ခမ်းသဲင်ခါထွာအာ

ခမ်းသဲင်ရာႏသီႏယိုနဝ်ꩻ ပွုံႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻတဲ့ ထွာဒျာႏ ထာꩻလျားလာနဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻလျားလာကိုနဝ်ꩻ သေင်ႏမွူးအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏလဲ့သဲင်၊ ထွားလွေꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ယေန်ညောဟဝ်ငါႏရာႏသီႏတမျိုꩻသွူ။ ခမ်းသဲင်ရာႏသီႏယိုနဝ်ꩻ မျန်မာခမ်းရာႏသီႏဥတုအလꩻ အဝ်ႏလွေꩻ ဒဲဉ်သံ၊ ဒဲဉ်သီႏ၊ ဒဲဉ်ဟားလာတောမ်ႏ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာကိုယို ခမ်းလင်ꩻစနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ တွိုႏလွဉ်လဲဉ် ခမ်းသဲင်ထာꩻလျားလာတဲင် ရာႏသီႏယိုနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ လိုꩻခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻတာႏယို အွဉ်ႏသတိꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ကအီႏထွာလွဉ်ဒါႏ ရောႏဂါႏဖုံႏတောမ်ႏ ဖေႏကအွဉ်ႏသတိꩻနွောင်ꩻနဝ်ꩻ ဒင်ႏနယ်နဝ်ꩻသွူ။

ကူႏဝင်ႏ(ကိုႏဝင်ႏ)

ထာꩻလျားလာတွင်ꩻ မွူးယာတိန်ႏတိန်ႏ ယာခိုးခြေ့ခိန်ႏယို လိုꩻပေႏတယဝ်း၊ လိုꩻဖြားတဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏခုမ်ပဆိုးတဝ်းထီနဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻလျားခြေ့ခိန်ႏ မဉ်ႏလွေꩻခွေါင်းစွော့ꩻထီတရိုꩻတဝ်း၊ လိုꩻပေႏဖုံႏ မဉ်ႏခုမ်ပဆိုးထီဖုံႏနဝ်ꩻ ကူႏဝင်ႏဒါႏတဲင် ဟဝ်အွဉ်ႏသတိꩻငါႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ထာꩻလျားလာတွင်ꩻ မဉ်ႏမဉ်လူးထီဖုံႏ၊ ခုမ်စံႏထီဖုံႏနဝ်ꩻ မွူးဆွော့ꩻတဝ်းဒွုန်းအခိန်ႏ၊ မွူးရဝ်ꩻခိုႏအခိန်ႏ၊ မွူးနွောင်းလွဉ်ꩻ မွူးဟာလင်ꩻခိန်ႏမꩻ မဉ်ႏခုမ်စံႏထီနဝ်ꩻ ဘေꩻဆေ့ꩻနွောင်ꩻအီနဝ်ꩻသွူ။ ကူႏဝင်ႏထာꩻယိုနဝ်ꩻ မဉ်ႏခွေါင်းထီမꩻ ကူႏဝင်ႏဒါႏတမွေးတဝ်း၊ မဉ်ႏအုံတင်းည ထာꩻလျားကိုနဝ်ꩻလဲ့ နမ်းကိုခန္ဓာႏကို အလျားဖုံႏယို ထင်ႏလွဉ်တဲင် ကူႏဝင်ႏဒါႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူ မဉ်ႏခံႏဗာႏထာꩻလျားသန်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ကတူႏသီးမူꩻဖုံႏ၊ အုံထာꩻဟဝ်တဝ်းဖုံႏ၊ ယူးလောႏ(ယူးထင်ႏ)၊ သာထာꩻယပ်ꩻတောမ်ႏ ဆော့ဒါႏထာꩻဖုံႏ ထွာလွဉ်နွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ခမ်းသဲင် ထာꩻလျားလာခိန်ႏ ခုမ်စံႏထီဖုံႏ၊ အုံတင်းထာꩻလျားဆꩻလတဲင် မာꩻထာꩻမာꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဆင်ႏချင်ႏ အွဉ်ႏသတိꩻငါႏလွဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။

ထာꩻအံႏအစွူႏထင်ႏ(အစာအဆိပ်သင့်ခြင်း)

ထာꩻအံႏဖုံႏယို မဉ်ႏအံႏဒါႏနဝ်ꩻ ထွာအာဟာႏရလဲ့ မဉ်ႏတအံႏဒါႏတဝ်းနဝ်ꩻ ထွာဒုက္ခနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းသဲင်ခါ ထာꩻလျားလာကိုနဝ်ꩻ ထာꩻအံႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း ကုဲင်ယိုꩻ၊ နုမ်ꩻသူႏယိုငါႏနဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိꩻ အံႏငါႏသွူ။ ထာꩻအံႏအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ ရာႏသီႏဥတု မဉ်ႏလျားသန်ခိန်ႏယို အသားပေႏဖုံႏထန်ႏယိုꩻ၊ မွန်ယိုꩻ၊ ပွါꩻယိုငါႏ အပေႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ တဟဝ်တဝ်းဒုမ် ထာꩻအံႏနုဲင်းယိုဖုံႏ မဉ်ႏအံႏဗာႏနဝ်ꩻ ဟို့ꩻဆာဖုံႏ၊ ဟို့ꩻထိုꩻဖုံႏ၊ သꩻတကုဲင်ဖုံႏ၊ လုံးဖြော့ဖုံႏယို ထွာလွဉ်ဒါႏနဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻလျားလာအကို ရောႏဂါႏသေ့ꩻပေႏဖုံႏယို ပွါꩻအမျိုꩻမွိုင်ငါႏတဲင် တကြောင်းစင်တဝ်း ထာꩻအံႏဖုံႏ၊ ဓာတုထာꩻအံႏဖုံႏတောမ်ႏ အံႏလꩻသွူး ထာꩻအံႏဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိꩻအံႏငါႏ ပငါပရာꩻသွူ။ သုင်ꩻဓာတုထာꩻအံႏဖုံႏတောမ်ႏ အံႏလꩻသွူး (အသင့်စား အစားအစာ)ဖုံႏယို မဉ်ႏအံႏအာနဝ်ꩻ ထိခွိုက်နွောင်ꩻဒါႏ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဖုံႏ၊ တာႏဆွာꩻအနေႏ လꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အဆာႏခြုံရောႏဂါႏ(အစာအိမ်)ရောႏဂါႏနဝ်ꩻသွူ။

မဲ့ဆာဒါႏ

ကောပ်ထာꩻလျားသန်တဲင် မဲ့ယိုလဲ့ ခံႏနွောင်ꩻတဝ်း ဆာဒါႏနဝ်ꩻသွူ။ မဲ့မဉ်ႏဆာနဝ်ꩻဟုဲင်းကယ်ꩻ ထာꩻဆာအလင်ဖုံႏ၊ နဝ်ꩻမꩻ လိုꩻတွိုင်ႏစုမ်ႏဖြာꩻယို မဲ့ဖေႏကလꩻမွုန်းထာꩻဆာနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိꩻငါႏသွူ။ မဲ့ယိုနဝ်ꩻ ကောပ်ထာꩻလျားတဲင် မဲ့ယို လꩻနွောင်ꩻဒါႏ (မျက်စိအမြှေးပါးရောင်)ရောႏဂါႏဖုံႏ၊ မဲ့တမို့နွောင်ꩻဒါႏတဲင် ဖေႏကလꩻမွုန်းမဲ့ရောႏဂါႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏကာႏကွယ်ႏငါႏနဝ်ꩻသွူ။

သꩻပေႏရောႏဂါႏ(သꩻဓာတ်ထဲ့ရောႏဂါႏ)

သꩻပေႏရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ မဉ်ႏတွိုႏလွဉ် ခမ်းသဲင်လာယို တလီꩻလဲ့ ထွာႏငါႏနဝ်ꩻမꩻ တလွိုးခရာႏ ဟတ်ငါႏအခိန်ႏအခါႏ တဗာႏသွူ။ လာယိုတွင်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဖြားဖုံႏယို ခံႏစာꩻဗာႏ သꩻပေႏရောႏဂါႏ (သꩻဓာတ်ထဲ့ရောႏဂါႏ)နဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻထွားဟဝ်ဟဝ်ငါႏ မွိုးဖါလိုꩻဖြားဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻတဖြာꩻယို မိဉ်ႏလꩻသꩻဓာတ်ထဲ့ရောႏဂါႏနဝ်ꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻတဝ်းဒွုမ်၊ နမ်းလောင်းခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဖုံႏ၊ လိုꩻမုရေꩻကဏ္ဍဖုံႏယိုလဲ့ တသေတဝ်းဒွုမ်တဲင် လိုမ်ꩻလာꩻယပ်ꩻဗာႏ ရောႏဂါႏတမျိုꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ လိုꩻဖြားသီးယို အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏတဝ်းတဖြာꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻထွားဟဝ်ဟဝ်ဖေႏဗာႏသွူ။ သꩻဓာတ်ထဲ့ရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ အဓိကတဲ ကောပ်ထာꩻလျားသန်တဲင် သꩻကွင်ကယ်ထွာလွဉ်အီဒါႏသွူ။

နမ်းခန္ဓာႏကိုထီဓာတ် မဉ်ႏဆေ့ꩻ

နမ်းခန္ဓာႏယိုအကို ထီယို ထွာအသက်တဲင် ခမ်းသဲင်လာခိန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွꩻအာအာငါႏ ထီဖုံႏသွူ။ ထာꩻလျားလာတွင်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻနမ်းခန္ဓာႏကို ကအဝ်ႏဒါႏထီဓာတ်ဖုံႏယို သေ့ꩻယိုꩻငါႏတဲင် တနီꩻယို အဝ်ႏလိုႏအွꩻပွုံႏမဲဉ်ႏလွေꩻဖေႏ ထီသူကောက်ꩻသွူ။ ထီဓာတ်သေ့ꩻရောႏဂါႏယိုနဝ်ꩻ ထာꩻလျားလာတွင်ꩻ ထွာအအာသွတ်ꩻရောႏဂါႏတမျိုꩻသွူ။ ထာꩻလျားလာတွင်ꩻ ကထွာအာဒါႏ ရောႏဂါႏစုရွမ်ချက်အကို အဝ်ႏပါသော့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻလျားလာတွင်ꩻ တသိုꩻဖုံႏထန်ႏအာငါႏ၊ ခန္ဓာႏတဗာႏယို ပွုံႏမဲဉ်ႏဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻ ထာꩻမာꩻဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏမာꩻဗွေဖေႏချာယင်း ထီဓာတ်သွူ။

ယာခိုးအံႏ

ကောပ်ယာခိုးတဲင် ထွာနွောင်ꩻဒါႏ (အရေပြား) ယာႏပီကင်ဆာတဲင် လိုꩻတောမ်ႏတိရစ္ဆာန်ႏဖုံႏတာႏလဲ့ တဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏအုံတင်းညထာꩻလျားနဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻယို သီးမူꩻဒါႏ၊ ထွူတကာႏတဝ်း လိုꩻယာႏပီဖုံႏယို တနျာႏထိုꩻနွောင်ꩻဒါႏသွူ။ နဝ်ꩻထွူ လိုꩻအပီဖုံႏယိုနဝ်ꩻ လျားတဲ့လျား၊ ပသꩻလဲ့ပသꩻလွဉ်ဒါႏသွူ။ မွူးရောင်ႏမဉ်ႏလင်ꩻထိုꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ ခွꩻလွိုႏလွိုႏ၊ လျားလွိုႏလွိုႏ ခံႏစာꩻလွဉ်ဗာႏတဲင် ဆော့ထာꩻဖုံႏ၊ အုံထာꩻတဟဝ်တဝ်းဖုံႏ၊ ဖြော့ꩻထာꩻဖုံႏတောမ်ႏ မော့ꩻဒါႏတုပ်ကွေး ထာꩻဆော့ဖုံႏသွူ။ လိုꩻယဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ အုံတင်းညထာꩻလျားတဲင် အရေပြားဖုံႏနဝ်ꩻ သဲင်ထိုꩻထွူ အဝ်ႏလွိုႏလွိုႏကာႏကာႏ အပီဖုံႏအွောင်ထိုꩻချာဒါႏ မွူးရောင်ႏယာခိုးတိန်ႏတိန်ႏခိန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအုံတင်းညတဝ်းသွူ။

ဗုဲင်ႏဗိုမ်း

ဗုဲင်ႏဗိုမ်းထာꩻယိုနဝ်ꩻ ထာꩻလျားလာခိန်ႏကို ထွာအအာသွတ်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ ကူꩻချာငါနွောင်ꩻဒါႏဝင်ꩻတဲင် ကအဝ်ႏခံႏဗာႏ ထာꩻဆာသားယို ထာꩻဆာမဉ်ႏတထိုꩻမားတဝ်းဒွိုန်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအုံသျောင်ႏညာꩻဖေႏ လိုꩻခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဟဝ်သားအထျꩻနဝ်ꩻသွူ။

တဟွိုဗာႏ

တဟွိုဗာႏထာꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာခမ်းခါ၊ ထာꩻခွꩻလာကိုလုမ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ ခမ်းသဲင်ခါ ထာꩻလျားလာကိုလဲ့ ထွာဒါႏသွူ။ ထာꩻလျားသန်ငါႏတဲင် သုင်ꩻအွꩻ ထီခွꩻ (ရေခဲစိမ်)ဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏသွူ။

ပန်းနာ-ရင်ကြပ်

ပန်းနာရင်ကြပ်ယိုနဝ်ꩻ ထာꩻလျားခမ်းသဲင်လာတွင်ꩻ ဟံႏဖွန်ႏဖုံႏ ပါလွဉ်အာ တလီꩻကိုတဲင် ကတရေ့ꩻဗာႏ လိုꩻသီးအတာႏ လꩻနွောင်ꩻအီဒါႏရောႏဂါႏသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ခမ်းသဲင်ခါ မဉ်ႏလွေꩻအထန်ႏ ဟံႏဖွန်ႏဟံႏလူး မဉ်ႏအာဒါႏအရပ်ကိုနဝ်ꩻ မဲ့ငါလောင်း အဝ်ႏလိုႏဒပ်ꩻခါꩻနေး နေ့ꩻဖူပေ့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ခမ်းသဲင်ခါတွင်ꩻ ကထွာနွောင်ꩻဒါႏ ရောႏဂါႏဖုံႏယို သေထွꩻလဲဉ်းတဲင် ဖေႏကရဲးကမ်းကာႏကွယ်ႏနွောင်ꩻဒျာႏသွော့ ပငါပရာꩻနဝ်ꩻသွူ။