ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ
ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ (အဲင်းကလေတ်: Buddhism) (မန်း: ဗုဒ္ဓဘာသာ) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကိုꩻကွယ်ႏဘာႏသာႏတရာꩻခင်ႏလမ်းတဲ့မွေးမွေး၊ သွဉ်ထူႏလွောက်ꩻနာႏကံကျင်ꩻ 'ဓမ္မ'တဲ့မွေးမွေးနဝ်ꩻသွူ၊ ထွာဒျာႏ နီဗွေဘုရာꩻ ဟော်ꩻသေꩻခါꩻ အယူႏဝါႏဒဖုံႏဒျာႏတဲင် ဟဲ့ꩻ'ဗုဒ္ဓဝါႏဒ'နုဲင်းနဝ်ꩻယင်၊ နီဗွေႏဘုရာꩻအသွဉ်အသင်ဖုံႏ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် 'ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏ'နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻလွဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအကိုနဝ်ꩻ ယိုꩻယာႏဓလေ့ꩻထုံꩻစံႏ အခင်ႏမွဉ်အွဉ်ႏဒျာႏ ဗုဒ္ဓဂေါတမ အသွဉ်အသင်အဆုံꩻမꩻဖုံႏ၊ ထာꩻယွုမ်းအံႏဖုံႏတွမ်ႏ ထာꩻကိုꩻကွယ်ႏဆဲင်ႏရာꩻဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻရော်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ 'ဗုဒ္ဓဂေါတမ'မဉ်ꩻနီငွါအကို 'ဂေါတမ'နဝ်ꩻ ထွာစွိုးခွိုꩻမဉ်ꩻ၊ 'ဗုဒ္ဓ'နဝ်ꩻ 'လိုꩻဉာဏ်ႏရောင်ႏ တုဲင်ဗန်လွဉ်သား'(လိုꩻသေသစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ) အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအထုံꩻ ထာꩻယွုမ်းအံႏမုꩻအလꩻ ဗီသီ ၆-ရျာꩻဗူႏတွမ်ႏ ဗီသီ ၄-ရျာꩻဗူႏအတွင်ꩻ ဗုဒ္ဓအုံအဝ်ႏလွေꩻ အိန္ဒိယခမ်းအခဝ်ထင်ꩻ မာဂဓခမ်းအကို သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏခွိုꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအလောင်း ထွာလိုꩻသေဖြွဉ်လꩻလဲဉ်း သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻယင်၊ တံꩻခိုꩻတန်ဗွေႏဘုရာꩻအနေႏယင်၊ ပယ်ႏထိုꩻလꩻ အဝိဇ္ဇာႏတွမ်ႏတဏှာႏထွူတဲင် ဖေႏနေးကလွစ်ထန်ႏလꩻ သံႏသရာႏဒုက္ခနဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်ဖေႏဒါႏတဖူꩻ၊ ဉာဏ်ႏရောင်ႏတုဲင်ဗန်ထွူဒါႏ ဗွေႏဆရာႏယွုမ်းအံႏလွနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။
ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏခွိုꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ပေါႏမဉ်ႏထီႏမဉ်ႏသေနာႏ သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻတွမ်ႏ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻဉာဏ်ႏရောင်ႏတုဲင်ဗန်လွဉ်နုဲင်းယို အဝ်ႏယွုမ်းအံႏလွနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ပေါႏလွဉ်စဒျာႏ (ခလားခရစ်တောႏကပေါႏ) ဗီသီ ၅၈၈ကိုကာႏသွူ၊ ဗုဒ္ဓဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကလွူးဖွါꩻခိန်ႏယို သမဲင်ꩻပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏထွော့လွ ဗီသီ ၆၂၃ နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏ၊ ထွာလိုꩻမျတ်တဖြာꩻတန်၊ ကွပ်ဗုဒ္ဓ ကံကျင်ꩻအားထုတ်နဝ်ꩻမꩻ ဗီသီ ၅၈၈ ကိုနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏ အမျတ်သွတ်ꩻလွိုဝင်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻသွူ။[၁][၂] ဟန်ႏသနီꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း သာႏသနာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးတွက်တဲႏစဒျာႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကကူꩻနိဗ္ဗာန်ႏ ဗီသီ ၅၄၃ နဝ်ꩻဒျာႏသွူ၊ ဥပမာႏ- ခရစ်နေင်ႏ ၂၀၁၂ တွင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဗုဒ္ဓသာႏသနာႏနေင်ႏ (၂၀၁၂+ဗီသီ ၅၄၃=၂၅၅၅ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏနေင်ႏ)နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ တွက်ချက်နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တမဲဉ်ႏတဝ်းအကျောင်ꩻ၊ မဉ်ႏမဉ်တွက်မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏဒါႏ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ တွက်နေးဒျာႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကတဲႏထောင်ႏစဒါႏ ဗုဒ္ဓဝါဒ တဲႏဗီသီ ၅၈၈ မာꩻငါနဝ်ꩻမꩻ ထွာအမဲဉ်ႏအကျောင်ꩻ မန်းသမဲင်ꩻပညာႏသျင်ႏ ဦးမစ်စွယ်(မြို့မမြင့်ကြွယ်)ဗက်ꩻအွဉ်ႏထွော့ခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- ခရစ်နေင်ႏ ၂၀၁၂ နဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ ထွာဗာႏဒျာႏ (၂၀၁၂+ဗီသီ ၅၈၈=၂၆၀၀ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏနေင်ႏ)နုဲင်းနဝ်ꩻမꩻ မဲဉ်ႏနွောင်ꩻ ဝွေꩻကတဲမ်းသေꩻခါꩻဒါႏ "မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု အထူးမှတ်သားဖွယ်နှင့် လူငယ်ရေးရာ မှတ်စုများ"ကိုနဝ်ꩻ ထီႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၃] [၄]
ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသီး အခင်ႏမွဉ်အရွီးအခိုႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ယွုမ်းအံႏဆယ်ꩻကပ် ဘုရာꩻ တရာꩻ သံႏဃာႏကရိုꩻဒါႏ ရတနာႏမျတ်သိုမ်ပါꩻအလောင်းဒျာႏသွူ၊ ကားတဲင် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ သားဖုံႏနဝ်ꩻ လွောက်ꩻနာႏကံကျင်ꩻလွဒျာႏ ဗွေႏဘုရာꩻကဟော်ꩻ ပိဋကတ်သိုမ်ဖုံႏတရာꩻသွူ၊ အဝ်ႏကုဲင် မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ သားဖုံႏနဝ်ꩻ လွောက်ꩻနာႏကံကျင်ꩻဒျာႏ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသား တလက်ခံႏတဝ်း မဟာယာနသုတ်ကရိုꩻဒါႏ ကျမ်ꩻဂန်ႏစားဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ကလွူꩻကံကျင်ꩻဒါႏ အကျောင်ꩻခရာႏတစွိုးစွိုး ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအကိုနဝ်ꩻ မဲဉ်ႏတနꩻဟဝ်မွေးငါႏအနယ်ꩻ၊ ထဲ့မဲဉ်ႏသော့ꩻသိပ္ပံနယ်ꩻ၊ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အဆုင်ꩻအမꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဘာႏသာႏအမဲဉ်ႏတနꩻတွမ်ႏ သိပ္ပံနယ်ꩻသွူတကာႏတဝ်း ထဲ့မဲဉ်ႏသော့ꩻတွမ်ႏ နမ်းမော့ꩻသဘာဝတဲ့ မွေးမွေးနဝ်ꩻသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအကိုယို လိုꩻသီးကျင်ꩻဝတ္တရာꩻတွမ်ႏ အုပ်ချုပ်ခမ်းထီသဘော်ꩻတရာꩻဖုံႏ၊ တပဲ့ꩻသီးဝတ္တရာꩻဖုံႏ၊ ဆရာႏသီးဝတ္တရာꩻဖုံႏ၊ ပိုသီးဝတ္တရာꩻဖုံႏ၊ မွိုးဖါသီးဝတ္တရာꩻဖုံႏ-စတဲင် အဝ်ႏပါသော့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဆရာႏဝတ္တရာꩻအကိုနဝ်ꩻ "ဆုံꩻမꩻဖျင်ဗာႏ၊ ပညာႏသွဉ်သင်၊ လို့စင်မကျန်ႏ၊ ဘေꩻရန်ႏရဲခါꩻ၊ သင်ꩻရာꩻအပ်ငါ၊ ငတ်ꩻပါꩻခါ၊ ကထွာဆရာႏ ဝွတ္တရာꩻ"အဝ်ႏပါသော့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ၃၈-ပါꩻ မင်္ဂလာႏတရာꩻတောႏအကိုနဝ်ꩻလဲ့ ကဒါႏလꩻဗာႏ အပဲစ်ကကင်ꩻထာꩻဒါႏပညာႏနဝ်ꩻလဲ့ မင်္ဂလာႏတပါꩻ အဝ်ႏရိုꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
အသုံꩻအနုံꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ပုဂ္ဂိုလ်ႏမဉ်ꩻဦးခင်တဲမ်း ကတွဲႏနျꩻစလွေꩻ နေင်ႏ၁၃၀၇-ဗာႏ 'ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ တမုဲင်ꩻ'လိတ်စောင်ႏအကို ကအုံပဆားထိုꩻလဲဉ်းသွူ ဦးဘိုးစ ကတဲမ်းဒါႏ ဝွေႏဖန်ႏလိတ်စောင်ႏအခန်ꩻကိုနဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓဘာာႏသာႏကရိုꩻဒါႏငဝ်းယို တဲႏဗိုးတော်ခွန်တန်စိုး မာꩻငါမꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏ လိုꩻသီးသုံꩻဝေါဟာရနဝ်ꩻသွူ။ ခလားကသုံꩻငဝ်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻယို ဟဲ့ꩻဟောင်လွဒျာႏ သမ္မာဒိဋ္ဌိတရာꩻ-ထီႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏကရိုꩻဒါႏ အသုံꩻအနုံꩻယို ပိဋကတ်လိတ်လုဲင်ꩻဖုံႏကိုတရိုꩻတဝ်း၊ သာႏသနာႏဝင်ႏ ရာႏဇဝင်ႏရီးခါဖုံႏကိုတရိုꩻတဝ်း တထီႏတဝ်းအသုံꩻသွူ၊ ခမ်းလင်ပျုသာႏသနာႏသားဖုံႏ ဟဲ့ꩻဟောင်လွတွော့ꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏငဝ်းတငွါအကျောင်ꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းတငွါယို ပေါႏတဲႏစ ဗိုးတော်ခွန်တန်စိုးရိုꩻကီလဲ့ အတွင်ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာငဝ်းလိုꩻသုံꩻအာအရန်းတဲး တမွေးတဝ်းဒွိုန်း၊ နေင်ႏ ၁၂၄၇-ဗာႏ မန်းခွန်ထွိုင်ႏအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်ထွူ အင်္ဂလိပ်သီး ထွိုင်ႏအုပ်ချုပ်မန်းခမ်း၊ ခရစ်ယာန်ႏသာႏသနာႏပျုသား လွစ်လွစ်တခြင်ခြင် ထွိုင်ႏပျုနွောင်ꩻသာႏသနာႏခိန်ႏနဝ်ꩻမꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏကရိုꩻဒါႏငဝ်းယို ကွဲးတွင်ႏတွင်ႏလွဉ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ဂွိုဏ်ꩻဖြယ်နီဗာႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအကို အဓိကနဝ်ꩻ ဂွိုဏ်ꩻဖဖြယ်ခေါ် အဝ်ႏနီဗာႏ၊ တဗာႏနဝ်ꩻ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ (အဝ်ႏမထေရ်ႏတန်ဝါႏတန်သီးထျꩻ ခံႏထူႏသွုပ်လွေꩻဝါႏဒ)တွမ်ႏ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ (ယာန်ႏတန်)အဝ်ႏနီဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ အထျꩻထျꩻ ရေႏမိုးချက်ကဝ်ႏထွန်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကျင်ꩻကံမဂ္ဂင်ႏသွစ်ꩻပါꩻတဲင် အဝ်ႏသံႏသရာႏစက်ဝွိုင်ꩻကို လွစ်ထန်ႏထိုꩻတွော့ꩻ ဖေႏကလꩻနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻစားဒျာႏသွူ၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏယို ထီႏဗာႏအအာသွတ်ꩻနဝ်ꩻ သီရိလင်္ကာႏတွမ်ႏ အာသျအခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်ဖုံႏအကိုနဝ်ꩻသွူ။
ဘာႏသာႏတရာꩻ လဲဉ်းရီးလွိုဝင်ꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏယိုကမ္ဘာႏလောင်း နပ်လိုꩻအဖြာꩻ အဝ်ႏ(သန်းပေါင်ꩻ ၆၉၀၀)လွိုအကို ထွာကမ္ဘာႏလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (၄၈၇သန်း) ယွုမ်းအံႏကိုꩻကွယ်ႏ ဘာႏသာႏတရာꩻ အယူႏဝါႏဒနဝ်ꩻသွူ၊ ခယ်ႏခမ်းနဝ်ꩻ ထွာကမ္ဘာႏဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ နပ်လိုꩻအဖြာꩻ အအာသွတ်ꩻခမ်းတန်နေနေသွူ၊ ခယ်ႏခမ်းအကို နပ်လိုꩻအဖြာꩻ အဝ်ႏဖြာꩻပေါင်ꩻ (သန်းပေါင်ꩻ ၁၄၀၀)ရပ်၊ ခယ်ႏခမ်းကို လိုꩻကယွုမ်းအံႏလွဒါႏ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗꩻတွိုႏစွဉ်ႏ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း သန်းပေါင်ꩻ ၁၂၀၀ လွိုနဝ်ꩻသွူ။ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသီး မေတ္တာႏ-ကရုဏာႏ၊ သီႏလ၊ သမာႏဓိ၊ ပညာႏ၊ သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ၊ မဂ္ဂင်ႏသွစ်ꩻပါꩻ၊ အောင်ႏ(မာရ်ႏ)သွစ်ꩻပါꩻ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻ၊ ဝိပဿနာႏ၊ ပိဋကတ်သိုမ်ဘုံႏ၊ ပါႏရမီႏဆီပါꩻ၊ ထာꩻစွꩻခွင်ꩻတွမ်ႏ ထာꩻသယ်ꩻခံႏနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်းကီယို ထွာအကျောႏထင်ႏသျာꩻလွိုဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအကိုနဝ်ꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻအတာႏ ခဉ်ႏတဲက်ထွားအီဖုံႏ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကမိန်းအွဉ်ႏထွော့ခါꩻဒါႏ မေတ္တာႏဝါႏဒ+ထာꩻယွုမ်းအံႏမဲဉ်ႏ+ထာꩻသေဉာဏ်ႏအမဲဉ်ႏ+ထာꩻယူႏမွေးမဲဉ်ႏ+အမဲဉ်ႏတရာꩻ+အကျင်ꩻမွေးမဲဉ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာငိမ်ꩻခွꩻရျူႏအီဝါႏဒအနေႏ အကျောႏသွတ်ꩻ လိုꩻသီးဖုံႏသေထွꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻတဖြာꩻယို ဖေႏနေးကထွာ လိုꩻသွုန်ႏစွဉ်ႏသꩻဗွာနဝ်ꩻ နမ်းတွမ်ႏနမ်း အဝ်ႏလိုႏလွူꩻ ဗွေႏဘုရာꩻတရာꩻဓမ္မထွူတဲင် တသက်လိုမ်းလိုမ်း အဝ်ႏလိုႏကံကျင်ꩻလွဉ်ꩻသေႏသေႏ နီဗွေႏဘုရာꩻတရာꩻအတွိုင်ꩻသွူ၊ လိုꩻတဖြာꩻ တာႏဝွန်ႏကထွာဒါႏ အံႏအွꩻအုံအဝ်ႏရေꩻအတွက် လွူးနမ်းလွူးသက်ယို ဖေႏနေးကမဲဉ်ႏစွို့ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏလွူꩻပါငါႏ ဝိဇ္ဇာပညာႏတွမ်ႏ ခေတ်သိပ္ပံပညာႏထာꩻဒါႏဖုံႏယင်သွူ၊ လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ-စတဲင် ကိလေႏသာႏ(၁၀)ပါꩻဖုံႏယိုလဲ့ အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏဖုဲင်းထိုꩻလꩻလꩻနဝ်ꩻသွူ။
အထိုမျတ်သွတ်ꩻ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ႏဗွေႏ (ဘုရာꩻ)
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]"ဗုဒ္ဓ"အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ "လိုꩻမဲ့သေလွဉ်သားတဖြာꩻ" တဝ်းလဲ့ "လိုꩻလꩻဉာဏ်ႏအရောင်ႏတဖြာꩻ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမယို လွူးဖွါꩻလွဉ် ကလဲဉ်းလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ ၂၆၀၀ လွို ဗီသီ ၆၂၃ (ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေနီꩻ) အဝ်ႏလက္ခံႏလွနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏ၊ အမဲဉ်ႏတဗာႏနဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓကရိုꩻဒါႏအမဉ်ꩻယို ထွာထွူဘုရာꩻနဝ်ꩻမꩻ ကွဲးလꩻလွဉ်နဝ်ꩻသွူ၊ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ လိုꩻဘဝအစွိုးခွိုꩻမဉ်ꩻနဝ်ꩻ မဉ်ꩻဂေါတမတဲင် နမ်းပဲင်ႏအမဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ သိဒ္ဓတ္ထကုမာရနဝ်ꩻသွူ၊ ခွုင်းတဲင်လိုꩻသီးထာꩻလိုꩻယို မာꩻဗွေဖေႏနွောင်ꩻလို့ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ သိဒ္ဓတ္ထမင်ꩻသာꩻနဝ်ꩻ အတွင်ꩻနဝ်ꩻ ခွိုꩻနွယ်ႏအနေႏ အဝ်ႏ အရန်းထိုအသောင်အရင်ꩻ (Shakya)ခွိုꩻ လွူးဖွါꩻလင်ꩻလွဉ်နဝ်ꩻသွူ၊ အတွင်ꩻနဝ်ꩻ ခလားခရစ်ကပေါႏ ထွာဗီသီ ၆၂၃ တွင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ အဖါနဝ်ꩻ သာကိယခွိုꩻနွယ်ႏအတန်အကဲႏ အရပ်နဝ်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏကိုနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ ကပိလဝတ် (kapilavastu)၊ သုဒ္ဓေါဒနခွန်တန်နဝ်ꩻ ထွာဘုရာꩻဂေါတမသီးဖါနဝ်ꩻသွူ၊ မဇ္ဈိမဒေႏသအကို ထွာခွန်တန် အုပ်ချုပ်ဗာႏ အအဲဉ်ႏလုဲင်း ယူႏဇနာႏကွတ်ꩻရျာꩻ သက္ကတုံး ကပိလဝတ်ခမ်းတပါꩻတဲင် အဝ်ႏထွာဒျာႏကဒွိုန်း လိုꩻလမ်းဘဝလဲ့ ကူꩻတငါလꩻစွဉ်ႏ ပရိနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ ကပိလဝတ်တွမ်ႏ အသောင်အရင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ခွိုꩻနွယ်ႏအလောင်ႏအလင်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏအုံလွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ သိဒ္ဓတ္ထမင်ꩻသာꩻသီးမွိုး မဟာႏမာႏယာႏနဝ်ꩻလဲ့ ထွာဒျာႏ ကောလိယခွိုꩻနွယ်ႏ အတန်အကဲႏတဖြာꩻ အပိုမူႏတန်နဝ်ꩻသွူ၊ မွိုးဗွေႏ (သီရိမဟာႏမာႏယာႏဒေႏဝီႏ)နဝ်ꩻ လွူးဖွါꩻလင်ꩻဖေႏ သိဒ္ဓတ္ထမင်ꩻသာꩻ လုမ္ဗနီဥယျာဉ်ႏကို အင်းချင်းမွူးတမွူးဆꩻလနဝ်ꩻသွူ၊ လုမ္ဗိနီဥယျာဉ်ႏခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခေတ်ဟန်ႏသနီꩻယို အဝ်ႏသော့ꩻဒျာႏ နီပေါခမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဘုရာꩻလောင်ꩻ သိဒ္ဓတ္ထမင်ꩻသာꩻနဝ်ꩻ သဲစ်ကလွူးဖွါꩻထွူလဲ့ ကျွꩻလွေꩻအရပ်ဆꩻထင်ꩻ နွုတ်ꩻကာထွူတဲင် အုံထွိုင်ႏတနွောင်းထွူတွော့ꩻ- - အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ - ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ - သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောက- မိန်းဒေါ့ꩻငဝ်း သိုမ်ငွါနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကားတဲင် လိုꩻလူꩻဗျဟ္မာႏ လောကသိုမ်ပါꩻအကို ခွေယိုအမျတ်သွတ်ꩻ၊ ထွာလိုꩻလူꩻဗျဟ္မာႏသီးဆရာႏ ဗုဒ္ဓဗွေႏဘုရာꩻ ဂုဏ်ႏတောႏကွတ်ꩻပါꩻအကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ-နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏ သက် ၂၉နေင်ႏအရွယ်ႏ (ဗီသီ ၅၉၄)ခိန်ႏနဝ်ꩻ လွေꩻထီႏ လိုꩻဖြား၊ လိုꩻဆာ၊ လိုꩻသီ၊ ရဟန်ꩻ-ကရိုꩻဒါႏ နိမိတ်တန်လစ်ꩻပါꩻတဲင် ထန်ႏတခြာတွော့ꩻ လွေꩻဗုဲင်ထိုꩻရဟန်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏနဝ်ꩻ ထွာရဟန်ꩻတွော့ꩻ ကံကျင်ꩻဗာႏယပ်ꩻယပ်ꩻခုဲင်ႏခုဲင်ႏ ဒုက္ကရစရိယာႏနဝ်ꩻ ညစွဉ်ႏသူနေင်ႏဗွေဗွေနဝ်ꩻသွူ၊ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏ လူႏခံႏသဌေꩻပိုမူႏ နင်ꩻသုဇာႏတာႏကလူႏကပ်ဒါႏ သွမ်ꩻဖိုးနဲဉ်းထီ သုံꩻခန်းအဇပါလခြုံႏမွူးထျꩻထွူမꩻ ကျွꩻလွေꩻတေား မဟာဗောဓိခြုံႏမွူးထျꩻနဝ်ꩻသွူ၊ သုဒ္ဓိယရဲ့မီꩻသား ကလူႏဒါႏ မီꩻသွစ်ꩻသဲဉ်ꩻယို ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏ ဖြေ့ꩻလီအုံတပန်းဒင်ႏနဝ်ꩻကိုထွူ ကံကျင်ꩻလွေꩻ အာနာပါနနဝ်ꩻသွူ၊ ခလားမွူးကပြေ့ꩻနဝ်ꩻ အောင်ႏလꩻ ဒေဝပုတ္တမာရ်ႏ(ခွန်သုံ)ထွူတဲင် မွူးကွို့ꩻနာꩻငါနဝ်ꩻ လꩻယူႏလꩻနွောင်ꩻချာ ကအုံဖိုဘဝခန္ဓာႏအစဲဉ်ႏ ထာꩻသေဉာဏ်ႏ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ မွူးကွို့ꩻနာꩻခိန်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ လꩻဗိုန်ပီလူꩻသီးမဲ့ ကထီႏနွောင်ꩻဒါႏ သတ္တဝါႏသီးအီႏသီထာꩻစတဲင် ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်ႏသွူ၊ ထာꩻထွိုင်ႏအီႏလေနဝ်ꩻ လꩻဉာဏ်ႏကမာꩻလို့ဒါႏ အာသဝတရာꩻလစ်ꩻပါꩻ အာသဝက္ခယဉာဏ်ႏတဲင် သက်တောႏ ၃၅ နေင်ႏအရွယ်ႏ ဗီသီ ၅၈၈ မဟာသက္ကရာဇ် ၁၀၃-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေ မွူးနီꩻဗုဒ္ဓဟူꩻ ထာꩻအီႏလေခိန်ႏနဝ်ꩻ ထွာခန်းဒျာႏ လောကသိုမ်ပါꩻအကို အထိုသွတ်ꩻအမျတ်သွတ်ꩻ သဗ္ဗညုတဗွေႏဘုရာꩻအရန်းနဝ်ꩻသွူ။ လောကသိုမ်ပါꩻဆရာႏ သဗ္ဗညုဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ တဲႏဗီသီ ၅၈၈ ဗꩻ ဗီသီ ၅၄၃ ၄၅ဝါႏဗွေဗွေ ဝေနေယျသတ္တဝါႏသီးအတာႏ ဟော်ꩻနယ်ဖေႏ ဓမ္မစကျာႏစတဲင်တရာꩻဖုံႏတွော့ꩻ ဆောင်ႏရွက်လွေꩻဖေႏ လိုꩻလူꩻဗျဟ္မာႏသတ္တဝါႏသီးအကျိုꩻစီꩻပွါꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ၄၅-ဝါႏဗွေဗွေ အုံပဆားတဝ်းတဲင်တွော့ꩻ ကခွုမ်မာꩻလွေꩻဖေႏဒါႏ ဝေနေယျသတ္တဝါႏသီးအကျိုꩻစီꩻပွါꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻ သက်တောႏထွိုင်ႏလꩻ ၈၀ အရွယ်ႏ ဗီသီ ၅၄၃ မဟာႏသက္ကရာဇ် ၁၄၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေ၊ မွူးနီꩻအင်္ဂါႏနဝ်ꩻ ကူꩻလွေꩻခန်းဒျာႏ ပရိနိဗ္ဗာန်ႏ ကုသိနာႏရုံႏခမ်း မလ္လာႏခွန်သီးဥယျာဉ်ႏတောႏကိုနဝ်ꩻသွူ။
သီႏလငတ်ꩻပါꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသီး သီႏလငတ်ꩻပါꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻနဝ်ꩻ ထွာဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အဆုံꩻအမꩻဩဝါဒတဲင် ထွာဒျာႏလိုꩻသီး အဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻတီငါႏ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻငတ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻသွူ၊ သီႏလအခရာႏနဝ်ꩻ ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာႏကို ဗွောင်သေꩻခါꩻ အွဉ်ႏငိမ်ꩻစွူဖေႏ နမ်း၊ ဖြောင်း၊ သꩻ-အပုံႏအငုဲင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻယင်၊ အီလွေꩻဖေႏဒါႏ ကုသိုလ်ႏတရာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻယင်သွူ။ တနယ်ꩻယင်းနဝ်ꩻ သီႏလနဝ်ꩻ ဗိုန်ပီနုဲင်းကတူႏ၊ ငိမ်ꩻခွꩻရျူႏ၊ ဖေႏအကုသိုလ်ႏကနွို့လꩻမွုန်း ပေ့ꩻပစ်ꩻရဲးခါꩻဖေႏဒါႏ၊ ဒုစရဲက်အကျင်ꩻကုဲင်သီး မဲ့ဗေင်ႏထိုꩻအီ အခရာႏစဲင်းလွနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ သီႏလအခရာႏနဝ်ꩻ ကလွူꩻ၊ အကျင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သီႏလငတ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻ- ၁။ ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ ၂။ အဒိန္နာဒါယီ ဟောတိ ၃။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ ၄။ မုသာဝါဒီ ဟောတိ ၅။ သုရာမေရယ မဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ ဟောတိ။ မဉ်ႏသေ သရဏဂုံႏသိုမ်ပါꩻတွမ်ႏ သီႏလငတ်ꩻပါꩻ အခရာႏသဘော်ꩻနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏပါဠိနေးတရိုꩻတဝ်း၊ မန်းနေး(ဆဲင်ႏရာꩻဘာႏသာႏငဝ်းငွါနေး)တရိုꩻတဝ်း အခိန်ႏတရွေꩻတဝ်း ခံႏထူႏနွောင်ꩻဒျာႏ သီႏလငတ်ꩻပါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဂေါတမ ဘာႏသာႏတရာꩻယို အွဉ်ႏထွာဘဝအုံအဝ်ႏမုꩻ တဖူꩻစဲဉ်ႏတဗာႏအနေႏ မဉ်ႏဗွောင်ဗာႏအဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ 'ခွုင်းကားတဲင် ထာꩻတဟဝ်တဝ်း(အကုသိုလ်ႏ)ယို သျောင်ႏဖုဲင်းထိုꩻဗာႏ၊ ထာꩻမာꩻဟဝ်(ကုသိုလ်ႏ)ဖုံႏယို ပွါꩻမာꩻမာꩻဗွေဗာႏ၊ ပင်ႏတသွောင်းဘဝထွူတဲင် ဖေႏနေးကိလေႏသာႏ အဝွေႏအဝက်ကကင်ꩻညာꩻထိုꩻနဝ်ꩻ သွုန်ႏသꩻယံကဗွာ ကံကျင်ꩻထိန်ꩻသိမ်ꩻလွေꩻ'(ဓမ္မပဒ၊ ၁၈၃)အဝ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ယွုမ်းအံႏကိုꩻကွယ်ႏ ဘုရာꩻ တရာꩻ သံႏဃာႏ+မေတ္တာႏ+နမ်းတွမ်ႏနမ်းယွုမ်းအံႏချာ+ထာꩻသေဉာဏ်ႏ+နမ်းမော့ꩻကျင်ꩻစဲဉ်ႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ သာႏသနာႏနဝ်ꩻ ယွုမ်းအံႏကိုꩻကွယ်ႏ လွောက်ꩻနာႏဒျာႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ+ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻကဟော်ꩻဒါႏ "ပိဋကတ်လိတ်ကျမ်ꩻ"ကိုကလွဉ်ဒါႏ ကဒေါ့ꩻမိန်းဒါႏ တရာꩻတောႏဖုံႏ+ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻပို ရဟန်ꩻသံႏဃာႏဖုံႏလွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ သေခါꩻ ယွုမ်းအံႏဆယ်ꩻကပ်ဒျာႏ ဘုရာꩻတရာꩻသံႏဃာႏ ရတနာႏသိုမ်ပါꩻလွုမ်ꩻသွူ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အွဉ်ႏဒျာႏကွို့ꩻ ထာꩻယွုမ်းအံႏတဗာႏလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အာႏကွိုꩻအုံနောင် ယွုမ်းအံႏဒျာႏ ဘုရာꩻတရာꩻသံႏဃာႏ+နမ်းတွမ်ႏနမ်းတဲ့ ယွုမ်းအံႏချာဒျာႏ+မေတ္တာႏ-ကရုဏာႏ+နမ်းတွမ်ႏနမ်းအာႏကွိုꩻချာ+ထာꩻသေဉာဏ်ႏ+နမ်းမော့ꩻကျင်ꩻစဲဉ်ႏအလောင်းလဲ့ ထွာအခင်ႏမွဉ်အထျꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကံႏကံႏအကျိုꩻတွမ်ႏ နမ်းထာꩻမာꩻ(ကာယကံႏ)၊ ဖြောင်းထာꩻဒေါ့ꩻ (ဝစီꩻကံႏ)၊ သꩻထာꩻယူႏ(မနော်ꩻကံႏ)ဖုံႏ၊ နမ်းသီႏလသမာႏဓိပညာႏဖုံႏယိုလဲ့ အဝ်ႏယွုမ်းအံႏထွူႏထွူႏတွုမ်တွုမ်ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏနဝ်ꩻ မဂ်ဖိုလ်ႏအကျိုꩻ၊ ဆုဲင်ꩻတာႏအကျိုꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဘဝယိုခါ ဖေႏနေးကလွိုင်ႏကွုန်ꩻအီတာႏ ကအီႏကံကျင်ꩻဗာႏဒျာႏ အောင်ႏမျင်ႏရေꩻ၊ လွိုင်ႏကွုန်ꩻရေꩻ၊ ပညာႏရေꩻ၊ တောႏလမ်းတောႏပါႏရေꩻ၊ နားဟွိုန်ꩻရေꩻ၊ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻစတဲင် အခရာႏအကျောင်ꩻ စွုမ်ႏမွေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊
ထေရဝါဒတွမ်ႏ မဟာယာန
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ သကျမုနိဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻယို ထွာအမျတ်လွိုသွတ်ꩻဗွေႏဘုရာꩻအနေႏ အဝ်ႏလက်ခံႏလွဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
- သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻတရာꩻတောႏယို အဗွေတဗာႏ နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ အဝ်ႏလက်ခံႏလွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
- မဂ္ဂင်ႏသွစ်ꩻပါꩻ တဖူꩻစဲဉ်ႏနဝ်ꩻ ထွာနီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻသီး တရာꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
- ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေႏသနာႏတောႏနဝ်ꩻ နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ အဝ်ႏဗိုန်လို့ဒျာႏဝင်ꩻသွူ။
- နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ တလက်ခံႏလွတဝ်း ထာꩻဖန်ဆင်ꩻဗွေနဝ်ꩻသွူ။
- နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ ကွပ်ပွိုးအဝ်ႏလက်ခံႏလွဒျာႏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တတွမ်ႏ သီႏလ၊ သမာႏဓိ၊ ပညာႏဖုံႏတဲင် ဗွေႏဘုရာꩻတရာꩻအထျꩻအထောင်ꩻ အကဲဉ်အနဲစ်ꩻနဝ်ꩻ တလဲဉ်းခေါ်ထိုꩻတဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
အနတ္တယို နီဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ အဝ်ႏလက်ခံႏလွဒျာႏ၊ မဟာယာနကရိုꩻနဝ်ꩻ အတ္တဝါဒတမွေးတဝ်း၊ အထျꩻထျꩻ ကဖဖြယ်ခေါ်ငါႏနဝ်ꩻ တရာꩻအလောင်းတမွေးတဝ်း၊ အဝ်ႏဒင်ႏဒျာႏ ဘုရာꩻလောင်ꩻကရိုꩻဒါႏ ဗောဓိသတ္တအလောင်းတွမ်ႏ သဘော်ꩻကအွဉ်ႏဒါႏ ဘုရာꩻကျင်ꩻစဲဉ်ႏအလောင်းနဝ်ꩻဒျာႏသွူ။ ထေရဝါဒသားနဝ်ꩻ ဘုရာꩻအလောင်ꩻယို အဝ်ႏထွာနေဒွိုန်း ပုထုဇဉ်ႏတဲင် တကိုꩻကွယ်ႏလွတဝ်း၊ မဟာယာနနဝ်ꩻ ကိုꩻကွယ်ႏဘုရာꩻအလောင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဘုရာꩻဟော်ꩻခါꩻအတွိုင်ꩻ ဝိနယ်ꩻ+သုတ္တန်ႏ+အဘိဓမ္မာႏဖုံႏယို ကဟော်ꩻအတွိုင်ꩻ (၁၀၀)ရျာꩻခေါင်ꩻနုံꩻဗွေဗွေ ထေရဝါဒသားနဝ်ꩻလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻ ခံႏဖျင်တဝ်းတစိꩻစိꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ပေါႏမဉ်ႏဖျင်ထိုꩻဆေ့ꩻဆေ့ꩻနဝ်ꩻ ထွာမဟာယာနဝါဒနဝ်ꩻသွူ။
လွစ်ထန်ႏလꩻ သံႏသရာႏဝဋ်ဆင်ꩻရယ်ꩻထွူတဲင် ဖေႏနေးကတွိုႏလꩻဗာႏ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏယို တဖူꩻခြောင်ꩻတလီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ သတိပဋ္ဌာန်ႏလစ်ꩻပါꩻတွမ်ႏ မဂ္ဂင်ႏသွစ်ꩻပါꩻလွုမ်ꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]အဝ်ႏသံႏသရာႏဝဋ်ဒုက္ခလွစ်ထန်ႏထွူတဲင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏကမဉ်လꩻဒါႏ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏသားနဝ်ꩻ ကံကျင်ꩻအားထုတ်ဗာႏ သီႏလ၊ သမာႏဓိ၊ ပညာႏ-ကရိုꩻဒါႏ သိက္ခာႏသိုမ်ပါꩻယိုသွူ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ "သီလ သမာဓိ ပညာစ၊ ယဿ ဧတေ သုဘာဝိတာ။ အတိက္ကမ္မ မာရဓေယျံ၊ အဓိစ္စောဝ ဝိရောစတိ"ဗွေႏဘုရာꩻ ဟော်ꩻသေꩻခါꩻ ဣတိဝုတ်ပါဠိတောႏကိုနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ "ပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ အဓိသီလသိက္ခာႏကရိုꩻဒါႏ သီႏလတရိုꩻတဝ်း၊ အဓိစိတ္တသိက္ခာႏကရိုꩻဒါႏ သမာႏဓိတရိုꩻတဝ်း၊ အဓိပညာႏသိက္ခာႏကရိုꩻဒါႏ ပညာႏတရိုꩻတဝ်း တရာꩻယိုသိုမ်ပါꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ပွါꩻမျာꩻယံယံ ဗꩻစွဉ်ႏအသွတ်ꩻသူꩻ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကပွါꩻအာအာစားနဝ်ꩻသားနဝ်ꩻ ကာႏပိုန်းလꩻ မာရ်ႏနတ်နဲင်ႏငံႏတဲင် ဗိုန်ပီနုဲင်းမွူးမင်ꩻခွန်အတွိုင်ꩻ တင်ႏတယ်ႏတဆဝ်မွေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ သီႏလ သမာႏဓိ ပညာႏ-သိက္ခာႏသိုမ်ပါꩻဖုံႏအကို သီႏလကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻသီးနမ်းလောင်း သီႏလငတ်ꩻပါꩻ၊ အာဇီဝဋ္ဌမသီလ၊ သီႏလသွစ်ꩻပါꩻ၊ သီႏလဆီပါꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသာမညသီးအနေႏ သီႏလငတ်ꩻပါꩻတွမ်ႏ အာဇီဝဋ္ဌမကသီႏလနဝ်ꩻ ထွာသီႏလနဝ်ꩻသွူ၊ သီႏလသွစ်ꩻပါꩻ၊ သီႏလဆီပါꩻနဝ်ꩻ ထွာအခြွိုင်းသီႏလနဝ်ꩻသွူ၊ သီႏလသိက္ခာႏဖုံႏယို နေးတွမ်ႏဒွါရ မဉ်ႏဒို့ꩻဗဉ်ႏလꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏနမ်းကလွဉ်ꩻမာႏဗာႏဒါႏ အပဲစ်မန်ႏသမျ ထွာတဝ်းဒွုမ်၊ တွမ်ႏဖြောင်းတလွဉ်ꩻမာႏတဝ်း၊ တွမ်ႏသꩻတလွဉ်ꩻမာႏဗာႏတဝ်းဒွုမ်၊ ပေါႏတလွဉ်ꩻတဝ်း တွမ်ႏနမ်းတွမ်ႏဖြောင်းတွမ်ႏသꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာသုစရဲက်ဆီပါꩻ ပြဲ့ꩻစုံႏတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏလိုꩻသီႏလဗွေစွုမ်ႏနဝ်ꩻသွူ။
ထဲ့မဲဉ်ႏသော့ꩻနမ်းမော့ꩻတွမ်ႏ အမဲဉ်ႏတရာꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]"နိဗ္ဗာန်ႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါဠိလိတ်ဖြုံႏ "နိဗ္ဗာန"လင်ꩻလွဉ်၊ ငိမ်ꩻခွꩻရျူႏ မဉ်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မဉ်ႏမာꩻဖေ့ငိမ်ꩻလꩻ လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟမေႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ (ရတနသုတ်ကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါနုဲင်းနဝ်ꩻ)၊ ယင်းတမျိုꩻနဝ်ꩻ နိဗ္ဗာန-ကရိုꩻဒါႏပါဠိယို နိ+ဝါန=နိတွမ်ႏဝါန အွဉ်ႏဆွိုင်ꩻလို့ဝင်ꩻဒျာႏ၊ နိ-နဝ်ꩻ "အဲဉ်ထဝ်း""လွစ်ထန်ႏထိုꩻ"၊ "ထိုꩻဖထိုꩻ"၊ ဝါန-တဏှာႏ၊ နိဝါန=နိဗ္ဗာန=တဏှာႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏတဏှာႏလွစ်ကင်ꩻထိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နိဗ္ဗာန်ႏ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသီး အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻရေႏမိုးချက်ကဝ်ႏထွန်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ လောဘ-ဒေါသ-မောဟ၊ အဝိဇ္ဇာႏ၊ အညံးစားဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသီး လက္ခဏာႏဖုံႏ၊ အဂတိလစ်ꩻပါꩻ၊ ဥပါဒါန်ႏလစ်ꩻပါꩻ၊ ဒုစရဲက်ဆီပါꩻ-ဖုံႏယို သျောင်ႏထိုꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏခွိုꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ကပေ့ꩻရဲးသေꩻခါꩻဒါႏ နီဗ္ဗာန်ႏ နိဝရဏတရာꩻငတ်ꩻပါꩻ၊ ကထွာအီဒိဋ္ဌိအကျောင်ꩻသွစ်ꩻပါꩻဖုံႏဖုံႏယို သျောင်ႏထိုꩻဗာႏ၊ အရန်းထိုဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသီး လက္ခဏာႏဖုံႏယို သေနာႏခါꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။
သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]သစ္စာႏအဝ်ႏလစ်ꩻပါꩻသွူ။
၁။ ဒုက္ခသစ္စာႏ ၂။ သမုဒယသစ္စာႏ ၃။ နိရောဓသစ္စာႏ ၄။ မဂ္ဂသစ္စာႏ
တွိုႏအီနိဗ္ဗာန်ႏ မဂ္ဂင်ႏ ၈ ပါꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]မဂ္ဂင်ႏ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ မာꩻသီအီ ကိလေႏသာႏ၊ တရာꩻတွိုႏနွောင်ꩻအီ နီဗ္ဗာန်ႏ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ကအီႏအွဉ်ႏနယ်လွေꩻလယိုအတွိုင်ꩻ အဝ်ႏ(၈)ပါꩻသွူ။ ၁။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ - ထာꩻထီႏမဲဉ်ႏ ၂။ သမ္မာသင်္ကပ္ပ - ထာꩻကျံႏမဲဉ်ႏ ၃။ သမ္မာဝါစာ - ဒေါ့ꩻငဝ်းမဲဉ်ႏ ၄။ သမ္မာကမ္မန္တ - ထာꩻမာꩻမဲဉ်ႏ ၅။ သမ္မာအာဇီဝ - လွူးနမ်း(တရာꩻ)မွေးမဲဉ်ႏ ၆။ သမ္မာဝါယာမ - ထာꩻကျိုꩻစာꩻမဲဉ်ႏ ၇။ သမ္မာသတိ - ထာꩻယူႏလꩻမဲဉ်ႏ ၈။ သမ္မာသမာဓိ - ထာꩻသꩻစွူမွေးမဲဉ်ႏ မဂ္ဂင်ႏသွစ်ꩻပါꩻအကို သမ္မာဝါစာ၊ သမ္မာကမ္မန္တတွမ်ႏ သမ္မာအာဇီဝ (၃)ပါꩻနဝ်ꩻ ထွာ သီႏလအခြွဉ်းနဝ်ꩻသွူ၊ သမ္မာဝါယာမ၊ သမ္မာသတိ၊ သမ္မာသမာဓိ (၃)ပါꩻနဝ်ꩻ ထွာသမာႏဓိအခြွဉ်းနဝ်ꩻသသွူ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပ (၂)ပါꩻနဝ်ꩻ ထွာပညာႏအခြွဉ်းတရာꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ဗုဒ္ဓနဝ်ꩻ ထွာကမ္ဘာႏဒီမိုကရေသီ အရီးသွတ်ꩻအစ ပထမ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ တရာꩻတောႏဖုံႏနဝ်ꩻ ကလဲဉ်းထိုꩻလဲဉ်းသွူ နေင်ႏပေါင်ꩻ ၂၆၀၀ ကာႏ လွစ်လွစ်တခြင်ခြင် ကွပ်ဝွေႏဖန်ႏဖန်းဖြယ်ပဲင်ႏခွင်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻမꩻ ဗုဒ္ဓယို ရိုꩻဗာႏ ဒီမိုကရေသီအစ ပထမနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ မဉ်ႏဟဲ့ꩻဒီမိုကရေသီတဲ့လဲင်ꩻလꩻနေး ကယီးထွဉ်ႏနယ်နွောင်ꩻ ဒီမိုကရေသီအကဲဉ်အနဲစ်ꩻ တချက်ယို ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ယီးထွဉ်ႏနယ်လဲဉ်း အွိုးနေင်ႏပေါင်ꩻ (၂၆၀၀)လွိုကာႏလကာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဒီမိုကရေသီအရီးသွတ်ꩻအစ ပထမ ဝင်ꩻကအွဉ်ႏထွော့ꩻဒါႏ ဂရိခမ်းကိုသူꩻ အတွင်ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဒီမိုကရေသီ တပေါႏလွဉ်တဝ်းဒွိုန်းနဝ်ꩻသွူ။
ဆွေႏတကုန်ႏနဝ်ꩻ ထွာဗုဒ္ဓသာႏသနာႏအထျꩻထျꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏသမ္မတမျန်မာခမ်းအကို ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ၊ ဟေင်ဒူဘာႏသာႏ၊ ခရိစ်ယာန်ႏဘာႏသာႏ၊ အိစ်သလမ်ဘာႏသာႏဖုံႏနဝ်ꩻ လွစ်လွစ်တခြင်ခြင် ကိုꩻကွယ်ႏခွင်ꩻအဝ်ႏလွဒျာႏ လွောင်ႏဗူႏပုံႏအခင်ႏမွဉ်ဥပဒေႏအကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပျဌာန်းခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ လွောင်ႏဗူႏပုံႏအခင်ႏမွဉ်ဥပဒေႏအကိုနဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏယို ထွာနဲင်ႏငံႏတောႏဘာႏသာႏ တောင်ꩻသေꩻအွဉ်ႏထွော့ခါꩻ ပျဌာန်းခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏယို မျန်မာနဲင်ႏငံႏအကို ပေါႏပေါက်လွဉ်ဒျာႏ တဲႏဗီသီ ၅၈၈ ကာႏအကျောင်ꩻ ထွားသမဲင်ꩻအထောက်အကမ်းအလꩻ သေထွꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ၊ မဉ်ႏထွားယင်း ဗုဒ္ဓဝင်ႏသမဲင်ꩻအလꩻလဲ့ ဂေါတမဘုရာꩻအစိုးတွင်ꩻ တဖုဿတွမ်ႏဘလ္လိက လိုꩻကူꩻကားသား တဖူးဝေးဖုံႏနဝ်ꩻ အရီးသွတ်ꩻ ထူꩻထူꩻချာꩻချာꩻ ကပ်ဗာႏရီးရီး ဗွေႏဘုရာꩻသွမ်ꩻနဝ်ꩻမꩻ ထွာအရီးသွတ်ꩻ ခံႏထူႏသရဏဂုံႏသားဖုံႏနဝ်ꩻသွူ၊ မျန်မာဗုဒ္ဓသာႏသနာႏအထျꩻထျꩻနဝ်ꩻ ထွာဆွေႏတကုန်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဆွေႏတကုန်ႏစေႏတီႏနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏလောင်းယို ဗွေႏဘုရာꩻဂေါတမသာႏသနာႏတောႏအကို ထွာအရီးသွတ်ꩻစေႏတီႏတောႏနဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မျန်မာနွောင်ꩻဟံႏအကို အဝ်ႏထိုးသေꩻခါꩻကမ္ပယ်ႏ "ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏအထျꩻထျꩻ-ထွာဆွေꩻတကုန်ႏ"ဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ကမ္ဘာႏဗုဒ္ဓသာႏသနာႏစေႏတီႏအထျꩻထျꩻနဝ်ꩻ-အဝ်ႏမျန်မာဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
အပရိဟာနိယ တရာꩻနမ်းနွုတ်ꩻပါꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]မဉ်ႏလွူꩻထွား ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အပရိဟာနိယသုတ်နဝ်ꩻ ဟော်ꩻသေꩻခါꩻ အွိုးနေင်ႏပေါင်ꩻ (၂၆၀၀)လွိုကာႏတဲင် ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဉာဏ်ႏတောႏ ထာꩻထီႏလုဲင်းတကားမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထီႏထွꩻသေထွꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ၊ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကယီးထွဉ်ႏနယ်ဒါႏ အပရိဟာနိယတရာꩻနမ်း နွုတ်ꩻပါꩻအအဲဉ်ႏနဝ်ꩻ- - ၁။ ဆင်ႏဆင်ႏစီꩻဝွေꩻလို့ဝင်ꩻ၊ စီꩻဝွေꩻအလဲင်ꩻပေါင်ꩻအာတန် - ၂။ ဖြွမ်းဖြွမ်းဗူႏဗူႏလို့ဝင်ꩻ၊ ဖြွမ်းဖြွမ်းလို့ဝင်ꩻ အုံဗꩻဗꩻ အစီꩻအဝွေꩻထွူ၊ ဖြွမ်းဖြွမ်းလို့ဝင်ꩻခွုမ်မာꩻ ခမ်းထီကိစ္စဖုံႏ - ၃။ တပညတ်ခါꩻတဝ်း အထွောင်းကိုနဝ်ꩻ တပညတ်ထဲင်းတဝ်း၊ ပညတ်ထွူလဲဉ်းဒါႏ အထွောင်းကိုနဝ်ꩻ တယားကုဲင်ထိုꩻတဝ်း၊ ခွုင်းကပညတ်ခါꩻဒါႏ ကျင်ꩻထုံꩻစခါဖုံႏယို လွောက်ꩻနာႏကျင်ꩻသုံꩻလွဉ်ꩻဒျာႏ - ၄။ ထီႏလိုꩻဖြား လိုꩻတန်ဖုံႏယို ရိုႏသေႏဒျာႏ၊ ခံႏနွမ်ꩻဒျာႏ၊ ဟွုန်ဟဝ်ဒျာႏ၊ ပူႏဇောႏဒျာႏ၊ လိုꩻဖြားလိုꩻတန်သီးဖုံႏ အငဝ်းယိုတဲ့ ဟဝ်နေးနာႏဒျာႏ အွဉ်ႏသꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ - ၅။ ထွို့ꩻနွိုင်ႏနင်ႏ၊ ငင်ႏငါငီ၊ နေးတွမ်ႏအာႏဏာႏတဲင် ထူႏသိမ်ꩻနွိုင်ႏတဝ်း ဝင်ꩻမာဝင်ꩻပိုမူႏ - ၆။ ခွန်သီး ကအွဉ်ႏခါꩻ လူꩻခြေင်ႏ၊ လူꩻဟော် (လူꩻသာႏသနာႏ)ဖုံႏယို ရိုႏသေႏဒျာႏ၊ ခံႏနွမ်ꩻဒျာႏ၊ ဟွုန်ဟဝ်ဒျာႏ၊ ပူႏဇောႏဒျာႏ၊ ကလဲဉ်းခိုႏချာ ကလောင်ꩻကတင်ႏအတွိုင်ꩻ လောင်ꩻတင်ႏသေႏသေႏဒျာႏ - ၇။ တကျွꩻလွဉ်တဝ်းဒွိုန်း ဗွေႏရဟန္တာႏသီးဖုံႏ ယံဖေႏနေးကကျွꩻလွဉ်၊ ကကျွꩻလွဉ်လဲဉ်းဒျာႏ ဗွေႏရဟန္တာႏသီးဖုံႏ ယံဖေႏနေး ကအုံဗာႏ ချမ်ꩻချမ်ꩻသာႏသာႏနဝ်ꩻ ခွန်သီးဖုံႏ နေးတွမ်ႏထာꩻတရာꩻ ထွားခွုမ်နာꩻဖေႏဒျာႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကအုပ်ခမ်း၊ အုပ်ထီသားနဝ်ꩻ ပေါႏအဝ်ႏနေးနာႏလွဉ်ꩻ တရာꩻယို(၇)ပါꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအစီꩻပွါꩻလွဉ်လွုမ်ꩻ၊ အီႏဆုတ်ယုတ်အဲဉ်ထဝ်း ပဉ္စဝ်းဘုရာꩻဗွေႏ ဟော်ꩻဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ဒီမိုကရေသီတဖူꩻစဲဉ်ႏတန်သွူ၊ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻနယ်ချာ အတိတ်ဘဝဇာတ်နိပါတ်ဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ အွိုးကမ္ဘာႏဦꩻခိန်ႏခါႏ မဟာသမ္မတခွန်ဘဝအခရာႏဖုံႏ၊ လိုꩻကမ္ဘာႏဦꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ပညာႏအဝ်ႏသူႏတောႏကောင်ꩻ ဘုရာꩻအလောင်ꩻယို နေးတွမ်ႏလိုꩻအာသီး သဘော်ꩻဗိုန်ပီ ဖြွမ်းဗူႏလို့ဝင်ꩻထွူတဲင် ဒင်ႏအွဉ်ႏထွာခွန်ဖုံႏ၊ နမ်းခြောင်ꩻတင်သော့ꩻဖေႏ လိုꩻအာသီးဆန္ဒအလꩻ၊ ခွုမ်မာꩻဖေႏဒျာႏ လိုꩻအာသီးသꩻဆန္ဒအတွိုင်ꩻဖုံႏလဲ့ တဖဲ့ꩻတခဝ်အနေႏ ဗွေႏမျတ်ဟော်ꩻသေꩻခါꩻပါဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ခွန်ပွိုင်းလဲင်ႏလဲင်ႏခါကာႏ ပေါႏဝင်ꩻဒင်ႏ အွဉ်ႏထွာခွန်အခိန်ႏနဝ်ꩻ ထေင်းကျမ်ꩻကရိုꩻဒါႏ အစဲဉ်ႏအဆက်ဟဝ်တဗာႏယိုလဲ့ အဝ်ႏသော့ꩻသေꩻခါꩻပါဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ နီမန်းခမ်းသား မဉ်ႏယူႏနပ်ခန်ꩻလွဉ်ꩻမွေး ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ထာꩻထီႏ၊ ဆန္ဒတောႏအတွိုင်ꩻ၊ ကယီးနယ်ဖုံႏယို မဉ်ႏလွောက်ꩻလွဉ်မွေးမွေး အဗွေတဗာႏနဝ်ꩻတဲး ခါးလား ဂရိသီး 'ဒီမိုကရေသီ'ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယိုကပေါႏကာႏ မန်းခမ်းသား ဗွေႏဘုရာꩻလိတ်လုဲင်ꩻ 'အပရိဟာနိယ'ယို ကမ္ဘာႏအလောင်း အယိန်းတွင်ႏတွင်ႏကယ်ꩻဒွိုန်းကနဝ်ꩻသွူ။
ကမ္ဘာႏဝိဇ္ဇာႏတွမ်ႏသိပ္ပံပညာႏသီး ကေားအွဉ်ငါပထမဆရာႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏတရာꩻယီးနယ် အကျောင်ꩻ-အကျိုꩻသဘော်ꩻတရာꩻတန်သွူ၊ ရူပဗေဒပညာႏသျင်ႏ၊ ဂဏန်ꩻသင်္ချာပညာႏသျင်ႏ၊ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏသျင်ႏ၊ ထာꩻယူႏထာꩻတွေꩻပညာႏသျင်ႏ နယူတန် ကမော့ꩻဒါႏနိယာမအချက်ဖုံႏနဝ်ꩻ လဲဉ်းဆုဲင်ꩻကယ်ꩻဒျာႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဂေါတမ ကဆုံꩻမꩻသွဉ်သင်သေꩻခါꩻ ကံႏတွမ်ႏကံႏအကျိုꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻ (၂၄၀၀)ပဉ်သွူ၊ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဂေါတမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အကျောင်ꩻအကျိုꩻသဘော်ꩻတရာꩻဖုံႏ၊ ဟေတုပစ္စယော-အာရမ္မဏပစ္စယော-အဓိပတိပစ္စယော-အနန္တရပစ္စယော-သမနန္တရပစ္စယော-သဟဇာတပစ္စယော-အညမညပစ္စယော စတဲင် ပဋ္ဌာန်ꩻ ၂၄-ပစ္စေꩻ
ပေါႏနမ်းမဉ်ႏကျင်ꩻလဲ့ နမ်းသေချာဒျာႏ အကျိုꩻဖေႏမွိုင်ကြွိုင်မွေး အွဉ်ငါကမ္ဘာႏတရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻတောႏနဝ်ꩻ အဂုဏ်ႏတောႏ ၆-ပါꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း တွမ်ႏနမ်းကမော့ꩻ မဲဉ်ႏတနꩻမွေးစွဉ်ႏ၊ အကျောႏမွေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ တရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ ၂-၃-၄ ဖုံႏနဝ်ꩻ မဲဉ်ႏတနꩻမွေးစွဉ်ႏ တွမ်ႏနမ်းကမော့ꩻ သိပ္ပံနယ်ꩻအကျောင်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏထွော့မတ်တောင်ꩻလွနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ၂။ သန္ဒိဋ္ဌိကဂုဏ်ႏတောႏ ပေါႏနမ်းမဉ်ႏကျင်ꩻမွေးလဲ့ နမ်းတွမ်ႏနမ်း သေချာနွောင်ꩻဒါႏ တရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ။ ၃။ အကာလိကဂုဏ်ႏတောႏ အကျိုꩻဖေႏသွူးဒါႏ တရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ၊ ပေါႏမဉ်ႏလꩻလဲဉ်းမဂ်နဝ်ꩻ လꩻသွူးစွဉ်ႏဖိုလ်ႏ တရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ။ ၄။ ဧဟိပဿိကဂုဏ်ႏတောႏ 'လွဉ်ဟုဲင်း၊ ကျင်ꩻစမ်ꩻဟုဲင်း' ဖစ်ဟွုန်ဗွုန်ႏစွဉ်ႏ၊ ခံႏနွောင်ꩻအစမ်ꩻဂုဏ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻအဝ်ႏသွူ။ ဗွေႏဘုရာꩻဂေါတမ ကဟော်ꩻသေꩻခါꩻဒါႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၃၈-ပါꩻ၊ အားထုတ်အာနာပါန၊ ဝိပဿနာႏကျင်ꩻစဲဉ်ႏ၊ စာရိတ္တကျင်ꩻဝတ်၊ အကျင်ꩻမျတ်သီႏလ၊ မေတ္တာႏ၊ စီꩻဖျန်ꩻမေတ္တာႏကမ္မဋ္ဌာန်ꩻ၊ ဗောဇ္ဈင်ႏ ၇ပါꩻ၊ သတိပဋ္ဌာန်ႏ (၄)ပါꩻ၊ ရက်သညင်ꩻ၊ သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ၊ မဂ္ဂင်ႏသွစ်ꩻပါꩻ၊ ထာꩻခွင်ꩻလွစ်တွမ်ႏ ထာꩻယွုန်းယေားသယ်ꩻခံႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာအွဉ်ငါကမ္ဘာႏ အမဲဉ်ႏတရာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏကျောႏဗꩻစွဉ်ႏဟန်ႏသနီꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ဗွေႏဘုရာꩻကဟော်ꩻဒါႏ ကျမ်ꩻဂန်ႏဖုံႏအကို ထေထန်ႏ ကဆဲင်ႏတွမ်ႏလောကီꩻရေꩻရာႏ အရိုꩻအမိန်းတဲင် ကတဲမ်းစုသေꩻခါꩻဒါႏ လောကနီတိကျမ်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻပွိုင်းလဲင်ႏ အွဉ်ႏသေꩻခါꩻငဝ်းပုံႏခွိုင်ꩻဖုံႏ၊ လွောက်ꩻနာႏတောင်ꩻခါꩻခရာႏ အရိုꩻအမိန်းဖုံႏ၊ ထူႏအီသွဉ်ခန်ꩻခရာႏ ဇာတ်ခြောင်ꩻခရာႏ ငဝ်းခြုဲင်းယွဲးဖုံႏအကို စုရောမ်သေꩻခါꩻ အယံရာꩻစား လောကနီတိကျမ်ꩻယို ဘာႏသာႏတရွေꩻတဝ်း၊ လိုꩻမျိုꩻတရွေꩻတဝ်း၊ အရွယ်ႏသိုမ်ပါꩻ ဟဝ်လွောက်ꩻမွေးငါႏနဝ်ꩻသွူ၊ လောကနီတိနဝ်ꩻ ထွာယီးထွဉ်ႏနယ်ဖေႏ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလောကခရာႏ ဖေႏကတိုꩻတက်ဖေႏကစီꩻပွါꩻအီတာႏနဝ်ꩻသွူ၊ အမဲဉ်ႏတဲး ကျမ်ꩻယိုနဝ်ꩻ လောကကို ထွာလိုꩻသီးအကဲဉ်အနဲစ်ꩻတဲ့မွေးမွေး၊ မွိုးဖါတဲ့မွေးမွေး၊ ဆရာႏတဲ့မွေးဒျာႏ၊ သွꩻခွတဲ့ အဝ်ႏမွေးဒျာႏ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ လိုꩻခိုကသွဉ်ဒါႏသေꩻခါꩻထွူ နီတိကျမ်ꩻသားယိုနဝ်ꩻ ထွာလိုꩻအထီႏအဟွုန်အာ၊ ထွာလိုꩻခိုဒါႏပညာႏတဲ့မွေးမွေးနဝ်ꩻသွူ။
ကမ္ဘာႏလောင်း ကီညိုႏခရာႏဟဝ်မွေး ဗွေႏဘုရာꩻပို ရဟန်ꩻသံႏဃာႏဖုံႏနဝ်ꩻ မန်းခမ်းအကို အဝ်ႏအာလွိုဝင်ꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]၁။ ဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ အကျင်ꩻဟဝ်ငါႏ၊ ၂။ ဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ အကျင်ꩻစွို့ꩻငါႏ၊ ၃။ ဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ ကျင်ꩻဒျာႏ နိဗ္ဗာန်ႏတာႏ၊ ၄။ ဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ ဖေႏနေးကလွောက်ꩻငမ်ႏတွမ်ႏ ဝင်ꩻထာꩻရိုႏသေႏမုꩻနဝ်ꩻ ကျင်ꩻဒျာႏ၊ ၅။ နီဗွေႏဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ ထာꩻလူႏအဝ်ႏညာꩻထူႏလွဉ်ဖုံႏယို ခံႏထူႏထွိုက်ဒျာႏ၊ ၆။ နီဗွေႏဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ တခြိုꩻကမာꩻဖေႏထဉ်ႏတာႏဖုံႏယို ခံႏထူႏထွိုက်ဒျာႏ၊ ၇။ နီဗွေႏဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ ထာꩻလူႏမဲဉ်ႏဖုံႏယို ခံႏထူႏထွိုက်ဒျာႏ၊ ၈။ နီဗွေႏဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ ဝုဲင်ႏထွိုက်ဒျာႏ တွမ်ႏစူဝုဲင်ႏ၊ ၉။ နီဗွေႏဘုရာꩻတပဲ့ꩻသံႏဃာႏနဝ်ꩻ ဗွန်ပီစွဉ်ႏလုဲင်း၊ သေန်ႏနုဲင်းစွဉ်ႏ သွို့ꩻခြံ ရုဲင်သော့ꩻကုသိုလ်ႏခြွီတာႏ ဟံႏယာႏအယံသွတ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ - သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတွမ်ႏ - သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻ တခိုမ်ꩻ၊ - သကဒါဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတွမ်ႏ - သကဒါဂါမိဖလဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုႏနဝ်ꩻ တခိုမ်ꩻ၊ - အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတွမ်ႏ - အနာဂါမိဖလဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻ တခိုမ်ꩻ၊ - အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတွမ်ႏ - အရဟတ္တဖလဋ္ဌာန်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻ တခိုꩻ။ အခိုမ်ꩻနေးအနေႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၄)ခိုမ်ꩻ၊ ပဉ်ပါꩻပါꩻနေးအနႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၈)ပါꩻယို ထွာဒက္ခိဏေယျ အရိယာႏသံႏဃာႏနဝ်ꩻသွူ။ ထွာအရိယာႏသံႏဃာႏသီး အခွိုꩻအနွယ်ႏသွုပ်တဲင် နေးတွမ်ႏဉတ်တလဲင်ႏ၊ ကမ္မဝါႏစာႏသိုမ်လဲင်ႏ တွမ်ႏဉတ္တိစတုတ္ထကံႏတွော့ꩻ ကထွာလွဉ်ရဟန်ꩻအခြွဉ်းအဗူႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲး ထွာသမ္မုတိသံႏဃာႏနဝ်ꩻ၊ သမ္မုတိသံႏဃာႏနဝ်ꩻတဲ့ နေးတွမ်ႏဝိနယ်ꩻဒေႏသနာႏတောႏအလꩻ ကခွုမ်မာꩻဗာႏဒါႏ ဝိနယ်ꩻကံႏအနေႏနဝ်ꩻ
၁။ စတုဝဂ္ဂသံဃာ - လစ်ꩻပါꩻခြွဉ်းသံႏဃာႏ ၂။ ပဉ္စဝဂ္ဂသံဃာ - ငတ်ꩻပါꩻခြွဉ်းသံႏဃာႏ ၃။ ဒသဝဂ္ဂသံဃာ - ဆီပါꩻခြွဉ်းသံႏဃာႏ ၄။ ဝီသတိဝဂ္ဂသံဃာ - နီဆီပါꩻခြွဉ်းသံႏဃာႏ ၅။ အတိရေကဝီသတိသံဃာ - နီဆီပါꩻလွိုခြွဉ်းသံႏဃာႏ အဝ်ႏလွေꩻငတ်ꩻမျိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
လစ်ꩻပါꩻခြွဉ်းစတဲင်သံႏဃာႏဖုံႏယို ခွုမ်မာꩻလွေꩻဗာႏ တွမ်ႏနမ်းကဆဲင်ႏရာꩻ ဝိနယ်ꩻကံႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဂေါတမ ဗုဒ္ဓဝင်ႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]၁။ ဘုရာꩻဂေါတမအလောင်ꩻယို အဝ်ႏဘဒ္ဒကမ္ဘာႏယို မဉ်ႏတွက်ချာသဲင်ꩻ လစ်ꩻအသင်္ချေႏပုဲင် ကမ္ဘာႏတသိန်ꩻအတွင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏထွာသုမေႏဓာႏရသေ့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ၂။ သုမေႏဓာႏသျင်ႏရသေ့ꩻနဝ်ꩻ ဒီပင်္ကရာႏဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအထျꩻ နမ်းတပါꩻအနေႏ မဉ်ႏထူႏနိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏယို လꩻနွောင်ꩻလဲဉ်းဒျာႏလဲ့ ကွပ်ပွိုးသညင်ꩻမွေးငါႏ သတ္တဝါႏသီး အဝ်ႏခြွဉ်ႏဗိမ်သော့ꩻ သံႏသရာႏဩဃထီခြောင်နဝ်ꩻမꩻ ဝွေꩻဗွေႏတအုဲင်ႏထူႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ၃။ တဲႏသျင်ႏသုမေႏဓာႏရသေ့ꩻဘဝ ဗꩻထံစွဉ်ႏ ဝေဿန္တရာႏခွန်ဘဝ တွက်လဲ့တလꩻနွောင်ꩻတဝ်း ဘဝဖုံႏအကို-
၁။ လူႏခံꩻ၊ ရွဉ်၊ သေ၊ ဆင်-စတဲင် ဒါႏနပါရမီႏ ၂။ လူႏ စူ၊ ခင်ႏ၊ နား-စတဲင် ဒါနဥပပါရမီႏ ၃။ လူႏနမ်းအသက် ဒါနပရမတ္ထပါႏရမီႏ-စတဲင် ထဲမ်လွေꩻပါႏရမီႏအပါꩻသိုမ်ဆီနဝ်ꩻသွူ။
၄။ နဝ်ꩻသွူတကာႏ ကအီႏစွဉ်ꩻဗာႏလဲ့ ကယပ်ꩻခုဲင်ႏမွေးဒါႏ-
၁။ စွဉ်ꩻထိုꩻပဒေႏသရာဇ်၊ ဧကရာဇ်၊ စကျာႏခွန်သီးစေꩻစိန်ႏဖုံႏ ဓနပရိစ္စာဂ ၂။ စွဉ်ꩻထိုꩻ ပိုခိုပိုမူႏ ပုတ္တပရိစ္စာဂ ၃။ စွဉ်ꩻထိုꩻမာ ဘရိယပရိစ္စာဂ ၄။ စွဉ်ꩻထိုꩻ စူ၊ ခင်ႏ၊ မဲ့၊ နား စတဲင်အင်္ဂါႏပေႏတန် အင်္ဂပရိစ္စာဂ ၅။ စွဉ်ꩻထိုꩻနမ်းအသက် ဇီဝိတပရိစ္စာဂ-ကရိုꩻဒါႏ စွဉ်ꩻထိုꩻအတန်စားငတ်ꩻမျိုꩻယိုလဲ့ ထဲမ်ဗွေသေꩻခါꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။
၅။ သံႏသရာႏဆွာꩻည ဘဝပေါင်ꩻအာအာအကို ထဲမ်ဗွေသေꩻခါꩻ ပါရမီႏဖုံႏနုဲင်းယိုထွူတဲင် ဘုရာꩻအလောင်ႏတောႏနဝ်ꩻ ထင်ႏထွာလူꩻ သေတကေတု တုသိတာႏလူꩻခမ်းကိုသွူ၊ အဝ်ႏထွာလူꩻအတွင်ꩻ စကျာႏဝဠာႏပေါင်ꩻတသောင်ꩻအကို လူꩻဗျဟ္မာႏသီးဖုံႏ တောင်ꩻပြန်ႏလွ ဘုရာꩻအလောင်ႏတောႏနုဲင်းယို- "အခိန်ႏထွာဘုရာꩻတွိုႏလဲဉ်း၊ လင်ꩻလိုꩻအခမ်းတွော့ꩻ ထွာခန်းသွော့ဘုရာꩻဗွေႏအော်"သွူ။ ၆။ နဝ်ꩻမꩻ ဘုရာꩻအလောင်ꩻ လူꩻသေတကေတုနဝ်ꩻ-
၁။ ကာႏလ - ကအီႏထွာဘုရာꩻအခိန်ႏခါႏ ၂။ ဒီပ - ကအီႏထွာဘုရာꩻ ကျွန်ꩻအရပ် ၃။ ဒေသ - ကအီႏထွာဘုရာꩻ အရပ်ခင်ႏလံး ၄။ ကုလ - ကအီႏထွာဘုရာꩻ အစွိုးအခွိုꩻ ၅။ မာတုအာယုပရိစ္ဆေဒ - ကအီႏထွာဘုရာꩻမွိုးဗွေႏ သက်တန်ꩻအခန်ꩻအထွော့-ထွားလွေꩻ ထာꩻထွားအတန်စားငတ်ꩻမျိုꩻနုဲင်းယိုသွူ။
၇။ ထွားနုဲင်းနဝ်ꩻထွူ အဝ်ႏလူꩻပို ဘဝတသာပြောင်ꩻထိုꩻတဲင် မဟာႏသက္ကရာဇ် ၆၇-ဗာႏ၊ ဝါႏဆိုႏလာဗွေ၊ မွူးနီꩻကျပ်ပတေꩻနီꩻနဝ်ꩻ လင်ꩻထူႏပဋိသန္ဓေႏ ကပိလဝတ်ခမ်းဗွေႏ ခွန်တန်သုဒ္ဓေါဒန အမာနင်ꩻတန် မွိုးဗွေႏမာယာ (သီရိမဟာမယာဒေႏဝီႏ)ဟို့ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ ၈။ ဗီသီ ၆၂၃ မဟာႏသက္ကရာဇ် ၆၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻဗွေ၊ သောကျာႏနီꩻအတွင်ꩻနဝ်ꩻ မွိုးဗွေႏမာယာဒေႏဝီႏ လွူးဖွါꩻလင်ꩻ ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏ ဒေဝဒဟခမ်းတွမ်ႏ ကပိလဝတ်ခမ်းအခါႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ လုမ္ဗိနီဥယျာဉ်ႏ အင်းချင်းမွူးခြာနဝ်ꩻသွူ။ ၉။ ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏယို သက်ထွိုင်ႏလꩻ ၁၆ နေင်ႏအရွယ်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ တောႏလမ်းတွမ်ႏ ယသောႏဓရာႏနင်ꩻမူႏထွူတဲင် ထွာခွန်ခံႏစာꩻဗာႏခန်း ခွန်စေꩻစိန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၀။ သက်တောႏထွိုင်ႏလꩻ ၂၉ နေင်ႏအရွယ်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ထီႏ လိုꩻဖြား၊ လိုꩻဆာ၊ လိုꩻသီ၊ ရဟန်ꩻ-ကရိုꩻဒါႏ နိမိတ်တန်လစ်ꩻပါꩻတဲင် ထန်ႏတခြာတွော့ꩻ ဗုဲင်ထိုꩻရဟန်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ၁၁။ ဘုရာꩻအလောင်ꩻ အဝ်ႏထွာရဟန်ꩻအတွင်ꩻ ကျင်ꩻဗာႏအကျင်ꩻယပ်ꩻခုဲင်ႏ ဒုက္ကရစရိယာႏအကျင်ꩻနဝ်ꩻ သူနေင်ႏဗွေဗွေစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၂။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူမꩻ ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏနဝ်ꩻ လူႏခံႏခန်း သဌေꩻပိုမူႏ နင်ꩻသုဇာတာႏ ကလူႏထင်ႏဒါႏ ဆွမ်ꩻဖိုးနဲဉ်းထီတဲင် လွေꩻသုံꩻခန်း အဇပါလခြုံႏမွူးအထျꩻထွူနဝ်ꩻမꩻ ကျွꩻလွေꩻယင်း မဟာဗောဓိခြုံႏမွူးထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ ၁၃။ သုဒ္ဓိယ ကလူႏဒါႏ မီꩻသွစ်ꩻသဲဉ်ꩻယို ဘုရာꩻအလောင်ꩻတောႏ ထွိုင်ႏဖြေ့ꩻလီနဝ်ꩻ တလဲင်ႏချင်ꩻ ထွာတေားစွဉ်ႏဒျာႏ အပရာဇိတပလ္လင်ႏ ခြုံႏမွူးထျꩻနဝ်ꩻသွူ၊ (မီꩻဖုံႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တဗိုန်ပီတဝ်းဒွုမ်မီꩻသဲဉ်ꩻသွူ။) ၁၄။ ဘုရာꩻအလောင်ꩻ အဝ်ႏအုံတပန်းဒင်ႏ ပလ္လင်ႏလောင်းနဝ်ꩻအတွင်ꩻ ခါးလားမွူးကပြေ့ꩻနဝ်ꩻ အောင်ႏမျင်ႏလꩻ ဒေဝပုတ္တမာရ်ႏ(မာရ်ႏနတ်ရန်ႏ)ထွူတဲင် ထာꩻခေ့ꩻမွူးကွို့ꩻနာꩻနဝ်ꩻ လꩻလွေꩻ ကယူႏလꩻနွောင်ꩻချာ ကအုံဖိုဘဝခန္ဓာႏအစဲဉ်ႏ "ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ႏ"၊ မွူးကွို့ꩻနာꩻတွင်ꩻနဝ်ꩻ လꩻဗိုန်ပီနုဲင်းလူꩻသီးမဲ့ ကထီႏနွောင်ꩻဒါႏ သတ္တဝါႏသီးအီႏသီထာꩻခိန်ႏ-စတဲင် "ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်ႏ"၊ မွူးကွို့ꩻနာꩻလွဉ်ꩻ ထာꩻတိန်ႏအီႏလေခိန်ႏနဝ်ꩻ လꩻကမာꩻလို့နွောင်ꩻအီဒါႏ အာသဝေါတရာꩻလစ်ꩻပါꩻ "အာသဝက္ခယဉာဏ်ႏ"တွော့ꩻ သက်တောႏ ၃၅ နေင်ႏအရွယ်ႏ (ဗီသီ ၅၈၈) မဟာႏသက္ကရာဇ် ၁၀၃-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေ၊ မွူးနီꩻဗုဒ္ဓဟူꩻ ထာꩻအီႏလေအခိန်ႏနဝ်ꩻ လောကသိုမ်ပါꩻအကို အီႏဗိုန်ပီသားအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ် ထွာလꩻခန်းဒျာႏ သဗ္ဗညုတဗွေႏဘုရာꩻအရန်းနဝ်ꩻသွူ။ ၁၅။ လောကသိုမ်ပါꩻဆရာႏ သဗ္ဗညုတဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ ၄၅ ဝါႏဗွေဗွေ ဟော်ꩻနယ်ဖေႏ ဝွေႏနေႏယျသတ္တဝါႏသီး ဓမ္မစကျာႏစတဲင် တရာꩻဖုံႏတွော့ꩻ ခွုမ်မာꩻလွေꩻဖေႏ လိုꩻ၊ လူꩻ၊ ဗျဟ္မာႏသီး အကျိုꩻစီꩻပွါꩻတာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၆။ အုံပဆားအဲဉ်ထဝ်းတဲင် ၄၅-ဝါႏဗွေဗွေ ကအဝ်ႏခွုမ်မာꩻလွေꩻဖေႏ သတ္တဝါႏသီးအကျိုꩻစီꩻပွါꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻ သက်တောႏထွိုင်ႏလꩻ ၈၀ အရွယ်ႏခိန်ႏ (ဗီသီ ၅၄၃) မဟာႏသက္ကရာဇ် ၁၄၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻဗွေ၊ မွူးနီꩻအင်္ဂါႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ကျွꩻကူꩻငါခန်းဒျာႏ ပရိနိဗ္ဗာန်ႏ ကုသိနာႏရုံႏခမ်း ခွန်မလ္လင်ႏသီးဥယျာဉ်ႏအကိုနဝ်ꩻသွူ။
ဗောဓိ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]မဇ္ဈိမပဋိပဒါ (တဖူꩻထာႏဝ)
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ရတနာႏသိုမ်ပါꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ရတနာႏသိုမ်ပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဘုရာꩻ၊ တရာꩻ၊ သံႏဃာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
သံႏဃာႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ဘိက္ခု၊ ရဟန်ꩻ၊ ဗွေႏဗိုန် (en:Bhikkhu) စင်ꩻ၊ ဗွေႏစင်ꩻ - ဘိက္ခုနီ၊ သောပ္ပယိုမူႏ၊ မွိုးသီႏလ (en:Bhikkhuni) - သျင်ႏ၊ သာႏမဏေႏ
ပရိက္ခရာႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- သင်္ကန်ꩻပွိုင်ႏ - သင်္ကန်ꩻဗုဲင် - သင်္ကန်ꩻနီထွိုင်၊ ဒုကုဋ် - သပိတ် - နꩻပေႏကြော့ꩻကတူႏ - ထꩻ - ပန်ꩻကျိုꩻ (စွိုင်ငင်းဒေင်) - ထီစဲစ်
သီႏလ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- သီႏလကရိုꩻနဝ်ꩻ ကံကျင်ꩻအီ၊ ထိန်ꩻတီအီ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ သီႏလနဝ်ꩻ အဖြယ်ခေါ်ယင်း စာရိတ္တသီႏလ (အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏ)တွမ်ႏ ဝါရိတ္တသီႏလ (အဝ်ႏလိုႏဆောင်ႏ)နီမျိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ - သီႏလငတ်ꩻပါꩻ (ပဉ္စသီလ၊ နိစ္စသီလ) - သီႏလသွစ်ꩻပါꩻ(သတင်ꩻသီႏလ) (အဋ္ဌင်္ဂသီလ၊ ဥပေါသထသီလ) - သီႏလကွတ်ꩻပါꩻ (နဝင်္ဂဥပေါသထသီလ) - သီႏလဆီပါꩻ
သမာႏဓိ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ပညာႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတွမ်ႏ ပညာႏရေꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏလိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏလိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏ ကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ သုံꩻဒျာႏပါဠိ မွေးတဝ်းလဲ့ သင်္သကရုဲက်ဘာႏသာႏနဝ်ꩻသွူ။ - ပိဋကတ်သိုမ်ဖုံႏ - ဝိနယ်ꩻပိဋကတ် - သုတ္တန်ႏပိဋကတ် - အဘိဓမ္မာႏပိဋကတ်
ဗွေႏဘုရာꩻဂေါတမ ဇာတ်တောႏဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ဇာတ်တန်ဆီဇာတ် ([])
- တေမိယဇာတ်တောႏ (၅၃၈)
- ဇနကဇာတ်တောႏ (၅၃၉)
- သုဝဏ္ဏသာမဇာတ်တောႏ (၅၄၀)
- နေမိဇာတ်တောႏ (၅၄၁)
- မဟောသဓဇာတ်တောႏ (၅၄၂)
- ဘူရိဒတ်ဇာတ်တောႏ (၅၄၃)
- စန္ဒကုမာရဇာတ်တောႏ (၅၄၃)
- နာရဒဇာတ်တောႏ (၅၄၅)
- ဝိဓူရဇာတ်တောႏ (၅၄၆)
- ဝေဿန္တရာႏဇာတ်တောႏ (၅၄၇)
ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအထိန်ꩻအမုဲင်ဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]ထွားသွုပ်ဆွိုင်ꩻအီတာႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]လိင့်ခ်အလောင်ႏလင်ဖုံႏ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ Buddha Purnima 2017 – The Birthday of Buddha – Significance, Celebration & Date in 2018
- ↑ Archive copy။ 2012-11-07 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 2022-09-05 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ http://www.knowledgerush.com/kr/jsp/db/viewuser.jsp?userId=23631&penname=About+Shwedagon+Pagoda[လိဉ့်သီ]
- ↑ မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 17 October 2012 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 21 June 2012 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။