ဝေင်ꩻနယ်ႏဟိုပုံꩻသမဲင်ꩻ
"ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻနယ်ႏသမဲင်ꩻခံႏအအဲဉ်ႏ" ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻနယ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ ဖြဝ်ꩻခမ်းအခဝ်နဝ်ꩻ ခရဲင်ႏအခဝ်ကွဉ်ႏကို နယ်ႏတနယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဆꩻထင်ꩻလတ္တီတွဒ် ၂၀-ဒီဂရီအခါႏတွမ်ႏ ဆꩻကွဉ်ႏလောင်ဂျီတွဒ် ၉၇-ဒီဂရီ ၁၀-မိနစ်တွမ်ႏ ၉၇-ဒီဂရီ ၁၂-မိနစ်အခါႏနဝ်ꩻသွူ။ အလုဲင်းစတုရန်းမဲင်ႏ ၂၃၀-၇၂ နဝ်ꩻသွူ။ ဆꩻထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ နယ်ႏရောက်ꩻစောက်ꩻတွမ်ႏ နယ်ႏလုဲင်းခါႏ(လဲချား)အဝ်ႏ၊ ဆꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ နယ်ႏမွိုင်ꩻပွဉ်အဝ်ႏ၊ ဆꩻနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ နယ်ႏနမ်းခုတ်တွမ်ႏ ဆꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ နယ်ႏညောင်ႏရွီႏဖုံႏအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အရီးသွတ်ꩻသွတ်ꩻ ကထွာဒါႏ ဟိုပုံꩻနယ်ႏဗွေႏ ရွဉ်ခွဉ်ႏတန်သားနဝ်ꩻ ခွန်ကြာ၊ ဝွေꩻစိုးခိန်ႏတွင်ꩻ အေဒီ ၁၈၀၉-ဗာႏနေင်ႏအကို တယ်ႏသေꩻခါꩻ ဘုရာꩻမွေႏတောႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုတိယရွဉ်ခွဉ်ႏအတန်သားနဝ်ꩻ အေဒီ ၁၈၁၈-ဗာႏအတွင်ꩻ ခွန်ဆင်ထွာဖေႏနဝ်ꩻသွူ။ တတိယရွဉ်ခွဉ်ႏအတန်သားနဝ်ꩻ အေဒီ ၁၈၃၃-ဗာႏအကို ခွန်နွံထွာဖေႏလုဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ စတုတ္ထရွဉ်ခွဉ်ႏအတန်သားနဝ်ꩻ အေဒီ ၁၈၄၅-ဗာႏအကို ခွန်လင်းထွာဖေႏလုဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ပဉ္စမရွဉ်ခွဉ်ႏအတန်သားနဝ်ꩻ အေဒီ ၁၈၅၁-ဗာႏအတွင်ꩻ ခွန်တီးထွာလွေႏလုဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆဋ္ဌမကအုပ်ဝေင်ꩻသားနဝ်ꩻ အေဒီ ၁၈၅၈-ဗာႏအကို မောင်ညိုထွာလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အေဒီ ၁၈၇၈-ဗာႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ဟိုပုံꩻနယ်ႏယို မွိုင်ꩻပုတွမ်ႏမွိုင်ꩻစေတ်ꩻစောက်ꩻဖါး ပဲင်ႏဒျာႏသေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ အမုဲင်(၇) အုပ်ဝေင်ꩻသားနဝ်ꩻ အေဒီ (၁၈၈၅)ဗာႏ ခွန်ဝရထွာလွေꩻဖေႏနဝ်ꩻထွူတဲင် အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ (၈)ဖြာꩻကို ကအုပ်ချုပ်လွေꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ အေဒီ ၁၈၉၃-ဗာႏအတွင်ꩻ ခွန်ဆီအုပ်ချုပ်လွေꩻ ပငါပရာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဝရနဝ်ꩻ လꩻရီးရီးမျို့စား(အုပ်ဝေင်ꩻ)ဘွဲ့၊ လဉ်းပိဉ်မင်ꩻကာꩻ ကရုဲင်ꩻတသွိုးအခိန်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ကထွာဒါႏ အပြဲင်ႏအဆဲင်ႏသား မွိုင်ꩻနုဲင်ꩻတွမ်ႏ ညောင်ႏရွီႏအခါႏ ဟိုပုံꩻနဝ်ꩻ ထွာထိုꩻဗာႏ စဲ့ꩻဟံႏတလင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ လွင်းဗာႏထာꩻလစ်ꩻလဲင်ႏဗွေဗွေ၊ ၁၈၈၇-ဗာႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ကထွာဒါႏ နယ်ႏဟိုပုံꩻစူခလ နုဲင်းဟုဲင်လုံနဝ်ꩻ လမ်းတဗာႏဗာႏငါလဲ့ တအဝ်ႏကုဲင်တဝ်းဒွုမ်သွူ။ အုပ်ဝေင်ꩻသား ခွန်နွံထွိုင်ႏကုဲင်ထိုꩻနဝ်ꩻ အဖူးခွန်လှအုပ်သော့ꩻလုဲင်ႏ၊ နယ်ႏဟိုပုံꩻအဗွေႏဖုံႏနဝ်ꩻ ကဲဉ်းအာအာတအုံတဝ်းဟိုပုံꩻဖုံႏသွူ။ ကထွာဒါႏ မွိုင်ꩻပွဉ်မွိုင်ꩻစေတ်ꩻသီးခွိုꩻနွယ်ႏ သူရိယနဝ်ꩻ ကွပ်အွမ်ႏဝင်ꩻဒါႏတဲင် အုပ်ဗာႏခန်းဟိုပုံꩻနယ်ႏ တဲႏအေဒီ ၁၈၇၄-ဗꩻ၁၈၇၅-နဝ်ꩻသွူ။ ကအုပ်ဒါႏဟိုပုံꩻတွမ်ႏ ဟုဲင်လုံသားဖုံႏယို လဉ်းပိဉ်စွိုꩻနဝ်ꩻ ချꩻထိုꩻအရာႏထွူတဲင် ထွဉ်ႏလုဲင်ႏတေားခွန် ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ခွန်ဝရအုပ်ဝေင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ဝရယိုနဝ်ꩻ သံးထွာဒျာႏ သူရိယအမတ်ဒျာႏရင်ꩻတဲင် ခွန်ဝရစိုးတွင်ꩻနဝ်ꩻ အုပ်ချွုတ်မုꩻယံလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။ နယ်ႏလဲ့ မွန်ဗန်ထင်ႏထိုလွဉ်၊ ၁၈၉၁-ဗာႏကိုနဝ်ꩻ ဟိုပုံꩻယို ပါသော့ꩻခန်းဝေင်ꩻစားရင်ꩻကို၊ ဒုံပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၁၇၇)ဒုံ၊ လမ်းငမ်းပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၁၄၅၈)လမ်း၊ လမ်းကလွစ်အခွဉ်ႏသားနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၇၄၉)လမ်း၊ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအဝ်ႏ (၅၀၁၈)ဖြာꩻ၊ လုပ်ꩻလုဲင်းသား (၉၇၉)ဖြာꩻ၊ ကုန်ႏသယ်ႏသား အဝ်ႏ(၄၁၉)ဖြာꩻ၊ စူမုꩻပညာႏသား အဝ်ႏ(၅၃)ဖြာꩻ၊ လိုꩻအရာႏသား အဝ်ႏ(၆၆)ဖြာꩻ၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻအဝ်ႏ (၂၆၂၉)ဖြာꩻသေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဟိုပုံꩻဆꩻကွဉ်ႏ ကောင်ရွေꩻလောင်းဖုံႏနဝ်ꩻ ဆို့ꩻလွသေင်ႏလာႏဖုံႏ၊ စငဝ်ꩻထာꩻအုံႏထာꩻယန်ꩻကိုနဝ်ꩻ ဆို့ꩻလွဖက်ꩻခေါ်ဖုံႏ၊ သေင်ႏလာႏငိုးထွူယို လင်ꩻစာလွ ဝေင်ꩻပုလိပ်၊ ကျောက်ဆည်၊ မန္တလေꩻဖုံႏသူꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဝေင်ꩻနယ်ႏအကို ဗွူနဝ်ꩻအဝ်ႏအလုမ်းသွူ။ ဟိုပုံꩻနယ်ႏအကို ဆေꩻဖုံႏနဝ်ꩻ- ဆေꩻဟိုပုံꩻ၊ ဆေꩻနမ်းအွန်၊ ဆေꩻနောင်ယွန်း၊ ဆေꩻစငဝ်ꩻ-ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၅၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဧပြီ (၂၄)နီꩻနဝ်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ စွဉ်ꩻလွအာႏဏာႏတဲင် နယ်ႏဟိုပုံꩻနဝ်ꩻ ထွာလွေꩻခန်း ဝေင်ꩻနယ်ႏတဝေင်ꩻနယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻအကို ရွှေချမ်းသာစေႏတီႏတောႏအကို ဌာႏပနာႏသော့ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻဓာတ်တောႏဖုံႏတဲင် ဟဲ့ꩻဖန်လွ "မွေတော်စေတီ"နုဲင်းနဝ်ꩻယင်သွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻ ဟိုပုံꩻဝေင်ꩻအကို ရပ်ကွက်အဝ်ႏ(၆)ကွက်၊ လမ်းငင်းအဝ်ႏ (၂၄၉၆)လမ်း၊ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၁၄၇၅၃)ဖြာꩻ၊ အွိုင်ႏအဝ်ႏ (၂၂)အွိုင်ႏ၊ ဒုံပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၃၅၁)ဒုံ၊ လမ်းငင်းပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၁၀၅၁၄၀)၊ နားဟွိုန်ꩻစုအဝ်ႏ (၈၇၄၄)၊ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻ လို့လို့ခြွဉ်း အဝ်ႏ(၇၃၄၂၇)ဖြာꩻအကျောင်ꩻသေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ (ဖြားခွန်မောင်တုတ် ကတဲမ်းနဝ်ꩻ တဲမ်းမန်းနေးဒျာႏတဲင် လွောက်ꩻရာꩻပြန်ႏချာဒျာႏအကျောင်ꩻ)[၁][၂]