အာႏဇာႏနီႏကရိုꩻနဝ်ꩻ
"အာႏဇာႏနီႏကရိုꩻနဝ်ꩻ" ယိုနဝ်ꩻ အီႏတဲမ်းနယ်လွေꩻ အာႏဇာႏနီႏအကျောင်ꩻခရာႏသွူ၊ အာႏဇာႏနီႏကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏမဂဓဘာႏသာႏ ပါဠိဘာႏသာႏကို ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလင်ꩻလွဉ်လဲ့ ပါဠိအဘိဓာန်ႏ၊ အင်္ဂလိပ်(စ်)အဘိဓာန်ႏ၊ မန်းအဘိဓာန်ႏကိုနဝ်ꩻ ဗွောင်လွေꩻအဓိပ္ပါယ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်တဝ်းဒွုမ်၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ တရာꩻဝင်ႏဝင်ႏ အမျာꩻသွုံꩻအဘိဓာန်ႏ တအဝ်ႏတဝ်းဒွိုန်းတဲင် တရာꩻဝင်ႏဝင်ႏ အာႏဇာႏနီႏအဓိပ္ပါယ်ႏပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻလဲ့ အလွိုးတအဲဉ်ထဝ်းဒွိုန်းသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အာႏဇာႏနီႏကရိုꩻဒါႏငဝ်းယို အဓိပ္ပါယ်ႏပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ "လိုꩻစွန်ꩻထီယံ၊ လိုꩻကျလိုꩻထင်နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻအာႏဇာႏနီႏ"သွူ။
လိုꩻစွန်ꩻထီယံ လိုꩻကျလိုꩻထင် ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယို မီႏဗွောင်လုဲင်း ခြုဲင်းဆွာꩻဗာႏထဲင်း အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ "စွန်ꩻထီ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ ကံႏစွန်ꩻထီ၊ ဉာဏ်ႏစွန်ꩻထီ၊ ဝီရိယစွန်ꩻထီ၊ ဖြောင်းစွန်ꩻထီ၊ နမ်းစွန်ꩻထီ"စတဲင် အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ "ယံ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ အစွန်ꩻသတ္တိကလွေꩻဒါႏ အဟဝ်ဖဲ့ꩻ၊ တလွေꩻတဝ်း အကုဲင်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ယံ"သွူ၊ နဝ်ꩻတွော့ꩻ လိုꩻတဖြာꩻ ကံႏ'ဉာဏ်ႏ'ဝီရိယအစွန်ꩻ၊ သꩻ'ဖြောင်း'နမ်းအစွန်ꩻယို လွေꩻတဝ်း မာꩻတဝ်းအကုဲင်ဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မီႏမာꩻဒျာႏ အဟဝ်လွဉ်းလွဉ်းနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"လိုꩻစွန်ꩻထီယံ"သွူ၊ လိုꩻတဖြာꩻစွန်ꩻထီယို မီႏတလွေꩻတဝ်း အကုဲင်ဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မီႏလွေꩻဒျာႏ အဟဝ်ဖဲ့ꩻလွဉ်းလွဉ်းနဝ်ꩻ ထွာလဲဉ်း"လိုꩻကျထင်"သွူ။ ထဲင်းတနယ်ꩻ မီႏဗွောင်ဗာႏထဲင်း လိုꩻစွန်ꩻထီယံ အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻ ကံႏ ဉာဏ်ႏ ဝီရိယအစွန်ꩻ၊ နမ်းဖြောင်းသꩻ အစွန်ꩻယို မီႏတသွုံꩻတဝ်း 'အတ္တဟိတ'နမ်းတာႏအကျိုꩻတွော့ꩻ မီႏသွုံꩻဒျာႏ "ပရဟိတ"ဝင်ꩻတာႏအကျိုꩻအခြေင်ခြေင်နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"လိုꩻစွန်ꩻထီယံ"နေနေသွူ၊ လိုꩻသီးယိုနဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်သား ကဗွောင်ဒါႏ အာႏဇာႏနီႏ အဓိပ္ပါယ်ႏယိုအလꩻနဝ်ꩻ ပေါႏစွန်ꩻထီယံလဲ့ ထွာလဲဉ်းဒျာႏ လိုꩻကျထင်ꩻရင်ꩻရင်ꩻသွူ။ မီႏထူႏဗာႏထဲင်း အဓိပ္ပါယ်ႏတမျိုꩻနဝ်ꩻ "စွန်ꩻထီယံ"တွမ်ႏ "ကျထင်"ယိုနဝ်ꩻ ငဝ်းနီငွါရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ မီႏတွမ်ထူႏဗာႏ တရာꩻနမ်းနဝ်ꩻ လꩻဒျာႏ 'ထာꩻမာꩻဟဝ်၊ ထာꩻမာꩻဝင်ꩻတာႏ'နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အနမ်းလꩻဗွိုန်တဝင်ꩻ မီႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ။ အနမ်းလꩻဗွိုန်တဝင်ꩻလဲ့ ဝါစာသိလိဋ္ဌအနေႏ "ရွစ်ဖေႏကယိုꩻ၊ ရိုꩻဖေႏကဟဝ်၊ ငဝ်းဖေႏကပြေ"တဲင် "လိုꩻစွန်ꩻထီယံ၊ လိုꩻကျထင်"ငဝ်းနီငွါယို သွုံꩻတွယ်ꩻလွေꩻဗာႏတဝင်ꩻသွူ။
နဝ်ꩻတွော့ꩻ တဲမ်းလိတ်သား ကဗွောင်လွေꩻဒါႏ အာႏဇာႏနီႏ အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ လိုꩻစွန်ꩻထီယံ၊ လိုꩻကျထင်ယို ဟဲ့ꩻဗာႏ"အာႏဇာႏနီႏ"ရိုꩻနဝ်ꩻတဲင် လိုꩻကမာꩻဒါႏ နမ်းတာႏအကျိုꩻ၊ လမ်းတာႏအကျိုꩻလွုမ်ꩻနဝ်ꩻ မဲဉ်မာꩻတခွိုင်းမုဲင်ꩻမာꩻ ဝွေꩻကံႏ ဉာဏ်ႏ ဝီရိယစွန်ꩻထီ၊ ဝွေꩻနမ်းဖြောင်းသꩻစွန်ꩻထီယို ဝွေꩻမဲဉ်သွုံꩻလွေꩻ တခွိုင်းမုဲင်ꩻသွုံꩻ၊ ဝွေꩻမဲဉ်ဒါႏပညာႏ တခွိုင်းမုဲင်ꩻဒါႏ၊ ဝွေꩻမဲဉ်ခြွေခြာႏ တခွိုင်းမုဲင်ꩻခြွေခြာႏ လိုꩻစွန်ꩻထီယံ တရိုꩻနွောင်ꩻတဝ်း၊ တထွာနွောင်ꩻတဝ်း အာႏဇာႏနီႏသွူ။ လိုꩻတဖြာꩻစွန်ꩻထီယို လွိုနမ်းတာႏ၊ လွိုလမ်းတာႏတွော့ꩻ မီႏမာꩻလွေꩻဖေႏ ဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏ အကျိုꩻဟဝ်နဝ်ꩻ ဝွေꩻယိုထွာ "ဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏ အာႏဇာႏနီႏ"သွူ၊ မီႏမာꩻဖေႏပါ အွိုင်ႏနယ်ႏအကျိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻယိုထွာ"အွိုင်ႏနယ်ႏအာႏဇာႏနီႏ"သွူ၊ မီႏမာꩻဖေႏ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻလွုမ်းလွုမ်း အကျိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻယို ထွာ"လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻအာႏဇာႏနီႏ"သွူ၊ မီႏမာꩻဖေႏ ခမ်းထီတဖြုံႏလွုမ်းလွုမ်းအကျိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻယို ထွာ"ခမ်းထီအာႏဇာႏနီႏ"သွူ၊ မီႏမာꩻဖေႏ ကမ္ဘာႏတဖြုံႏလွုမ်းအကျိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻယို ထွာ"တကမ္ဘာႏလွုမ်း အာႏဇာႏနီႏ"သွူ။
နဝ်ꩻတွော့ꩻ ဖါဖြားဗွာ ဦးလှဖေသီး ပိုလ်ႏစံသိန်းသီးနဝ်ꩻ မာꩻဖေႏ ပအိုဝ်ႏတမျိုꩻသာꩻလွုမ်းလွုမ်း အကျိုꩻတဲင် ထွာ"ပအိုဝ်ႏတမျိုꩻသာꩻလွုမ်းလွုမ်း အာႏဇာႏနီႏ"သွူ၊ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ကပါညီꩻဒါႏ လိုꩻဝင်ꩻကွတ်ꩻနဝ်ꩻ မာꩻဖေႏမျန်မာခမ်း တခမ်းလွုမ်းအကျိုꩻ၊ အဝ်ႏမာꩻအဝ်ႏဝွေႏဖန်ႏ အဝ်ႏစီႏဆင်ႏဖေႏ မျန်မာတခမ်းလွုမ်းအကျိုꩻတွင်ꩻ တနာႏလိုႏတဝ်း ရန်ႏသူႏတဖဲ့ꩻ လိုꩻတစွုမ်ꩻစွိုꩻ လွဉ်ခꩻမာꩻသီတဲင် သီထိုꩻဗာႏထာꩻတွော့ꩻ ထွာ"တခမ်းလွုမ်းအာႏဇာႏနီႏ"သွူ။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ မာꩻဖေႏကမ္ဘာႏတဖြုံႏလွုမ်း လိုꩻသီးအကျိုꩻတဲင် ထွာတကမ္ဘာႏလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း သွံဆီပုဲင်တဘွုံႏ ကအဝ်ႏဒါႏ လိုꩻလူꩻဗျဟ္မာႏ သတ္တဝါႏသီးလို့လို့ အကျိုꩻတရာꩻယို မာꩻဖေႏတဲင် ထွာစွဉ်ႏဒျာႏ "အနန္တအာႏဇာႏနီႏ"မီႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အာႏဇာႏနီႏငဝ်းယို အဓိပ္ပါယ်ႏ အကျောင်ꩻအခရာႏအလုဲင်းသွူ။ ဖါဖြားဗွာဦးလှဖေနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻအကို ကသွဉ်ကဒါႏ ပညာႏအရန်းထို ကလꩻဒါႏ ခေတ်ပညာႏတက္ကသိုလ်ႏဘွဲ့နဝ်ꩻ လဲဉ်းအွဉ်ရီးဝင်ꩻသွူတကာႏတဝ်း မျန်မာခမ်းနွောင်ꩻဟမ်ႏကို ခမ်းကောင်ခမ်းဒွမ် ကအဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးအတာႏ ပညာႏရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻစတဲင် အရေꩻအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏယို ဖေႏကထင်ႏထို၊ ဖေႏကတိုꩻတက်၊ ဖေႏကထွန်ꩻကာꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻကျိုꩻစာꩻမာꩻဖေႏ နေင်ႏပေါင်ꩻအာအာတဲင် ဝွေꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာ"ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အာႏဇာႏနီႏ"သွူ။
ကမ္ဘာႏတကီလဲ့နဝ်ꩻ၊ နီမျန်မာခမ်းကိုယိုလဲ့နဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻယို ကအွဉ်ႏထွော့ထူႏဂွုဏ်ႏလွေꩻ အာႏဇာႏနီႏ၊ မဉ်ꩻကလꩻဗာႏ အာႏဇာႏနီႏပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻ မာꩻဖေႏလိုꩻမျိုꩻခမ်းထီအကျိုꩻ၊ သီဗာႏတွမ်ႏ တဖဲ့ꩻသာꩻရန်ႏသူႏစူခွုမ်လက်နက်တွော့ꩻ အွဉ်ႏထွော့ထူႏဂွုဏ်ႏလွေꩻ အာႏဇာႏနီႏနဝ်ꩻ ကဲဉ်းအာအာလဲ့ "မီႏသီတွမ်ႏရန်ႏသူႏ ပယောဂမꩻ ဟဲ့ꩻထွိုက်လꩻအာႏဇာႏနီႏ"အွဉ်ႏထွော့ခန်း ဥပဒေႏစီꩻကန်ꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻ တအဲဉ်ထဝ်းသွူ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဖြားဗွာဦးလှဖေနဝ်ꩻ သီပြောင်ꩻဗာႏတွမ်ႏ ရန်ႏသူႏပယောဂ တမွေးတဝ်း၊ သီပြောင်ꩻဒျာႏတွမ်ႏ သွီႏတလီꩻရောႏဂါႏလဲ့ အွဉ်ႏထွော့ထူႏဂွုဏ်ႏလွေꩻ အာႏဇာႏနီႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻနဝ်ꩻ ထွိုက်သင်ꩻဒျာႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ နီမျန်မာခမ်းယိုနဝ်ꩻ နဲင်ႏငန်ႏတောႏအာႏဇာႏနီႏမွူးနီꩻ၊ ခင်လိုꩻမျိုꩻ အာႏဇာႏနီႏမွူးနီꩻ၊ စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻ အာႏဇာႏနီႏမွူးနီꩻ အဝ်ႏလွေꩻလဲဉ်းတဲင် နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻလဲ့ ဖြားဗွာဦးလှဖေ အနိစ္စခန္ဓာႏကပြောင်ꩻဒါႏ တောႏလင်ꩻလောင်း(၅)နီꩻယို အွဉ်ႏထွော့ထူႏဂွုဏ်ႏလွေꩻ အာႏဇာႏနီႏမွူးနီꩻနဝ်ꩻ သင်ꩻဒျာႏသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အာႏဇာႏနီႏကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းကဖြုဲင်ꩻဒါႏ အဓိပ္ပါယ်ႏအတွိုင်ꩻ အဝ်ႏအရန်းရန်း၊ အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻတဲင် ကအွဉ်ငါကျိုꩻစာꩻ မာꩻလွေꩻဖေႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻအကျိုꩻ စဲ့ꩻတပ်ကို လိုꩻကျယံ၊ အရပ်သားလိုꩻကျယံဖုံႏယိုလဲ့ အွဉ်ႏထွော့လွေꩻ အာႏဇာႏနီႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတွော့ꩻ တယ်ႏလွေꩻညီꩻဖေႏပါ အထိန်ꩻအမုဲင်မုခ်(အုတ်ဂူ)နုဲင်းပင်တွန်ႏအာႏဇာႏနီႏကုန်ꩻလောင်းယိုနဝ်ꩻ မွေးမဲဉ်ႏရသင်ꩻ သေန်ႏလျောႏလင်ꩻငါႏသွူ။ အာႏဇာႏနီႏခင်ႏလမ်း၊ အာႏဇာႏနီႏမွူးနီꩻ ထွိုင်ႏအဝ်ႏခေါ်ခေါ်သွူနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အမွူးနီꩻမဉ်ႏတွိုႏ မဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏထူႏဂွုဏ်ႏ၊ မဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏခံႏနွမ်ꩻလွေꩻလဲ့ တနေင်ႏတထွောင်း တထွာဗာႏတဝ်း၊ အဆင်ႏပြေႏငါႏနဝ်ꩻသွူ။
ပုဂ္ဂိုလ်ႏကမာꩻဖေႏဒါႏ လိုꩻမျိုꩻအကျိုꩻ၊ ခမ်းထီအကျိုꩻယို နီမီႏသေကေꩻဇူꩻတွော့ꩻ ထူႏဂွုဏ်ႏပူႏဇာႏ ခံႏနွမ်ꩻလွေꩻနဝ်ꩻ ထွာ-ပူဇာ စ ပူဇနေယျာနံ မင်္ဂလာႏ၊ ထွာကတညုတမင်္ဂလာႏတဲင် တွမ်ႏဘုရာꩻဟော်ꩻဒေႏသနာႏနဝ်ꩻ သေန်ႏလျောႏလျောက်ပတ် လွောက်ꩻဖက်ဒျာႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻဝါဒနဝ်ꩻ "သေကေꩻဇူꩻ ထူႏဂွုဏ်ႏ ခံႏနွမ်ꩻနေးလွုမ်ꩻနဝ်ꩻ တစွုံႏလင်ႏတဝ်း၊ အာႏဇာႏနီႏဗွေႏသီး ကသွဉ်သင်ဆွုံꩻမꩻ၊ ကအွဉ်ႏနယ်ဒါႏ တဖူꩻစဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ မီႏလွောက်ꩻနာႏကျင်ꩻသွုံꩻလွဉ်ꩻမꩻ စွုံႏလင်ႏ"အဝ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ နီပအိုဝ်ႏယိုလဲ့ တနေင်ႏတလဲင်ႏ တွမ်ႏကဝ်ႏခွေႏတွော့ꩻ လွေꩻပူႏဇောႏရိုႏသေႏ၊ လွေꩻထူႏဂွုဏ်ႏခံႏနွမ်ꩻဗော့ꩻလွုမ်ꩻနဝ်ꩻ တစွုံႏလင်ႏတဝ်း၊ အာႏဇာႏနီႏဗွေႏသီး ကဒေါ့ꩻကသွဉ် ကအွဉ်ႏနယ်ဒါႏ တဖူꩻစဲဉ်ႏအတွိုင်ꩻ မီႏလွောက်ꩻနာႏ ကျင်ꩻသွုံꩻလွဉ်ꩻလွဝင်ꩻနဝ်ꩻမꩻ ထွာသေဝွေꩻသီးကေꩻဇူꩻ၊ ဖြော်ဝွေꩻသီးကေꩻဇူꩻ အစဲစ်အမဲဉ်ႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ကထွာဒါႏ ခေတ်တသာ ခွန်ကွဉ်လိုꩻတန်ယိုခါသီး၊ ခွိုꩻသွုပ်တသာ ပိုလီꩻအာသီး၊ ခမ်းသားထီသား ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏထွားနုဲင်း၊ ကျင်ꩻသွုံꩻငါႏ ကလွေꩻငါ ကာရီးလဲဉ်း အာႏဇာႏနီႏဗွေႏသီး တဖူꩻအစဲဉ်ႏအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻတမာလွေꩻဗာႏသွူ။ ကသီငါ ကာရီးလွေꩻလဲဉ်း အာႏဇာႏနီႏဗွေႏသီးယို ထူႏဂွုဏ်ႏဆပ်လွေꩻဗာႏကေꩻဇူꩻ တွမ်ႏရွမ်ဖြုဲင်ꩻယိုသွူ။[၁][၂]