ထွားဗာႏတဲင်သေ

ငေါဝ်းဗွောင်နယ်ရီး

ဝိနယော စ သုသိက္ခိတော-ကဟောဝ်သွဉ်ထွိုက်၊ ကဟဝ်သွဉ်သင်ꩻ၊ ကဟောဝ်လွောက်ꩻနာႏ ကျင်ꩻလွဉ်ꩻအီငါႏ လိုꩻ သျင်ႏ ရဟန်ꩻစတင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏတွိုင်ꩻ စွုမ်ႏဖြာꩻသီး ဆွိုင်ႏရာꩻနမ်းကျင်ꩻတရာꩻ ဖွော်ဖွော်မွဉ်ꩻမွဉ်ꩻဖုံႏယို နမ်းလောင်းကြိုကီ မီႏအောဝ်ႏလွဝင်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာလꩻအီဗာႏ စီꩻပွါꩻချမ်ꩻသာႏ တိုꩻတက်မုအကျောင်ꩻမင်္ဂလာႏဟောဝ်ထွူနော ကရိုꩻဒါႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻငေါဝ်းဒေႏသနာႏတောႏအလꩻ- လောကတန်အလောင်းယို လိုꩻ သျင်ႏ ရဟန်ꩻသီးစတဲင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ သိက္ခာႏသီႏလဖုံႏယို ကောနေးထူႏလွောက်ꩻနာႏ ကံကျင်ꩻလွဉ်ꩻသား မီႏအာလဲ့ အာအတွိုင်ꩻ တိုꩻတက်စီꩻပွါꩻ ထင်ႏတသွောင်းအီဗာႏ၊ ကေားနေးထူႏလွောက်ꩻနာႏ ကံကျင်ꩻလွဉ်ꩻသားသူꩻ မီႏဆေ့ꩻခြောတဲ့ ဆေ့ꩻခြောအတွိုင်ꩻ ထဲ့ဖွိုႏဆုတ်ယုတ်လင်ꩻအီဗာႏထာꩻဖုံႏတဲင် လောကတန်ယို အထင်ႏအလင်ꩻ၊ အထဲ့ဖွိုႏ အထင်ႏထိုတသွောင်းစားနောဝ်ꩻ ထွာလွဉ်၊ ပေါႏလွဉ်အီဗာႏထာꩻနောဝ်ꩻ ဓမ္မတာႏသဘော်ꩻထွူ။

လောကတန်အလောင်းယို လိုꩻ သျင်ႏ ရဟန်ꩻတွမ်ႏခွန်ကွဉ်သီးစတဲင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ မိမိနမ်းကောဝ်ႏဆွိုင်ႏရာꩻ နမ်းကျင်ꩻဝိနယ်ꩻတရာꩻဖုံႏယို ပေါႏနေးထူႏလွောက်ꩻနာႏ ကံကျင်ꩻတဲပ်မွေးလို့ဝင်ꩻ အခါႏဖုံႏနဝ်ꩻခါ လောကတန်အကိုယိုနောဝ်ꩻ တနီꩻထွူတနီꩻ သာႏယာႏထွန်ꩻကာꩻထင်ႏလွဉ်ဗာႏ၊ ချမ်ꩻသာႏစီꩻပွာꩻတိုꩻတက်မု၊ လွေꩻသဲင်ꩻအုံအောဝ်ႏမု-စတဲင်အဆင်းရန်းဖုံႏယို တွိုႏထင်ႏအီဗာႏ အရန်းဟောဝ်၊ အရန်းတသွောင်းကိုသွူ။ မိမိနမ်းကောဝ်ႏဆွိုင်ႏရာꩻ နမ်းကျင်ꩻဝိနယ်ꩻတရာꩻ သိက္ခာႏသီႏလဖုံႏယို ပေါႏနေးထူႏလွောက်ꩻနာꩻ ကျင်ꩻလွဉ်ꩻတောဝ်း၊ ပေါႏကုဲင်ထိုꩻ ထဲ့ဖွိုႏထိုꩻအလဲင်ႏလဲ့ လောကတန်အကိုယိုလဲ့ တနီꩻထွူတနီꩻ ကွဲးဗွိုဗွို ကွဲးရွောင်ရွောင်၊ ကွဲးထဲ့ဖွိုႏဖွိုႏ၊ ကွဲးဆုတ်ယုတ်လင်ꩻလွဉ်တေားအီဗာႏ အမှန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ပစ္စုပ္ပန်ႏကာႏလယိုခါတွမ်ႏ ဆုဲင်ꩻချာသံႏသရာႏအတွက် နီဖဲ့ꩻတာႏ ကလꩻနွောင်ꩻအီဒါႏ အစီꩻအပွါꩻ ထာꩻချမ်ꩻသာႏအမျိုꩻမျိုꩻကထွာအီဒါႏ နီနမ်းကျင်ꩻတရာꩻဖုံႏယို ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ ထွာအီငါႏ လောကစီꩻပွါꩻချမ်ꩻသာႏမု၊ လောကယဉ်ႏငဲနုညံꩻမု၊ အရေꩻတန်သွတ်ꩻအချက်နဝ်ꩻမꩻတဲင်- ဓမ္မဝွတ်ကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းကန်းတော့ꩻမုစတဲင် သီႏလငတ်ꩻပါꩻဖုံႏ၊ လောကဝွတ်ကရိုꩻဒါႏ သိင်္ဂါလောဝါဒသုတ်ကို ကပါဒါႏ ကျင်ꩻဝွတ်ဖုံႏ ငေါဝ်းလင်္ကာႏဖုံႏတွမ်ႏ ငေါဝ်းသွုံꩻအီ ဘာႏသာႏယဉ်ႏငဲးတာႏ အစွိုးစွိုး အဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏဖုံႏ ကပါသော့ꩻဒါႏ "ထွားဗာႏတဲင်သေ လိတ်စောင်ႏ"ယို မူႏခိုတန်ပေႏစွုမ်ႏဖြာꩻသီးတာႏ ယံဖေႏနေး ကသေနာႏ၊ ယံဖေႏနေးကဒါႏ၊ ယံဖေႏနေးလိမ္မာႏလꩻလွေꩻဝင်ꩻ၊ နမ်းကျင်ꩻသိက္ခာႏဖွော်ဖွော်မွဉ်ꩻမွဉ်ꩻဖုံႏအတွက် အီႏစွဲးထဲမ်ထင်ႏကိုလွေꩻနွောင်ꩻဖေႏ လိတ်ထွားသွဉ်ထူႏသားစွုမ်ႏဖြာꩻသီးလောင်းသွူ။

ကွပ်ပွိုးအွဉ်ႏသꩻ ယံထွာလွေꩻလꩻအီဗာႏ ထွုံꩻဘာႏသာႏယဉ်ႏငဲမုတွမ်ႏ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ ထာꩻသေဟောဝ်လွောက်ꩻအီတာႏ ထွာခင်ႏယမ်းတဉ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင်- နေင်ႏ ၁၃၄၄-ဗာႏ၊ ဒုတိယဝါႏဆိုႏလာ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻကို အမျာꩻပအိုဝ်ႏပွိုင်ႏ လံးတွိုက်တန်အလောင်း ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ ဗွေႏသံႏဃာႏသီးအစွိုꩻတွမ်ႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ ယဉ်ႏငဲရေꩻအစွိုꩻသား ကအွဉ်ငါ ဗွောင်လွေꩻဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ထွာဆရာႏသွဉ်တန်ꩻကိုအတွက် ဘာႏသာႏယဉ်ႏငဲမုတာႏကိုနောဝ်ꩻ နာယကပုဂ္ဂိုလ်ႏတန်သီး ဗက်ꩻထွော့သတ်မတ်ပျဌာန်ꩻသော့ꩻဖေႏ "ထွားဗာႏတဲင်သေ လိတ်စောင်ႏ"ယိုသွူ။

လိတ်စောင်ႏယို အစေႏတနာႏသꩻရင်ꩻကို အင်းရေႏချက်နဝ်ꩻရာꩻ ပအိုဝ်ႏပိုလီꩻ စွုမ်ႏဖြာꩻတွိုင်ꩻဖုံႏယို-

• ၁။ ယံဖေႏကသေ ဟော်ꩻ ဖတ် တဲမ်းဒါႏလွဉ်အီဗာႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ။
• ၂။ ယံဖေႏကသေနာႏ လိမ္မာႏလꩻလွဉ်အီဗာႏ ဘာႏသာႏယဉ်ႏငဲးရေꩻ။
• ၃။ ယံဖေႏကလꩻသော့ꩻရွံးထေ့အီဗာႏ ထာꩻသေပညာႏဗဟုသုတဖုံႏတွမ်ႏ ကွိုက်ꩻပေါင်ꩻအုံအောဝ်ႏရေꩻစတဲင် အရေꩻခြွဉ်းအစွိုးစွိုး ဆီရေꩻကိုတရေꩻ ကပါဒါႏ ဘာႏသာႏယဉ်ႏငဲးတာႏ အရေꩻယို ယံသေယံဒါႏ ယံသေနာႏလွေꩻသုတအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ပွိုးနောဝ်ꩻမꩻ ဖူးဝေးရက်ခွိုꩻ ပရိသတ်ဗွေႏသီး နေးထင်ႏယင်းတွမ်ႏစွိုးခွိုꩻ ထာꩻထီႏအာႏတလာလာ နမ်းပွိုင်ႏကနောက်ꩻဉာဏ်ႏဗွာဗွာတဲင် "ထွားဗာႏတဲင်သေလိတ်စောင်ႏ"ကို ကအွဉ်ႏနယ်စွဲထဲမ်ကူလွေꩻဖေႏဒါႏ တဖူꩻကျံꩻတန်ယိုအတွိုင်ꩻတွော့ꩻ မီႏထွားထောင်ယမ်းထဲမ်လွေꩻလို့ဒျာႏဝင်ꩻ ဖြာꩻဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻ နီဗွေႏသီးတွမ်ႏသွဉ်းသီးတဖူꩻကျံꩻတန်ယို ချော်ꩻတဲပ်ယံဟောဝ်လွဉ်ဗာႏအမန်ႏ လိတ်စောင်ႏယို အောဝ်ႏယွုမ်းအံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ ဗွေႏဩ။

ဖူးဝေးရက်ခွိုꩻ ပရိသတ်သီး ကဖေႏအာႏ ထွားဆွုမ်ႏဗာႏထွူလဲဉ်းဒါႏ (ပ-ဒု-တ)လဲင်ႏကိုတဲင် ကဖေႏဉာဏ်ႏ ဖေႏကျံႏစွဲထဲမ်ထင်ႏလွဉ်အတွိုင်ꩻ နေးတွမ်ႏသꩻရင်ꩻဟောဝ်ဗွေဗွေတွော့ꩻ အဝ်ႏသောင်ႏသာလွေꩻစွဉ်ႏကရိုꩻလဲ့ ကွပ်စွဉ်ႏသတိꩻတရာꩻယို တလုမ်းကြွို့ꩻတဝ်းနောဝ်ꩻမꩻ ဖူးဝေးရက်ခွိုꩻ ပရိသတ်ဗွေႏသီး မီႏထီႏ-မီႏမော့ꩻလွည်ထဲင်းတွော့ꩻ မီႏဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏလွဉ်ထဲင်းယင်းနဝ်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏရပ်ဆွုမ်ႏဒျာႏသေႏသေႏ ကရိုꩻယိုလဲ့ လောဝ်းဟွိုန်ဗာႏတွမ်ႏ ငေါဝ်းမေတ္တာႏယိုသွူဩ။ (နမ်းသꩻနီပါꩻ ယံချမ်ꩻသာႏသေႏသေႏဝင်ꩻဩ။) ဆဋ္ဌမအလဲင်ႏ နေင်ႏ ၁၃၅၄-ဗာႏ၊ တောႏလင်ꩻလာ၊ ၁၉၉၂-ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလာ။

ငေါဝ်းဟွုန်သွိုꩻ ကျေꩻဇူꩻတင်ႏ

လိတ်စောင်ႏယို ကထွာအောင်ႏမျင်ႏလꩻလွေꩻအတွက် နေးတွမ်ႏသꩻဓာတ်တဉ်ႏခြောႏတဲင် ရီးအွဉ်တဲႏစ ပထမချီႏကို ကဖေႏအာႏတမာထင်ႏဒါႏ "ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏယဉ်ႏငဲးရေꩻအစွိုꩻ"ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻသားလဲ့နောဝ်ꩻ၊ နေးတွမ်ႏဝတ္ထုပစ္စေꩻအာႏတဲင် ကဖေႏအာႏ တမာကိုဒါႏ ပထမကျောင်ꩻတန် ပဓာနဗွေႏဆရာႏတောႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ကဖေႏကျံႏဖေႏဉာဏ်ႏ ပံးသတိလွဉ်ကိုဖေႏဒါႏ ဖူးဝေးပရိသတ်စွုမ်ႏစွိုꩻ တန်ပေႏသီးတဲ့နောဝ်ꩻ၊ စွိုးခွိုꩻပရိသတ်အတာႏ ကထွာထင်ႏလွဉ်ဗာႏ ဆီရေꩻကိုတရေꩻ အွတ်ꩻတဗီႏ လုံးတတူႏပေႏယို သွိုန်ႏကိုသꩻဖူꩻ သꩻရေꩻဟိုန်ဟဝ်ငါႏအကျောင်ꩻ ဒင်ႏသော့ꩻဗာႏ မတ်တန်ꩻကို နုဲင်းယိုသွူဗွေႏဩ။ ထွားသွဉ်ထူႏထင်ႏဗာႏ "ထွားဗာႏတဲင်သေ လိတ်စောင်ႏ"ယိုတဲင် ဖူးဝေးသီး နမ်းသꩻနီပါꩻ ယံလꩻလွဝင်ꩻချမ်ꩻသာႏ ပငါပရာꩻနော ဗွေႏသီးဩ။

• ထွားဗာႏတဲင်သေ
• နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
• ပဏာမတွမ်ႏ ပဋိဉာဉ်ႏ
• ပဉ္စဂုဏံ အဟံ ဝန္ဒာမိ

ခွိုင်းကားတဲင် ဘုရာꩻ တရာꩻ သံဃာႏ ရတနာႏမျတ်သွံပါꩻ၊ မွိုးဖါတွမ်ႏ ဆရာႏသမာꩻသီး အဗွန်အဟုန်ႏ အဂုဏ်ႏကျေꩻဇူꩻတရာꩻဖုံႏယို ခွေသွဉ်းခံႏနွမ်ꩻ ရိုႏသေႏထင်ႏ၊ နေးတွမ်ႏခွေါင်းရွမုငတ်ꩻဆင်ႏတဲင် ခေါက်ဝုဲင်ႏငါရီးရီး ဗွေႏဩ။ ခွေသွဉ်းခံႏနွမ်ꩻ ဂါရဝ၊ ပဏာမစေႏတနာႏ ကုသိုလ်ႏအာႏအကျိုꩻယို နမ်းပါတွမ်ႏသꩻ ယံလꩻချမ်ꩻသာႏ ရောႏဂါႏဘေꩻရန်ႏ၊ တံႏမျိုꩻဥပဒ်၊ ယံငက်ထိုꩻညာꩻ၊ စွုမ်ႏဖြာꩻခွိုꩻတာႏ၊ ကျိုꩻကအောဝ်ႏဒါႏ လိတ်ရွေꩻတဲမ်းလွေꩻပျုစု ကုရုသောင်ႏသာ တလာလာစေႏတနာႏ အွဉ်ႏထင်ႏဒွါႏသွိုန်ႏသꩻ၊ နောဝ်ꩻမꩻတဲင်ထင်ႏ၊ ယံအောင်ႏမျင်ႏလꩻလွေꩻ၊ ယဉ်ႏငဲးရေꩻအတာႏ ဘာႏသာႏစွုမ်ႏစွုမ်ႏယိုသွူဗွေႏဩ။

ငေါဝ်းပူႏဇောႏ ရိုႏသေႏအီ ရတနာႏမျတ်သွံပါꩻ

• ပါဠိ- ၁။ ဗုဒ္ဓံ ပူဇေမိ (ငေါက်လင်ꩻတဆင်ႏ)
• ၂။ ဓမ္မံ ပူဇေမိ (ငေါက်လင်ꩻတဆင်ႏ)
• ၃။ သံဃံ ပူဇေမိ (ငေါက်လင်ꩻတဆင်ႏ)။

ဖေါႏပအိုဝ်ႏ

• ၁။ ဗုဒ္ဓံ - သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ၊ ထီႏသေငါꩻဒါႏ၊ နီဗွေႏဘုရာꩻယို၊ ပူဇေမိ - ခွေသွဉ်းရိုႏသေႏ ခေါက်ဝုဲင်ႏပူႏဇောႏဩ။
• ၂။ ဓမ္မံ - ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ၊ ကဟော်ꩻကျာꩻဒါႏ၊ တရာꩻတောႏမျတ်ယို၊ ပူဇေမိ - ခွေသွဉ်းရိုႏသေႏ ခေါက်ဝုဲင်ႏပူႏဇောႏဩ။
• ၃။ သံဃံ - ဘုရာꩻတပဲ့ꩻ၊ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ၊ ဗွေႏသံႏဃာႏတောႏသီးယို၊ ပူဇေမိ - ခွေသွဉ်းရိုႏသေႏ ခေါက်ဝုဲင်ႏပူႏဇောႏဩ။

ဗွောင်အဓိပ္ပါယ်ႏ

• ၁။ ကမာꩻခွꩻသꩻ စွူဖြွိုးဖေႏဒါႏ သတ္တဝါႏခွေသီနီနာꩻသီး အသွိုန်ႏသꩻဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဟောင်ရိုꩻဗာႏ "ရတနာႏ"သွူ။
• ၂။ လောကုတ္တရာႏ ရတနာႏသွံပါꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဘုရာꩻရတနာႏ၊ တရာꩻရတနာႏ၊ သံႏဃာႏရတနာႏ ယိုသွံပါꩻသွူ။

သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ

ထာꩻယူႏပက် ဆင်ꩻရယ်ꩻမုအမှန်ႏ ဒုက္ခသစ္စာႏ၊ ထာꩻယူႏပက် ဆင်ꩻရယ်ꩻမု ကလꩻအီ အကျောင်ꩻမှန်ႏ သမုဒယသစ္စာႏ၊ ထာꩻခိုးလျား ညိမ်ꩻခွꩻအမှန်ႏ နိရောဓသစ္စာႏ၊ ထာꩻခိုးလျားညိမ်ꩻခွꩻ ကလꩻအီဒါႏအကျောင်ꩻမှန်ႏ မဂ္ဂသစ္စာႏ ယို(၄)ပါꩻသွူ။

သွံပါꩻရတနာႏ အခရာႏငေါဝ်းပို

၁။ သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ၊ ထီႏသေငါꩻ၊ နီနာꩻသတ္တဝါႏ၊ ကယ်ႏချွစ်ဒါႏ၊ ဟဲ့ꩻဗာႏဘုရာꩻသွူ ဗွေႏဩ။ ၂။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ၊ ကဟော်ꩻကျာꩻ၊ ဆီပါꩻဒေႏသနာႏ၊ ဝေႏနေႏတာႏ၊ ဟဲ့ꩻဗာႏတရာꩻသွူ ဗွေႏဩ။ ၃။ သိက္ခာႏသီႏလ၊ ဗွိုန်ညီႏလွ၊ သမုတိအရိယာႏ၊ လွောင်ႏဗူႏဒါႏ၊ ဟဲ့ꩻဗာႏသံႏဃာႏသွူ ဗွေႏဩ။

ငတ်ꩻပါꩻခွေါင်းရွ ယံသေလွ

ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏနွို့ ပုဂ္ဂိုလ်ႏတွိုင်ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻနဝ်ꩻ နီနမ်းတွမ်ႏနီသꩻ ကအောဝ်ႏကေႏညိုႏ ပူႏဇောႏကန်းတော့ꩻဝုဲင်ႏထင်ႏဒါႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအတွင်ꩻ တရိုꩻတောဝ်း၊ ဗွေႏရဟန်ꩻသျင်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏသီး ကအောဝ်ႏဟော်ꩻနယ် ခြုဲင်းလင်ꩻဖေႏဒါႏ တရာꩻယာႏငေါဝ်းယံ-စတဲင် ထာꩻသေပညာႏ ဗဟုသုတ ကလꩻနွောင်ꩻအီနီလောင်းယိုအတွင်ꩻ တရိုꩻတဝ်း။ စိမ်စွဉ်ႏ အခင်ႏလမ်းလောင်ႏလင်ကို သင်ꩻရာꩻအချိန်ႏ ဖုဲင်ႏရာꩻအခါႏ နီကမာꩻလွေꩻဒါႏ ထာꩻဟောဝ်ကုသိုလ်ႏ ကထွာအီ၊ ကလꩻအီအရေꩻတာႏယို မဲ့ဆငါမျက်မှောက် ဒိဋ္ဌမင်္ဂလာႏ အစီꩻအပွာꩻယို ယံဖေႏကလꩻဗွေအီ ယံဖေႏကပြဲ့ꩻစုံႏအီဗာႏနောဝ်ꩻ ဘုရာꩻ တရာꩻ သံႏဃာႏကရိုꩻဒါႏ ရတနာႏသွံပါꩻအငါ၊ ဆရာႏသမာꩻတွမ်ႏ မွိုးဖါသီးအထျꩻ နီအဝ်ႏလိုႏသေနာႏလွေꩻငါႏ ခွေါင်းရွမုငတ်ꩻပါယိုသွူနော။ ကတောင်၊ စူနီပင်၊ ခင်ႏလိန်းနီဖဲ့ꩻ၊ စုခြွဉ်းယိုငတ်ꩻမျိုꩻ ခွေါင်းရွငါလင်ꩻ အဒါလောင်းနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻခွေါင်းရွမုငတ်ꩻပါꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ဂုဏ်ႏငတ်ꩻပါꩻသီး အဒွိုငါထျꩻယို နီကန်းတော့ꩻပူႏဇောႏ နေးတွမ်ႏအလူႏစာႏဝတ္ထု ဒါတဗ္ဗပစ္စေꩻစုလဲ့နဝ်ꩻ၊ နေးတွမ်ႏစူနီပင်ရွံးဗူႏ အွဉ်ႏဒင်ႏကတူႏတွော့ꩻ ကေႏညိုႏခံႏနွမ်ꩻ ဂါရဝဆွုမ်ႏနေးလဲ့နောဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏခွေါင်းရွမုငတ်ꩻပါꩻတဲင် မီႏလူႏတန်ꩻကန်းတော့ꩻပူႏဇောႏ ခံႏနွမ်ꩻထင်ႏအီဗာႏခါ လꩻထင်ႏအကျိုꩻနုဲင်းငါယိုသွူနော။

• ၁။ နီနမ်းဆန္ဒ ကလိုႏထင်ႏ၊ နီသꩻကကျံႏ အင်းရွယ်ႏတွိုင်ꩻဒါႏ ထာꩻယိုလဲ့ လꩻယို ထွာယိုꩻ ဗွေယိုꩻဗာႏ။
• ၂။ ခွိုင်းကားအပဲစ်မျိုꩻ ကင်ꩻညာꩻထိုꩻမားထွူတဲင် ခွိုင်းကားအကျိုꩻဟောဝ် လꩻအီဗာႏ။
• ၃။ သူႏတောႏကောင်ꩻသီး မီႏဖေႏလွဉ် နီဆုပတ္ထနာႏ၊ မီႏမင်္ဂလာႏ ဗျာဒိတ်လွဉ်ဖေႏနီလဲ့ ဗွေဗွေတရေꩻရေꩻယို လꩻထွိုက်အီဗာႏ။
• ၄။ လောကသံႏသရာႏ နီဖဲ့ꩻစီꩻပွာꩻချံꩻသာႏ ဟောဝ်ထွာတဲင် တွိုႏလꩻနွောင်ꩻအီ နီဗ္ဗာန်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ငေါဝ်းကန်းတော့ꩻ ဩကာသ

ဩကာသ၊ ဩကာသ၊ ဩကာသ၊ ကာယကံႏ၊ ဝစီꩻကံႏ၊ မနော်ꩻကံႏ၊ ကံႏတန်သွံပါꩻ၊ တပါꩻပါꩻယို၊ ခွေသွဉ်းပဲစ်မာႏ၊ မီႏအောဝ်ႏဒါႏလဲ့၊ ယံထဲ့ဟူႏလင်ꩻ၊ ယံကင်ꩻညာꩻလွစ်၊ ပြွစ်ပြေစေႏတနာႏ၊ သဒ္ဓါႏစင်ဗွာ၊ စူခါရွံးဗူႏ၊ ကတူႏကီအွဉ်ႏဒင်ႏ၊ ဝုဲင်ႏထင်ႏကွီခွင်ꩻ၊ တလဲင်ႏနီလဲင်ႏ၊ သွံလဲင်ႏထွူတဲင်၊ ကန်းတော့ꩻရိုႏသေႏ၊ စိန္တေႏဘုရာꩻ၊ တရာꩻသံႏဃာႏ၊ ရတနာႏမျတ်သွံဆူႏ၊ ဝုဲင်ႏထူႏသွူဩ။

ဝုဲင်ႏဗာႏအကျိုꩻ၊ ကရိုꩻနောဝ်ꩻရာꩻ၊ လစ်ꩻပါꩻအပါယ်ႏ၊ သွစ်ꩻသွယ်ႏရပ်ပဲစ်၊ ကပ်တန်သွံခန်ꩻ၊ ငတ်ꩻတန်ꩻရန်ႏသူႏ၊ လစ်ꩻဒူႏဝိပ္ပတ္တိ၊ (ဗျသနငတ်ꩻပါꩻ)၊ ကွတ်ꩻဆီသူရောႏဂါႏ၊ မော့ꩻဗာႏမိုန်းလာꩻလာꩻ၊ ကင်ꩻညာꩻထွူခါ၊ ထိုဆွာꩻသက်ခန်ꩻ၊ ယောင်ꩻဆင်ꩻတရေꩻကျ၊ သုခချမ်ꩻသာႏ၊ ဗလအာႏသန်၊ ဉာဏ်ႏတန်ထီႏသေ၊ ယံဗွေစွုမ်ႏဘဝ၊ ယံလꩻထဲင်းဖျင်၊ စျာန်ႏတရာꩻမဂ်ဖိုလ်ႏ၊ ယံတွိုႏနိဗ္ဗာန်ႏ၊ မန်ႏမန်ႏခွေသွဉ်း၊ ယံကလꩻဗာႏ (စောဝ်းဘုရာꩻဗွေႏဩ)။ မီႏထွာကန်းတော့ꩻဆရာႏနောဝ်ꩻ (စောဝ်းဆရာႏ ဗွေႏဩ။) မီႏထွာကန်းတော့ꩻသံႏဃာႏနောဝ်ꩻ (စောဝ်းသံႏဃာႏ ဗွေႏဩ။)

ဗွောင်နယ် ဩကာသအခရာႏ

• ၁။ ဩကာသ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ခွေသွဉ်းကအီႏဝုဲင်ႏ၊ ခွေသွဉ်းကအီႏကန်းတော့ꩻယိုနောဝ်ꩻ ဖေႏသွော့အခွင်ꩻ၊ အွဉ်ႏစွꩻခွင်ꩻဖေႏသွော့ ခွေသွဉ်းကွီခွင်ꩻ ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
• ၂။ ဩကာသ ဩကာသ ဩကာသ ကရွစ်ထင်ႏဗာႏ နီသွံလဲင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ခံႏနွမ်ꩻဂါရဝမုလဲ့ ယံကထွာ၊ နာႏထင်ႏဗာႏခါလဲ့ ယံကချော်ꩻပြေ၊ နေးတွမ်ႏထာꩻရိုႏသေႏ ထွူႏထွူႏတွုမ်တွုမ် ကွီနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
• ၃။ ကံႏတန်သွံပါꩻ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ-

1. ကာယကံႏ - ဆွိုင်ႏတွမ်ႏ နမ်းထာꩻမာꩻအမျိုꩻမျိုꩻ၊
2. ဝစီႏကံႏ - ဆွိုင်ႏတွမ်ႏဖြောင်းထာꩻဒေါ့ꩻအမျိုꩻမျိုꩻ၊
3. မနော်ꩻကံႏ - ဆွိုင်ႏတွမ်ႏသꩻထာꩻကျံႏအမျိုꩻမျိုꩻ။

ကံႏသွံပါꩻယို စိမ်အဟောဝ်ဖဲ့ꩻ၊ စိမ်အကုဲင်ဖဲ့ꩻ၊ အဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း မီႏခွုမ်စံႏ၊ မီႏဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏ၊ မီႏကျံႏစဲႏလွေꩻ အဟောဝ်ဖဲ့ꩻကိုလဲ့ ဟဲ့ꩻခန်း ကုသိုလ်ႏကာယကံႏ၊ ကုသိုလ်ႏဝစီႏကံႏ၊ ကုသိုလ်ႏမနော်ꩻကံႏဖုံႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ မီႏခွုမ်မာꩻ၊ မီႏဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏ၊ မီႏကျံႏစဲႏ မာꩻလွေꩻသော့ꩻ အကုဲင်ခြာလဲ့ ဟဲ့ꩻခန်း အကုသိုလ်ႏ ကာယကံႏ၊ အကုသိုလ်ႏ ဝစီႏကံႏ၊ အကုသိုလ်ႏ မနော်ꩻကံႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

• ၄။ ငေါဝ်းကန်းတော့ꩻ ဩကာသကို ကပါဒါႏ ကံႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ရေႏရောႏလွေꩻ အကုသိုလ်ႏ ကာယကံႏ၊ အကုသိုလ်ႏ ဝစီႏကံႏ၊ အကုသိုလ်ႏ မနော်ꩻကံႏဖုံႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
• ၅။ ထာꩻမာꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ထာꩻမာꩻဟောဝ်၊ ထာꩻမာꩻကုဲင် အောဝ်ႏနီစွိုး။
• ၆။ ထာꩻဒေါ့ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ထာꩻဒေါ့ꩻဟဝ်၊ ထာꩻဒေါ့ꩻကုဲင် အောဝ်ႏနီစွိုး။
• ၇။ ထာꩻကျံႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ထာꩻကျံႏဟောဝ်၊ ထာꩻကျံႏကုဲင် အောဝ်ႏနီစွိုး။
• ၈။ ထာꩻမာꩻအပဲစ် တအဲဉ်ထောဝ်းမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻထာꩻမာꩻဟဝ်၊ ထာꩻဒေါ့ꩻ အပဲစ်တအဲဉ်ထောဝ်းမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻထာꩻဒေါ့ꩻဟဝ်၊ ထာꩻကျံႏ အပဲစ်တအဲဉ်ထောဝ်းမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻထာꩻကျံႏဟောဝ်သွူ။
• ၉။ ထာꩻမာꩻအပဲစ် ကအောဝ်ႏမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻထာꩻမာꩻကုဲင်၊ ထာꩻဒေါ့ꩻအပဲစ်ကအောဝ်ႏမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻထာꩻဒေါ့ꩻကုဲင်၊ ထာꩻကျံႏအပဲစ်ကအဝ်ႏမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻထာꩻကျံႏကုဲင်သွူ။
• ၁၀။ "ခွေသွဉ်းပဲစ်မာႏ မီႏအဝ်ႏဒါႏလဲ့" ကရိုꩻနောဝ်ꩻ-

ကွပ်ပွိုးတသေတဝ်း မောဟယို အဝ်ႏရဲးဒို့ꩻပေ့ꩻတဲင် တဟဝ်မာꩻတဝ်းကို မီႏမာꩻဗာႏ၊ တဟဝ်ဒေါ့ꩻဖြဝ်ႏတဝ်းကို မီႏဒေါ့ꩻဖြဝ်ႏဗာႏ၊ တဟဝ်ကျံႏစဲႏတဝ်းကို မီႏကျံႏစဲႏဗာႏစိန်ႏစွော့ꩻ ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

• ၁၁။ "ပြွစ်ပြေစေႏတနာႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ-

(၁) ခါးလားကကန်းတော့ꩻပူႏဇောႏ ကအဝ်ႏရေႏရောႏထင်ႏဒါႏအခါႏ နစ်သက်စွုမ်းပြုဲင်မုကထွာ ပုဗ္ဗစေႏတနာႏယိုတဲ့နဝ်ꩻ၊ (၂) ကထင်ႏကန်းတော့ꩻပူႏဇောႏ မွေ့လျောႏနားလုံꩻသွင်ꩻအခါႏ နစ်သက်စွုမ်းပြုဲင်မုကထွာ မုဉ္စစေႏတနာႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ (၃) ကန်းတော့ꩻပူႏဇောႏ ခံႏနွမ်ꩻထွူခါ ယူႏလꩻချာခွိုန်ꩻ ထီႏတမွာအခါႏ နစ်သက်စွုမ်းပြုဲင်မုကထွာ အပရစေႏတနာႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ အတဗော့ꩻတလဲ့ꩻမျိုꩻ တပါရော်ꩻတောဝ်း၊ အောဝ်ႏစင်စင်ဖြွိုးဖြွိုးဗွဉ်းဗွဉ်ႏ ကြောင်းကြဲ့ထင်ႏဒျာႏ ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

• ၁၂။ "ကန်းတော့ꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ-

ကပဲစ်မာႏဒါႏ အပဲစ်ဖုံႏယို ယံကပြေႏ ယံကထိုꩻမားတဲင် ခံႏနွမ်ꩻချာယင်း၊ ကွီခွင်ꩻချာယင်း၊ ထွဉ်ႏယိုန်းယော သယ်ꩻခံႏချာယင်းနောဝ်ꩻသွူ။

• ၁၃။ "အပါယ်ႏလစ်ꩻပါꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ-

ငါးရုဲင်ꩻ၊ တိရစ္ဆာန်ႏ၊ ပိတ္တာႏ၊ အသုရကာယ်ႏ ယိုလစ်ꩻပါꩻသွူ၊ ယိုလစ်ꩻပါꩻနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ ထာꩻဟောဝ်ကုသိုလ်ႏဖုံႏယို မာꩻထူႏခွင်ꩻ တလꩻရွံးသော့ꩻတောဝ်းဒွံအရပ် တစိꩻစိꩻနောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ"အပါယ်ႏ"သွူ။ ၁၄။ "ရန်ႏသူႏငတ်ꩻပါꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ထီ၊ မေႏ၊ တခွန်ꩻစွန်၊ ခွန်၊ အမွေႏခံႏပိုကုဲင် ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

• ၁၅။ "အရပ်ကုဲင် (ရပ်ပဲစ်)သွစ်ꩻထွောင်း"-

(၁) လင်ꩻထဲ့ငါးရုဲင်ꩻ (၂) ထွာတိရစ္ဆာန်ႏ (၃) ထွာပိတ္တာႏ (အသုရကာယ်ႏ) (၄) ထွာအရူပဗြဟ္မာႏတွမ်ႏ အသညသတ်ဗြဟ္မာႏ (၅) ထွာလိုꩻရွိုင်ꩻ (သာႏသနာႏတအဲဉ်ထဝ်း ပစ္စန္တရာဇ်အရပ်) (၆) ထွာလိုꩻ အယူႏမာႏ (မိစ္ဆာႏဒိဋ္ဌိ) (၇) ထွာလိုꩻထွိုင်းထွူ လိုꩻဗား လိုꩻတအာႏ (၈) ထွာလိုꩻသာႏသနာႏထန်ႏ (ဘုရာꩻတပွင်ꩻတဝ်း အချိန်ႏ) ယိုသွစ်ꩻထွောင်းနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ မဂ်ဖိုလ်ႏတရာꩻစတဲင် အစီꩻအပွာꩻ ထာꩻချမ်ꩻသာႏမျိုꩻ တထွာလꩻနွောင်ꩻအီတဝ်းဒွံအရပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ"အရပ်ကုဲင်"နောဝ်ꩻသွူ။

• ၁၆။ ကပ်တန် (ကပ္ပ-အကုဲင်)သွံပါꩻ-

(၁) ဒုဗ္ဘိက္ခန္တရကပ် (ရာႏသီႏဥတု ဖေါက်ပြန်ႏတဲင် အဒီႏအရာႏစတဲင် ဗွူဟူဖုံႏ ခြောကဉ်ꩻလွဉ်တွော့ꩻ တွိုႏလွဉ်ထာꩻအံႏမထီဒဲဉ် ကပ်အံႏမ အံႏအောဝ်မျိုꩻ)တပါꩻ၊ (၂) ရောဂန္တရကပ် (ရောႏဂါႏဝွေႏဒနာႏ ထူꩻဆန်ꩻ လွိုင်ႏကွိုန်ꩻအာလွဉ်တဲင် သီမွိုင်ကြွိုင် သီပြုံႏပြင်ႏစွော့ꩻထာꩻမျိုꩻ)တပါꩻ၊ (၃) သတ္ထန္တရကပ် (စဲ့ꩻမစွန်တခွန်ꩻ လွိုင်ႏကွိုန်ꩻတွော့ꩻ ထွာလွဉ်အီပွယ်ꩻတွိုက်ꩻခꩻ ဖဲ့ဗက်ꩻဝင်ꩻအခါႏ ကသီပြုံႏပြင်ႏဗာႏနေးထာꩻမျိုꩻ)တပါꩻ စုပေါင်ꩻဝင်ꩻ ယိုသွံပါꩻနောဝ်ꩻ- တပါꩻပါꩻ မီႏထွာလွဉ်၊ မီႏတွိုႏလွဉ် နီအထျꩻအသောင်၊ နီအခြာခါ မွိုးတွမ်ႏဖါ၊ မာတွမ်ႏဝါꩻ၊ ဥစ္စာႏတွမ်ႏပစ္စေꩻ၊ ဗွူဟူဖိုးပနားစတဲင်စားယို ပြုဲင်ပြင်ꩻလီလာ လဲဉ်းဗာႏတမျိုꩻတထွောင်းထွောင်း၊ တဖြာꩻတဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻရိုꩻဗာႏ "အကုဲင်ပြင်ꩻတန်(ကပ္ပ)"နောဝ်ꩻသွူ။

• ၁၇။ ဝိပ္ပတ္တိတရာꩻ ၄-ပါꩻ

(၁) ကာလဝိပ္ပတ္တိ - ကတနꩻသော့ꩻဒါႏ ခွန်မွိုက်ခွန်ရွိုင်ꩻသီးအုပ်စိုꩻခမ်းထီအခါႏလဲ့ တပါꩻ၊ (၂) ဂတိဝိပ္ပတ္တိ - ကလွေꩻဗာႏ ငါးရုဲင်ꩻ၊ တိရစ္ဆာန်ႏ၊ ပိတ္တာႏ၊ အသုရကာယ်ႏ အပါယ်ႏလစ်ꩻပါꩻဖုံႏယိုလဲ့ တပါꩻ၊ (၃) ဥပဓိဝိပ္ပတ္တိ - စူခင်ႏ မဲ့နားစတဲင် အင်္ဂါႏပေႏတန် တပြဲ့ꩻစွုံႏတဝ်းမျိုꩻ၊ နမ်းဣန္ဒြေႏကချို့ꩻယင်ꩻထိုꩻဗာႏဖုံႏယိုလဲ့ တပါꩻ၊ (၄) ပယောဂဝိပ္ပတ္တိ - ထာꩻသေ ထာꩻဒါႏ ထာꩻလိမ္မာႏ ဉာဏ်ႏခြောတဲင် သတိချို့ꩻယွင်ꩻတွော့ꩻ နမ်းဖြောင်းတွမ်ႏသꩻ ကထွာကြွို့ꩻကြꩻတငီႏတငါ အမူအယာကုဲင်မျိုꩻလဲ့ တပါꩻ။

• ၁၈။ ဗျသနတရာꩻ ၅-ပါꩻ

(၁) ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻ ကသီကုဲင် သွုမ်ꩻတိန်ꩻထိုꩻယိုနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ဉာတိဗျသန။ (၂) တခြိုꩻဥစ္စာႏ ကသွုမ်ꩻတိန်ꩻထိုꩻဗာႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ဘောဂဗျသန။ (၃) ထာꩻဆာရောႏဂါႏ နိစ္စက်တဲင် ကုဲင်သွုမ်ꩻတိန်ꩻထိုꩻယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ရောဂဗျသန။ (၄) နေးထူႏတေားဒျာႏ ထာꩻယူႏမာႏ (မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ)မျိုꩻယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ဒိဋ္ဌိဗျသန။ (၅) နမ်းကျင်ꩻ သိက္ခာႏသီႏလ ကကုဲင်ပြုဲင်ပြင်ꩻလီလာထိုꩻ အမျိုꩻယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ သီလဗျသန။

• ၁၉။ မဂ် (မဂ် ၄-ပါꩻ)

မဂ်ကရိုꩻနောဝ်ꩻ မာꩻဖေ့ဝုဲင်ꩻထိုꩻ အကုသိုလ်ႏ၊ လွေꩻတွိုႏအီဒါႏ နိဗ္ဗာန်ႏတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ မဂ်နောဝ်ꩻသွူ။

• ၂၀။ မဂ် ၄-ပါꩻ

သောတာပတ္တိမဂ်၊ သကဒါဂါမိမဂ်၊ အနာဂါမိမဂ်၊ အရဟတ္တမဂ် အောဝ်ႏယို ၄-ပါꩻသွူ။

• ၂၁။ ဖိုလ်ႏ (ဖိုလ်ႏ ၄-ပါꩻ)

ဖိုလ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ကခံႏစာꩻ ကလꩻဗာႏဒါႏ လောကုတ္တရာႏမဂ်အကျိုꩻနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ဖိုလ်ႏသွူ။

• ၂၂။ ဖိုလ်ႏ ၄-ပါꩻ

သောတာပတ္တိဖိုလ်ႏ၊ သကဒါဂါမိဖိုလ်ႏ၊ အနာဂါမိဖိုလ်ႏ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ႏ အောဝ်ႏယို ၄-ပါꩻသွူ။

• ၂၃။ လိုꩻကလꩻထွူလဲဉ်းဒါႏ သောတာပတ္တိဖိုလ်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ သောတာႏပန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏထွူ။

လိုꩻကလꩻထွူလဲဉ်းဒါႏ သကဒါဂါမိဖိုလ်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ သကဒါႏဂါမ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏထွူ။ လိုꩻကလꩻထွူလဲဉ်းဒါႏ အနာဂါမိဖိုလ်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ အနာႏဂါမ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏထွူ။ လိုꩻကလꩻထွူလဲဉ်းဒါႏ အရဟတ္တဖိုလ်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ရဟန္တာႏပုဂ္ဂိုလ်ႏထွူ။

• ၂၄။ "နိဗ္ဗာန်ႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ-

ကွပ်လွစ်ထန်ႏထိုꩻလꩻ တဏှာႏလောဘတဲင် နာမ်ႏတွမ်ႏရုပ် ဒုက္ခချုပ်ထိုꩻ၊ လို့လထိုꩻသဘော်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"နိဗ္ဗာန်ႏ"နဝ်ꩻထွူ။