လိတ်ဖွူꩻလိတ်စောင်ႏ

လိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏသီးယိုနဝ်ꩻ ထွို့ꩻဆွန်ꩻနွောင်ꩻအီငါႏ သꩻဓာတ်ရေꩻဖဲ့ꩻတဲင် အမျိုꩻသာꩻလွောင်ႏဗူႏရေꩻအတွက် ထွို့ꩻဗူႏရေꩻယို လိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻ အရေꩻတန်ကဏ္ဍကိုနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻသီး မဉ်ႏထွားဖတ် မတ်ဗာႏလိတ်လုဲင်ꩻ ဗဟုသုတအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻမꩻ ထာꩻသေဗဟုသုတ အီႏလွိုင်ႏကွုန်ꩻလွဉ်၊ သွုန်ႏသꩻလဲ့ အီႏယေန်ႏငဲးလွဉ်၊ ထွို့ꩻဗူႏလဲ့ အီႏယိုနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏဖုံႏကရိုꩻနဝ်ꩻ -

• ၁။ ယိုခါ ကပျထန်ꩻဒါႏလိတ်စောင်ႏ။
• ၂။ ရုပ်တယွို့(ကာတွန်း)စောင်ႏ။
• ၃။ ဝတ္ထုတွယ်ꩻ။
• ၄။ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻ(ဆောင်းပါး)။
• ၅။ ကဗျာလင်ႏကာႏစစွဉ်ႏ လိတ်စောင်ႏအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။

(၁)ယိုခါ ကပျꩻထန်ꩻဒါႏလိတ်စောင်ႏ

လိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻသီး ဆွုံꩻဖျတ်ပျꩻထန်ꩻဖေႏထွူလဲဉ်းဒျာႏတဲင် ဒင်ႏပျꩻနယ်ထဲင်းခရာႏ တလိုႏတဝ်းဒွုမ်။ ကပျꩻထန်ꩻဒါႏ လိတ်စောင်ႏဖုံႏအကို ဆဲင်ႏရာꩻဘာႏသာႏအလွောက်ꩻ အထီအသွီႏဗွေဗွေတွော့ꩻ အဝ်ႏဖေႏလွေꩻလဲဉ်း ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏ၊ ထာꩻသေဉာဏ်ႏဖုံႏ အဝ်ႏစုဗူႏလွေꩻဖေႏလဲဉ်းဒျာႏ အမျိုꩻသာꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။

(၂)ရုပ်တယွို့ (ကာတွန်း) ရုပ်ပျꩻစောင်ႏ

လိတ်အယပ်ꩻယိုစားနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏကိုဆေ့ꩻဆဲဉ်းငါႏနေကသွူ၊ လိတ်အုပ်စားယိုဖုံႏနဝ်ꩻ နိုꩻအီလိုꩻပေႏသꩻဓာတ်၊ မာꩻစွယ်ꩻအီလိတ်ထွား၊ ဝါႏသနာႏအီလိတ်လုဲင်ꩻ အခေႏခံႏတမျိုꩻနေနေနဝ်ꩻသွူ။ ဖတ်လိတ်တဒါႏတဝ်းသားဖုံႏလဲ့ ထင်ႏထီႏအရုပ်နဝ်ꩻ မဉ်သေအခရာႏတဲင် ကျမ်ႏထွားလိတ်၊ ကွဲးညည တဲမ်းဒါႏလွဉ်အီနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻပေႏအတွက် အသုံꩻယိန်းခဲဉ်ꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ရုတ်တယွို့လိတ်စောင်ႏအကို ဟာသပျောႏသွင်ႏဟဝ်ကုဲင်၊ ထွာကုဲင်ဓမ္မတာ အလွိုးခန်ꩻ၊ ဖေႏပညာႏခန်ꩻ၊ သꩻဓာတ်ရေꩻအခန်ꩻကဏ္ဍဖုံႏ ဖေႏကပါသော့ꩻစွုမ်ႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။

ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ရုတ်တယွို့လိတ်စောင်ႏ ဖေႏကထန်ႏနွောင်ꩻအာအာနဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၃၄၆-ဗာႏ၊ ဝါႏဆိုႏလာဆန်ꩻ (၁)ရဝ်ꩻ (၈း၀၀)နားရီႏတွင်ꩻ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ၊ ပထမကျောင်ꩻတန်မွဉ်ခြဲင် ပရိယတ္တိလိတ်သွဉ်တွိုက် ကျောင်ꩻပေႏအကို နဲင်ႏငန်ႏတောႏ သံဃမဟာနာယက၊ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ ဘဒ္ဒန္တနရိန္ဒ ဗွေႏဆရာႏတောႏ အမိန်းအဝ်ႏဗာႏဖိုနဝ်ꩻသွူ။ ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ ရုတ်တယွို့လိတ်စောင်ႏအမျိုꩻဖုံႏယိုလဲ့ အရံႏလိတ်ထွားပဆိုးတာႏအနေႏ အဝ်ႏလိုႏထုတ်ထေထန်ႏအာအာငါႏနဝ်ꩻသွူ။

(၃)ဝတ္ထုတွယ်ꩻ

လိတ်အမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ပိဋကတ်ဘာႏသာႏပြန်ႏဝတ္ထု၊ ဒဏ္ဍရီဝတ္ထု၊ စိက္ကူꩻဝတ္ထု အဝ်ႏနုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။ ပိဋကတ်ဘာႏသာႏပြန်ႏဝတ္ထုဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာအီဘာႏသာႏယေန်ႏငဲးရေꩻ၊ လောကသံႏသရာႏအကျိုꩻစီꩻပွာꩻတဲင် အဝ်ႏပါဝင်ႏသော့ꩻ အရေꩻတန်ကဏ္ဍကိုနဝ်ꩻသွူ။ ပိဋကတ်ဒါႏသားဖုံႏ အဝ်ႏလိုႏပြန်ႏထုတ်ထန်ႏထဲင်းထဲင်း၊ အဝ်ႏလိုႏဖေႏအာႏထဲင်းထဲင်းဝင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒဏ္ဍရီဝတ္ထုကရိုꩻနဝ်ꩻ မန်းဟဲ့ꩻ (ပုံပြင်)တဲင် ကဖောႏပျꩻဒါႏ အကျောင်ꩻခရာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ယူးဝါးသီးသဘာဝ၊ ရက်ခရာႏသညင်ꩻခရာႏ၊ တလွိုးခရာႏ၊ ငခရာႏစစွဉ်ႏအချက်ဖုံႏ ပါသော့ꩻအာဒျာႏအတွိုင်ꩻ လိုꩻပေႏလိုꩻတန်တရွေꩻတဝ်း ကဉ်းအာအာနဝ်ꩻ သဘော်ꩻကျရောင်နဝ်ꩻသွူ။ အမွေးစင်ႏစဲစ် တမွေးတဝ်းလဲ့ စွိုးခွိုꩻအတွက် အကျိုꩻခွုင်းကအဝ်ႏထွိုက်နဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻရောင်ဒျာႏ၊ ဆွန်ꩻငင်ႏဓာတ်ဖုံႏလဲ့ ပါသော့ꩻအာဒျာႏအတွိုင်ꩻ လိုꩻပေႏလိုꩻတန်တရွေꩻတဝ်း ကဲဉ်း အာအာနဝ်ꩻ သဘော်ꩻကျရောင်နဝ်ꩻသွူ။ ဒဏ္ဍရီဝတ္ထုတွယ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအာဒျာႏနေက လိုꩻဖြားဖြောင်းလောင်းလွုမ်ꩻတဲင် ဖေႏကထွာနွောင်ꩻ လိတ်အုပ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏကျိုꩻစာꩻငါႏနေနေသွူ။

စိက္ကူꩻဝတ္ထုကရိုꩻနဝ်ꩻ ခေတ်ကာလအလွောက်ꩻ ခံႏစာꩻချက်အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏ၊ ထာꩻသေအမျိုꩻမျိုꩻ သꩻဝင်ႏစာꩻခရာႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻနေနေသွူ။ လိတ်တဲမ်းဆရာႏ စိက္ကူꩻဉာဏ်ႏရိုꩻကီလဲ့ ခံႏစာꩻချက်အမျိုꩻမျိုꩻအဝ်ႏမꩻ၊ မဉ်ႏတမွေးတဝ်းလဲ့ ရေႏမိုးချက်အမျိုꩻမျိုꩻအဝ်ႏမꩻ ထွာနွောင်ꩻဝတ္ထုတွယ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဝတ္ထုတွယ်ꩻစားယိုဖုံႏလဲ့ ပါသော့ꩻအာဒျာႏ မဂ္ဂဇဉ်းလိတ်စောင်ႏကိုဖုံႏတဲင် ကထန်ႏခေါ်ခေါ်ဒါႏ ဝတ္ထုဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဘာႏသာႏပြန်ႏဝတ္ထုတွယ်ꩻ၊ ရာႏဇဝင်ႏဝတ္ထုတွယ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ စိက္ကူꩻဝတ္ထုမျိုꩻယိုလဲ့ သꩻဝင်ႏစာꩻအီ အခေႏခံႏနဝ်ꩻသွူ။

(၄)ရွမ်ဖြုဲင်ꩻ -

လိတ်အမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻခရာႏတစွိုးစွိုး စုရွမ်ထွူတဲင် ဖြုဲင်ꩻထန်ႏနယ်ချာ ပရိသတ်သီးနဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻနဝ်ꩻသွူ ။ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻကိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဗဟုသုတမျိုꩻစွုမ်ႏ စုခြွဉ်းရာꩻဌာနတဲင် လိုꩻတွိုင်ꩻသီး မဉ်ႏဖတ်ဗာႏလွနဝ်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻဝါႏသနာႏအလꩻ အထီႏအဟွုန် ထာꩻသေထာꩻဒါႏပညာႏဖုံႏ တိုꩻတက်နွောင်ꩻအီငါႏတဲင် အဝ်ႏရွမ်ဖြုဲင်ꩻယိုလောင်းတဲ့ ထွာဒျာႏထွို့ꩻဗူႏရေꩻတမျိုꩻနဝ်ꩻမꩻ ပညာႏဒါႏသားဖုံႏ အဝ်ႏလိုႏတဲမ်းရွမ် ဒင်ႏပျꩻဖေႏပညာႏနယ်ငါႏ လူထုနဝ်ꩻသွူ။

(၅)ကဗျာလင်ႏကာႏ -

ကဗျာလင်ႏကာႏမျိုꩻဖုံႏယိုလဲ့ အရွယ်ႏအလွောက်ꩻ ဝါႏသနာႏရောင် ဖတ်ဟော်ꩻစွယ်ꩻရောင်လွဒျာႏသွူ။ ကဗျာလင်ႏကာႏဖုံႏယို ထွို့ꩻဗူႏနွောင်ꩻအီဒါႏ စွိုးခွိုꩻလက်နက်တမျိုꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထင်ႏသျာꩻငါႏသွူ။ ပပ်ပေႏလာႏစခါဖုံႏနဝ်ꩻ လစ်ꩻဖြုံႏ သူဖြုံႏ နွုတ်ꩻဖြုံႏလင်္ကာႏဖုံႏလွဉ်းလွဉ်း၊ ခတ်ပေါႏကဗျာဖုံႏနဝ်ꩻ တဲမ်းတွမ်ႏအနယ်ꩻစွုမ်ႏဖုံႏသွူ။ ကဗျာလင်ႏကာႏဖုံႏယို ထွို့ꩻဗူႏနွောင်ꩻအီ အမျိုꩻသာꩻသꩻဓာတ်ရေꩻ လွောင်ႏဗူႏတတွာမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ အလုဲင်းတဗာႏ ဒင်ႏပျꩻနယ်ခရာႏ တလိုႏတဝ်းဒွုမ်နဝ်ꩻသွူ။ ထွားလေ့လာဗော့ꩻ ပပ်ပေႏလာႏကို ဇာတ်နိပါတ်တွယ်ꩻဖုံႏ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻလင်ႏကာႏဖုံႏ၊ တရာꩻဟော်ꩻဖုံႏငါတဲ့ တဲမ်းသားဖတ်သား ဝါႏသနာႏရောင် တတွာမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ခဉ်ႏဆနွောင်ꩻလဲဉ်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ထွို့ꩻဗူႏရေꩻကဏ္ဍယိုလဲ့ ကဗျာလင်ႏကာႏလိတ်လုဲင်ꩻမျိုꩻဖုံႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻတခန်ꩻ တကဏ္ဍနဝ်ꩻသွူ။