ဟုဲက်ဒရိုစဲန်

ဟုဲက်ဒရိုစဲန်,  ₁H

Purple glow in its plasma state
ဟုဲက်ဒရိုစဲန်တာႏ ရောင်ႏရဲန်ႏ
ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတ	ဟုဲက်ဒရိုစဲန်, H
အငေါဝ်းထန်ႏ	/ˈhaɪdrədʒən/ HY -drə-jən
အယောင်ꩻ	အရောင်ႏအဲန်တောဝ်း ထာꩻအှို
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို ဟုဲက်ဒရိုစဲန်
– ↑ H ↓ Li – ← ဟုဲက်ဒရိုစဲန် → ဟီလီယမ်
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)	1
အဗူႏ၊ ဘလော့	group 1: hydrogen and alkali metals
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်	period  1
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ	diatomic nonmetal
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (Ar)	1.008 (1.00784–1.00811)
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ	1s1
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်	1
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အရောင်ႏ	အရောင်ႏအဲန်တောဝ်း
ဖေ့စ်	အတအှို
အခြုံးခြီအီအလျား	13.99 K ​(−259.16 °C, ​−434.49 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား	20.271 K ​(−252.879 °C, ​−423.182 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (သုည °C)	0.08988 g/L
0.07 g/cm3 (solid: 0.0763 g·cm−3)
(အထီဗို့ꩻအီအလျား )	0.07099 g/cm3
သုမ်စဲင်ႏခွဲးခင်ႏလမ်း	13.8033 K, ​7.041 kPa
Critical point	32.938 K, 1.2858 MPa
ဖျှူးဆဉ်းအလျား	(H2) 0.117 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား	(H2) 0.904 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ	(H2) 28.836 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 15 20
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ထွာအောက်သုဲက် (အောက်သုဲက်ဒေးဆဉ်း) အထျꩻအအုံ	−1, +1 ​(an amphoteric oxide)
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန်	Pauling scale: 2.20
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း	1st: 1312.0 kJ/mol
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	31±5 pm
ဗန်ဒါဝေါ့သ် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	120 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး	​ဆဌဂံ
အငေါဝ်းအမှိုင်	1310 m/s (gas, 27 °C)
အလျားတွီကာႏထာꩻ	0.1805 W/(m·K)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်	diamagnetic
ပသီႏထှို့ꩻ ကခှေါင်းအီဒါႏထာꩻ (χmol)	−3.98·10−6 cm3/mol (298 K)
CAS Number	1333-74-0
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကထုမ်ႏမော့ꩻသား	Henry Cavendish (1766)
ကဖေႏခါꩻ အမဉ်ꩻသား	Antoine Lavoisier (1783)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ ဟုဲက်ဒရိုစဲန်သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE ( MeV) DP 1H 99.98% is stable with 0 neutrons 2H 0.02% is stable with 1 neutron 3H trace 12.32 y β− 0.01861 3He

ဟုဲက်ဒရိုစဲန် ( အဉ်းကလစ်ဆျ်- Hydrogen) ယို ထွာ ဒြတ်စင် ကအောဝ်ႏပါဒါႏ အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင် ကို အရီးသွတ်ꩻ တဗာႏသှူ။ ဗြိတိဆျလိုꩻခှိုꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ဟဉ်နရီ ကဗဲန်းဒစ် ထေအှောန်ႏဖေႏ ခရစ်နေင်ႏ ၁၇၇၆ ဗာႏကို။ ဟုဲက်ဒရိုစဲန်ယို ထွာ ထာꩻအှို အရောင်ႏ၊ အယောင်ꩻ၊ အလွီးအဲန်ထောဝ်း။ အဲတ်တမ်အဗာႏနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ အှောန်ႏနယ်တုမ်ႏ သင်္ကေႏတ H၊ နျူကလိယ ပါတဗာႏ၊ ပရိုတွန် ပါတဖြုံႏ၊ ယင်း အီလဲက္ထရွန် ပါငီꩻသော့ꩻ တဖြုံႏသှူ။ ထာꩻယိုနောဝ်ꩻ အဓိက ပါ ထီတုမ်ႏ ထာꩻသꩻအောဝ်ႏ ထာꩻထွာလို့လို့ကိုထှူမကာႏ အောဝ်ႏမော့ꩻပါက စကျဝဠာႏကို။ ဟုဲက်ဒရိုစဲန်ကိုယို အုဲင်သိုတုပ် အခှိုꩻပါ သုမ်စား-

1. protium, mass 1 (သဘာဝကို 99.985%)
2. deuterium, mass 2 (0.015 ရပ်)
3. tritium, mass 3 (အမာꩻဖေႏ ထာꩻအှိုဖြီဖြေတ်ဖုံႏ၊ သဘာဝ(ထာꩻဖဝ) ကို မော့ꩻလုမ်ꩻ အဇျꩻပေႏ။