ဓာတုတသီႏပညာႏ
ဓာတုတသီႏပညာႏ (အိန်းကလေတ်: Iatrochemistry) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ဓာတုဗေဒတွမ်ႏ တသီႏပညာႏဖုံႏယို ဝင်ꩻစပ်ရော်ꩻတဝင်ꩻတဲင်တွော့ꩻ ကလ့ꩻလွဉ်ဒါႏ တသီႏပညာႏတမျိုꩻဒျာႏသွူ။ Iatro ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏဂရိဘာႏသာႏငဝ်းငွါ ἰατρός ကို ထွာလင်ꩻလွဉ်ဒျာႏတဲင် မိဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏအနက်အဓိပ္ပာယ်ႏပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ တသီႏဆရာႏ၊ တသီႏပညာႏ အဓိပ္ပာယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏယိုတမျိုꩻ ကတယ်ႏစစသန္ဓေႏနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏအဂ္ဂိရတ်ပညာႏ(ဖို့ꩻဓာတ်ထိုꩻဓာတ်ပညာႏ)ကိုလွဉ်တဲင် ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ကုꩻယာလွမ်ꩻလာꩻအီ ရောႏဂါႏတွမ်ႏ ထာꩻဆော့ထာꩻဆာအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏအတာႏ ရေႏရောႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်တွော့ꩻ ဓာတုတသီႏပညာႏသျင်ႏသီးနဝ်ꩻ ထွံႏရောမ်ထေဖောႏလွဉ်နေးခန်း တသီႏထီနဝ်ꩻသွူ။[၁]
ဆုဲင်ꩻချာယိုနဝ်ꩻ ခေတ်တသာတသီႏပညာႏကထွိုင်ႏထွန်ꩻကာꩻလွဉ်ထာꩻတဲင် ဥရောပခမ်းသူꩻနဝ်ꩻ တသီႏပညာႏယိုတမျိုꩻ ထိုꩻမားထိုꩻချာလဲဉ်းသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ ထာꩻယန်ꩻဒေႏသခမ်းထီသားဖုံႏနဝ်ꩻ သွုံꩻစွယ်ꩻအာနေက တယ်ႏ ၁၅၂၅ ဗလွေꩻစွဉ်ႏ ၁၆၆၀ နဝ်ꩻသွူ။ အွဉ်ငါအတန်အကယ်ႏဖုံႏအကို ပါရာသဲလ်သပ်သ်နဝ်ꩻ ထင်ႏဆျာꩻလွိုလဲဉ်းဝင်ꩻသွူ။ ၁၆ရျာꩻဗူႏကာႏလအယံꩻတွင်ꩻနဝ်ꩻခါနဝ်ꩻ ဝွေꩻအဝ်ႏထွာ သွိလိုꩻခွိုꩻ အဂ္ဂိရတ်ပညာႏသျင်ႏတဖြာꩻသွူ။ ဓာတုတသီႏပညာႏသျင်ႏသီး ထာꩻယွုမ်းအံႏနဝ်ꩻ နမ်းရုပ်အင်္ဂါႏဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထာꩻဆာရောႏဂါႏမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အဓိကဒျာႏ နီနမ်းခန္ဓာႏကို အထီဖန်းဖြယ်အလေꩻခိဉ်ႏ မဲဉ်ႏတမဲဉ်ႏတဝ်းအလောင်းဒျာႏ အရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုတသီႏကုꩻယာလွမ်ꩻလာꩻနယ်ꩻတွမ်ႏ ထာꩻယွုမ်းအံႏမုꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အာသျအခဝ်နဝ်တွမ်ႏ အာသျအခဝ်ကွဉ်ႏသားဖုံႏ အဝ်ႏသွုံꩻစွယ်ꩻနေက ဗꩻတွိုႏစွဉ်ႏယိုခါသွူ။
အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ Iatrochemistry is an example in which science in medicine turned into speculation.Bynum၊ W.F. (1994)။ Science and the Practice of Medicine in the Nineteenth Century။ Cambridge: Cambridge university press။ pp. 93။ ISBN 978-0-521-27205-6။