ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ

ကိုးရီးယား ဒီမိုကရဲတ်တိစ် ခမ်းသားခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ 조선민주주의인민공화국 (ကိုးရီးယား) Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk  (MR)
အလံႏတောႏ အမိတ်မုဲင်
ခမ်းထီငဝ်းသꩻချင်ꩻ: 애국가 Aegukka "ခွိုꩻရက်ငဝ်းသချင်ꩻ" ဖုဲင်:National Anthem of North Korea Instrumental.mp3
ကိုးရီးယာခမ်းထင်ꩻ ကထိန်ꩻချုတ်ခါꩻဒါႏဟံႏနယ်ႏ(အချိုဖြား)၊ ပဲင်ႏဆဲင်ႏအကျောင်ꩻ ကေႏညာႏခါꩻလဲ့ တထိန်ꩻချုတ်နွောင်ꩻတဝ်းဒါႏဟံႏနယ်ႏ (အချိုဆား)
ဝေင်ꩻတန် တွမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ	ဝေင်ꩻဖျောင်းယင် 39°2′N 125°45′E
ရွုမ်ꩻသွုံꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ	ကိုးရီးယား (ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻငဝ်းထီ(Munhwaŏ))
တရာꩻဝင်ႏ အတဲမ်းအဖြုဲင်ꩻ	ကိုးရီးယားအက္ခရာႏ စျိုသွန်းဂု(Chosŏn'gŭl)
ကိုꩻကွဲႏ	64% ဘာႏသာႏအဝ်ႏတဝ်း 16% ယိုꩻယာႏ(Folk) 14% Chondoism 4% ကိုးရီးယားဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ 2% ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏ
Demonym	ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ ကိုးရီးယားခမ်းသား
အစိုႏရ	ခွိုꩻအသွုပ်သွုပ် သွုပ်ခံႏနွောင်ꩻဒါႏ အာႏဏာႏသျင်ႏစနိစ်၊ တခမ်းတအာႏဏာႏ တပါတီစနိစ် သိုသယ်လိစ် ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ
• WPKပါတီ အစွိုးအဒဝ်ႏ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏချုတ် တောမ်ႏ ခမ်းထီတန် ဥက္ကဋ္ဌ	ကိမ်စိုန်အွန်
• Premier တောမ်ႏ ခမ်းထီတန် ဒုဥက္ကဋ္ဌ	ကိမ်တိုက်ဟွန်
• ခမ်းသားလွတ်တောႏကောႏမတီႏ အဓိပတိ တောမ်ႏ ခမ်းထီတန် ဒုဥက္ကဋ္ဌ-၁	ချိုရျောင်ဟဲ
• SPA ဥက္ကဋ္ဌ	ပက်အိန်ချောင်
ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ	အဓိပတိခမ်းသားလွတ်တောႏ
တယ်ႏဆို့ꩻခမ်းသမဲင်ꩻ
• သိုဗီယဲတ်အိုပ်ချုတ်ရေꩻ	၁၉၄၅ အောက်တိုဗာ ၃
• ပထမ အစိုႏရအယို့ꩻ(ယာႏယီႏ)	၁၉၄၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၈
• ဒုတိယ အစိုႏရအယို့ꩻ	၁၉၄၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂
• တယ်ႏထောင်ႏ DPRK	၁၉၄၈ သဲတ်တိဉ်ဗာ ၉
• ခမ်းထီအခေႏခံႏဥပဒေႏယိုခါ	၁၉၇၂ သီသဉ်ဗာ ၂၇
ဧရိယာႏ
• ခြွဉ်း	၁၂၀,၅၄၀ km2 (၄၆,၅၄၀ sq mi) (အရန်း: ၉၈)
• ထီနမ်း (%)	0.11
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း
• ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ	25,955,138 (အရန်း - ၅၅)
•  တချ	၂၁၂/km2 (၅၄၉.၁/sq mi) (အရန်း - ၄၅)
GDP (PPP)	၂၀၁၅ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$40 ဗီလီယံ
• Per capita	$1,800
GDP (nominal)	၂၀၁၉ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$16 ဗီလီယံ
• Per capita	$640
ရွဉ်ဗီႏ	ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻရွဉ်ဗီႏ(ဝမ်) (₩) (KPW)
အခိင်ႏအွိုင်ꩻ	ဖျောင်းယင်(ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ)အခိင်ႏအွိုင်ꩻ (UTC+9)
မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ	yy, yyyy년 mm월 dd일 yy, နေင်ႏ/လာ/နီꩻ (AD–1911 / AD)
ဝါးကာꩻစနိစ်	ထွေ
ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင်	+850
Internet TLD	.kp

ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ (အိန်းကလေတ်: North Korea) ခမ်းထီယို တရာꩻဝင်ႏအမိဉ်ꩻအနေႏ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်ဒျာႏ ကိုးရီးယား ဒီမိုကရဲတ်တိစ် ခမ်းသားခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ (ကိုးရီးယား: 조선민주주의인민공화국) (Democratic People's Republic of Korea (DPRK) တဲင် အဝ်ႏဒါႏ အာသျတွိုက် အခဝ်ကွဉ်ႏကို ခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ အဝ်ႏလွေꩻဒျာႏ ကိုးရီးယားကြွန်ဗူႏ ထာႏဝမာꩻထင်ꩻကိုတဲင် ဖဲ့ꩻထင်ꩻနဝ်ꩻ အကူအဝ်ႏရောင်ꩻလွေꩻ ခယ်ႏခမ်းထီ တောမ်ႏ ရသျားခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻထင်ꩻနဝ်ꩻ Yalu (Amnok) ခြောင်တောမ်ႏ Tumen ခြောင်ဖုံႏ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖဲ့ꩻနဝ်နဝ်ꩻ ကိုးရီးယားစဲ့ꩻတအဝ်ႏတဝ်းခင်ႏလမ်းဇုန် ကအဝ်ႏဒါႏ ကိုးရီးယားခမ်းနဝ်ခမ်းထီ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ပင်ႏလယ်ႏတသီး၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဂျပန်ပင်ႏလယ်ႏဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဒေါ့ꩻရိုꩻနုဲင်းဒျာႏ နုဲင်းကိုးရီးယားခမ်းနဝ်သား ကဒေါ့ꩻအတွိုင်ꩻ ဝွေꩻသီးအစိုႏရယိုလဲ့ ထွာဒျာႏ ကိုးရီးယားကြွန်ဗူႏတဖြုံႏလွုမ်းသီး အစိုႏရအကျောင်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻရိုꩻ ခွေါင်ခွေါင်ခံႏခံႏနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန်တောမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻဖျောင်းယင်(ဝေင်ꩻပျိုန်ယန်း) နဝ်ꩻသွူ။

ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻခမ်းထီနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ တခမ်းတပါတီတအာႏဏာႏစနိစ် ခွိုꩻအဆက်ဆက် ကသွုပ်ခံႏဖေႏဒါႏ အာႏဏာႏသျင်ႏအစဲစ် ခမ်းတခမ်းဒျာႏတဲင် ခမ်းထီအတန်အကယ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ အတန်ယိုတဖြာꩻ ပိုလီꩻသွုပ်ခံႏထူႏဗာႏဒျာႏ နုဲင်းခွန်ဟော်ခံပုင်ႏစံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏ အအဲဉ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ ၄၆,၅၄၀ မဲင်ႏ (၁၂၀,၅၄၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ)တဲင် တန်လုဲင်းကယ်ꩻ ကိုးရီးယားခမ်းနဝ် ဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ခမ်းထီကိုနဝ်ꩻ ၂၀၀၈ ဗာႏ မွူးကွို့ꩻနာꩻ(သန်ခေါင်)စာႏရင်ꩻအလꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၂၄)သန်းလွိုတဲင် ထွာဒျာႏ ကိုးရီးယားလိုꩻမျိုꩻ ကဲဉ်းအာသွူ။ ကိုꩻကွဲႏယွုမ်းအံႏဘာႏသာႏအနေႏ ၂၀၀၇ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း တထာႏဝလွို(၆၄%)နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဘာႏသာႏတအဝ်ႏတဝ်းသားတဲင် အဝ်ႏကုဲင်အလင်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ယွုမ်းအံႏ ယိုꩻယာႏ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ၊ ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏ ဖုံႏသွူ။

ကိုးရီးယားခမ်းထီတန်နဝ်ꩻ ဒုတိယကမ္ဘာႏစဲ့ꩻပွယ်ꩻထွူ ၁၉၄၅ ဗာႏရပ် ဂျပန်သီး ချꩻထိုꩻစူခွုမ်တဲင် အဝ်ႏဂျပန်သီးစူကို လွစ်ထန်ႏလꩻရိုꩻလဲ့ အချင်ꩻချင်ꩻတဲ့ꩻခဝ်းတဝ်းဝင်ꩻတဲင် ကိုးရီးယားစဲ့ꩻပွယ်ꩻကို ခံႏဗာႏ ခမ်းထန်ႏခမ်းတန်သီး နွို့ပါသျုက်ငီꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ စဲ့ꩻပွယ်ꩻထွူ ဖေႏကထိန်ꩻချုတ်နွောင်ꩻ ကိုးရီးယားကြွန်မော့တဲင် ခံႏဗာႏ ခမ်းတန်သီး ဖထိုꩻနီခဝ် ခမ်းနဝ်တောမ်ႏခမ်းထင်ꩻတဲင် ခမ်းထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အဓိက သိုဗီယဲတ်(ရသျား)၊ ခယ်ႏသီး၊ ခမ်းနဝ်နဝ်ꩻ ကုလသမဂ္ဂ(အဓိက အမေႏရိကန်ႏ)သီး အဝ်ႏနွို့ပါအိုပ်ချုတ်သော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကဖထိုꩻဒါႏ အခဝ်ထင်ꩻနယ်ႏယိုနဝ်ꩻ အွဉ်ငါဆောင်းဆောင်တန် ကိမ်အီသုင်း တယ်ႏထောင်ႏလွေꩻခန်းဒျာႏ ကိုးရီးယား ဒီမိုကရဲတ်တိစ် ခမ်းသားခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ(ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ)အနေႏ ၁၉၄၈ ဗာႏကိုနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၆၈ ဗာႏကို အမေႏရိကန်ႏစဲ့ꩻသင်ဖော်ꩻ ပွေဗလိုနဝ်ꩻ နွို့လွဉ် ကိုးရီးယားထီခင်ႏလမ်းကိုတဲင် ကိုးရီးယားတပ်မတောႏ ခꩻဆောမ်ꩻဆွုမ်ႏဖုံႏအဝ်ႏတဲင် ပွိုးစွဉ်ႏအခရာႏနဝ်ꩻတွော့ꩻ အမေႏရိကန်ႏတောမ်ႏ ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻသီးအခါႏ နုဲင်းစွဉ်ႏ စဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻအီႏထွာလွဉ် အခေႏနေႏခြေင်းမွေးထာꩻတဲင် တကမ္ဘာႏလွုမ်း အဝ်ႏတရျိုးလွဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၉ ဗာႏကိုလဲ့ အမေႏရိကန်ႏ စောႏတနာႏရေꩻ(ထောက်လှမ်းရေး)သင်ဖော်ꩻကျောင်ႏ နွို့ကာႏလွဉ် ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ တလီꩻခင်ႏလမ်းနယ်ႏကိုတဲင် ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ သမ်းခꩻတွော့ꩻ တကမ္ဘာႏလွုမ်း အဝ်ႏနန်းအဝ်ႏတရျိုးဒါႏ အရေးအခင်း ထွာလွဉ်ဖိုနဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏ ၁၉၇၁ ဗာႏ ဧပီလာ(၁၂)နီꩻကို ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻအစိုႏရနဝ်ꩻ ကိုးရီးယား ခမ်း(၂)ဖြုံႏ ယံဖေႏကလွောင်ႏဗူႏချာယင်းဝင်ꩻတာႏ ကိုးရီးယားခမ်းနီဖဲ့ꩻ ပါတီစွိုꩻဖုံႏတောမ်ႏခမ်းသားအစွိုꩻဖုံႏ နမ်းခြောင်ꩻတင်ဖုံႏ မွေးတဝ်းလဲ့ အုံဖေႏအခါႏခမ်းတခမ်းခမ်းသီး နမ်းခြောင်ꩻတင်ဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏအခါႏ ယံဖေႏကဒေါ့ꩻရီအုံကွံဖြေႏသျင်ꩻဖေႏ ကိုးရီးယားခမ်းနီဖြုံႏ လွောင်ႏဗူႏချာတာႏ အွိုးကိုးရီးယားစဲ့ꩻတအဝ်ႏတဝ်းခင်ႏလမ်း(စစ်မဲ့ဇုန်) ကထွာဒါႏ ပန်မန်ဒေႏသကိုတာႏ ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻအစိုႏရ ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏဒင်ႏသွင်ꩻထေ့ လွတ်တောႏကိုနဝ်ꩻသွူ။

ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻ အွဉ်ငါသား ကိမ်စိုန်အုန်း တောမ်ႏ ကိုးရီးယားခမ်းနဝ် ခမ်းနမ်းဗွေႏ မွန်းစဲအိဉ်း-၂၀၁၈

၁၉၇၁ ဗာႏ သဲတ်တဉ်ဗာ ၂၀ နီꩻနဝ်ꩻ ကိုးရီးယားခမ်း နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ မုဲင်ခြွောန်းတနျာႏ(ကြက်ခြေနီ)စွိုꩻ အွဉ်ငါတဲင် မာꩻလွေꩻ အုံကွံဒေါ့ꩻရီဝင်ꩻ ခမ်းနီဖြုံႏ ယံလွောင်ႏဗူႏချာဝင်ꩻတာႏ ဗꩻတွိုႏစွဉ်ႏ ၁၉ လဲင်ႏ တအောင်ႏလꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၁၉၇၂ ဗာႏ တယ်ႏ မေလာ ဗꩻ ဇူလုဲင်လာ နီဖဲ့ꩻခမ်းထီ အွဉ်ငါအတန်ကယ်ႏခေါင်းဆောင်သီး မော့ꩻခွဲးဝင်ꩻတဲင် ဒေါ့ꩻရီအုံကွံချာငါဝင်ꩻ နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ လွောက်ꩻလွဉ်ꩻယင်းတဲင် လꩻလွေꩻ သဖော်ꩻဗွိုန်ပီချက် (၇)ချက်နဝ်ꩻသွူ။ သဖော်ꩻဗွိုန်ပီချက်(၇)ချက်နဝ်ꩻလဲ့ ထေနယ်လွေꩻ ခမ်းနီဖြုံႏ ဝေင်ꩻတန်ဖုံႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ အချက်နဝ်ꩻ(၇)ချက်နဝ်ꩻ-

1. ခမ်းထန်ႏခမ်းလင် နွို့ပါသျုက်ငီꩻ တအဝ်ႏတဝ်းဒါႏ ခမ်းနီဖြုံႏအချင်ꩻချင်ꩻလုမ်ꩻ နေးတောမ်ႏထာꩻငိမ်ꩻချံꩻနယ်ꩻတဲင် ယံဖြေႏသျင်ꩻလွေꩻ၊
2. နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ ထူႏသုင်ꩻအီ စူခွုမ်အာႏ ယံအွဉ်ႏဆွိုးဗာႏ၊
3. နေးတောမ်ႏ ထာꩻသေနာႏတဲင် ခမ်းနီဖြုံႏခါႏ ဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻ အသွုပ်အဆွိုက်တာႏ ယံခြိꩻထူႏလွေꩻ၊
4. ခမ်းနီဖြုံႏဖဲ့ꩻ မုဲင်ခြွောန်းတနျာႏ(ကြက်ခြေနီ)စွိုꩻ ပွယ်ꩻလွောင်ႏဗူႏအုံကွံ ဖေႏကအောင်ႏမျင်ႏ ယံစွဲးကမ်းကူႏညီႏလွေꩻ၊
5. ဖေႏကရဲးနွောင်ꩻ တထင်းတဝ်း စဲ့ꩻရေꩻစဲ့ꩻရာꩻ အသျုက်တရေင်ဖုံႏ ထွာလွဉ်ထာꩻဖုံႏယိုတဲင် ခမ်းနီဖြုံႏ ဝေင်ꩻတန်အခါႏ ယံဒေါ့ꩻရီသွုပ်ဆွိုက် အရေꩻတွိုႏစေးနန်း(ကြေးနန်း)၊
6. ကိုးရီးယားခမ်းနမ်းဗွေႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မစ္စတာလီဟူရက် တောမ်ႏ ကိုးရီးယား ဒီမိုကရဲတ်တိစ်ခမ်းသားခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အစိုႏရစွိုꩻ ယီးထွဉ်ႏနယ်ရေꩻကယ်ႏ မစ္စတာ ကင်ယန်ဂျိုး သီး ထွာဖေႏ ပူꩻတွဲꩻသဘာပတိတဲင် ယံဖေႏကလွောင်ႏဗူႏလွေꩻ ကောႏမတီႏတစွိုꩻ၊
7. ခံႏပျုသွူ ကတိသစ္စာႏ ခမ်းသားလိုꩻအာဆꩻငါတဲင် ယံကခွုမ်မာꩻလွေꩻ သစ္စာႏအဝ်ႏအဝ်ႏ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

နေးတောမ်ႏ သဖော်ꩻဗွိုန်ပီချက်ယိုအလꩻ အလဲင်ႏလဲင်ႏအခြွိုက်ခြွိုက် အဝ်ႏအုံကွံဒေါ့ꩻရီခြိꩻထူႏလွေꩻ ခမ်းနီဖြုံႏလွောင်ႏချာဝင်ꩻတာႏလဲ့ ဗꩻတွိုႏဟန်ႏသနီꩻ တအောင်ႏမျင်ႏတဝ်းဒွိုန်းနဝ်ꩻသွူ။