လွိုဆန်နွောင်ꩻတဝ်းတရာꩻ

"ဌာနသုတ် (တလွိုဆန်နွောင်ꩻတဝ်း တရာꩻငတ်ꩻပါꩻ)" (က) ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- လိုꩻမူႏတဲ့ယဝ်း လိုꩻခိုတဲ့ယဝ်း လိုꩻလမ်းတဲ့ယဝ်း ရဟန်ꩻတဲ့ယောဝ်း ဆင်ႏချင်ႏသေႏသေႏဗာႏတရာꩻ အောဝ်ႏငတ်ꩻပါꩻ၊ ငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ- ၁။ "ဇရာဓမ္မောမှိ၊ ဇရံ အနတီတော"တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ- 'ခွေနဝ်ꩻ အမျိုꩻဖြားဒါႏ၊ ထာꩻဖြားယို ခွေတလွိုဆန်နွောင်ꩻတဝ်း'ဆင်ႏချင်ႏယူႏသေႏသေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ၂။ "ဗျာဓိဓမ္မောမှိ၊ ဗျာဓိံ အနတီတော" 'ခွေနဝ်ꩻ အမျိုꩻဆာဒါႏ၊ ထာꩻဆာယို ခွေတလွိုဆန်နွောင်ꩻတဝ်း'ယူႏသေႏသေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ၃။ "မရဏဓမ္မောမှိ၊ မရဏံ အနတီတော" 'ခွေနဝ်ꩻ အမျိုꩻသီဒါႏ၊ ထာꩻသီယို ခွေတလွိုဆန်နွောင်ꩻတဝ်း'ယူႏသေႏသေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ၄။ "ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ" 'ခွေယို တွမ်ႏခွေကရက် ကစိုမ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အီႏဖမွန်ဗာႏ၊ အီႏဖသီဗာႏ'ယူႏသေႏသေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ၅။ "ကမ္မဿကောမှိ၊ ကမ္မံ ကရိဿာမိ ကလျာဏံ ဝါ ပါပကံ ဝါ" 'ခွေတခြိုꩻစဲ့စ်စဲ့စ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏကံႏလွုမ်ꩻ၊ ဟောဝ်တဲ့နဝ်ꩻ၊ ကုဲင်တဲ့နဝ်ꩻ ကံႏအီႏမာꩻဖေႏဒျာႏ'။ ယိုငတ်ꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမူႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ လိုꩻခိုတဲ့နဝ်ꩻ၊ လိုꩻလမ်းတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရဟန်ꩻတဲ့နဝ်ꩻ ယူႏလꩻသေႏသေႏဗာႏ၊ ဆင်ႏချင်ႏသေႏသေႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး ၁။ 'ကွပ်ထမုဲင်ꩻ မယူႏသေႏသေႏဗာႏတွိုး ထာꩻဖြား'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပေါႏတယူႏတဝ်း ထာꩻဖြားနဝ်ꩻ ယွုမ်းအနမ်းအဝ်ႏဆား၊ မာႏနထွာအီဒါႏ၊ မာꩻကာယဒုစရဲက်၊ ဒေါ့ꩻဝစီဒုစရဲက်၊ ယူႏမနော်ꩻဒုစရဲက်၊ မဉ်ႏယူႏသေႏသေႏ အီႏဖြားဗာႏထာꩻနဝ်ꩻ မာႏနနဝ်ꩻ လိုꩻမားဒါႏ၊ ထိုꩻမားတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ မာႏနဟမ်းပေါင်းပေႏဖနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၂။ 'ပွိုးထမုဲင်ꩻ မယူႏသေႏသေႏဗာႏတွိုး ထာꩻဆာ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပေါႏတယူႏသေႏသေႏတဝ်း ထာꩻဆာနောဝ်ꩻ ခွေယို အဝ်ႏရေꩻအဝ်ႏသန်ꩻဒျာႏ၊ ယွုမ်းအနမ်း မာႏနထွာအီဒါႏ၊ မာꩻကာယဒုစရဲက်၊ ဒေါ့ꩻဝစီဒုစရဲက်၊ ယူႏမနော်ꩻဒုစရဲက်၊ မဉ်ႏယူႏသေႏသေႏ အီႏဆာဗာႏထာꩻနဝ်ꩻ မာႏနနဝ်ꩻ ထိုꩻမားဒါႏ၊ ထိုꩻမားတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ မာႏနဟမ်းပေါင်းပေႏဖနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၃။ 'ကွပ်ပွိုးထမုဲင်ꩻ မယူႏသေႏသေႏဗာႏတွိုး ထာꩻသီ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပေါႏတယူႏသေႏသေႏတဝ်း ထာꩻသီနဝ်ꩻ ခွေယို တောႏတောႏတသီတဝ်း၊ အဝ်ႏအုံဗာႏညတန်ဒျာႏ၊ ယွုမ်းအနမ်း မာႏနထွာအီဒါႏ၊ မာꩻကာယဒုစရဲက်၊ ဒေါ့ꩻဝစီဒုစရဲက်၊ ယူႏမနော်ꩻဒုစရဲက်၊ မဉ်ႏယူႏသေႏသေႏ ထာꩻသီနောဝ်ꩻ မာႏနဝ်ꩻ ထိုꩻမားဒါႏ၊ ထိုꩻမားတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ မာႏနဟမ်းပေါင်းပေႏဖနောဝ်ꩻသွူ။ (လိတ်ဗွောင်မဲ့နား-၁၈၈) (ခ) ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၄။ 'ကွပ်ထမုဲင်ꩻ မယူႏသေႏသေႏဗာႏတွိုႏ တွမ်ႏကရက်နဝ်ꩻ အီႏဖမွန်ဗာႏ၊ အီႏဖသီဗာႏ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးထာꩻရက် "ဆန္ဒရာဂ"နဝ်ꩻတဲင် မာꩻကာယဒုစရဲက်၊ ဒေါ့ꩻဝစီဒုစရဲက်၊ ယူႏမနော်ꩻဒုစရဲက်ထွာ၊ မဉ်ႏယူႏသေႏသေႏ အီႏဖမွန် အီႏဖသီဗာႏနဝ်ꩻ "ထာꩻရက်-ဆန္ဒရာဂ"ထိုꩻမားဒါႏ၊ ထိုꩻမားတဝ်းစွဉ်ႏတဲ့ "ဆန္ဒရာဂ"အာႏပေါႏတလာဒွုမ်၊ (ရက်သီရက်ပဲ့စ်ꩻမွေးဒွုမ်)နောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၅။ 'ပွိုးထမုဲင်ꩻ မယူႏသေႏသေႏဗာႏတွိုး ကံႏမာꩻထွာ'ကရိုꩻနောဝ်ꩻ 'ပေါႏတယူႏတဝ်း ကံႏမာꩻထွာနောဝ်ꩻ' (ကုသိုလ်ႏနဝ်ꩻ မာꩻဆေ့ꩻ) မာꩻအာမွိုင်းဒျာႏ ကာယဒုစရဲက်၊ ဒေါ့ꩻအာမွိုင်းဒျာႏ ဝစီဒုစရဲက်၊ ယူႏအာမွိုင်းဒျာႏ မနော်ꩻဒုစရဲက်၊ မဉ်ႏယူႏသေႏသေႏ ကံႏတရာꩻမာꩻထွာနဝ်ꩻ ငမ်းဒုစရဲက် (အကုသိုလ်ႏ)ကံႏ၊ ငမ်းခံႏဗာႏဒုက္ခတဲင် ဒုစရဲက်(အကုသိုလ်ႏ)ကံႏနဝ်ꩻ အမာꩻတဝ်းဒွုမ်၊ အမဉ်ႏမာꩻစိန်ႏစွော့ꩻတဲ့ အမာꩻဆေ့ꩻ၊ အကုသိုလ်ႏကံႏ ထွာဆေ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၁။ မဉ်ႏယူႏလꩻသေႏသေႏ ထာꩻဖြားနဝ်ꩻ သꩻကျွားမာႏနဆေ့ꩻဖ၊ သꩻမဉ်အားထွုတ်တရာꩻ၊ သꩻမဉ်မာꩻကုသိုလ်ႏပေါႏဒါႏ၊ ပေါႏအားထွုတ်တရာꩻ (ဝိပဿနာႏ)နဝ်ꩻ ကာမရာဂ သံယော်ꩻဇဉ်ႏ၊ ကာမရာဂါနုသယ-လောဘတဏှာႏလို့ထိုꩻ၊ ထွာနွောင်ꩻအရိယာႏ၊ ထွာနွောင်ꩻရဟန္တာႏ၊ လꩻနွောင်ꩻနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၂။ မဉ်ႏယူႏလꩻသေႏသေႏ ထာꩻဆာနောဝ်ꩻ သꩻကျွားမာႏနဆေ့ꩻဖ၊ သꩻမဉ်အားထွုတ်တရာꩻ၊ သꩻမဉ်မာꩻကုသိုလ်ႏပေါႏဒါႏ၊ ပေါႏအားထွုတ်တရာꩻ၊ ပေါႏမာꩻကုသိုလ်ႏနဝ်ꩻ ထွာနွောင်ꩻအရိယာႏ၊ ထွာနွောင်ꩻရဟန္တာႏ၊ လꩻနွောင်ꩻနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၃။ မဉ်ႏယူႏလꩻသေႏသေႏ ထာꩻသီနောဝ်ꩻ သꩻကျွားမာႏနဆေ့ꩻဖ၊ သꩻမဉ်အားထွုတ်တရာꩻ၊ သꩻမဉ်မာꩻကုသိုလ်ႏပေါႏဒါႏ၊ ပေါႏအားထွုတ်တရာꩻ၊ ပေါႏမာꩻကုသိုလ်ႏနဝ်ꩻ ထွာနွောင်ꩻအရိယာႏ၊ ထွာနွောင်ꩻရဟန္တာႏ၊ လꩻနွောင်ꩻနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၄။ မဉ်ႏယူႏလꩻသေႏသေႏ ဖမွန်ဗာႏ ဖသီဗာႏနဝ်ꩻ ထာꩻရက်မွိုꩻမာꩻ 'ဆန္ဒရာဂ'ဆေ့ꩻဖ'၊ သꩻမဉ်အားထွုတ်တရာꩻ၊ သꩻမဉ်မာꩻကုသိုလ်ႏပေါႏဒါႏ၊ ပေါႏအားထွုတ်တရာꩻ၊ ပေါႏမာꩻကုသိုလ်ႏနဝ်ꩻ ထွာနွောင်ꩻအရိယာႏ၊ ထွာနွောင်ꩻရဟန္တာႏ၊ လꩻနွောင်ꩻနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ၅။ မဉ်ႏယူႏလꩻသေႏသေႏ ကံႏမာꩻထွာနဝ်ꩻ မာꩻတောဝ်းအကုသိုလ်ႏ၊ မာꩻဒျာႏကုသိုလ်ႏ၊ အားထွုတ်ဒျာႏတရာꩻတဲင် ထွာနွောင်ꩻအရိယာႏ၊ ထွာနွောင်ꩻရဟန္တာႏ၊ လꩻနွောင်ꩻနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ (သုတ္တန်ႏပိဋကတ်၊ အင်္ဂုတ္တရပါဠိ၊ ပဉ္စကနိပါတ်၊ ဌာနသုတ်)