ငဝ်းတငွါကထွာဗာႏ
ဥပမာႏ- မွိုးဖါကဖန်နဝ်ꩻ "မောင်ႏဖြေင်း"၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻလိုꩻယာႏဗွာတဲင် ဝွေꩻဖန်တသာယင်းဝွေꩻမဉ်ꩻ "မောင်ႏဗွာ"၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ လိုꩻတဖြာꩻလွုမ်ꩻတဲ့ "မောင်ႏဖြေင်း၊ မောင်ႏဗွာ"အမဉ်ꩻထွာထိုꩻ နီမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ အနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ၊ "တွမ်ႏ"နဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏလီꩻ၊ "တောမ်ႏ"နဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏတသာ၊ ငေါဝ်းတငွါလွုမ်ꩻတဲ့ ထွာလိတ်နီဖြုံႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သျင်ꩻပျꩻနယ် အမုဲင်(၁)"တွမ်ႏ+တောမ်ႏ" (တွ+တွမ်ႏ)ဖတ်ရီး "တွ"၊ (အသံထွက်ဖတ်ပါ)၊ ထွားပါဖြောင်းဗီႏအမူအရာ၊ ပေါႏဖတ်"တွ"နဝ်ꩻ ဖြောင်းတစော်ငါတွော့ꩻ ဖြောင်းဗီႏတရွတ်ꩻချာယင်း (တစော်ငါထွူ တရွတ်ꩻချာ ၁-အချက်၊ တစ်ချက်မှတ်ထား)။ ဖတ်ယင်း "တွ"တလဲင်ႏ (အသံထွက်ဖတ်ပါ)၊ နာႏပါ "တွ"အငေါဝ်းဟုဲင်း (တွ+တဝအ) အ-သရငေါဝ်းပါ၊(၂-အချက်မှတ်ထား)။ နောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ ဖတ်တော(အနမ်း)"တွမ်ႏ"(အသံထွက်ဖတ်ပါ)၊ ထွားပါဖြောင်းဗီႏအမူအရာဟုဲင်း "တွမ်ႏ+တွမ်ႏ"ဖြောင်းဗီႏတစော်ငါထွူတွော့ꩻ တရွတ်ꩻချာနေဟောင်း၊ တရွတ်ꩻချာနုဲင်းကဖတ် "တွ"နဝ်ꩻမွေးနေဟောင်း(မွေးတောဝ်း)၊ ပေါႏနဝ်ꩻတဲ့ ငေါဝ်းကထန်ႏ "တွမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ "တွ"ပါတောဝ်း။ ဖတ်ယင်း"တွမ်ႏ"တလဲင်ႏ(အသံထွက်ဖတ်ပါ-"တွမ်ႏ") ငေါဝ်းကထန်ႏ"တွမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ အ-သရငေါဝ်းပါနေဟောင်း၊ (ပါတဝ်း)၊ ပေါႏနဝ်ꩻတဲ့ ငေါဝ်းကထန်ႏ"တွမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ (တွ+တဝအ) အ-သရငေါဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻပါတဝ်း၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ငေါဝ်းကထန်ႏ "တွမ်ႏ"ယိုနဝ်ꩻ ၁-အချက်၊ ဖြောင်းတစော်ငါထွူ တရွတ်ꩻချာတဝ်းတဲင် "တွမ်ႏ"ကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏ"တွ"ကိုလွဉ်မွေးတောဝ်း၊ ၂-အချက် "တွမ်ႏ"ကရိုꩻဒါႏငေါဝ်းကိုနဝ်ꩻ အ-သရငေါဝ်းပါ တဝ်းတဲင် "တွမ်ႏ"ကရိုꩻဒါႏငေါဝ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏ"တွ"ကိုလွဉ်မွေးတဝ်း၊ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ ကတဲမ်း"တွမ်ႏ"နဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏနမ်းတွမ်ႏအငေါဝ်းထန်ႏ"မဲဉ်ႏ"တဝ်း၊ (အက္ခရသုတေသန-လေ့လာလွူꩻအက္ခရာႏသား)ရိုꩻလွနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ (တောႏ+တောမ်ႏ) ဖတ်ရီး "တောႏ"(အသံထွက်ဖတ်ပါ)၊ ထွားပါဖြောင်းဗီႏအမူအရာ၊ ပေါႏဖတ် "တောႏ"နဝ်ꩻ ဖြောင်းဗီႏတစော်ငါဒျာႏစွူစွူ၊ ဖြောင်းဗီႏတရွတ်ꩻချာတဝ်း၊ (၁-အချက်မှတ်ထား)။ ဖတ်ယင်း "တောႏ"တလဲင်ႏ (အသံထွက်ဖတ်ပါ)၊ နာႏပါ "တောႏ"အငေါဝ်းဟုဲင်း၊ (တောႏ+တအောႏ)၊ အောႏ-သရငေါဝ်းပါ (၂-အချက်မှတ်ထား)။ နောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ ဖတ်တော(အနမ်း) "တောမ်ႏ"(အသံထွက်ဖတ်ပါ)၊ ထွားပါဖြောင်းဗီႏအမူအရာဟုဲင်း၊ "တောမ်ႏ+တောမ်ႏ"ဖြောင်းဗီႏတစော်ငါဒျာႏစွူစွူ၊ ဖြောင်းဗီႏတရွတ်ꩻချာတဝ်း၊ နုဲင်းဒျာႏကဖတ် "တောႏ" နဝ်ꩻအတွိုင်ꩻမွေးနေဟောင်း(မွေး)၊ ပေါႏနဝ်ꩻတဲ့ ငေါဝ်းကထန်ႏ"တောမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ "တောႏ"ပါဗာႏ။ ဖတ်ယင်း "တောမ်ႏ"တလဲင်ႏ(အသံထွက်ဖတ်ပါ) "တောမ်ႏ"၊ ငေါဝ်းကထန်ႏ "တောမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ အောႏ-သရငေါဝ်းပါနေဟောင်း(ပါ)၊ ပေါႏနဝ်ꩻတဲ့ ငေါဝ်းကထန်ႏ "တောမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ (တောႏ+တအောႏ)အောႏ-သရငေါဝ်းပါဗာႏ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ငေါဝ်းကထန်ႏ"တောမ်ႏ"ကိုနဝ်ꩻ ၁-အချက်၊ ဖြောင်းဗီႏတစော်ဒျာႏစွူစွူ၊ ဖြောင်းဗီႏတရွတ်ꩻချာတဝ်းတဲင် "တောမ်ႏ"ကရိုꩻဒါႏငေါဝ်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏ"တောႏ"ကိုလွဉ်၊ ၂-အချက် "တောမ်ႏ"ကရိုꩻဒါႏ "ငေါဝ်း"ကိုနဝ်ꩻ အောႏ-သရငေါဝ်းပါသော့ꩻတဲင် "တောမ်ႏ"ကရိုꩻဒါႏငေါဝ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏ"တောႏ"ကိုလွဉ်။ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ ကတဲမ်း"တောမ်ႏ"နဝ်ꩻ လိတ်ဖြုံႏနမ်းတွမ်ႏအငေါဝ်းထန်ႏ"မဲဉ်ႏ"(အက္ခရသုတေသန-လေ့လာလွူꩻအက္ခရာႏသား)ရိုꩻလွနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ အီႏမာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ- ၁။ ဖြေင်း+ဗွာ၊ လွောက်ꩻ-လွောက်ꩻတဝ်း သေနာႏတဝ်း၊ ဖြေင်းဗွာ-ယူႏယာႏဒွုမ်၊ ဆိမ်ꩻမဲ့၊ ပေ့ꩻဦးဏှောက် စူꩻတေ့ꩻတေ့ꩻဗော့ꩻမဉ်ꩻလီꩻ "မောင်ႏဖြေင်း"နဝ်ꩻနဲ့။ ၂။ ခေတ်ယိုခါနဝ်ꩻ "ဝိဘဇ္ဇ-သုတေသန"ခေတ်၊ "အယာႏတွမ်ႏအမဉ်ꩻ"လွောက်ꩻလို့ဝင်ꩻမꩻ သဘာဝကျ၊ နဝ်ꩻမꩻ သဒ္ဒယုတ္တိအဝ်ႏ၊ ခံႏထူႏ၊ ယူႏအမဲဉ်ႏဖဲ့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မဉ်မဉ်ꩻတသာတော "မောင်ႏဗွာ"နဲ့၊ ဥပမာႏဗွိုန်ပီ နီလိတ်ယိုခါတဲ့- စူꩻတေ့ꩻတေ့ꩻ ( ) နဲ့၊ ခံႏထူႏ၊ ယူႏအမဲဉ်ႏဖဲ့ꩻ ( )နဲ့ ကရိုꩻနဝ်ꩻ---[၁][၂]