန်နောဝ်ꩻ သꩻရေꩻနစ်သက်ငါႏတွော့ꩻ ရသေ့ꩻထွိုင်ႏဖျော်သဲင်ꩻနောဝ်ꩻ ပင်ꩻသဲင်ꩻဟော်ကိုတဲင် သဲင်ꩻကိုꩻကွယ်ႏဒျာႏ ဥယျောဉ်ႏခြံကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ဝါးကီႏနောဝ်ꩻလဲ့ ပါသဲင်ꩻထွူတွော့ꩻ ဗꩻရွစ်သီထံ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻအုံညီꩻလွေꩻဗာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻတဲင် ကထွိုင်ႏသီနောဝ်ꩻ ထင်ႏထွာဒျာႏ "ပုပ္ဖကလူꩻပို"အွိုးလူꩻတနံခမ်းသွူ။ သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏနောဝ်ꩻ အုံညီꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻ တခွန်ꩻသား လိုꩻမွိုက်သီးတဲင် ကူႏညီႏဖေႏအာႏလွေꩻဒျာႏ တခွန်ꩻလိုꩻမွိုက်သီး ဒုစရဲက်ထာꩻမာꩻဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏနောဝ်ꩻ စွုမ်ႏနီꩻစွုမ်ႏဟာ အကုသိုလ်ႏတရာꩻ အောဝ်ႏပွာꩻလွေꩻတဲင် တွိုႏခꩻတလဲင်ႏ တခွန်ꩻသားချင်ꩻချင်ꩻ တဲ့ꩻတောဝ်းလွဝင်ꩻ တွိုက်ꩻခꩻလွဝင်ꩻ တွမ်ႏခြီႏတွမ်ႏပြာႏတွော့ꩻ ပြာႏလွေꩻမဲဉ်ႏဆွို့ အသက်လို့ထိုꩻခန်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ တွမ်ႏအဗွေႏတခွန်ꩻသား သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏနောဝ်ꩻ ဘဝဆꩻငါဆုဲင်ꩻ လင်ꩻထဲ့ခန်းဒျာႏ ငါးရုဲင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ မဉ်ႏပေါင်ꩻမာႏလိုꩻမွိုက်၊ မဉ်ႏကွိုက်ꩻမာႏလိုꩻရွိုင်ꩻနောဝ်ꩻ ပစ္စုပ္ပန်ႏသံႏသရာႏ ခံႏဗာႏထာꩻဒုက္ခဘဝဆင်ꩻရယ်ꩻသွူ၊ လိုꩻမွိုက်ယို အောဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏငါႏ၊ လိုꩻဗာႏလာႏယို အောဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏညာꩻသွူ။ သတ္တိဂုမ္ဗဇာတ်ယိုနောဝ်ꩻ သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏအတာႏ အသေဝနာ စ ဗလာနံ-မင်္ဂလာႏကုဲင်သွူ။ ပုပ္ဖကဝါးကီႏအတာႏ ပဏ္ဍိတာနဉ္စ သေဝနာ-မင်္ဂလာႏထွာသွူ။[၁][၂]