နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ
၁။ "နေက္ခမ္မပါႏရမီႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ"- မဟာကရုဏာႏတောႏ တွမ်ႏဥပါယ ကောသလ္လဉာဏ်ႏယို မာꩻခင်ႏကန်တဲင် ပစ္စေꩻဥစ္စာႏကရိုꩻဒါႏ ဝတ္ထုကာမ လောဘဒေါသ ကရိုꩻဒါႏ ကိလေႏသာႏအပဲစ်ဖုံႏယို ထီႏသေငါꩻတွော့ꩻ ဟွုန်ဗွိုႏစန်းပသို့ꩻတဲင် မဉ်လွစ်ထန်ႏငါႏ ကာႏမဘုံႏကို သꩻမျိုꩻစားယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ"နဝ်ꩻသွူ။ တနယ်ꩻနောဝ်ꩻ- အွဉ်ႏကုဲင်လမ်းပါႏ ဥစ္စာႏပိုမာတဲင် ထန်ႏလွေꩻထိုꩻတခြာ၊ ညာꩻဒွါလိုꩻရပ် တနွိုင်ကိုတွော့ꩻ လွေꩻအုံအောဝ်ႏ ကံကျင်ꩻဆောက်တယ်ႏနောဝ်ꩻလဲ့ ဟဲ့ꩻဗာႏ"နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ"နေနေသွူ။ ၂။ "နေက္ခမ္မပါႏရမီႏအကျိုꩻကဗျာ" - ကာ ကိ ဝတ္ထု - နီစုယိုခါ လောင်ꩻဆားထွာတွင်ꩻ - ကွပ်ပယ်ႏထန်ႏညာꩻ ဘုရာꩻလဲ့ထွာ - ချွစ်ပါသတ္တဝါႏ နိဗ္ဗာန်ႏခမ်း - ကျွꩻသမ်း ဖျော်တွိုႏငါ။ ၃။ "နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ ပဋိပက္ခတရာꩻနောဝ်ꩻ"- ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမ ယိုနီပါꩻသွူ။ ၄။ "နေက္ခမ္မပါႏရမီႏနောဝ်ꩻ"- (က) နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ (ခ) နေက္ခမ္မဥပပါႏရမီႏ (ဂ) နေက္ခမ္မပရမတ္ထပါႏရမီႏ- ပွါꩻထဲင်းသွံပါꩻသွူ။ ၅။ "နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ (၃)ပါꩻအထူꩻ" (က) နီပိုမာ နီပစ္စေꩻဥစ္စာႏဖုံႏလောင်း သꩻဗွို့ꩻစပ်ꩻခြꩻ လောက်ꩻကာႏတဏှာႏလောဘယို ပယ်ႏထိုꩻထွူမꩻ ထိုꩻထန်ႏတောႏထွက်ထာꩻ တခြာကိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"နေက္ခမ္မပါႏရမီႏ"သွူ။ (ခ) နီစူခင်ႏ အင်္ဂါႏပေႏတန်ဖုံႏလောင်း သꩻဗွို့ꩻစပ်ꩻခြꩻ လောက်ꩻကာႏတဏှာႏလောဘယို ပယ်ႏထိုꩻထွူမꩻ ထိုꩻထန်ႏတောႏထွက်ထာꩻ တခြာကိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ"နေက္ခမ္မဥပပါႏရမီႏ"သွူ။ (ဂ) နီအသက်လောင်း သꩻကအောဝ်ႏဗွို့ꩻစပ်ꩻခြꩻဒါႏ တဏှာႏလောဘယို ပယ်ႏထိုꩻထွူမꩻ ထိုꩻထန်ႏတောႏထွက်ထာꩻ တခြာကိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ "နေက္ခမ္မပရမတ္ထပါႏရမီႏ"သွူ။ ၆။ "ကာမ ၂-ပါꩻတွမ်ႏ အဓိပ္ပါယ်ႏ" (က) အာႏရုံႏငတ်ꩻပါꩻဖုံႏယို ဟဲ့ꩻ"ဝတ္ထုကာမ"သွူ။ (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ-စတဲင် ကိလေႏသာႏဖုံႏယို ဟဲ့ꩻ"ကိလေသာကာမ"သွူ။ ၇။ "ဘဝ ၃-ပါꩻတွမ်ႏ အဓိပ္ပါယ်ႏ" (က) ကာမဆီပုဲင်တဘုံႏကို ကမဉ်ထွာသော့ꩻ၊ ကမဉ်အုံသော့ꩻ၊ မဉ်ကွုတ်သော့ꩻဒါႏ လောဘထာꩻမဉ်လꩻယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ကာမဘဝ"နောဝ်ꩻသွူ။ (ခ) ရူပ (၁၆)ဘုံႏကို ကမဉ်ထွာသော့ꩻ၊ မဉ်အုံသော့ꩻ၊ မဉ်ကွုတ်သော့ꩻဒါႏ လောဘထာꩻမဉ်လꩻယို ဟဲ့ꩻ"ရူပဘဝ"သွူ။ (ဂ) အရူပ (၄)ဘုံႏကို ကမဉ်ထွာသော့ꩻ၊ မဉ်အုံသော့ꩻ၊ မဉ်ကွုတ်သော့ꩻဒါႏ လောဘထာꩻမဉ်လꩻယို ဟဲ့ꩻ"အရူပဘဝ"သွူ။ ၈။ "ထာꩻကျံႏကုဲင် ၃-မျိုꩻ" (က) ကာမဂုဏ်ႏ အာႏရုံႏငတ်ꩻပါꩻအလောင်း ကယူႏကျံႏဒါႏ ထာꩻကျံႏယို ဟဲ့ꩻ"ကာမဝိတက်"ထာꩻကျံႏသွူ။ (ခ) ကျံႏနိက်စက်ဝင်ꩻ၊ ကျံႏမာꩻသီဝင်ꩻ ထာꩻကျံႏမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻ"ဗျာပါဒဝိတက်"သွူ။ (ဂ) ကျံႏညဉ်ꩻဆယ်ꩻဝင်ꩻ၊ ကျံႏအံႏနွောင်ꩻဝင်ꩻ ထာꩻကျံႏမျိုꩻစားယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ဝိဟိံသာဝိတက်"သွူ။ ၉။ "ထာꩻကျံႏဟောဝ် ၃-မျိုꩻ" (က) ကာမဂုဏ်ႏ အာႏရုံႏငတ်ꩻပါꩻ ကရိုꩻဒါႏ ဝတ္ထုကာမယို ယံကလွစ်ထန်ႏလꩻ ကအောဝ်ႏကျံႏဒါႏ ထာꩻကျံႏမျိုꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"နေက္ခမ္မဝိတက်"။ (ခ) မဉ်နိက်စက်တဝ်းဝင်ꩻ၊ မဉ်နက်မာꩻသီတောဝ်းဝင်ꩻ၊ နေးတွမ်ႏထာꩻရက်မေတ္တာႏတဲင် ကအောဝ်ႏကျံႏဒါႏ ထာꩻကျံႏမျိုꩻစားယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"အဗျာပါဒဝိတက်"ထာꩻကျံႏသွူ။ (ဂ) မဉ်ညဉ်ꩻဆယ်ꩻတဝ်းဝင်ꩻ၊ ကျံႏအံႏနွောင်ꩻတဝ်းဝင်ꩻ၊ ကျံႏယားတဝ်းဝင်ꩻစားယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"အဝိဟိံသာဝိတက်"သွူ။ ၁၀။ "အုံတခြာ ၅-မျိုꩻ" (က) သေတဝ်းအကျောင်ꩻအကျိုꩻ ရိုꩻရိုꩻသာꩻသာꩻ ပရီႏပရာႏကြွို့ꩻကြꩻတွော့ꩻ အုံတခြာတမျိုꩻ။ (ခ) ယံဖေႏ ဝင်ꩻကထင်းတန် လွူးဒျာႏသꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် အုံတခြာ တမျိုꩻ။ (ဂ) သွီႏတစွို့ꩻတောဝ်းတွော့ꩻ အုံတခြာတမျိုꩻ။ (ဃ) ဘုရာꩻ-စတဲင် သူႏတောႏကောင်ꩻသီး အံႏဖြာႏထွိုက်ငါႏ အုံတခြာတမျိုꩻ။ (င) ထာꩻလိုႏဆေ့ꩻ၊ ခွုင်းကလꩻသမျ တွိုႏသꩻအာႏရꩻဗော့ꩻ တခွုင်းနဝ်ꩻ အုံဒေါင်တရာꩻစွို့ꩻစွဉ်ႏတဲင် အုံတခြာတမျိုꩻ။ ၁၁။ "နေက္ခမ္မပါႏရမီႏတွမ်ႏ နေမိဇာတ်တောႏ" ၁။ မဃဒေဝ ကျင်ꩻစဲဉ်ႏဒါႏန သီလ နေက္ခမ္မ၊ ၂။ ခွန်ပေါင်ꩻသွစ်ꩻမွိုန်ႏ ပုဲင်လစ်ꩻရေင်၊ ၃။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ ခွန်တွိုႏငါးရုဲင်ꩻခမ်း လူꩻခမ်း။ ဝိဒေဟရာဇ်တိုင်း မိထိလာႏခမ်း မဃဒေဝခွန်ဆက် သက်ထိုဆွာꩻအခိန်ႏ၊ မဃဒေဝ ခွန်ကျင်ꩻစဲဉ်ႏနဝ်ꩻ ဒါန သီလ နေက္ခမ္မတဲင် နမ်းလဲ့ကျင်ꩻ၊ ဝင်ꩻလဲ့ထွဉ်ႏကျင်ꩻ၊ ကလူꩻမဉ်ႏဗွာလဲဉ်း တလီးနောဝ်ꩻ ထွာဗာႏဒွုမ်ခွန်၊ ထန်ႏဗာႏတခြာ၊ ထွာဗာႏရသေ့ꩻ၊ မဉ်ႏသီတဲင် တွိုႏထင်ႏဗျဟ္မာႏခမ်း၊ ထင်ႏထွာဗျဟ္မာႏဖုံႏသွူ။ မဃဒေဝခွန်ဆက် ကအီႏဗွေသွစ်ꩻမွိုန်ႏ ပုဲင်လစ်ꩻရေင်လိုႏထဲင်း တဖြာꩻဒျာႏယိုနဝ်ꩻ ကရိုꩻဒါႏ မဃဒေဝ ခွန်ဆက်အထျꩻ ပထမနောဝ်ꩻ တယ်ႏစ ဘုရာꩻလောင်ꩻတွော့ꩻ ကွပ်စွဉ်ႏဒါႏန သီလ နေက္ခမ္မ အကျင်ꩻယိုတဲင် မဃဒေဝ ခွန်ဆက်ထိုꩻဆွာꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ၊ မဉ်ႏသီခါ ထွာရောင်ဗျဟ္မာႏ၊ တွိုႏထင်ႏဗာႏ ဗျဟ္မာႏခမ်းသွူ။ ကအောဝ်ႏကုဲင်ချာ အပိုမာ လီꩻလင်ꩻဖုံႏလဲ့ ကျင်ꩻလွဉ်ꩻနုဲင်းအဖါ ကကျင်ꩻဒါႏ ဒါန သီလ နေက္ခမ္မဖုံႏနေနေတဲင် ထင်ႏသီ ထွာဗျဟ္မာႏနောဝ်ꩻနေနေသွူ။ ပိုလီꩻအဆက်ဆက် ကျင်ꩻလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻလွဉ်းလွဉ်း၊ ကွဲညည ခွန်ဆက်အီႏဗွေ သွစ်ꩻမွိုန်ႏပုဲင်လစ်ꩻရေင်နဝ်ꩻ လိုႏထဲင်းတဖြာꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကအောဝ်ႏလိုႏထဲင်းတဖြာꩻကျာꩻနောဝ်ꩻ နေက္ခမ္မကျင်ꩻကုဲင် ဘုရာꩻလောင်ꩻ အောဝ်ႏဗျဟ္မာႏခွန် အုံဗျဟ္မာႏခမ်းသူꩻ စုတိလင်ꩻခန်း လင်ꩻနေးပဋိသန္ဓေႏ လိုꩻခမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကထင်ႏလွူးဖွါꩻလင်ꩻနောဝ်ꩻ မွိုးဖါသီး ဖန်ဖေႏအမဉ်ꩻ "ခွန်နေမိ"သွူ၊ ထင်ႏတန်တဲင် ထွာခွန်၊ ထာꩻလူႏကနာꩻ မဏ္ဍပ်အဝ်ႏငတ်ꩻဖြုံႏ၊ ကနာꩻမဏ္ဍပ် တဖြုံႏတဖြုံႏကို လူႏထာꩻတနီꩻတနီꩻ တသဲဉ်စီႏ လို့သူသဲဉ်သွူ၊ သီႏလတဲ့ ဆောက်တယ်ႏစွုမ်ႏနီꩻ၊ ဥပုသ်နီꩻနောဝ်ꩻ ဆောက်တယ်ႏသီႏလသွစ်ꩻပါꩻသွူ၊ အယံတွင်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻသီးလောဘဒေါသဆေ့ꩻတဲင် မာꩻလို့ဒျာႏဝင်ꩻ ဒါန သီလ ဘာႏဝနာႏဖုံႏသွူ။ လိုꩻကလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻဒါႏ နေမိခွန်နောဝ်ꩻ ထင်ႏသီတဲင် တွိုႏထင်ႏစွဉ်ႏ လူꩻခမ်းဖုံႏလွဉ်းလွဉ်းသွူ။ ကွပ်ခွန်နေမိတဲင် လူꩻခမ်းသူꩻ လူꩻပရိသတ်ဖုံႏ လွိုင်ႏကွုန်ꩻအာငါႏနောဝ်ꩻသွူ၊ ထင်ႏတွိုႏတနီꩻနောဝ်ꩻ လူꩻသီးစီꩻဝွေꩻပွယ်ꩻတန်ကိုယို အုပ်ꩻအံႏဖြာႏ ခီႏယော်ꩻလို့ဝင်ꩻ ခွန်နေမိကေꩻဇူꩻအကျောင်ꩻတဲင် ဖေႏတာႏဝွန်ႏခန်း ခွန်သီကျာꩻ၊ အွဉ်ႏလင်ꩻပင်ꩻဖေႏ ခွန်နေမိ အွိုးလိုꩻခမ်း၊ မဉ်နာႏငါႏ ခွန်နေမိတရာꩻ ဒေါ့ꩻလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်သီကျာꩻလဲ့ ဝွန်ႏခံႏ ထူႏတာႏဝွန်ႏထွူခါ ထွဉ်ႏခန်းမာတလိ လူꩻပိုနတ်သာꩻ လင်ꩻပင်ꩻခွန်နေမိတဲင် မာတလိလူꩻပိုတဲ့ ထုမ်းလူꩻသီး လောရထာꩻတွော့ꩻ နက်လင်ꩻပင်ꩻစွဉ်ႏ ခွန်နေမိနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်နေမိလဲ့ ဝွန်ႏခံႏခန်း၊ ထုမ်းလွဉ်ꩻစွဉ်ႏ မာတလိလူꩻပို လောရထာꩻတဲင် လင်ꩻလယ်ႏထွား ငါးရုဲင်ꩻခမ်းသူꩻထွူမꩻ ကျွꩻလယ်ႏထင်ႏယင်း လူꩻခမ်းတခမ်းထွူတခမ်းတဲင် အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏထင်ႏခန်း တာဝတိံသာႏခမ်းထွူခါ ဟော်ꩻဖေႏခန်း လူꩻသီးတရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တရာꩻပွယ်ꩻကထင်ႏထွူတဲင် မာတလိ လူꩻပိုလင်ꩻပသာချာယင်း လိုꩻခမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်နေမိ ကထင်ႏဖျော်ချာယင်း လိုꩻခမ်းယိုလဲ့ လင်ꩻဟော်ꩻဖေႏယင်း ခမ်းသားထီသားတရာꩻ၊ ငါးရုဲင်ꩻခမ်းအကျောင်ꩻ၊ လူꩻခမ်းအကျောင်ꩻ၊ တဖူꩻလွေꩻသျင်ꩻတန်ꩻ တရာꩻနဝ်ꩻသွူ၊ နေင်ႏပေါင်ꩻကထင်ႏအာ လာပေါင်ꩻကထင်ႏညတဲင် ခွန်နေမိနောဝ်ꩻ ကလူꩻဗွာလွဉ်ခန်း တလီးတဲင် ခွန်ကျင်ꩻစဲဉ်ႏအလꩻ ခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏယို အပ်လင်ꩻခန်းအပို၊ ဝွေꩻနမ်းနဝ်ꩻ ထန်ႏတခြာ ထွာခန်းရသေ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ လွေꩻအားထုတ် ဗျဟ္မဝိဟာရတရာꩻတဲင် ကထင်ႏသီနောဝ်ꩻ ထင်ႏထွာအွိုးဗျဟ္မာႏခမ်းသူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ "ဇာတ်ပေါင်ꩻ" မော့ꩻလဲင်ႏ မာတလိနောဝ်ꩻ- ယိုခါ အနုရုဒ္ဓါႏ၊ မာတလိနတ်သာꩻ - အာနန္ဒာႏ၊ နေမိခွန် - ဘုရာꩻဂေါတမနောဝ်ꩻသွူ။ "ပညာႏသျိသီးနောဝ်ꩻ ထိုꩻထန်ႏအုံတခြာကိုတဲင် ပျောႏဒျာႏ တွမ်ႏတရာꩻနောဝ်ꩻသွူ"။[၁][၂]