ပအိုဝ်ႏ-မဲင်ꩻကပျား
"ပအိုဝ်ႏ-မဲင်ꩻကပျားခွန်ဟော်ခံꩻခရာႏ" ကောဇာႏသက္ကရာဇ် (၄၁၉)ဗာႏကို ပုဂံႏခမ်း အနောႏရထာႏခွန်တန် ကလွေꩻရိမ်ထူႏဒါႏ ပိဋကတ်သထုံႏခမ်းခိန်ႏနောဝ်ꩻ သထုံႏခမ်းနောဝ်ꩻ ခွန်တန်မနုဟာႏ အောဝ်ႏထွာခွန်ဟော်ခံꩻခိန်ႏသွူ။ ယိုခါခါ မန်းလိုꩻမျိုꩻသီး တရာꩻဝင်ႏ ကဝွန်ႏခံႏသေꩻခါꩻဒါႏငေါဝ်းနောဝ်ꩻ "လိတ်မန်းယိုခါနောဝ်ꩻ လꩻမွန်ထျꩻ"အရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ခွန်မနုဟာႏယိုနောဝ်ꩻ မဲင်ꩻလဲ့ရိုꩻဒျာႏအခွန်၊ ပအိုဝ်ႏလဲ့ ရိုꩻဒျာႏအခွန်၊ အောဝ်ႏတရိမ်လွဝင်ꩻသွူ။ မွေးဒျာႏရင်ꩻ- ခွန်မနုဟာႏနောဝ်ꩻ မဉ်ႏရိုꩻခွန်မဲင်ꩻလဲ့ လꩻဒျာႏ၊ မဉ်ႏရိုꩻခွန်ပအိုဝ်ႏလဲ့ လꩻဒျာႏ၊ လꩻနီမျိုꩻသွူ။ ပွိုးနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင် ခွန်မနုဟာႏနောဝ်ꩻ ထွာပအိုဝ်ႏတွမ်ႏမဲင်ꩻကပျားတွော့ꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကပျားကရိုꩻနောဝ်ꩻ ကပျားဗော့ꩻ ဝွေꩻစိုးလွုမ်ꩻမွေးတောဝ်း၊ ကပျားဗော့ꩻဝွေꩻ မွိုးဖြားဖါဖြားလွုမ်ꩻမွေးတောဝ်း ဗꩻတွိုႏလင်ꩻဝွေꩻနောဝ်ꩻ ကပျားစွဉ်ႏ (၁၈)ဆက်သွူ။ ဗွေႏဘုရာꩻဂေါတမ တခုဲင်ႏကူꩻတောဝ်းဒွိုန်း နိဗ္ဗာန်ႏတွင်ꩻကာႏလ တယ်ႏခွန်သူရိယစန္တာႏစိုး ဗꩻတွိုႏလင်ꩻ ခွန်ဓမ္မမာႏလာႏစိုးနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏခွန် အောဝ်ႏအဖြာꩻပေါင်ꩻ (၁၅၈)ဆက်နောဝ်ꩻသွူ။ ကထွိုင်ႏတွိုႏ ဓမ္မမာႏလာႏဟော်ခံꩻစိုးနောဝ်ꩻ ခွန်ဓမ္မမာႏလာႏနောဝ်ꩻ ထီႏတရေꩻနေစ်သက်ငါႏ မဲင်ꩻမူႏတဖြာꩻတွော့ꩻ ဒင်ႏမျောက်ခန်း မိဖုရာꩻသွူ။ တယ်ႏစအခိန်ႏနောဝ်ꩻကာႏ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻချင်ꩻချင်ꩻယို တလွောင်ႏဗူႏ၊ တထီꩻသင်ꩻငါႏဒွုမ်လွဝင်ꩻ၊ အချင်ꩻချင်ꩻသွီႏကွယ်ꩻစခန်းဒျာႏလွဝင်ꩻသွူ။ တယ်ႏခွန်ဓမ္မမာႏလာႏစိုးမာꩻတငါ ဗꩻတွိုႏလင်ꩻခွန်မနုဟာႏနောဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏ(၁၈)ဆက်သွူ။ (၁၈)ဆက်ယိုနောဝ်ꩻ ထွာခွန်ကပျားလွဉ်းလွဉ်းသွူ။ ခွန်ကပျား (၁၈)ဆက်ကရိုꩻနောဝ်ꩻ (၁) မောင်လှ (၂) အသန္တုလ (၃) အဿရာဇ (၄) ဟတ္ထိရာဇ (၅) ဂုသေနာ (၆) ရာဇစောတက (၇) ရာဇဇော်ဝေ (၈) ရာဇပစာတ (၉) ရာဇပမော (၁၀) ရာဇစုပါ (၁၁) သုတ္တဥပါ (၁၂) ဇေယျရာဇ (၁၃) သုဒ္ဓိရာဇ (၁၄) ဥပလရာဇ (၁၅) မိမလရာဇ (၁၆) ဒွါဒသရာဇ (၁၇) အရမညရာဇ (၁၈) မနုဟာရာဇ။ ဓမ္မမာႏလာႏဟော်ခံꩻတွမ်ႏ မိဖုရာꩻမဲင်ꩻမူႏနောဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻညီꩻဝင်ꩻပိုခို "မောင်လှ"နောဝ်ꩻသွူ။ မောင်လှနောဝ်ꩻ ထွာခွန်ကပျား အရီးသွတ်ꩻတွော့ꩻ အောဝ်ႏကပျားလလလင်ꩻဗော့ꩻ နုဲင်းနောဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ သထုံႏခမ်း အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ မနုဟာႏခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻ အဖါမဉ်ꩻ "အရမညရာဇ"သွူ။ အရမညရာဇနောဝ်ꩻ အဖါမဲင်ꩻ၊ အမွိုးပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻနောဝ်ꩻ သမ်းတောႏလမ်းယင်းဒျာႏ မဲင်ꩻမူႏတွော့ꩻ လွူးဖွာꩻလင်ꩻခန်း ခွန်မနုဟာႏသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ခွန်မနုဟာႏအဖါနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏမဲင်ꩻကပျား၊ အမွိုးနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏမဲင်ꩻမူႏသွူ။ ခွန်မနုဟာႏနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏမဲင်ꩻဟော်ခံꩻ အဆက်ဆက်ကို ထွာအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ ခွန်မနုဟာႏယို ခွန်မန်းအနောႏရထာႏ မဉ်ႏတလွဉ်တွိုက်ꩻသိမ်ꩻတောဝ်းဒွိုန်း သထုံႏခမ်းနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏမဲင်ꩻကပျားယို သက်တန်ꩻအီႏဆွာꩻထဲင်းဒွိုန်းသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ပအိုဝ်ႏမဲင်ꩻခွန်ကပျားတဲင် ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို ဘာႏသာႏသာႏသနာႏ အခွင်ꩻအရေꩻသွုမ်ꩻထိုꩻ တခွိုင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ၁။ သထုံႏခမ်းယို ကထွိုင်ႏတွိုႏခွန်ဟော်ခံꩻကပျား ခွန်မနုဟာႏစိုး အခိန်ႏကာႏလကိုနောဝ်ꩻ သထုံႏနန်ꩻတောႏကိုသူꩻ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အခွင်ꩻအရေꩻ လွိုးရတအောဝ်ႏဒွုမ် တမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ ၂။ တယ်ႏဟော်ခံꩻကပျား ကထွိုင်ႏထွာခွန်မာꩻတငါနောဝ်ꩻ ခွန်သူရိယစန္တာႏ ကတယ်ႏထောင်ႏသေꩻခါꩻဒါႏ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏလဲ့ ကောထောက်ကမ်းဖေႏအာႏသား ကွဲးဆေ့ꩻဆေ့ꩻသဲင်ꩻတွော့ꩻ လွိုးရဆုတ်ယုတ်သဲင်ꩻလဲဉ်း တနီꩻတစိꩻစိꩻသွူ။ ၃။ ကထွိုင်ႏတွိုႏဟော်ခံꩻကပျား မနုဟာႏစိုးနောဝ်ꩻ ထွားချာဒွုမ်၊ ယွုမ်းအံႏဒွုမ် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတစိꩻစိꩻ၊ ဖေႏအာႏငါငါတောဒျာႏ အင်္ဂဝိဇ္ဇာႏပေႏတင်ႏဆရာႏ လိုꩻကျောင်ꩻအတုအယောင်ႏဖုံႏသွူ။ ၄။ ခမ်းတန်သထုံႏကို ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏယို ကောထောက်ကမ်းလူႏတန်ꩻသား ထွိုင်ႏကွဲးဆေ့ꩻဆေ့ꩻနောဝ်ꩻ ထုမ်ႏဗာႏ ကောထောက်မ်းသား ခမ်းထန်ႏဖဲ့ꩻသွူ။ ၅။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ အကိန်ꩻခန်ꩻ ကထွိုင်ႏတွိုႏနောဝ်ꩻ မာꩻစွစ်ꩻလီသာႏသနာႏသား ဗွေႏအရဟံကထွိုင်ႏကျွꩻလွေꩻ ဝေင်ꩻပုဂံႏနောဝ်ꩻ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာႏသနာႏတောႏလဲ့ ပါလွေꩻနုဲင်းနုဲင်းခန်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ၆။ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ထီꩻနန်ꩻဟော်ခံꩻ အခွင်ꩻအရေꩻအာႏဏာႏ ကထဲ့သွုမ်ꩻထိုꩻဗာႏ နုဲင်းဓမ္မမာႏလာႏခွန်သီးအပိုအလီꩻစိုး ဗꩻတွိုႏလင်ꩻ မနုဟာႏစိုးနောဝ်ꩻ ကွပ်ဒျာႏလိုꩻမျိုꩻတစဲစ်တောဝ်း၊ သွီႏရော်ꩻကပျားဝါႏဒနောဝ်ꩻသွူ။ ၇။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယိုခါခါလဲ့ ထူႏသွဉ်ခန်ꩻယိုတဲင် ခွိုင်းယိုမာꩻငါနောဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏသွီႏရော်ꩻဝင်ꩻ ကပျားဝါႏဒယို အောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိꩻငါႏဝင်ꩻ၊ အောဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏလꩻလꩻငါႏသွူ။ ၈။ နီခမ်းနီထီ နီသမဲင်ꩻ နီရာႏဇဝင်ႏမော့ꩻနောဝ်ꩻခါနောတ်ꩻ ဝင်ꩻတရိမ်ထိုꩻလꩻလဲဉ်းသွူတဲင် နီပအိုဝ်ႏနောဝ်ꩻ လꩻသံႏဝွေႏဂတွော့ꩻ ငွိုးထာꩻမဲ့ထီ ကအာလဲဉ်ခန်း ထီသမုဒ္ဒရာႏလဲ့ ကောသညင်ꩻတအဲဉ်ထောဝ်း၊ အခွင်ꩻအရေꩻနုဲင်းအလီꩻနောဝ်ꩻ တလꩻချာနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ အာႏကွိုꩻ "ပီအဲန်အိုပါတီကထေဒါႏ - ပအိုဝ်ႏသမဲင်ꩻစောင်ႏ" လိတ်မဲ့ငါ (၁၂၄/၁၂၅/၁၂၆)ကိုသွူ။[၁][၂]