အခဝ်နဝ် သမုဒ္ဒရာႏ
အခဝ်နဝ် သမုဒ္ဒရာႏ (အဲင်းကလေတ်: Southern Ocean) ယို မဟာႏအခဝ်နဝ် သမုဒ္ဒရာႏ၊ အန်တာတိက သမုဒ္ဒရာႏ၊[၁][note ၄] တောင်ဝင်ရိုးစွန်း သမုဒ္ဒရာႏ စတဲင် အဝ်ႏဟဲ့ꩻလွ့အစွိုးစွိုးတဲင် အဝ်ႏလွေꩻဒျာႏ ကမ္ဘာႏသမုဒ္ဒရာႏဖုံႏ အခဝ်နဝ်သွတ်ꩻ ထီနမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ယေဘုယျအနေႏ အဝ်ႏအွောန်ႏထွော့ တယ်ႏစလွေꩻ လတ္တီစျုနဝ် ၆၀° တဲင် ထွာဒျာႏ ကအဝ်ႏလေပ်ခူဖေႏဒါႏ အန်တာတိကတွိုက်အသောင် ထီခင်ႏလမ်းဖုံႏဒျာႏသွူ။[၄] အဓိက သမုဒ္ဒရာႏတန် ၅ ဖြုံႏအကို ထွာစတုတ္ထ အတန်သွတ်ꩻ၊ တန်ကယ်ꩻထဲင်း အာတိတ် သမုဒ္ဒရာႏတဲင်[၅] အအဲဉ်ႏအလုဲင်းဧရိယာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၇,၈၄၈,၂၉၅ စတုရန်းမဲင်ႏ (၂၀,၃၂၇,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) သွူ။ သမုဒ္ဒရာႏဇုန်ယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏအန်တာတိက ကထွတ်ꩻလင်ꩻထင်ꩻဒါႏ ထီခွꩻဖုံႏတောမ်ႏ အဝ်ႏအန်တာတိကအခဝ်ထင်ꩻကို ကအဝ်ႏဒါႏ ထီလိုမ်ꩻဖုံႏ ထီခွꩻထီလိုမ်ꩻ ကလွောန်ရော်ꩻခွဲးခြွောန်းဒါႏဝင်ꩻ ခင်ႏလမ်းဒျာႏသွူ။
ဟံႏပထဝီႏသားကဲဉ်းအာနဝ်ꩻ အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏ အကူခဝ်ထင်ꩻ မွေးတဝ်းလဲ့ တဖြုံႏလွုမ်းယို ကအဝ်ႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ စူꩻလက်ခံႏရောင်တဝ်းဒွိုန်းတဲင် ထီနမ်းကဲဉ်းအာနဝ်ꩻ အဝ်ႏယူႏမတ်သော့ꩻလွေꩻဒျာႏ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာႏ၊ အတ်တလန်တိတ်သမုဒ္ဒရာႏ တောမ်ႏ အေင်ဒိယသမုဒ္ဒရာႏ ဖုံႏ အကွို့ꩻအခဝ်အနေႏနဝ်ꩻသွူ။ယဟန်ႏသားနဝ်ꩻတဲ့ ကအဝ်ႏလေပ်ပတ်ခူဒါႏ အန်တာတိကဟံႏတန်ယို အသောင်နဝ်ꩻ ရာႏသီႏအလွောက်ꩻ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏ ကအဝ်ႏထွာဒါႏ ထီနမ်းယို အဝ်ႏဟဲ့ꩻထွော့ခေါ်လွေꩻ အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏသွူ။ ဩသတေးလျအစိုႏရနဝ်ꩻတဲ့ ဩသတေးလျခမ်းထီ အခဝ်နဝ်ယို အဝ်ႏအွဉ်ႏထွော့လွေꩻ အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏ နေနေသွူ။ အခမ်းခမ်းဆဲင်ႏရာꩻဟုဲက်ဒရိုဂရပ်ဖိစ်(IHO)အစွိုꩻနဝ်ꩻ တယ်ႏလတ္တီစျုနဝ် ၆၀° ယို အဝ်ႏအွောန်ႏထွော့လွေꩻဖေႏ အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏ တဖြုံႏခေါ်အနေႏလဲ့ ခရိစ်နေင်ႏ ၂၀၀၀ ဗာႏ ဝွေꩻသီး ဗွောင်ဖွင်ꩻသမုဒ္ဒရာႏအဓိပ္ပာယ်ႏကိုနဝ်ꩻ လꩻထူႏဗာႏဒွိုန်းအတီႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဗွောင်ဖွင်ꩻအဓိပ္ပာယ်ႏတသာနဝ်ꩻ အုဲင်အေက်အို(IHO)တောမ်ႏ အစွိုꩻဗူႏအလင်ဖုံႏ အဝ်ႏထူႏသုင်ꩻအီလဲဉ်းနေနေသွူ။
အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏယို အဓိက ပင်ႏလယ်ႏ ထီတဖူꩻရဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏတဗာႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထီတဖူꩻရဲဉ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တွိုႏအမေႏရိကတွိုက်နဝ်ထျꩻနဝ်ꩻ အဖြယ်ထိုꩻယင်း နီလီးသွူ။ တလီးနဝ်ꩻ ထွတ်ꩻထင်ꩻလွေꩻ အန်တာတိကတွိုက်အခဝ်ကွဉ်ႏ တွူႏကာႏလွေꩻကမ်းခြေထျꩻသွူ။ ယင်းတလီးနဝ်ꩻ ကာႏလွေꩻ အမေႏရိကတွိုက်နဝ် ကိပ်ဟွန်းအငူစွန်းတဲင် ထွတ်ꩻကွဉ်ႏလွေꩻသမ်းယင်းနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏအန်တာတိကတွိုက်ကမ်းခြေထျꩻ ကပြဲင်လီထန်ႏလွောန်ဒါႏ ထီဝကောင်တန်(ရေခဲတောင်)ခြုံးဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏခြွောန်ႏပေါ်လွ့ အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏ ထီခိုႏလောင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထီဝခြုံႏယဟန်ႏနဝ်ꩻ အပေႏတန်အလုဲင်းအဝ်ႏ စတုရန်းမဲင်ႏ(၁၀၀)လွိုရပ်တဲင် ယဟန်ႏနဝ်ꩻ အဒွုန်အဝ်ႏစွောန်ႏ ပေ(၁၀၀၀)ရပ်နဝ်ꩻသွူ။
ကအဝ်ႏလေပ်ပတ်ခူဒါႏ အန်တာတိကတွိုက်သောင် အခဝ်နဝ်သမုဒ္ဒရာႏအကို ကအဝ်ႏပါသော့ꩻဒါႏ ရော့စပင်ႏလယ်ႏ၊ ဝက်ဒယ်ပင်ႏလယ်ႏ စတဲင် ပင်ႏလယ်ႏထီခိုႏလုဲင်းကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထဝေလ(ဝေလငါး)တန်အစွိုးစွိုး၊ ဗိုန်းပင်ႏလယ်ႏ(ပင်လယ်ဖျံ)အစားစားဖုံႏ အဝ်ႏသော့ꩻအာတန်သွူ။ ကထွာအီဒါႏ ထပေႏတန်ယိုစားအဆာႏ ထပေႏဖုံႏ၊ ထာꩻသားထီပေႏဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏနေနေသွူ။ ထဝေလယဟန်ႏနဝ်ꩻ အဗွိုန်ထအာတိတ်ဒေႏသခွိုꩻလဲ့ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ထီႏဗာႏဒျာႏ အန်တာတိကဒေႏသကိုလွုမ်ꩻ ထခွိုꩻနဝ်ꩻစားလဲ့ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။[၆]
အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ EB (1878).
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ Sherwood၊ Mary Martha (1823)၊ An Introduction to Geography, Intended for Little Children, 3rd ed.၊ Wellington: F. Houlston & Son၊ p. 10
- ↑ EB (1911).
- ↑ Geography – Southern Ocean။ CIA Factbook။ “... the Southern Ocean has the unique distinction of being a large circumpolar body of water totally encircling the continent of Antarctica; this ring of water lies between 60 degrees south latitude and the coast of Antarctica and encompasses 360 degrees of longitude.”
- ↑ Introduction – Southern Ocean။ CIA Factbook။ “...As such, the Southern Ocean is now the fourth largest of the world's five oceans (after the Pacific Ocean, Atlantic Ocean, and Indian Ocean, but larger than the Arctic Ocean).”
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)
အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: <ref> tags exist for a group named "note", but no corresponding <references group="note"/> tag was found