ခွင်းတမ်တီအိုရီ

ဖေႏကသေနာႏ ခွင်းတမ်တီအိုရီ (အိန်းကလေတ်: Quantum Theory) နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏသေရီး ဒြပ် နောဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်ႏကား ဒြပ် ကားကအောဝ်ႏဖုံႏကိုယို အဲစ်တမ်(Atom) ကရိုꩻဒါႏ အဖွန်ႏပေႏ (တထီႏနွောင်ꩻတောဝ်းတောမ်ႏမဲ့ရိုꩻရိုꩻ) ဖုံႏအောဝ်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွိုး အဲစ်တမ် အကိုနောဝ်ꩻ နျူးကလီးယပ်(Nucleus) အောဝ်ႏသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

နျူးကလီးယပ်အလောင်းယို အဲစ်တမ်အထွူႏအဖွီ (weight) အောဝ်ႏဒင်ႏလွေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နျူးကလီးယပ်ကိုယို အဖွန်ႏမျိုꩻအလောင်ႏအလင် ပေႏထဲင်းကဒွိုန်း အဲစ်တမ် အဖွန်ꩻမျိုꩻဖုံႏအောဝ်ႏကဒွိုန်းဖျင်တဲင် ဟဲ့ꩻဖန် ပရိုတွန်(Proton)၊ နျူထရွန်(Neutron) ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပရိုတွန်ဖွန်ႏ တောမ်ႏ နျူထရွန်ဖွန်ႏဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ အစွန်ꩻအအာႏ(Energy) ဖုံႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ အွိုး နျူးကလီးယပ် အသောင်နောဝ်ꩻ အီလဲစ်ထရွန်(Electron)ဖွန်ႏဖုံႏအောဝ်ႏတဲင် ၊ ခွိုင်ႏကအောဝ်ႏ အီလဲစ်ထရွန်ဖုံႏယို အောဝ်ႏလေပ်လွေꩻဗဲဉ်လွေꩻ နျူးကလီယပ်နောဝ်ꩻသွူ။ အဲစ်တမ်တဖြုံးကအောဝ်ႏစုဗူႏပွုံႏ (Atomic Structure / အက်တမ်ဖွဲ့စည်းပုံ) ယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း မွူးစက္ကဝဠာႏ(Solar System) ကအောဝ်ႏပွုံႏတဲင် နျူးကလီးယပ်နောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း မွူး၊ အီလဲစ်ထရွန်ဖုံႏနောဝ်ꩻဗွိုန်ပီနုဲင်း ဂြိုဟ်ႏဖုံး နောဝ်ꩻသွူ။ အဲစ်တမ်တဖြုံးကအောဝ်ႏစုဗူႏပွုံႏယို ကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻဒါႏတဲင် ခါးလားကကုဲင်တောဝ်းဒွိုန်းတွင်ꩻနောဝ်ꩻတဲး ဗွိုန်နုဲင်း ဂြိုဟ်ႏဖုံႏကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဉ်မွူးအတွိုင်ꩻ အီလဲစ်ထရွန်ဖုံႏအောဝ်ႏ လေပ်ဗဲဉ် နျူးကလီးယပ်နောဝ်ꩻသွူ။ အဲစ်တမ်ဖုံႏယို ထေလဲ့ တထေနွောင်ꩻတောဝ်းအစွန်ꩻအအာႏ၊ ထူႏလဲ့တထူႏနွောင်ꩻတောဝ်း အစွန်ꩻအအားဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကွပ်အာႏအထန်ႏတမျိုꩻမျိုꩻတဲင် အဲစ်တမ်တဖြုံႏကအောဝ်ႏစုဗူႏပွုံႏ ထွိုင်ႏကုဲင်ထိုꩻနောဝ်ꩻ အီလဲစ်ထရွန်ဖုံႏယို အတလွေꩻတောဝ်းဒွုမ်တဖူꩻလီꩻ ကအောဝ်ႏလွေꩻလေပ်ဗဲဉ်သေႏသေႏဒါႏ တဖူꩻအတွိုင်ꩻတဲင် ကူꩻလုဲင်ႏ ထိုꩻဒါႏတဖူꩻလေပ်အလီးလင်နောဝ်ꩻသွူ။ အီလဲစ်ထရွန်တဖြုံႏ ကအောဝ်ႏအတဖူꩻလေပ်ဗဲဉ် နျူးကလီးယပ်အတွိုင်ꩻလေပ်တောဝ်းဒွုမ်တဲင် ကထွိုင်ႏကူꩻလွေꩻတဖူꩻလေပ်အကိုတလီးဖဲ့ခိန်ႏနောဝ်ꩻ အဲစ်တမ် ထေထန်ႏစွဉ်ႏ အစွန်ꩻအအာႏ တခွင်းတမ်(One quantum) နောဝ်ꩻသွူ။ နုဲင်းနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီလဲစ်ထရွန်တဖြုံႏ ကအောဝ်ႏအတဖူꩻလေပ်ဗဲဉ် နျူးကလီးယပ်အတွိုင်ꩻလေပ်တောဝ်းဒွုမ်တဲင် ကထွိုင်ႏကူꩻလွေꩻတဖူꩻလေပ်အထန်ႏတလီးဖဲ့ခိန်ႏနောဝ်ꩻ အဲစ်တမ်လꩻလုဲင်ႏ အစွန်ꩻအအာႏ တခွင်းတမ် နေနေနောဝ်ꩻသွူ။ ခွင်းတမ် ခရာႏယို မဲက်သပလဲက်ခ် (Max Planck) ကရိုꩻဒါႏ စျာမန်ပါမောက္ခတဖြာꩻ ထွုမ်ႏမော့ꩻ ခရစ်နေင်ႏ ၁၉၀၀ နေင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ခွင်းတမ်တီအိုရီအလꩻ ရောင်ႏလေ တောမ်ႏ အရောင်ႏဆဲစ်ထန်ႏအီစွန်ꩻအာႏ ခွိုင်ႏကအောဝ်ႏကိုယို စွန်ꩻအာႏခွင်းတမ်ဖုံႏအောဝ်ႏပါꩻသော့ꩻ ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တျာႏမေႏစွန်ꩻအာႏကို အီလဲစ်ထရွန်နောဝ်ꩻထွာ ဧကမူအတွိုင်ꩻ ခွိုင်ႏအရောင်ႏဆဲစ်အာႏ ကားကအောဝ်ႏယို "ခွင်းတမ်"နောဝ်ꩻထွာ ဧကမူနောဝ်ꩻသွူ။

စွန်ꩻအာႏခွင်းတမ်တီအိုရီယို တဲက်ဆဲင်ႏဒျာႏ စွန်ꩻအာႏ အစားကလွေꩻဒါႏနုဲင်းလဲင်ꩻ(wave) ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဟဲ့ꩻ ဆဲစ်ထန်ႏစွန်ꩻအာႏ စားနောဝ်ꩻသွူ။ စွန်ꩻအာႏနုဲင်းယိုအကို အလျား(heat) ၊ အလေ(light)၊ ရေဒီယမ်(Radium)၊ အာထရာဗွိုင်အိုလဲစ်ရောင်ႏဆဲစ်ꩻ(Ultraviolet light၊ အိတ်သရေးရောင်ႏဆဲစ် (X-ray light)၊ ရေဒီယိုလဲင်ꩻ(Radio wave)၊ ကော့သမစ်ရောင်ႏဆဲစ်ꩻ(Cosmic ray)ဖုံႏ အောဝ်ႏပါလို့သော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻတဗာႏ (ပစ္စည်းတစ်ခု) ကထေအွဉ်ႏစွꩻ အစွန်ꩻအအာႏတယောဝ်း၊ ထူႏနွို့လွဉ်အစွန်ꩻအအာႏတယောဝ်းနောဝ်ꩻ အဲစ်တမ်(Atom) ကအောဝ်ႏဒါႏ တခြိုꩻနောဝ်ꩻတဗာႏအကိုဖုံႏယို တနွော့ꩻ(vibrate) လွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻတဗာႏ မိဉ်ႏထေအစွန်ꩻအအာႏနောဝ်ꩻ တခြို့နောဝ်ꩻအလောင်းကအောဝ်ႏဒါႏ အဲစ်တမ်ဖုံႏယို အစွန်ꩻအာႏယွမ်ꩻဆေ့ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ မိဉ်ႏထွာဒျာႏ တခြိုꩻ မိဉ်ႏထူႏနွို့အစွန်ꩻအအာႏနောဝ်ꩻ အဲစ်တမ်တွိုင်ꩻကအောဝ်ႏဒါႏတခြိုꩻနောဝ်ꩻအလောင်းဖုံႏယို လꩻလွဉ်နွောင်ꩻအစွန်ꩻအအာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အဲစ်တမ် ဖုံႏ မိဉ်ႏတနွော့ꩻ ခိန်ႏတွင်ꩻယို အလေရောင်ႏထန်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်စွဉ်ႏ ခွင်းတမ်တီအိုရီ ပေါ်ႏလွဉ်မꩻတဲင် သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ယိုꩻမာꩻလွဉ် ထင်ႏထိုအာလွဉ်အီငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ အဲစ်တမ်အစွန်ꩻအအာႏအတာႏ ကမာꩻဒါႏသုတေသနဖုံႏယို ကွပ်သွုံႏတောမ်ႏ ခွင်းတမ်တီအိုရီတဲင် ဖြေႏသျင်ꩻအီနွောင်ꩻလဲဉ်း အယပ်ꩻအခုဲင်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။