လိုꩻသီးကအံႏဗာႏဒဲန်
"လိုꩻသီးကအံႏဗာႏဒါႏ ဒဲန်အကျောင်ꩻ" "ကအံႏဗာႏဒဲန်"ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယိုနဝ်ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻဖေႏကသေနာႏတွော့ꩻ တဲမ်းသုံꩻအီဗာႏဒျာႏသွူ။ လိုꩻသီးယိုနဝ်ꩻ တဲးတဲးတဲ့ အံႏဒဲန်လုမ်ꩻတကာႏတဝ်း တခိုးအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏ၊ သေင်ႏရောင်ꩻသေင်ႏရာႏအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏလဲ့ အံႏဒျာႏသွူ။ နဝ်ꩻလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အရသာႏ အရောင်ႏကတပါတဝ်း ထီရိုꩻရိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ အရသာႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ အရောင်ႏအမျိုꩻမျိုꩻကပါဒါႏ ဒဝ်ထီ၊ တသီႏစဲးထီ၊ ဖျောႏထီစတဲင် အထီအမျိုꩻမျိုꩻယိုလဲ့နဝ်ꩻ အွꩻဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏနဝ်ꩻ "အံႏဒဲန်အွꩻထီ"ဒေါ့ꩻသုံꩻလွဗော့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။
လိုꩻသီးယို ပွိုးတမုဲင်ꩻ--- အံႏဗာႏဒဲန်ဟောင်း၊ ဒဲန်စတဲင် ထာꩻအံႏအမျိုꩻမျိုꩻအကို ကအဝ်ႏပါဒါႏ အွီႏနွိုးဆျာႏခါႏ အရသာႏမျိုꩻဖုံႏယို မဲန်ခံႏစာꩻတွော့ꩻ အံႏဒျာႏဟောင်း----၊ ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ ငဝ်းရီယိုနဝ်ꩻ အစေမဲန်ႏ အဝ်ႏ(၂)ချက်သွူ။ (၂)ချက်ကရိုꩻနဝ်ꩻ-
- (၁) ဒဲန်စတဲင် အာဟာႏရမျိုꩻဖုံႏယို လိုꩻသီးကအံႏဗာႏနဝ်ꩻ အွီႏနွိုးဆျာႏခါႏ အရသာႏမျိုꩻဖုံႏယို မဲန်ခံႏစာꩻတွော့ꩻ အံႏဒျာႏ။
- (၂) လိုꩻသီးရုတ်ခန္ဓာႏ၊ နမ်းခန္ဓာႏအတွက် ကလိုႏအပ်ဒါႏ ဓာတ်အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏယို ယံဖေႏကလꩻနွောင်ꩻတွော့ꩻ အံႏဒျာႏ ယို(၂)ချက်သွူ။
ယို(၂)ချက်အကို အဓိကအရေꩻတန်အချက်နဝ်ꩻ အမုဲ(၂)အချက်သွူ။ ကနေးကခံႏစာꩻအီဒါႏ အရသာႏ အမုဲ(၂)အချက်နဝ်ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻဟောꩻခါꩻဒျာႏ ငတ်ꩻပါꩻအာႏရုံႏ ကာႏမဂုဏ်ႏတရာꩻတဲင် အရေꩻတန်အချက် တမွေးတဝ်းသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လိုꩻစတဲင် သꩻအဝ်ႏသတ္တဝါႏသီး ကအံႏကအွꩻဒါႏ အာဟာႏရအနမ်းသား၊ အထီသားယိုနဝ်ꩻ အံႏအွꩻဒျာႏတွမ်ႏ အမုဲ(၁)အင်းရွယ်ႏချက် ကဲန်းအာအာသွူ။ နီဗုဒ္ဓဘာႏသာႏဘုရာꩻနယ်ꩻ သုံႏအံႏအာဟာႏရ အင်းရွယ်ႏချက်နဝ်ꩻ အမုဲ(၂)ဒျာႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ငဝ်းဆင်ႏချင်ႏ ဒဲန်သွမ်ꩻ ပစ္စဝေက္ခဏာႏကိုနဝ်ꩻ-
- (က) ဣမဿ ကာယဿ-နီနမ်းခန္ဓာႏယို၊ ယာဝဌိတိယာဧဝ-ဖေႏကတဉ်ႏခွေါင်အီလုမ်ꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ယာဝယာပနာယဧဝ-ဖေႏကမျတအီလုမ်ꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ယာဝဝိဟိံသူပရတိယာဧဝ-ပင်ႏပန်ꩻမုꩻ ဖေႏကညိမ်ꩻအီလုမ်ꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ယာဝဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယဧဝ- ဖေႏကခီႏမျောက်နွောင်ꩻ သာသနဗြဟ္မစရိယ၊ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယအကျင်ꩻတရာꩻလုမ်ꩻလဲ့နဝ်ꩻ အံႏအွꩻသုံꩻဆောင်ႏဗာႏ အာဟာႏရသွူ။
- (ခ) နဝ်ꩻလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ကအံႏအွꩻသုံꩻဆောင်ႏဗာႏ ဒဲန်သွမ်ꩻစတဲင် အာဟာႏရယိုနဝ်ꩻ- ပုရာဏံ-အလီꩻကထွာဒါႏ၊ ဝေဒနဉ္စ-ဆင်ꩻရယ်ꩻမု ဝွေႏဒနာႏယိုလဲ့၊ ပဋိဟင်္ခါမိ-ယံကထိုꩻမားအီ၊ နဝံ-အတသာကထွာဒါႏ၊ ဝေဒနဉ္စ-ဆင်ꩻရယ်ꩻမုဝေဒနာႏယိုလဲ့၊ နဥပ္ပါဒေဿာမိ-ဖေႏကတွမ်ႏထွာဗာႏပုဲႏ၊ မေ-ခွေနမ်းခန္ဓာႏယို၊ ယာတြာစ-မျတမုဖေႏကအဝ်ႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ အနဝဇ္ဇတာစ-အပဲစ်အနယ်ꩻ ဖေႏကတွမ်ႏအဝ်ႏဗာႏပုဲႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဖါသုဝိဟာရောစ-ဖေႏကအုံဗာႏ ချံꩻချံꩻသာႏသာႏလဲ့နဝ်ꩻ အွဉ်ႏထွူအင်းရွယ်ႏချက်တွော့ꩻ သုံꩻဆောင်ႏဗာႏဒျာႏ အာဟာႏရသွူ။
ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻနယ်ꩻ ကသုံꩻဆောင်ႏအံႏအွꩻဗာႏ အာဟာႏရဖုံႏ အင်းရွယ်ႏချက်သွူ။ ငဝ်းဆင်ႏချင်ႏ ဒဲန်သွမ်ꩻပစ္စဝေက္ခဏာႏကိုနဝ်ꩻ ရဟန်ꩻလိုꩻကျောင်ꩻသီး ကသုံꩻဆောင်ႏဒါႏ ဒဲန်သွမ်ꩻအာဟာႏရနဝ်ꩻ အံႏကြွို့ꩻအံႏကြꩻဗော့ꩻထာꩻ နုဲးထာꩻသောင်ꩻထာꩻသား ယူးဝါးတိရစ္ဆာန်ႏနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ နေးတွမ်ႏပညာႏဆင်ႏချင်ႏထွူနဲင် သုံꩻဆောင်ႏဗာႏဒျာႏ၊ ခွုမ်ဆိုးမွန်းပျောႏအီထာꩻတာႏ နုဲးလိုꩻပေႏဒုံခြင်ꩻနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ အာႏဖေႏကတလာ နုဲးစူတိုပ်ꩻသား၊ ဘော်လုံးသားနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ ယောင်ꩻဆင်ꩻဖေႏကတရေꩻ နုဲးမဲးဖြဲးမူႏနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ သွီႏယာႏဖေႏကဗွေ ဖေႏကဒဲန်းနုဲင်းကျွမ်းဘားသား ထာꩻကျူႏသားနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်းသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အံႏအွꩻသုံꩻဆောင်ႏ အာဟာႏရအင်းရွယ်ႏချက် အမွေးအမန်ႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ အင်းရွယ်ႏချက် တမွေးတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻဟော်ꩻခါꩻနုဲးနဝ်ꩻလဲ့ ခေတ်ယိုခါနဝ်ꩻ လိုꩻလမ်းတွမ်ႏရိုꩻပုဲႏ၊ ရဟန်ꩻလိုꩻကျောင်ꩻနေးခန်းလဲ့ တသေတဝ်း၊ တလွောက်ꩻလွောန်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ကဲန်းအာအာသွူ။
ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အံႏအွꩻသုံꩻဆောင်ႏ အာဟာႏရ အင်းရွယ်ႏချက် အအဲန်ႏသွတ်ꩻယို လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏ ဖေႏနေးကသေနာႏ မီႏတဲမ်းနယ်ဗာႏနဝ်ꩻ "ကအံႏကအွꩻဗာႏ အာဟာႏရနဝ်ꩻ ဟို့ꩻခိုးဟို့ꩻလျား ဖေႏကထိုꩻမား၊ နမ်းအာႏဉာဏ်ႏအာႏ ဖေႏကဗွေ၊ ဝွေႏဒနာႏရောႏဂါႏ ဖေႏကကင်ꩻ၊ ဖေႏကအုံဟဝ်ခြွိုင်ႏသန်ꩻ"အဝ်ႏနုဲးနဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသျင်ႏပေႏ သာႏမဏေႏ လိုꩻကျောင်ꩻသီးနဝ်ꩻ ဘုရာꩻကပညတ်ခါꩻဒါႏ စီꩻကန်ꩻသိက္ခာႏပုဒ်ဖုံႏယို အပဲစ်ဖေႏကလွစ် အုံအဝ်ႏလွောန်ꩻဗာႏအတွိုင်ꩻ ကထွာဒါႏနီလိုꩻလမ်းသီးယိုနဝ်ꩻ ဘုရာꩻဟော်ꩻပညတ်ခါꩻ တမွေးတဝ်းလဲ့ ဘာႏသာႏရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻစီꩻကန်ꩻအလꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အံႏအွꩻအာဟာႏရနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဆောင်ႏ၊ အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏဗာႏ အချက်နုဲးဆလယိုအတွိုင်ꩻဖုံႏသွူ။
- (က) ပေါႏအီႏအံႏဒဲန်နဝ်ꩻ ဟွာႏကြောင်းကြောင်းရီးဗာႏစူထွူမꩻ အံႏဗာႏ။
- (ခ) ပေါႏအံႏဒဲန်နဝ်ꩻ အုံလင်ꩻတပန်း သေႏချောင်းသေႏချာႏ ခုံႏထျꩻထွူမꩻ အံႏဗာႏ။
- (ဂ) ကအံႏဒါႏ ဒဲန်ငွါယို ပေႏငါႏတဝ်း၊ တန်ငါႏတဝ်း၊ တန်ႏရာꩻလွောက်ꩻရာꩻ တွမ်ႏနီဖြောင်းတဲင် ထူႏအံႏသော့ꩻဗာႏ။
- (ဃ) နီကအံႏဒါႏ ဒဲန်စတဲင် အာဟာႏရမျိုꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ စုဲင်ပဲစ်ꩻပဲစ်ꩻထွူ ဖြောင်းကိုမꩻ မျောႏသော့ꩻဗာႏဟို့ꩻ။
- (င) အံႏစုဲင်အံႏဒဲန်တွင်ꩻနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏတဝ်းငဝ်း၊ မီႏလိုႏဒေါ့ꩻလဲ့ မျောႏထွူဒဲန်မꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏ။
- (စ) ဟန်ႏအိုယို နီတာႏဝင်ꩻတာႏ ချင်းခေႏထွူတဲင် တန်ႏရာꩻသင်ꩻရာꩻ ချင်းဝွေါ့အံႏဗာႏ၊ ဟဝ်နမ်းတာႏလုမ်ꩻတွော့ꩻ အံႏဗာႏငါနီမဲန်ႏထွူသꩻ နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ လွူးဗာႏတဝ်း။
- (ဆ) အဝ်ႏအံႏဒဲန်တွင်ꩻ မီႏအွꩻထီနဝ်ꩻ ထီဗွီႏ (ထီကောက်ꩻ)ယို ထူႏဗာႏတွမ်ႏစူ အပင်ကြောင်း။
- (ဇ) အံႏထွူဒဲန် အုံထာꩻဖေႏကဟဝ် ဖေႏကဖွီနဝ်ꩻ အံႏကွို့ꩻငါႏပုဲႏ၊ ချင်းအွဉ်ႏကုဲသွော့ ထီလိုမ်ꩻထီခွꩻတာႏနေား။
- (ဈ) အံႏဒဲန်တွင်ꩻ စောငဝ်း ဝန်ႏငဝ်း အွꩻဟန်ႏအိုထီငဝ်း၊ စုဲဒဲန်ငဝ်း ဖေႏကသင်ႏပုဲႏနဝ်ꩻ ကျံႏအံႏဗာႏ။
- (ည) ဒဲန်ဟန်ႏအို ဖေႏကခွို့ပုဲႏခုံႏလောင်းနဝ်ꩻ ကျံႏအံႏဗာႏ။
- (ဋ) အံႏဒဲန်တွင်ꩻနဝ်ꩻ ငဝ်းဝွေႏငဝ်းဝက် ငဝ်းပသို့ꩻခရာႏဖုံႏယို ဒေါ့ꩻဗာႏတဝ်း၊ ဖဲန်ႏဗာႏတဝ်းထာꩻ။
- (ဌ) အံႏညီꩻတဝင်ꩻ ကတလꩻတဝ်း ထာꩻအံႏမျိုꩻယို သေနာႏမတ်တောင်ꩻခါꩻဗာႏထွူတဲင် သျောင်ႏလꩻလꩻဗာႏ၊ အံႏရော်ꩻအံႏညီꩻဗာႏတဝ်းလွဝင်ꩻ။
ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ထာꩻအံႏထာꩻအွꩻတဲင် အချက်နုဲးယိုဖုံႏနဝ်ꩻ အွောန်ႏဗာႏသတိ၊ လိုႏဆောင်ႏလဲ့ဆောင်ႏဗာႏ၊ လိုႏသျောင်ႏလဲ့သျောင်ႏဗာႏသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အမုဲ(ဌ)ကီယိုနဝ်ꩻ မဲန်တဲမ်းလုဲးခြုဲးဆွာꩻထဲင်း တစိꩻသွူ။ အံႏညီꩻတဝင်ꩻ ကတလꩻတဝ်း ထာꩻအံႏမျိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဖြားစခါ တဲမ်းစုတဲမ်းမတ်သေꩻခါꩻ အဝ်ႏအထွူတဲင် မန်းဘာႏသာႏ တသီႏနယ်ꩻ တသီႏစောင်ႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏထီႏဗာႏအာ၊ အဝ်ႏထီႏဗာႏခွိုꩻတန်ဒျာႏသွူ။
တဲ့ꩻတဝ်းတဝင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ တဲ့ꩻတဝ်းပုံႏစံႏ တမျိုꩻတွမ်ႏတမျိုꩻ တဗွိုန်တဝ်းလွဝင်ꩻသွူ။ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ပေါႏအံႏညီꩻတဝင်ꩻလဲ့ ပသꩻလွဉ်ဒါႏ နမ်းတဗာႏလုမ်း၊ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ပွစ်ꩻပဉ်ပုံ ပဉ်ပြုံႏဒါႏထာꩻ နုဲးစံးရော့ကထန်ႏနဝ်ꩻ၊ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ဟို့ꩻထိုꩻဟို့ꩻလောႏဒါႏ၊ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ အော့ꩻလဲ့အော့ꩻ ဟို့ꩻလဲ့ထိုꩻသွူ။ အော့ꩻလဲ့အော့ꩻ၊ ဟို့ꩻလဲ့ထိုꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻလုံးဖြော့ꩻသွူ။ မန်းနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"အထက်လှ အောက်လျှော"သွူ။ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ သꩻရာႏပကျောက်ꩻယွုတ်ꩻတဲင် သီထိုꩻဒါႏသွူ။ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ တသိုꩻထန်ႏအာလွဉ်ꩻထာꩻတဲင် အာႏယွမ်ꩻအာႏလို့တွော့ꩻ သီထိုꩻဒါႏသွူ။ အံႏမာႏဆာႏ လက္ခဏာႏဖုံႏနဝ်ꩻ တဗွိုန်တွိုင်ꩻတဝ်းလွဝင်ꩻတဲင် လက္ခဏာႏအလꩻ ချင်းအံႏချင်းဖြေႏဗာႏယင်း တွမ်ႏတသီႏအလင်သွူ။ ပေါႏမာႏဆာႏလဲဉ်း၊ ဟို့ꩻထိုꩻလုံးဖြော့ꩻလဲန်းနဝ်ꩻ တသီႏ "မဟာဖြေဆေး"ကရိုꩻနဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻသွူ။ အံႏမာႏဆာႏတဲင် ပေါႏလက္ခဏာႏပျꩻသန်နဝ်ꩻ လိုမ်ꩻလာꩻနွိုင်ႏမွုန်းတဝ်း လံးကိုဒုံကိုတွော့ꩻ ဒင်ႏပသာမွိုင်မွိုင် တသီႏယုံႏတန် အွိုးဝေင်ꩻနဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ "အံႏတရော့ꩻတဝ်းတငွါ၊ လွေꩻတရော့ꩻတဝ်း တကာ"ကရိုꩻဒါႏငဝ်းအတွိုင်ꩻ ကွပ်ပွိုးအံႏတရော့ꩻတဝ်းတငွါတဲင် ဖေႏကထွာဗာႏပုဲႏရောႏဂါႏ၊ ဖေႏကမာႏဆာႏဗာႏပုဲႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏသတိဟဝ်ဟဝ်တဲင် ချင်းအံႏချင်းအွꩻဒျာႏသွော့ဝင်ꩻ အကျောင်ꩻ။ ကတဲ့ꩻကခဝ်းဒါႏနီ ကထွာဒါႏသွီႏယာႏ၊ ကဖေႏအာႏဒါႏ ဓာတ်အမျိုꩻမျိုꩻ အစွိုးစွိုးဖုံႏယို သေနာႏသဖော်ꩻဗွောင်ထွူတဲင် လွိုက်အံႏလွိုက်အွꩻ၊ ချင်းအံႏချင်ႏအွꩻလွဒျာႏသွော့ဝင်ꩻအကျောင်ꩻ တဲမ်းခြုဲးနယ်ဗာႏ တခွိုင်းယိုသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ ခွန်ကုဝေ-မုဲင်းကောင်၊ ခမ်းသားငဝ်း အမုဲင်-၄၊ အစဲဉ်ႏ-၈