မဉ်ႏထွားချာ စနစ်ရွိုင်ꩻခါႏ ပအိုဝ်ႏဖဝလွစ်ထန်ႏတာႏနဝ်ꩻ
"မဉ်ႏထွားချာ စနစ်ရွိုင်ꩻကျံꩻခါႏ ပအိုဝ်ႏဖဝလွစ်ထန်ႏလꩻရေꩻသမဲင်ꩻ မွူးနီꩻနဝ်ꩻ" ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အွိုးညလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ (၇၀)လွို နေင်ႏ ၁၉၃၀-ဗာႏကို ကတွမ်ထူႏ လမ်းခိုႏစာႏရင်ꩻအလꩻ မန်းခမ်းကို ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အဝ်ႏဖြာꩻပေါင်ꩻ(၂၂၅၈၂၂)နဝ်ꩻ သမဲင်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏ ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏအကို ပအိုဝ်ႏ(ပြည်ထောင်စုထဲကပအိုဝ်း)လိတ်စောင်ႏကိုသွူ။ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ခမ်းရင်ꩻသားယို အုံအဝ်ႏလွေꩻဒျာႏ မန်းခမ်းအခဝ်ကွဉ်ႏ ခမ်းကူတရွေꩻ၊ ဖြဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏအခဝ်နဝ်၊ စောက်ꩻတနျာႏခမ်းနယ်ႏ၊ စောက်ꩻဗွာခမ်းနယ်ႏ၊ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏ၊ ပဂိုꩻတွိုင်ႏနယ်ႏတွမ်ႏ မန်းခမ်းအထာႏဝ တရွေꩻကိုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖြဝ်ꩻခမ်းအခဝ်နဝ်ကို ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသား ကအဝ်ႏအုံသော့ꩻအာလွေꩻဒါႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ တောင်ႏကီꩻ၊ ဟိုပုံꩻ၊ သီႏသဲင်ႏ၊ ပင်လောင်ꩻ၊ ကလောꩻ၊ လွယ်လဲမ်၊ ပင်ႏတရား၊ နမ့်စန်၊ ညောင်ႏရွီႏ၊ ရွာငံ၊ ရောက်ꩻစောက်ꩻ၊ ဖုဲင်ခွန်ႏ၊ မောက်ꩻမုဲင်ႏ၊ မွိုင်ꩻကွိုင်၊ မွိုင်ꩻပန်ႏ၊ မွိုင်ꩻနုဲင်ꩻ၊ လဲချား-စတဲင်ယိုဖုံႏထွူ၊ တွမ်ႏစောက်ꩻတနျာႏခမ်း ဝင်ꩻနယ်ႏလွယ်ကောႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏထွားယင်း နုဲင်းမန်းခမ်းအထာႏဝ တွမ်ႏအခဝ်ဒွမ်ကိုတရွေꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီး ကအဝ်ႏအုံသော့ꩻဒါႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ပဂိုꩻတွိုင်ႏနယ်ႏကို တောင်ႏအူခရဲင်ႏ၊ ပဂိုꩻခရဲင်ႏ၊ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏကို သထွုံႏခရဲင်ႏဖုံႏ၊ စောက်ꩻတနျာႏ(ဗွာ)ခမ်းနယ်ႏကိုလဲ့ ဘာႏအံခရဲင်ႏနယ်ႏ၊ ခြွုတ်ꩻခြိတ်ꩻဝေင်ꩻနယ်ႏစတဲင် ခမ်းလမ်းစွောတ်ꩻစဲစ်ꩻကို ခမ်းနယ်ႏဖွောစ်ꩻဖဲစ်ꩻကို အဝ်ႏအုံသော့ꩻလွေꩻနဝ်ꩻလဲ့ သေထွꩻဗာႏသွူ။ သမဲင်ꩻအစဲဉ်ႏအဆက် ကအဝ်ႏအုံလွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻအကို ကွပ်စွဉ်ႏကျင်ꩻသွုံꩻ ပဒေႏသရာဇ်စနစ်သား ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻခမ်းရင်ꩻသားသီး ကအဝ်ႏဆို့ꩻရုဲင် ကလိုပ်ꩻမာꩻဒါႏ သေင်ႏလာႏ၊ ဗွူဖုံႏယိုအလောင်း ကေပ်ꩻကွီအခွဉ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ ထူႏတိုꩻအွဉ်ႏထင်ႏလွဉ် စွုမ်ႏနေင်ႏနေင်ႏနဝ်ꩻမ အဝ်ႏထာꩻလိုပ်ꩻသားဖဝယို အမော့ꩻအလွို တအဝ်ႏကုဲင်တဝ်း၊ အံႏအွꩻဗာႏလိုမ်းကိုမ်ႏတဝ်း၊ လꩻရွိုးခြေင်ယပ်ꩻခြေင်၊ တွမ်ႏထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻ ယားကုဲင်ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အကျိုꩻစီꩻပွာꩻနဝ်ꩻတဖဲ့ꩻ၊ တွမ်ႏယာလံဖေင်ꩻဖင် မွန်ꩻမန်ꩻဒဝ်ထီသူႏရာႏယို မာꩻမဲ့ခေ့ꩻနားအွိုငအီ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ နမ်းကျင်ꩻဖဝနဝ်ꩻတဖဲ့ꩻ စစွဉ်ႏတေက်ꩻနျꩻနွောင်ꩻအံႏ အမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ခံႏလွဉ်ဗာႏသွူ။ ကွပ်စွဉ်ႏခံႏလွဉ်ဗာႏ ဝင်ꩻတေက်ꩻနျꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် တွိုႏနေင်ႏ ၁၉၂၉-ဗာႏကိုနဝ်ꩻ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏကအွဉ်ငါဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻခမ်းရင်ꩻသားယို စလွေꩻ ပထမလဲင်ႏ တွိုက်ꩻထန်ႏရေꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ မန်းခမ်းကို လꩻသွူလွစ်တခြင်(လွတ်လပ်)ရေꩻလဲ့ ဖြဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏဖဲ့ꩻကိုယိုနဝ်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါး အာႏဏာႏယိန်းအဝ်ႏလွဉ်တဲင် ကထွာပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ခမ်းရင်ꩻသားယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏခံႏဗာႏဒျာႏ ဝင်ꩻတေက်ꩻနျꩻ၊ မဲ့အဝ်ႏခေ့ꩻ၊ နားအဝ်ႏအွိုင်ဗာႏဒျာႏနဝ်ꩻမꩻ ထွိုင်ႏတွိုႏနေင်ႏ ၁၉၄၉-ဗာႏ၊ ဒီဇင်ဘာလာ ၁၁-နီꩻနဝ်ꩻ တပဲ့ꩻတွမ်ႏဆရာႏ၊ တကာႏတွမ်ႏလိုꩻကျောင်ꩻ ဆွန်ꩻစူရောင်ပါဝင်ႏ၊ တွိုင်ႏပင်ႏလွေꩻဝင်ꩻတွော့ꩻ တယ်ႏစလွေꩻယင်း ဒုတိယအလဲင်ႏ တွိုက်ꩻထန်ႏရေꩻအနီꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ တွိုက်ꩻထန်ႏရေꩻယို မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻ ယိုဖုံႏလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အိင်္ဂလိတ်ခေတ်ကို တွမ်ႏမန်းတခမ်းလွုမ်းအနေႏ အမျိုꩻသာꩻရေꩻသꩻဓာတ်တဲင် ပါဝင်ႏတွိုက်ꩻထန်ႏလွေꩻ ခြဲ့ꩻနယ်ႏအိင်္ဂလိတ်စဲ့ꩻ ကလာꩻဗွာသီးတဲ့နဝ်ꩻ၊ ဂျပန်ခေတ်ကို ဂျပန်သီးတေက်ꩻနျꩻ အံႏနွောင်ꩻတံႏယို ခံႏဗာႏဖျင်တဲင် တွိုက်ꩻထန်ႏဖက်ဆစ်ဂျပန်ကိုနဝ်ꩻလဲ့ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအာႏရဲင်ꩻယို အဝ်ႏနွို့တွူႏပါဝင်ႏတွိုက်ꩻထန်ႏလွေꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏနေင်ႏ ၁၉၅၉-ဗာႏနဝ်ꩻ ဖြဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏယို အထွူအသွတ်ꩻ စွဉ်ꩻလွစ်ထိုꩻဗာႏ အာႏဏာႏနဝ်ꩻသွူ၊ တယ်ႏနဝ်ꩻမာꩻလွဉ် ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻယို တွမ်ႏခမ်းပေါင်ꩻဗူႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုတ်(ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်)ပအမဖ အမဉ်ꩻနဝ်ꩻတဲင် တွမ်ႏရဲင်ꩻတွမ်ႏအာႏ ထွိုင်ႏခွုမ်မာꩻလွဉ်ယင်း ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻသီး နဲင်ႏငံႏရေꩻ၊ စီꩻပွါꩻရေꩻ၊ လိုꩻမုရေꩻတွမ်ႏ ယေန်ႏငဲးရေꩻဖုံႏယို ဖောႏအနမ်းအခြုံ ခွုမ်မာꩻလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏနေင်ႏ ၁၉၆၆-ဗာႏကိုနဝ်ꩻ ကစွဉ်ꩻလွစ်ဒါႏအာႏဏာႏ စောက်ꩻဖါးခွိုꩻနွယ်ႏယဟန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွိုင်ႏတောႏလန်ႏချာထာꩻ၊ ပအိုဝ်ႏဒေႏသကို ထိုမ်ႏကွီအံႏလွဉ်ရွဉ်ဖုံႏ အဝ်ႏလွဉ်ယင်းတဲင် တတိယအလဲင်ႏ တွိုက်ꩻထန်ႏရေꩻယို ကထွာပိုႏစံသိန်းသီးစွိုꩻ အွဉ်ငါလွေꩻနဝ်ꩻ ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏကို ပအိုဝ်ႏလိတ်စောင်ႏကို အဝ်ႏတဲမ်းခါꩻသွူ။ ၁၉၆၇-ဗာႏ၊ ပအလဖ ထေထန်ႏကျောႏညာႏချက်ကိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏကထွိုင်ႏခွုမ်ချာလက်နက် စလွေꩻချာတောႏလန်ႏရေꩻယို လိုꩻတနာႏလိုႏတဝ်း ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ ပြွူႏဖြိုထင်ႏထိုရေꩻတွမ်ႏ လွောင်ႏဗူႏညီႏညွတ်ရေꩻသားတဲ့နဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏရပ်သားအုံအဝ်ႏဒါႏ ဒုံဆောင်ႏဒေႏသကို ခွုမ်လက်နက်အစွိုꩻလင်သား နွို့လွဉ်တဲ့နဝ်ꩻ-စစွဉ်ႏအချက်ယိုဖုံႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻယို စနစ်ရွိုင်ꩻကျံꩻခါႏ တွူႏဖါႏဖျတ်ကာႏလွဉ်ဗာႏတဲင် တောႏလန်ႏရေꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻကရိုꩻယိုလဲ့ အွဉ်ငါသား တခေတ်ထွူတခေတ် ရက်ခွိုꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏအာႏဇာႏနီႏလိုꩻတန်သီး တသွုပ်ထွူတသွုပ် ဖေႏစွဉ်ꩻသက် ကမာꩻလွဉ်နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏတစွိုးခွိုꩻလွုမ်း၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးဖဝ ယံငိမ်ꩻချံꩻခွꩻရျူႏတသေႏသေႏတာႏ၊ ကလိုပ်ꩻမာꩻဆို့ꩻရုဲင် ထိုမ်ႏကျံႏဒါႏ အကျိုꩻစီꩻပွါꩻယို ယံအုံအဝ်ႏဗာႏဟဝ်ဟဝ်၊ အံႏအွꩻဗာႏဟဝ်ဟဝ် အခွင်ꩻရေꩻယံလꩻဗွိုန်ဗွိုန်နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၄၉-ဗာႏကိုနဝ်ꩻ ဖြားတန်ကျောင်ꩻတိယုံ၊ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏ၊ ဖြားတန်ကျောင်ꩻဝါႏရ၊ ဖြားတန်ကောင်ပြုဲင်၊ ဖြားတန်ကျောင်ꩻဗုတ်၊ ဖြားတန်နားဆီးသောက်၊ ဖြားတန်ကုန္န ဖြားတန်နမ်းဩ၊ ဆရာႏတောႏဦးနေမိ(နောင်ဟဲင်းတန်)၊ ဖြားအောင်ႏသာႏ(နောင်ကာꩻ)၊ ပိုႏဟိန်မောင်(ဖါမွိုန်း)၊ နန္တာႏဟိန်(စငေါဝ်ꩻ)၊ ဟိန်သျင်ႏငွေ(ကျောက်တန်ꩻ၊ဟိုပုံꩻ)၊ ဖြားဗွာခွန်လှဖေ(ဝွန်ႏတန်လှဖေ)၊ ပိုႏချန်ဇုံ(ဂျမဒါချန်ဇုန်)၊ ပိုႏလှဖေပေႏ(ဂျမဒါလှဖေပေႏ)စစွဉ်ႏအွဉ်ငါဖြားတန်သီးယို အဝ်ႏပါနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ နေင်ႏ ၁၉၄၉-ဗာႏ၊ လာဒီဇင်ဘာ(၁၁)နီꩻယိုနဝ်ꩻ အာႏဇာႏနီႏပုဂ္ဂိုလ်ႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါသီး တွိုက်ꩻထန်ႏလွေꩻ အမွီႏကုဲင်ပဒေႏသရာဇ်စနစ်တဲင် ပအိုဝ်ႏတစွိုးခွိုꩻလွုမ်းအတာႏ ထွာအွဉ်ႏဖေင်ꩻတလꩻတောဝ်း မွူးနီꩻတနီꩻသွူ။[၁][၂]