သ
ပအိုဝ်ႏငေါဝ်းတွိုင်ꩻ(သ) ၁။ သꩻကေကုဲင်ပယ်ႏခွါႏ၊ သꩻယို့ချာႏ စွိုင်ခြင်။(ပယ်ႏခွါႏသွော့သꩻ လောဘ ဒေါသ မောဟ ဥဒ္ဓစ္စ ကုက္ကုစ္စကစ။) ၂။ သꩻကမ်းနမ်းခွေါင်၊ သꩻယမ်း နမ်းယွောင်။ ၃။ သꩻကမ်းနမ်းယုဲင်၊ သꩻယမ်း နမ်းပြုဲင်။ ၄။ သတင်ꩻလဲ့လွစ်၊ ဝါႏလဲ့ကျွစ်၊ အုံလွစ် အောဝ်ႏလွင်ꩻ သုမ်ꩻသိုႏဖျင်ꩻ။ ၅။ သꩻဓာတ်ခွေါင်ခံႏ၊ သꩻမာန်ႏတဉ်ႏခြွော့၊ သꩻဆွော့ꩻမွန်ဗန်။ ၆။ သꩻယုတ်မီႏပယ်ႏ သꩻမျတ်ထွာ၊ သꩻဖြေင်းမီႏပယ်ႏ သꩻဗွာပေါႏ။ ၇။ သꩻလဲ့ထဲ့၊ မဲ့လဲ့ဗေင်ႏ။ ၈။ သꩻအောဝ်ႏအွိုးလမ်း၊ နမ်းအောဝ်ႏ အွိုးကျောင်ꩻ။(နမ်းနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဗုဲင်စွဉ်ႏ သင်္ကန်ꩻတသီးသီးတဲင် အောဝ်ႏအုံအွိုးကျောင်ꩻလဲ့ သꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏယူႏသဲင်ꩻချာဒျာႏ အွိုးလမ်း။) ၉။ သာႏ မဉ်ခေါဝ်ခေါဝ်၊ ဟောဝ်ပဉ်ဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ။ ၁၀။ သာႏမုဲင်ꩻရာꩻမဲဉ်လꩻ၊ ခွꩻမုဲင်ꩻရာꩻမဲဉ်အုံ၊ စုံမုဲင်ꩻရာꩻ မဲဉ်သွို့။ ၁၁။ သာႏမွိုန်းပဉ်ခေါဝ်ခေါဝ်၊ ဟောဝ်မွိုန်းပဉ်ဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ။ ၁၂။ သီတနီꩻ မွန်တနီꩻ။ ၁၃။ သီထွူယို ဖိုꩻမတန်ႏ၊ ဘုရာꩻသျင်ႏ ကျွꩻလွဉ်ဖြ၊ မဲ့ဆꩻလ တထီႏဒွုမ်၊ တသာႏဆွံသော့ꩻဖြောင်းကို၊ အဆွံယို မသေငါꩻ၊ ဟော်ꩻတရာꩻအနားထျꩻ၊ စောင်းအီႏလꩻ ဟွိုန်နွောင်ꩻတောဝ်း၊ တွံႏနꩻထောင်း ဆဲ့ꩻအယာႏ၊ စောင်းသေနာႏ အဆာနဲ့၊ သမ်းတဲ့ထွာ လင်းတဆာႏ၊ ထွီႏထွို့ꩻတွာႏ စောက်ႏအာႏမွမ်။ ၁၄။ သီကျာꩻတာႏဝွန်ႏ သီကျာꩻအီ၊ ဖီလူꩻတာႏဝွန်ႏ ဖီလူꩻထွား။(အကျံꩻအခေျာ်ꩻ တာႏဝွန်ႏထာꩻမာꩻ ပငါပရာꩻဒျာႏ။) ၁၅။ သီႏလတခေါဝ်၊ ဒဲဉ်ဒေါဝ်တဖဲ့ꩻ။ ၁၆။ သူႏတောႏတမွေးတောဝ်း သူႏဖြေင်းဒျာႏ။(သူႏမွူးအထောင်ꩻ အလာႏဗွာနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻသူႏတောႏတဲင် မီႏဖြေင်းနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻသူႏဖြေင်းသွူ၊ လိုꩻလဲ့နုဲင်းနောဝ်ꩻနေနေ သꩻမီႏဗွာမီႏဟောဝ်နောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻသူႏတောႏ၊ သꩻမီႏဟောဝ်တောဝ်းခါ ဟဲ့ꩻသူႏဖြေင်းသွူ။) ၁၇။ သူႏတောႏမီႏအောဝ်ႏတဖြာꩻ တရျာꩻ ထွာသူႏေြဖင်း။ ၁၈။ သူႏေတာႏသူႏေကာင်ꩻ ငါးရုဲင်ꩻဆောင်ꩻ၊ လိုꩻမွိုက်လိုꩻမက် ငါးရုဲင်ꩻရက်။(သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ ငါးရုဲင်ꩻဆောင်ꩻကီ ပင်ႏကီထင်ႏတဲင် လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻ ငါးရုဲင်ꩻတဖေႏထင်ႏကီတောဝ်းသွူ။) ၁၉။ သေခူႏခါႏ ဒါႏထိန်းထွောင်း။ ၂၀။ သေမဉ်ႏဟောဝ် ခင်ႏမီႏကုတ်၊ လိုꩻခိုမဉ်ႏစဲစ် ဆွဉ်ႏတသုတ်ꩻ။ ၂၁။ သဲ့ꩻအာလဲ့ယွမ်ꩻ၊ သွမ်ꩻအာလဲ့ လို့။ ၂၂။ သဲင်ꩻတတွတ်ꩻ အွတ်ꩻတခြုံး လုံးတလောင်ႏ။ ၂၃။ သုဲင်ꩻဗွာတတွတ်ꩻ-အွတ်ꩻတဗီႏ၊ ပသီႏတလီး-မီꩻတပျꩻ။ ၂၄။ သော့ꩻဖေႏအသင်းလဲ့ တအုဲင်ႏထင်ႏတဝ်း၊ အဝ်ႏယွာꩻလလလင်ꩻဒျာႏနုဲင်းဟန်ႏနောက်ꩻ။(နင်းဟွူယံဖေႏ ကတန်ဖြဲး တွူႏထင်ႏ စီꩻပွါꩻတိုꩻတက်တဲင် ဖေႏအာႏခံႏမျောက်လဲ့ တထွာဗꩻထိုတသွောင်းလꩻတဝ်း။) ၂၅။ သော်ꩻတွမ်ႏစီꩻကန်ꩻ လုဲင်ႏလို့ဝင်ꩻ အထဲင်းအဲဉ်ထောဝ်း။ ၂၆။ သိုႏတလောင်ႏ တင်ႏသိုႏငို၊ လိုꩻတဖြာꩻ ဒေါ့ꩻလိုꩻဗား။ ၂၇။ သိုႏတသဉ် တင်ႏကယ်ꩻငို၊ လိုꩻတသဉ် ဟောဝ်ကယ်ꩻယာႏ။ ၂၈။ သိုႏတသဉ် တင်ႏကယ်ꩻသိုႏငို၊ လိုꩻတသဉ် ဟောတ်ကယ်ꩻဖူးဝေး။(ကီယို ၂-ပွုတ် ပိုလီꩻတပဲ့ꩻတပန်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏလဲ့ တအာႏကွိုꩻဗာႏတဝ်း၊ အာႏကွိုꩻရောဝ်းအံႏထွဉ်ႏရောဝ်း တလꩻတဝ်း၊ တွိုႏပိုလီꩻရင်ꩻ တပဲ့ꩻရင်ꩻတမွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻ အံႏထွဉ်ႏယိုꩻ အာႏကွိုꩻဗာႏ။) ၂၉။ (က) သိုႏတန်တင်ႏစွဉ်ႏလဲ့ ပေါ်သိုႏပေႏ တတင်ႏတဝ်း မေႏတကွိုန်ꩻအွိုတ်ꩻတောဝ်း။ (ခ) သိုႏပေႏတင်ႏစွဉ်ႏလဲ့ ပွေါ့ꩻသိုႏတန်တတင်ႏတဝ်း မေႏတကွိုန်ꩻယိုꩻတောဝ်း။(လိုꩻတန်တွမ်ႏလိုꩻပေႏ လိုꩻခြွေတွမ်ႏလိုꩻကေန်ꩻ ခွဉ်ကွဉ်တွမ်ႏထံꩻသာꩻ မီႏနွောင်ꩻစွိုꩻ ညီႏညွတ်လွဝင်ꩻမꩻ မာꩻထာꩻမာꩻ အောင်ႏမျင်ႏယိုꩻသွူ။) ၃၀။ သိုႏသာပို ငိုသားပေႏ၊ ကျံႏစွဉ်ႏကျွိုက်က်လဲ့ ကျွိုက်တရေႏပေႏ။ ၃၁။ သက်နောဝ်ꩻ ဉာဏ်ႏပွေါး၊ ဥစ္စာႏနောဝ်ꩻ ကံႏပွေါး။ ၃၂။ သက်ဝွေႏ တရေꩻကံႏ၊ စီꩻမျိုꩻဉာဏ်ႏ။ ၃၃။ သဒ္ဒါႏနောဝ်ꩻ လိန်ႏ၊ ဝိနယ်ꩻသိမ်ႏ။(ယပ်ꩻလဲဉ်းဝင်ꩻခရာႏ။) ၃၄။ သဒ္ဓါႏဖွီသဲက်ꩻ၊ ဆန္တကဲက်ꩻပြာ၊ ဝီရိယခါအဲဉ်ထဝ်း၊ တဖြဝ်းလုလ္လ၊ မုဲင်ꩻခါမꩻ တန်ဖြဲးလꩻ။ ၃၅။ သံခန်တူႏတူႏ အုံစံႏဒီႏ၊ သီႏခန်တူႏတူႏ အုံကသုိꩻ။ ၃၆။ သမ်းရိုꩻဒေါ့ꩻနယ်လိုꩻ၊ သမ်းခွုမ်ပါတွမ်ႏအငိုꩻ။ ၃၇။ သုမ်ꩻကွန်ႏနောဝ်ꩻ ခြွိုက်တပတ်၊ သုမ်ꩻဝါꩻနောဝ်ꩻ ခြွိုက်တသက်၊ သုမ်ꩻဆရာႏနောဝ်ꩻ ခြွိုက်တသံႏသရာႏလွုမ်း။ ၃၈။ သေင်ႏကနို့ꩻ ထိုခါႏခါႏ၊ ထာꩻအီႏမီꩻ ထိုခါႏခါႏ။ ၃၉။ သေင်ႏကနို့မဉ်ႏဒွိုန်မꩻ ဗွူရေꩻ၊ လိုꩻမဉ်ႏစေꩻမꩻ ရွဉ်စုဲင်ႏလွိုင်ႏ။(သေင်ႏဝါႏတခြာ ထာꩻအီႏမီꩻဖုံႏ မဉ်ႏဒွိုန်မဉ်ႏလွိုင်ႏအာမꩻ ချꩻဗာႏဟဝ်၊ ဗုံဗာႏဟောဝ် လံꩻတောင်းလင်ꩻတဲင် ဆို့ꩻရုဲင်သွို့ꩻခြံ ဟဝ်ရေꩻသွူ။) ၄၀။ သေင်ႏဆူꩻကတန် သေင်ႏတွန်းဟွုံꩻ၊ သေင်ႏမွူးကဖွုံꩻ သေင်ႏတဖြေ၊ လာဆူꩻကလေ ပွိုးလာဆန်ꩻ၊ နေင်ႏဆူꩻကတန် ပွိုးဝါးထပ်။ ၄၁။ သေင်ႏတနွိုင်ယားယိုꩻ၊ လိုꩻတနွိုင် ယားယပ်ꩻ။ ၄၂။ သေင်ႏတမွူးကွိုန်ꩻ ဝါႏတမွိုန်ႏဖွို့ꩻ။(လိုꩻတဖြာꩻ မဉ်ႏကျမဉ်ႏယံနဝ်ꩻ လိုꩻအမျာꩻ အုံကွူႏအုံဖွို့ အုံနောင်လွဉ်ꩻဗာႏအဟေ့ꩻ၊ ခွꩻသꩻချမံꩻသာႏလွဉ်ꩻဗာႏသွူ။) ၄၃။ သေင်ႏတကောင်ႏ အောဝ်ႏစွုမ်ႏကောင်၊ လိုꩻတဗောင်ႏ အောဝ်ႏစွုမ်ႏခမ်း။(လိုꩻတဗောင်ႏ-လိုꩻယောင်ႏလိုꩻသွီႏ လိုꩻသတိကုဲင် လိုꩻလီးလူꩻ။) ၄၄။ သေင်ႏတန် ကတန်ငါႏနောဝ်ꩻ သေင်ႏဒေါ့ꩻရီး၊ လိုꩻကဒါႏဗာႏဉာဏ်ႏပညာႏနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻလိုꩻခိုထီး။ ၄၅။ သေင်ႏတန်စွဉ်ႏမꩻ လမ်းခြွိုင်းလꩻ၊ လိုꩻတန်စွဉ်ႏမꩻ ခမ်းသားခွꩻ။ ၄၆။ သေင်ႏတန်ဟေ့ꩻရျူႏ ခွေအုံကွူႏ၊ တဆံꩻဝတူႏ အုံထေ့တွူႏ၊ ထာꩻရက်ဟေ့ꩻရျူႏ အုံနောင်ကွူႏ၊ ခွꩻရျူႏထွꩻတောဝ်း မွိုးဖါစောဝ်း။ ၄၇။ သေင်ႏတွိုင်ꩻ တထွာတောဝ်းသွာႏ၊ ဝါႏတွိုင်ꩻ တထွာတဝ်းတွာ။(လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏြဖာꩻ တဒါႏတသေကြွို့ꩻတဝ်း၊ စွဉ်ꩻဆောင်ႏမုꩻအဲဉ်ထဝ်း၊ တဒေါ့ꩻဒါႏေတာဝ်းငေါဝ်း၊ တမာꩻဒါႏကြွို့ꩻတောဝ်းထာꩻမာꩻ။) ၄၈။ (က) သေင်ႏပင်ခြုက်ြခက်၊ ဝါႏနုက်နက်၊ သျုက်သျက်လွေꩻသဲင်ꩻခုဲင်ႏ။ (ခ) သေင်ႏပင်ခြုက်ြခက်၊ လုံးဒုက်ဒက်၊ သျုက်သျက်လွေꩻသဲင်ꩻခုဲင်ႏ။ ၄၉။ သေင်ႏမွူးတန် အဟေ့ꩻရျူႏ။ ၅၀။ သေင်ႏမွူးအမျိုꩻ တထီႏတဝ်းအကဲဉ်၊ လိုꩻလဲဉ်အမျိုꩻ တထီႏတဝ်းအသꩻ။ ၅၁။ သေင်ႏရာႏဟူႏလင်ꩻ တွမ်ႏထင်းမာႏမွိုန်းဟံႏပြင်ꩻ။ ၅၂။ သေင်ႏဝါႏတꩻကဲင်ႏ ထွားထီႏနွောင်ꩻ၊ လိုꩻသꩻတꩻကဲဉ်ႏ ခေးလွဉ်ꩻယပ်ꩻ။ ၅၃။ သေင်ႏဟေ့ꩻမဉ်ႏဟဝ်မꩻ ဝင်ꩻအုံကွူႏ၊ ထီမဉ်ႏစွူမꩻ ဝင်ꩻအွꩻလူး၊ တဖူꩻမဉ်ႏစွဉ်ႏမꩻ ဝင်ꩻထွေထောင်၊ သီႏလငတ်ꩻဗောင် အွဉ်ႏဗွို့ꩻနမ်း။ ၅၄။ သဲင်ဟောဝ် တလွစ်တောဝ်း အထေꩻ၊ လိုꩻတရေꩻ တလွစ်တောဝ်း အဆူႏနာႏ။(အချို့ꩻယွင်ꩻ။) ၅၅။ သဲင်ꩻလမ်း ယမ်းပါႏ စောင်းသာႏဘာႏဟောင်း။ ၅၆။ သွꩻတမွေးတောဝ်း ခြွꩻဒျာႏ။(လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻ မာꩻသွꩻပါꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ကွိုꩻအံႏပွစ်လွဉ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻတဲင် ကွိုꩻလꩻ ကွိုꩻခြွꩻလွည်၊ ဝင်ꩻဥစ္စာႏပစ္စေꩻနောဝ်ꩻသွူ။) ၅၇။ သွီႏဖွီငါႏထာꩻ ကဲꩻဖုဲင်ဆား။ ၅၈။ သွီႏမဉ်ႏထီꩻ ထာꩻမာꩻဖွီ၊ သွီႏမဉ်ႏကွီ အံႏရာꩻအွီႏ။ ၅၉။ (က) သွီႏလက်ꩻ ပါတမူꩻ၊ သွီႏလီးလူꩻ ပါတမတ်။ (ခ) သွီႏလက်ꩻ မဉ်ႏအောဝ်ႏတမူꩻ၊ သွီႏလီးလူꩻ အောဝ်ႏတမတ်။ ၆၀။ သွီႏဟောဝ်မဉ်ႏအောဝ်ႏတပဲꩻ၊ သွီႏရော်ꩻရယ်ꩻ အောဝ်ႏတမတ်။(သꩻဟောဝ်မဉ်ႏအောဝ်ႏတလဲင်ႏ၊ တအဝ်ႏတဝ်း ခွိုင်းမုဲင်ꩻလဲင်ႏလဲင်ႏ။ လုိꩻဟောဝ်မဉ်ႏအောဝ်ႏတဖြာꩻ အောဝ်ႏတဝ်းခွိုင်းမုဲင်ꩻဖြာꩻဖြာꩻ၊ ထာယူႏစွို့ꩻစွဉ်ႏဆေ့ꩻ ထာꩻယူႏတရွို့ꩻအာ။) ၆၁။ သွို့ꩻနောဝ်ꩻ သွို့ꩻရံꩻ၊ ခြံနောဝ်ꩻ ခြံသူႏ၊ လိုꩻမူႏနောဝ်ꩻ မဲးရင်း။ ၆၂။ (က) သွို့ꩻယာႏ ဗာႏဆွတ်ꩻ၊ မွတ်ꩻဟံႏ တော်သုဲင်ꩻ၊ မဉ်ႏလင်ꩻငါးရုဲင်ꩻ တွိုက်ဖွိုင်ꩻကင်။ (ခ) သွို့ꩻယာႏ ဗာႏဆွတ်ꩻ၊ မွတ်ဟံႏ တွိုက်လုံး။ (ဂ) သွို့ꩻယာႏ ဗာႏဆွတ်ꩻ၊ မွတ်ဟံႏ တွိုက်လုံး။ (ဃ) သွို့ꩻယာႏ ဗာႏဆွတ်ꩻ၊ မွတ်ဟံႏ ဗာႏသုဲင်ꩻ။ (င) သွို့ꩻယာႏ မော့ꩻဆွတ်ꩻ၊ မွတ်ဟံႏ ေတာ်သုဲင်ꩻ။ (စ) သွို့ꩻယာႏ တွိုက်ဆွတ်ꩻ၊ မွတ်ဟံႏ တွိုက်လုံး။(တွိုက်နမ်းတွိုက်ကြို စင်းမာꩻတောဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻ ဟဝ်ဟဝ်ကုဲင်ကုဲင် ဆင်ꩻရယ်ꩻဒုက္ခ မော့ꩻခွဲးကျုံႏ တလူႏဗာႏဒျာႏ။) ၆၃။ သွုံꩻလို့ ဖျွုံꩻလို့-လူႏတဲ့ လို့၊ လို့သွံလို့အကို လူႏလို့နောဝ်ꩻ အယံသွတ်ꩻ။ ၆၄။ သွန်ႏတန် တွိုက်တဆီနီ၊ ခီတန် တွိုက်တဖုဲင်ႏကန်ꩻ။(တဆီနီ-အယာႏခဉ်ႏ ၁၂-စွဲး၊ တဖုဲင်ႏကန်ꩻ-အယာႏခဉ်ႏ ၂၀-၁စွဲး။ နီဆီပုဲင်ဟားခန်။) ၆၅။ သွဉ်တပင် သင်တဖဲ့ꩻ၊ မဉ်ႏသွဉ်တဖဲ့ꩻ တဖဲ့ꩻဝင်ꩻ၊ မဉ်ႏသွဉ်တပင် တပင်ပို့ꩻ။ ၆၆။ သွဉ်ပညာႏ ထုမ်ႏဗဟုသုတနောဝ်ꩻ တွမ်ႏငမ်းမွိုန်းရွဉ်လို့။ ၆၇။ သွဉ်လိတ်နောဝ်ꩻယိုꩻ၊ သွဉ်လုိꩻနောဝ်ꩻ ယပ်ꩻ။ ၆၈။ သွံလဲင်ႏမꩻစဲင်း၊ လစ်ꩻလဲင်ႏမꩻစဲ့။ ၆၉။ သွိုန်ႏဖေႏကဆွော့ꩻနုဲင်းနꩻ၊ သꩻဖေႏကဆွော့ꩻနုဲင်းလုံး၊ နမ်းဖေႏကဆွော့ꩻ နုဲင်းပသီႏ။ ၇၀။ သွိုန်ႏသꩻယို အွဉ်ႏဗွာဗွာ၊ ငဝ်းငွါယို ဒေါ့ꩻအွီႏအွီႏ၊ နဝ်ꩻမꩻ ဝင်ꩻတဲ့ꩻသွီႏ။ ၇၁။ သွိုန်းသင်းတငွူ ထိုꩻလဲ့ꩻဖင်း၊ အောဝ်ႏကုဲင်ကျန်ႏလမ်း လမ်းဖျိုးထံ၊ အောဝ်ႏကုဲင်သွို့ꩻခြံ တင်ꩻသိမ်ꩻထူႏ၊ အောဝ်ႏကုဲင်ပိုမူႏ ဝင်ꩻနေးပါ။[၁][၂][၃]