ဒေါ့ꩻငဝ်းအစိုန်ꩻ

ငဝ်းကရိုꩻယို မန်းအဘိဓာန်ႏကျမ်ꩻကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗွောင်နယ် "အင်ဖြောင်းကဒေါ့ꩻဒါႏ ငဝ်းအဓိပ္ပါယ်ႏကအဝ်ႏစား" နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ဒေါ့ꩻငဝ်းကရိုꩻနဝ်ꩻ အခရာႏ အခေႏနေႏတဗာႏဗာႏယို အွဉ်ႏသေဖေႏပါꩻတဖြာꩻဖြာꩻ၊ ငဝ်းငွါယို အခရာႏအဓိပ္ပါယ်ႏကအဝ်ႏဒါႏငဝ်း၊ ငဝ်းဝဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻအာစုခြွဉ်းတဲင်ဒေါ့ꩻလွငဝ်း-ဗွောင်သေꩻခါꩻအစွိုးစွိုးနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အစိုန်ꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ကခွုမ်မာꩻနွောင်ꩻဒါႏအထီအသွီႏ ဗွောင်ခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ လိုꩻတဖြာꩻသီး အယူႏအတွေꩻငဝ်းယို ဖေႏလိုꩻလောင်ႏလင်ကသေနာႏနဝ်ꩻ အရေꩻတန်မွေးစွဉ်ႏသွူ၊ တနယ်ꩻ- ငဝ်းယို ထွာတခြိုꩻသွုပ်ဆွိုက်အီတမျိုꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ငဝ်းယို လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻဖြဝ်ႏလွလဲ့ ကွပ်ပွိုးဒေါ့ꩻကြွို့ꩻကြꩻဒျာႏထာꩻနဝ်ꩻမꩻ တသေအွဉ်ႏရေꩻလွတဝ်း ငဝ်းသီးအထင်တရုဲင်တန်ႏဖိုꩻနဝ်ꩻသွူ။

မဉ်ႏထိုမ်ႏစမ်ꩻစဲင်းစဲင်းနဲင်းနဲင်းမꩻ လိုꩻဘောင်ႏအတာႏ ကေꩻဇူꩻအာတကားမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထီႏထွꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ၊ လိုꩻဘောင်ႏလောကအကို ငဝ်းယိုမဉ်ႏတအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻ လိုꩻသီးယေန်ႏငဲးရေꩻလဲ့ အီႏထဲ့ဖွိုႏဗာႏအမန်ႏဒျာႏရင်ꩻ၊ ခွုင်းကအဝ်ႏ ဖြောင်းကိုထန်ႏ အငဝ်းတွိုင်ꩻလဲ့ ငဝ်းဒေါ့ꩻတမွေးတဝ်းဒွိုန်း၊ငဝ်းဒေါ့ꩻတမွေးတဝ်းစား ငဝ်းရိုꩻရိုꩻနဝ်ꩻ တိရစ္ဆာန်ႏလောကကို(တဲ့)အဝ်ႏဒျာႏသွူ။ ဥပမာႏ- ထွီႏအူထာꩻငဝ်း၊ ကေဖြေင်ꩻထာꩻငဝ်း၊ ဆျာအူႏထာꩻငဝ်းတွမ်ႏ သေကီးဟယ်ထာꩻငဝ်း-ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ၊ ငဝ်းဒေါ့ꩻယို ထွာလိုꩻသီးယေန်ႏငဲးရေꩻအင်္ဂါႏတန်တပါꩻ သေနာႏခါꩻလွနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ကေားကကျင်ႏလဲပ်ဒါႏ ဘာႏသာႏတဗာႏသားချင်ꩻချင်ꩻ လိုꩻဘောင်ႏအစွိုꩻ တဗာႏတွမ်ႏတဗာႏ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသွုပ်ဆွိုက်ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ငဝ်းငွါသီးအစိုန်ꩻသတ္တိနဝ်ꩻ တန်မွေးစွဉ်ႏထာꩻ၊ လိုꩻတွိုင်ꩻကဒေါ့ꩻငဝ်းအကို ကတွိုႏခြောင်ꩻပုံႏနဝ်ꩻတဲး တဗိုန်တဝ်းလို့ဝင်ꩻ၊ တလီꩻနွို့တလီꩻထန်ႏ ကဒေါ့ꩻဒါႏနွောင်ꩻလွိုဝင်ꩻလင်သားဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏသွူ၊ နမ်းကမဉ်ဒေါ့ꩻယို ဒေါ့ꩻစဲင်းသျင်ꩻကယ်ꩻထဲင်းဝင်ꩻလင်သားလဲ့ အဝ်ႏလွဒျာႏသွူ၊ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏဒျာႏ ဖေႏဝင်ꩻနားကခံႏနွောင်ꩻမွုန်းဒွုမ်စားဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။

လိုꩻသီးကသုံꩻဒါႏလိတ်နဝ်ꩻ ငဝ်းပေါႏထွူထွိုင်ႏည အဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻမꩻ ကွဲးပေါႏသွူ၊ လိတ်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏငဝ်းသီးသင်္ကတ လက္ခဏာႏဒျာႏရင်ꩻ၊ ဒေါ့ꩻငဝ်းဖေႏနေးကကျင်ႏလဲပ် မန်းလိုမုꩻရေꩻနယ်ႏပွိုင်ႏကိုနဝ်ꩻ ဖန်းဖြယ်အွဉ်ႏထွော့ခါꩻ ငဝ်းတန်ဆီမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ဒေါ့ꩻငဝ်းဆီမျိုꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ-(၁) ဒေါ့ꩻငိုပ်ဆန်ခိုႏထင်ႏထီနယ်ꩻ (၂) ဒေါ့ꩻရဲ့ဗွူမွူးနယ်ꩻ (၃) ဒေါ့ꩻဖေါင်ႏဆန်ထီနယ်ꩻ (၄) ဒေါ့ꩻတွိုင်ဟူမဲဉ်ႏဖွိုင်ꩻနယ်ꩻ (၅) ဒေါ့ꩻတဆူပွစ်နမ်းမန်ꩻနယ်ꩻ (၆) ဒေါ့ꩻလဲ့ꩻဆင်ထောင်းနယ်ꩻ (၇) ဒေါ့ꩻသွို့ꩻခြံသားဝင်သွို့ꩻခြံနယ်ꩻ (၈) ဒေါ့ꩻဆျာတရွိုင်ႏဝဲဉ်ဆဲမ်ႏနယ်ꩻ (၉) ဒေါ့ꩻထီစဲစ်နေင်းဝယ်ꩻ ထီထွတ်ꩻရွယ်ႏနယ်ꩻ (၁၀) ဒေါ့ꩻတကီႏတကွို့ꩻနယ်ꩻ-နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဒေါ့ꩻငိုပ်ဆန်ခိုႏထင်ႏထီနယ်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ မဉ်ႏမဉ်ယားကာႏလွေꩻ ခြောင်ဖင်ႏဖဲ့ꩻသူꩻနဝ်ꩻ ယားဆန်ခိုႏထင်ႏဗာႏနေးနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ဒေါ့ꩻရဲ့ဗွူမွူးနယ်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ကရဲ့ဗွူမွူးဖုံႏတွင်ꩻ စူတပင်(အပင်ႏစေႏ)ယို သဲဉ်ꩻသေꩻခါꩻဗွူမွူးဖုံႏထွူတဲင် တွမ်ႏစန်တွော့ꩻ ကရဲ့ထူႏဒါႏဗွူမွူးနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ဆွမ်ꩻရိုပ်ထွူလို့ရီးကမꩻ ဒေါ့ꩻထွူထဲ့စွဉ်ႏအထျꩻနဝ်ꩻ ထွာဒေါ့ꩻရဲ့ဗွူမွူးနယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ငဝ်းယို တွမ်ႏဥပမာႏ ဥပမေႏယျဖုံႏတဲင် ယွယွသာႏသာႏ ဒေါ့ꩻဖေႏကမဉ်တွိုႏရာꩻကိုနဝ်ꩻ ထွာဒေါ့ꩻဖေါင်ႏဆန်ထီနယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ဒွိုႏဟူဖေႏကတွမ်ႏဖွိုင်ꩻနဝ်ꩻမꩻ ဒဲဉ်ထေ့ဟဝ်အတွိုင်ꩻ ဒေါ့ꩻငဝ်းလဲ့ လွိုတဝ်းယွမ်ꩻတဝ်း အဝ်ႏလိုႏဒေါ့ꩻဖေႏကတွိုႏလွေꩻကလိုႏရာꩻကိုသွူ။

ယံဖေႏကလꩻနမ်းမန်ꩻတဲင် ပွစ်ဗာႏအလဲင်ႏလဲင်ႏအခြွိုက်ခြွိုက်၊ နီကလိုႏဒါႏငဝ်းယို ဒေါ့ꩻဗာႏခူꩻလိမ်ꩻခူꩻပြန်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒေါ့ꩻတဆူပွစ်နမ်းမန်ꩻနယ်ꩻသွူ၊ ပေါႏဆင်အီႏယုဲင်ထောင်းသွူလိုꩻနဝ်ꩻ မဉ်ႏသျောင်ႏလွေꩻ အွိုးကလွစ်ရာꩻကိုမꩻ လꩻထာꩻချမ်ꩻသာႏအတွိုင်ꩻ ဒေါ့ꩻငဝ်းယိုလဲ့ သျောင်ႏထိုꩻငဝ်းသစ်ထန်ႏထိုꩻတွော့ꩻ ကဒေါ့ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒေါ့ꩻလဲ့ꩻဆင်ထောင်းနယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ သွို့ꩻခြံသားဖုံႏ မဉ်ႏဝင်သွို့ꩻခြံနဝ်ꩻ ဝင်သျင်ꩻကြောင်းရီးကဒွိုန်း မီꩻဖုံႏထာꩻအီႏဖုံႏထွူမꩻ ကွဲးခွသေင်ႏမွူးတန်နဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ဒေါ့ꩻငဝ်းအကို(လဲ့) ဒေါ့ꩻရီးငဝ်းရာႏပေႏပေႏထွူမꩻ တေက်ꩻနျꩻဆုဲင်ꩻတွမ်ႏ ငဝ်းရာႏတန်တန်တွော့ꩻ ထူႏအနွောင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒေါ့ꩻသွို့ꩻခြံသားဝင်ꩻသွို့ꩻခြံနယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဆျာသီးသဘော်ꩻနဝ်ꩻ ပေါႏအီႏပကျောက်ꩻဆဲမ်ႏခိန်ႏယို ကဉ်းမာꩻနုဲင်းဆွတ်ꩻချာလွိုႏလွိုႏတွော့ꩻ မဉ်ႏဆဲမ်ႏမွေးသွူမꩻ ကွဲးပကျောက်ꩻထိုမ်းဆဲမ်ႏနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ဒေါ့ꩻငဝ်းလဲ့ ခွုင်းကလွောက်ꩻနွောင်ꩻ ဝွေꩻသီးထာꩻလိုႏယို လွောက်ꩻလွဉ်ꩻထွူမꩻ ထိုမ်းတွော့ꩻဒေါ့ꩻငဝ်းနဝ်ꩻ ထွာဆျာတရွိုင်ႏဝဲဉ်ဆဲမ်ႏနယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ (ဒေါ့ꩻထီစဲစ်နေင်းဝယ်ꩻ ထီထွတ်ꩻရွယ်ႏနယ်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထီနေင်းဝယ်ꩻယို ပေါႏမဉ်ႏဆျာꩻနဝ်ꩻ လင်ꩻစွဉ်ႏရော်ရော်၊ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏဒျင်ဒျင်၊ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏဖြောင်ဖြောင်ဒေါင်ဒေါင်-ကေားပြန်ႏပအိုဝ်ႏသား သဘော်ꩻဗွောင်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။) ငဝ်းနဝ်ꩻ အမွေးတဲ့ တရိုꩻတဝ်း၊ မွေးတဝ်းတဲ့ တရိုꩻတဝ်းတွော့ꩻ ကဒေါ့ꩻဒါႏငဝ်း ကီတဲꩻတဲꩻမွေးတဝ်း၊ လတဲꩻတဲꩻမွေးတဝ်းနဝ်ꩻ ထွာဒေါ့ꩻတကီႏတကွို့ꩻနယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။

မန်းနဲင်ႏငံႏ ကအဝ်ႏအုံဗာႏ ခြဲ့ꩻနယ်ꩻဖစ်စနစ်စူဆလ နေင်ႏပေါင်ꩻ ၁၀၀-လွိုတွင်ꩻ အွဉ်ငါလွိုဆန်ခြဲ့ꩻနယ်ႏစနစ်သား ပေါႏထန်ႏလွဉ်တန်သွူ၊ လꩻလွတ်လတ်ရေꩻထွူ ၁၉၆၂-ဗာႏ ပါလီမန်ဒီမိုကရစီခေတ်တွင်ꩻ လꩻအာႏဏာႏသား ဖဆပလအစွိုꩻတွမ်ႏ အစွိုꩻခံႏအတွိုက်ꩻသား ပြဲင်ႏဗာႏဖိုလို့ဝင်ꩻအာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၂-ဗာႏနေင်ႏအကို ဖဲစ်ဒရယ် တောႏလန်ႏရေꩻကောင်စီ အုပ်ချုပ်လွေꩻနဝ်ꩻ ဗꩻ၁၉၇၄-ဗာႏကိုနဝ်ꩻသွူ၊ ၁၉၇၄-ဗာႏ ခြွဉ်းဗူႏပုံႏအခင်ႏမွဉ်ဥပဒေႏအလꩻ ကျုံႏခွဲးလွဉ်ဗာႏ မြန်မာဆိုရှယ်လစ်စနစ်လမ်းစဉ်နဝ်ꩻသွူ၊ လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်အကို ခြွဉ်းဗူႏလွေꩻ တေဇလိုꩻယွဲး၊ လမ်းစဉ်လိုꩻယွဲး၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏပါတီယူနစ်၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏထာꩻမာꩻသားကောင်စီဖုံႏထွူတဲင် ဗွောင်လွေꩻဖေႏ လမ်းစဉ်ပါတီလိုꩻယွဲးသွဉ်တန်ꩻဖုံႏ၊ ထာꩻမာꩻသားရေꩻရာႏသွဉ်တန်ꩻဖုံႏ၊ အခင်ႏမွဉ်နဲင်ႏငံႏရေꩻသင်တန်ꩻဖုံႏ အလဲင်ႏလဲင်ႏအခြွိုက်ခြွိုက်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ တပ်မတောႏ ထွို့ꩻဗူႏအီတပ်ကိုအတာႏ အဝ်ႏဗွောင်သွဉ်လွေꩻဖေႏ တပ်မှူးသွဉ်တန်ꩻဖုံႏ၊ တပ်ရင်းမှူးသွဉ်တန်ꩻဖုံႏ၊ စစ်အွဉ်ငါကတူႏတက္ကသိုလ်ႏဖုံႏ၊ ရဲးကာႏကွယ်ႏရေꩻတက္ကသိုလ်ႏဖုံႏအကို နဲင်ႏငံႏရေꩻ၊ စီꩻပွါꩻရေꩻ၊ စဲ့ꩻရေꩻ၊ ရဲဉ်ꩻဖန်းဖြယ်ရေꩻသွဉ်တန်ꩻဖုံႏ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

နဝ်ꩻမꩻ မန်းနဲင်ႏငံႏရေꩻတွမ်ႏ မန်းလိတ်လုဲင်ꩻလောကကို ကေားဒေါ့ꩻဟော်ꩻထာꩻယံသား ပေါႏထန်ႏလွဉ်သွူ၊ နဲင်ႏငံႏရေꩻနယ်ႏကွို့ꩻကိုနဝ်ꩻ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၊ ဦးနု၊ ဗိုလ်မြသွေး၊ ဝိဓူရသခင်မောင်၊ မောင်ကိုယု၊ မောင်သော်က-သီး ပေါႏစဲင်းထင်ႏသျာꩻသွူတကာႏတဝ်း ဦးသုခ၊ လူထုဦးလှ၊ ဦးဆန်းထွန်း၊ ဗိုလ်ဘကို၊ ဗိုလ်ကလေးတင့်အောင်၊ ဆရာဦးအောင်သင်း၊ ဆရာဂုဏ်းဦးသိန်းခိုင်၊ ဆရာမောင်ဆုရှင်၊ ဆရာလယ်တွင်းသားစောချစ်၊ ချစ်ဦးညို-သီးဖုံႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻငဝ်းအစိုန်ꩻယံမွေးငါႏ ဟွုန်ဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူႏ အွဉ်ငါသားပညာႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ နဲင်ႏငံႏရေꩻထာꩻသေပညာႏတွမ်ႏ ဗဟုသုတ အခွဲးအကျုံႏအစွိုးစွိုးအဒဝ်ႏဒဝ်ႏဒျာႏရင်ꩻသွူ၊ တဖူꩻစဲဉ်ႏ မဉ်မဲဉ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻမဲဉ်ႏ အွဉ်ငါဖေႏ ပေါႏတမဲဉ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ တလꩻနွောင်ꩻတဝ်း ထာꩻအောင်ႏမျင်ႏ၊ အွဉ်ႏငါအထီအသွီႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွိုႏလွိုႏအပေါႏလွဉ်ဒျာႏ တမွေးတဝ်း၊ လွူꩻကျင်ꩻလွေꩻအနယ်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏမꩻ ဗွေလွဉ်နွောင်ꩻသွူ၊ အွဉ်ငါယို ခမ်းမုဲင်ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ အစွိုꩻအဗူႏမုဲင်ꩻ၊ လိုꩻအဆင်းအရန်းမုဲင်ꩻကိုတရိုꩻတဝ်း အဲဉ်ထဝ်းတလꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အွဉ်ငါသားတွိုင်ꩻအတာႏ အဝ်ႏတရန်း မဉ်ဒင်ႏပျꩻနယ်ယင်းငါႏ ကထေဒါႏ ၂၀၁၈၊ လာဇူလိုင် ဆရာချစ်နိုင်(စိတ်ပညာ) "ဒေါ့ꩻငဝ်းအစိုန်ꩻ"ကရိုꩻဒါႏရွမ်ဖြုဲင်ꩻ ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏချက်နုဲင်းလယိုသွူ။

(၁) ဒေါ့ꩻငဝ်းကိုနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻချော့ꩻသွော့ငဝ်းသုဲင် (၂) ဒေါ့ꩻငဝ်းနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻသန်သန်သွော့ (၃) ဒေါ့ꩻငဝ်းဝဲင်ꩻအကို ကားကအဝ်ႏဖေႏကပါသော့ꩻနွောင်ꩻလို့လို့ (၄) ဖန်းဖြယ်ဖေႏဗဲင်းသွော့အခိန်ႏ (၅) မာꩻတရတ်ဝင်ꩻငဝ်း နွို့ဒေါ့ꩻသော့ꩻမွုန်းတဝ်း (၆) သျောင်ႏသွော့ထာꩻတနွိုင် (၇) ခွေငဝ်းမꩻ ခွေငဝ်း-ဒေါ့ꩻမွုန်းတဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻ (၈) ခုံႏအုံဒင်ႏအလောင်း အုံဒင်ႏသာႏယောင်းသာႏယာႏသွော့ (၉) နေးသꩻပါပါ နာႏသွော့ (၁၀) နေးတွမ်ႏသꩻစေႏတနာႏဟဝ် အကျံႏဉာဏ်ႏဟဝ်တွော့ꩻ ရီသွော့ (၁၁) ပယွုမ်းယွုမ်းသွင်ႏသွင်ႏ ဒေါ့ꩻထွူႏထွူႏတွုမ်တွုမ်သွော့ (၁၂) ငဝ်းအစပ်ဖေႏကအဝ်ႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻသွော့ (၁၃) ဖန်းဖြယ်ဖဖေႏသွော့ ထာꩻခံႏစာꩻယံစား (၁၄) သျောင်ႏသွော့ ထာꩻဒေါ့ꩻငဝ်းခြင်ꩻ (၁၅) အဗာႏမဉ်ႏလိုႏဒေါ့ꩻတယွို့ထာꩻလဲ့ ဒေါ့ꩻသွော့ (၁၆) ဒေါ့ꩻမွုန်းဝင်ꩻတဟဝ်တဝ်းခရာႏ (၁၇) ရေႏမိုးလွေꩻသွော့ တစွိုꩻလိုမ်း' တဝဲင်ꩻလိုမ်း ထာꩻလွောင်ႏဗူႏရေꩻ-ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ဒေါ့ꩻငဝ်းစိုန်ꩻတဲင် ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

နုဲင်းဆꩻကီယိုအတွိုင်ꩻ မဉ်ႏမာꩻကျင်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ တလာရပ်ငါနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻငဝ်းအစိုန်ꩻ အီႏထင်ႏထိုလွဉ်ဗာႏအကျောင်ꩻ ဒင်ႏပျꩻနယ်ဗာႏနုဲင်းယိုသွူ။